NIEUWE
HDag6laó voor tSiooró* on &uió*3Collanó.
De kranke maatschappij.
MEVROUWVANSERGY
*o. 4999
Donderdag 23 Januari 1902,
26ste Jaargang
BÜ1TE5LAJND,
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlem S 1 i
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummer».
Dit blad verschjjnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen,
BOB® Aü: Bt! Janstraat Haarlems
/1.10
«1,40
«2,80
0,03
AGITB MA HOST AGITATE.
PBIJ8 DUB ADVBBTBHTISHfJ
Van 1—6 regels50 Cents
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte^
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant
Redacteur-Uitgever, W. KAPPERS.
Dat de hedendaagsche maatschappg
krank is, behoeft zeker geen betoog. Zg
is beroofd van haar krachten, zg heelt te
groot gebrek aan liefde en aan recht
vaardigheid, om kracht en sterkte te kun
nen meedeelen aan al haar ledematen. On
gelukkig genoeg heeft zg zich uitsluitend
gevoed en voedt zich nog steeds met on
godsdienstigheid en vermaken. Dit is een
ongezond voedsel, wat niets anders kan
voortbrengen dan egoïsme en zinnelijkheid.
Paus Leo XIII, de ziekte bespreken
de, waaraan de hedendaagsche maatschap
pg lgdende is, zegt«Elk godsdienstig
beginsel en gevoel is reeds voox een groot
gedeelte uit de openbare wetten en in
stellingen verdwenen. Een verslindende
woeker is bovendien het kwaad komen
verergeren, zonder nog te spreken van het
bederf der zeden.» Ten einde wederom
kracht te geven aan haar verzwakte en
ontzenuwde ledematen, moet de kranke
maatschappg geneesmiddelen innemen en
een bepaalden leefregel volgen.
Alwie van Gods goedheid een grooter
overvloed ontvangen heeft, hetzg van uit
wendige en lichamelijke goederen, hetzg
van geesteljjke goederen, dezulke heeft die
goederen ontvangen met het doel om ze
te doen dienen voor zgn eigen vervolma
king, maar ook om als dienaar der god
delijke Voorzienigheid die goederen te doen
dienen tot verkwikking van anderen. Daar
om moet hg, die de gave des woords ont
vangen heeft, zich wel wachfen om te zwjj-
gen al weet hg vooraf, dat zgn woorden
en daden door zgn vóór of tegenstanders
verkeerd worden voorgesteld. Het socia
lisme verheft brntaalder dan ooit den dra
kenkop en niets is den sociaal-democraat
heilig. Hg raast en tiert er maar op los
in woord en geschrift. Het is daarom, dat
Z. H. Leo XIII vermaant om te spreken,
en hg, die overvloed heeft van stoffelijke
goederen, mag de barmhartigheid niet uit-
feuilleton.
{Vervolg.)
VI.
Dese buitengewone vervoering van Angelina
maakte Luaie ongerust. Zij bekorte daarom den
rjjtoer an gaf aan den koetsier bevel naar het
hotel terug te kaeren. Angelina had de koorts
en sprak als in een droom aanhoudend en zon
der bewustzijn.
Als sjj au eens zonder het te w.llen en
sonder het ta weten mjjn geheim verried, dacht
Lucie.
Toen sjj haar in hare kamer teingbr&cht kwam
Balda, dia gewaarschuwd was, terstond toege-
loopeu, en Luoie een boozen blik toewerpende
zei de sjj
Toen gjj vertrokt, was zjj nog bael wel
«n nn brengt gij mjj haar terng met koortsach
tig aohitterende oogen en gebael ontroerd. Wat
iz er gebeurd Wat hebt gjj tegen haar ge-
zegd T
Angelina viel baar levendig in de rede
Gjj vergist n, ik had al koorts toen ik
doovsa ia zgn harthg, dis de kunst
verstaat vsn regeeren en besturen, moet
zorgvuldig èu de uitoefening èn de vruch
ten van die kunst trachten te deelen met zgn
medebroeder.»
Helaas hoe weinigen luisteren en han
delen naar de woorden des Pausen, die
zoo menigmaal den vinger op de wond
legt ter genezing van de kranke maat
schappg. Voor de armen bestaat het ge
neesmiddel in de vereeniging, in het ver-
eenigingsleven. «De achttiende eeuw, zoo
zegt Paus Leo XIII, heeft de oude
gilden, die voor de werklieden een beschut
tend bolwerk waren, vernield, zonder daar
voor iets in de plaats te stellen. Welnu,
het is beter, dat twee te zamen zich ver
eenigen, dan dat zij elk afzonderlijk en
alleen blgven; want uit hun gemeenschap
trekken zij beiden voordeel. Indien de
eene valt, zal de andere den gevallene op
heffen. Wee den mensch, die alleen is
Want wanneer hg is gevallen, ral hg nie
mand hebben om hein op te heffen. De
broeder, die door zgn broeder geholpen
wordt, is gelgk aaD een versterkte stad.»
Vervolgens geeft Leo XIII eenige be
hartigenswaardige wenken en raadgevin
gen aan de maatschappg, ten einde den
herval te voorkomen. Zij moet de be
langen van de werkende klassen beharti
gen en beschermen. De maatschappg moet
ook den persoonlijken en bgzonderen eigen
dom beschermen en handhaven, en een
breidel stellen aan de ophitsingen der
volksmenners, die zich zonden willen mees
ter maken van een andermans goed en
eigendom. De maatschappg moet het
zedeljjk heil en welzijn van den werkman
begunstigen. De ziel van den arme is
evenveel waard als de ziel van den rijke.
De werkman moet den tgd hebben om
zgn geestelijke belangen te kunnen be
hartigen, zjjn geesteljjke plichten te kunnen
vervullen, en hiervoor moet hem, de Zon
dagsrust zgn verzekerd.
De maatschappg moet de natuurlijke
weggegaan ben. Ik heb er niet# ven gezegd,
omdat ik er op stond, dit rjjtoertja met Lacie
te doen, en omdat de buitenlucht mjj h*d kun
nen opknappen. Bovendien zal het niet veel te
beteekenen hebben en een weinig rust zal mj)
goed doen.
Mag ik n verzoeken, mevrouw zeida Lncie,
mjj te veroorloven, bjj haar te bljjven tot sjj
inslaapt
Daak n, antwoordde Balda droogje*, ik
kan haar alleen wel oppassen.
Toch liet zjj Lucie haar helpen om Angelina
naar haar bed te brengen en Luoie, onder
voorwendsel bet oorkHesen nog even goea te
leggen, boog zioh over Angelina heen en fluis
terde haar in het oor
Vraag, of ik blijven mag AU gj)
eens gingt spreken f
Laat Lncie bjj mjj, zeide Angelina tegen
Balda, ik heb niet te veel aan twee ziekenver
pleegster# om mjj ta bederveD.
Neen I neendat zou te veel vermoeien,
antwoordde Balda.
Bn op hare beurt fluisterde *jj bon in het
oor: Pa# op, indien de koort# eers heviger
werd en gjj in haar bjjzjjn gingt «preken?
Eene vreemde angstigs uitdrukking kwam op
het gelast van het arme kind.
Al# de koort» e«n« hevig werd r «er-
haalde sjj luid, alsof sjj er zioh rekenschap van
wilde geven met een waren schrik.
Hadt zjj dan misschien ook een geheim te
bewaren
Balda bleef bjj hare weigering volharden, en
Luoie zsg zioh wel verplicht om de kamer nit
en stoffelijke belangen van de armen be
schermen. De vrouw moet zich kunnen
bezighouden met haar huishouden en met
de opvoeding van haar kinderen.
De maatschappg moet bovendien de
spaarzaamheid begunstigen, welke aan den
werkman zal veroorloven om een eigen
dom te verwerven, waaraan hg zich zal
hechten.
De eerste voorwaarde, die moet verwe
zenlijkt worden, is de herstelling van de
christelijke zeden, welke zelfs de midde
len, die door de menschelgke wjjsheid als
het meest krachtdadig worden aan de hand
gedaan, weinig geschikt zullen bljjken om
heilzame uitwerkselen voort te breDgen.
«Vooral van een overvloedige en mild
zich betoonende liefde moet hoofdzakelijk
het heil verwacht worden. Wjj bedoelen
de christelijke liefde, die altijd een onfeil
baar werkend tegengif is tegen den hoog
moed der wereld en tegen de ongeregel
de eigenliefde.»
Werden deze voorschriften, deze wen
ken en raadgevingen, altijd nauwgezet en
naar behooren opgevolgd, voorwaar! het
aanschijn der aarde zou alras veranderd,
verjeugdigd, geheel vernieuwd zgn. De
gluipende ziekte zou spoedig verbannen
zgn en de kranke maatschappg zon in
frissche levenskracht opbloeien.
Duitschland.
Te Stuttgart i« Zondag-avond de boven
ste verdieping van denKoninklgken Schouw
burg door brand vernield. Persoonlgke on
gelukken hadden niet plaats. De Koning
en andere vorstelijke personen bevonden
zich op h9t terrein van de ramp.
De tRappel» verneemt uit Berlgn, dat
de Prins-regent van Gotha een schoone
daad heeft gedaan. In Gotha is dit jaar
zeer veel werkloosheid, en om de ellende
te lenigen, heeft de Prius-regent het groote
jaarlgksch hoffeest laten afzeggen en de
daarvoor bestemde sommen doen besteden
om de werkloozen te steunen.
te gaan. Maar toen zjj Angelina omhelsde, voor
zjj weggitg, drukte het kind haar de hand en
zeide zuchtjes tegen hiar op einetigen toon
Wees maar gerust, ik zal zwjjgen 1
En werkeljjk, de koorts mocht al heviger
worden en hsar arm hoofd doen gloeien, haar
denkkracht verstoreD, hsar wil bleet waken en
mst eene macht, die een idee fix* verleent,
hield zjj de lippen opeen geklemd en antwoordde
zelfs niet op de eenvoudigste vragen van Balda.
Dit hardnekkig zwjjgen joeg Balda schrik
aan. Zjj smeekte Angelina haar ten minste te
zeggen, of zjj hsar hoorde. Zjj knikt* bevei-
tigend met hoofd, maar gaf nog altjjd geen
antwoord.
Zjj poogd* te zlapen, maar zjj kon niet. De
dokter kwam ea schreef haar een kalmeerend
drankje voor.
Eaist dei avonds tegen ti*n nnr voelde zjj,
dat hare oogtn zwaar werden en de slaap zich
over haar kwam ontfermen.
Gevoelt ge n nn beter vroeg Balde haar,
sjjt gjj nn kalmer? Zeg maar ééa woord, om
mjj gerust ta stellen.
Gjj sjjt het tooh wel, die nn tot mjj
spreekt? vroeg Angelins, gjj, en tooh geen
ander
Toen kwam Balde heel dicht bjj haar en
hoewel zjj alleen waran fluisterde zjj haar
toe, met eene uitdrukking van onbeschrjjfljjke
liefde in bare stam
Mjjne dochter I
Er kwam een glimlach om Angelina's lip
pen en op denzelfden teederen toon antwoord-
de zjj
Engeland.
Te Belfast heeft Maandag-morgen een
vreeselijk ongeluk plaats gehad. Een muur
van een weverjj is plotseling ingestort.
Zes ljjken van vrouwen die er werkzaam
waren zgn reeds onder de puinen van daan
gehaald en men vreest, dat er nog meer
slachtoffers zgn.
Dr. Kranie is -te Londen in het
hospitaal opgenomen, lgdende aan asthma.
Zgn neefje, de zoon van zgn broeder,een
knaap van 16 jaren wordt door de Engel-
schen gevangen gehouden in Kaapstad.
Frankrijk.
In de FranscheRepubliek is de vervolging
der Religieusen in vollen gang. Vgt pa
ters Assorrptionisten, wier orde reeds se
dert April 1900 ontbonden is, worden ver
volgd, omdat zg te Brian koeteloos on
derricht hebben gegeven aan jongelieden,
die zich tot den priester lgken staat voor
bereiden.
Te Tours zgn paters Jezuïeten ontdekt.
Onmiddellgk trokken de kerk ver volgers op
huD woning afzg werden in verhoor ge
nomen. Maekt de Fransche Justitie zich
niet belachelgk?
Te Roubaix hebben de socialisten
bg de gemeenteraadsverkiezingen een ge
weldige nederlaag geleden. Ue socialisti
sche burgemeester Carette is met 21
zijner partg zoo toegetakeld, dat er slechts
7 herkozen zgn. De 14 overige waaronder
de Burgemeester zjjn vervangen door an
ti-socialisten.
De Raad van de Orde van Advocaten
te Parjjs heeft Maandag besloten de ad-
rocaatComby, de verdediger van Brière,
van de advocatenlgst te schrappen. Heden
zal deze beslissing officieel zgn.
Naar men zich zal herinneren, had Com*
by om clientèle te krggen, van een zon
derlinge methode gebruik gemaakt en de,
naar men zegt, helderziende Mile Cones-
don belast, hem cliënten te bezorgen, door
bem voor te stellen als iemand, voor wien
alles mogelgk was.
Zwtserland.
De bankier Galland heeft zgn ver
mogen van 6.500 000 franks aan de stad
Genève vermaakt, zonder nadere bepalin
gen. Deze som wordt nu als volgt besteed
Mam* I
Dan viel a j in elzep.
VII
Balda we* in Brazilië geboren nit eeneCre-
oolsehe moeder en een Fransche veder, een
verre bloedverwant ven mevronw ven Sergy.
Op dertien jarigen leeftjjd bleef zjj els eeno
wees sohter, de gele koorts had in weiaige
dagen haar veder, hare moeder, hare ondete
zuster en den eohtgenoot dier zaïtar wezee-
rukt. -
De vader van Balda wai naar Brazilië ge
gaan, om daar zjjn verloren fortnin te herwin
nen maar hjj was niat voorspoedig geweest in
■jjna aaken, en bjj zjjn dood, toon bjjna
alle sohnldeiaohers betaald waren bleef er nieti
over voor Balda, de eenige die aan de epidemie
ontkomen wa*.
Arm kind, zonder eenig middel van bestaan
aelfs zonder eeze schuilplaat», werd zjj door
eene tante van hare moeder opgeaomen. Deze
waa eene oude, zelfzuchtige, grillige, verkwia*
tonde vrouw, behept met alle vooroordeelen
der kolomen en nog vele andere die haar ka
pitaal en interest opteerde zonder sioh in 't
minst om den dag van morgen te bekomme
ren.
{Wordt vervolgd.)
HÜRIlüSt pntiiRiw
Dn GEHEIMEN.
HET G1HBIM VAN BALDA.'
