NIEUWE
Ëagêlaó voor &looró- on SCuiè-dCollanó.
mevroüwvansergy
Feestgave voor Z. H. den Paus.
De Vrije School.
Jo. 5010
Woensdag 5 Febriari 1902,
26ste Jaargang
B 0 1 T E m L A JN D.
ABOBrWBMBBfTSPBIJS.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p
Voor het buitenland
AJzoaderljjke nummers.
Dit blad versehjjnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BTT BB AU Sti Janstraat Haarlem
/1.10
cl,40
c2,80
«0c03
PBIJ5 DBB ADVBBTBBTIBK8
Van 16 regels50 Cents
Elke regel meer 7^/j
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie b Contant
Redacteur-Uitgever, W. KAPPERS.
Vorige opgavef 30.75
Vau esn onbekend ingezetene van
Schoten10.00
N. Nl-00
f 41.75
Zooals men zich herinneren zal werd ten
aaniien van het onderwgs in de Troon
rede vermeldt€Voor de vrijmaking van het
onderwjjs, in zijn onderscheidene vertak
kingen, zal op den ingeslagen weg wor
den voortgeschreden.» En in een zjjner
Memoriën van Antwoord liehtte Dr. K u y-
p e r deze verklaring als volgt toe«Met
vrijmaking van het onderwjjs wordt be
doeld verlossing van wetteljjken of feite
lijken dwang.»
Meer is omtrent de plannen der Regee
ring ten aanzien vast het zoo gewichtige
onder wijs-vraagstuk niet bekend en mee
zullen we niet officieel te weten komen
ook, vóór de desbetreöende wetsontwerpen
zjjn ingediend. De Minister-president toch
heeft in de Kamer gezegd, dat de Afge
vaardigden niet in de kabinets keuken mo
gen komen, zjj moeten geduld oefenen tot
de gerechten worden opgediend.
Er is dus een breed veld vrjj voor al
lerlei gissingen ten aanzien van wat ons
in zake het onderwijs de Leerplicht er
buiten gelaten te wachten staat. En
dat veld wordt druk betreden ook, door
voor- en tegenstanders van het Ministerie.
Van deze laatsten loopen de socialisten
het hardst en het meest; zjj duchten de
vrjje jschool, omdat die niet zooveel vrij
heid zal laten aan de onderwijzers als
bp de openbore school het geval isde
socialistische onderwijzers, die zich in de
openbare «chool als koningen machtig en
vrjj gevoelen, willen niets van de vrge school
weteD. Onder de ouders te komen, of al
thans onder de schoolbesturen, door de
FEü 1LLBT ON.
80)
(Vsrvolg).
Mijnheer, wide Robert op ernstig» toon,
ik vraag zooveel geld niet voor en ik.nee*
de som ook niet voor ssjfmqae opsrstie wss
vijfhonderd francs wsard. Mssr op uwe aan-
klseht is esn ongelukkige ondorwqser Pierro
Causzin verbannen en dsardoot geruïneerd ge
worden. Ik heb hem iter rends van honger op
genomen. Zeker zal het u genoeg» doen, te
hooran, dat gij nn den man redt, dien gq een»
in hat ongeluk gestort hebt. Neg» bd veertig
dnizsnd vijf honderd fra*os zal ik aan uw ilacht-
offer geven, wien» laatata dagan nu onbezorgd
zullen zijn.
Hn groette en gitg heen.
Men «iet, dat Robert in »ijn leven en sq
bleef dat voortaan een rechtvaardig wan was
geweest, die gevoel had voor bat lijdenvan
anderen, die streng wa» voor de machtigen,
kwade heratelds en het goede gebood.
Ii zjjn zwaren arbeid had Robert geen tqd
gehad, om van zijne jeugd 8Bnj,t,D' d"r"
door had hjj se geheel bewaard. Zqu hart was
niet minder rijk, omdat de rgkdom hierin opg -
hoopt leg, Hjj had in zich sane zelfde maoht
ouders gekozen, daar dnnken zij feestelijk
voor.
't Valt te voorzien, dat die dank niet
vsel zal uithalen. Minister Knyper heeft
den socialisten principieelen strjjd toege
zegd, zal natuurlijk vooral op onderwijs
gebied den strjjd met kracht aanbinden
an daarbjj ongetwijfeld bjj de gansche meer
derheid steun vinden. Dit valt trouwens
uit hetgeen de voorstanders der Regeering
zeggen en schrjjven, bereids op te maken.
Er zjjn intusschen wel eenige aanwij
zingen, waaruit valt af te leiden, welke
grondbeginselen de Regeering zich stelle*
zal bjj de vrjjmaking vau het onderwijs.
Diegrondbeginselea zjjn drieërlei, near A's
lijd dezer dagen herinnerde:
lo.door meerderegelijkstelling van het bijeon-
der met het openbaar onderwijszoowel wat
aangaat de gevelgen, verbonden aan door
bjjzondere inrichtingen afgegeven getuig
schriften, als wat betreft het recht op sub-
eidiën uit de openbare kas
2o. door opheffing van wat mea van
anti-revolutionnaire zjjde gewoon is te noe
men den vaccinedwang.
3o. vrjjmaking vaD hetgeen door minis
ter K u j p e r in zjjn M. v. A. aan de Tweede
Kamer geheeten werd ede intellectualis
tische hypertrophic, die de practiscke volks
opleiding belette tot haar recht te komen»,
ro. a. w. van de schadelijke overdrijving
wélke bp alle takken van ons onderwjjs
valt op te merken. Hierbg zal ook getracht
worden, meer en beter verband te leggen
tusecheu Lager, Middelbaar en Hooger
Onderwjjs, terwjjl evenzeer het ambachts-
onderricht de aandacht van den Minister
niet zal ontgaan.
Al deze punten laten heel wat speel
ruimte toe wat betreft de uitwerking in
bijzonderheden, zoodat zeer verklaarbaar
zgn de «wenken» en «raadgevingen» en
«wenschen», welke de voorstanders der
Regeering geven en ontwikkelen, ten einde
de komende wetten zoo volmaakt moge-
Ijjk te doen zjjn.
om te desken, te handelen an te bemin 10 a
maar tot nu toe had deze «iel nog alcchts vriend-
aokap en gten liefde gekoesterd.
Hjj had zjj* vader bemind mat al het vuur
van eene hartstochtelijks dankbaarheid hjj had
den braven Caussin lisf gehad met veeltoewjj-
ding, dan had hjj Lneian bemind, zooals «en
oudere broeder zjj* jongeren liefheeft.
Loeien was sis zjjn moeder, eene edelmoedige
natuur, maar «omtjjde «wak. Hjj was baheeracht
en als het ware getemd door het vaderlijk des
potisme; al was hjj ook honderdmaal in zqn
recht, bjj durfde het niet zeggen, en hjj zou
liever ven zjjn vader weggevlucht zqe, dan door
hem verbanne* worden.
Robtrt had niet alleen het leven van den
jeogen man gered, hjj had hem ook getroost,
geraden, weer bemoedigd, en hjj had sich aan
hem gehecht, want hjj geroeide behoefte om ale
een voogd en leidsman op te treden.
Lnoien had hem «eer dikwjjl» over ajjn zuster
resproken, die hjj bemiade en bewonderde, en
die hoewel zjj jonger wa», dan hjj, toch «ooal»
hjj zeide, ee* sterker karakter bezat.
Toen Robert terng was in Traekryk, had hy
eerst na den dood van mevrouw van Sargy ge
legenheid om Luoie te leeree kennen.
Toen Lucie hare moeder verloren had, w»«
hare wanhoop eerst zoo hevig geweest, dat men
voor hare gesondheid vreesde. Mijnheer vau Sar
gy besloot toen om haar eenige weken naar
Arnand te zenden, in de hoop dat deze ver-
aodsring ia hare omgevmg hail»*am op hare
gezondheid zon werken. Hjj zzg er bovendien
niet tegen op, om zjjne dochter te mieeen, wier
Wg zullen op al die voorlichting, waar
van de Minister stellig notitie, en mis
schien ook wel wal meer, zal nemen, niet
ingaan, maar ons bepalen tot een beschei
den waarschuwing tegen overdrgving on
zerzijds wat betreft de vrjjheid van het ge-
vennen inrichten van het onderwjjs.
De tjjien liggen nog niet zoo ver ach
ter ons, dat het bjjzonder onderwgs placht
te worden verdacht gemaaktde kinderen
leerden daar niet, ze werden te vesl mat
godsdienst en bidden bazig gehouden, zoo
klonk het. Ook werd vaak getwjjfeld aan
de bevoegdheid van het onderwijzend
personeel, hoewel dit personeel toch aan
dezelfde eischen had te voldoen als dat
van openbare inrichtingen.
Gelukkig is er kentering gekomen in die
zienswijze. Niet alleen werd deze gelogen
straft door de scboone resultaten van ons
onderwgs, maar ook kwam men tot bater
inzicht ^(ben wg ons met zoo groote be
reidwilligheid onderwierpen aan de voor
waarden, welke voor de subsidieeriDg ge
steld werden. Voorheen konden onze te
genstanders zeggen, dat zjj ons onderricht
niet behoefden te vertrouwen, wijl wg al
les, de examens daargelaten, in eigen kring
regeldenmaar toen wg met groote open
hartigheid de autoriteiten in onzen kring
toelieten, ons bereid verklaarden tot alle
inlichtingen, toen was geen wantrouwen
langer gegrond.
Ziet, zoomoet het bl jjven 1 Hoe dan ook,
de vrge school worde geregeld, een alge
meen toezicht bljjve bestaan, dat voor alle
scholeD, zoowel die van de overheid als
van particulieren, dezelfde grondregelen
vaststelt, waaraan stipt behoort beantwoord
te worden. Grondregelen, die zoowel het
personeel als het onderricht betreffen.
Eerst als het zóó wordt ingericht, zullen
wg nooit meer verdachtmaking van ons
onderwijs hebben te vreezen.
Natuurlijk zullen die grondregelen van
breede strekking moeten zjjn en rekening
houden met onze bezwaren. Om «en con-
kart verscheurend verdriet eene te groote tegen
stelling vormde met dt ensile wjjze waarop hjj
zich getroost bad.
Lucie bleef dezen keer voor het eerst bjjna
zes waken te S.int-Germain.
Robsrt wa* hier geneeaheer en een vriend
des huizes geworden. Mjjtheer va* Arnaud was
een groote en mtlencholieke grjjsaard, de laatste
van ziju geslacht en van zqn naam. Al meer
dan dertig jaar laetde hjj in aenzame afzonde
ring met eqne vrouw die bjj aanbad. Hjj was
van top tot teen e s legitimist gebleven en
lij) had met verontwaardiging elke toenadering
c* elk aanbod van den jongeren tak afgewezen
en das met nog meer reden ven het keizer-
rjjk.
Hjj had «e* afkeer van alle zaken waarbjj
men zjj* geweten geweld moest aandoen. Zijn
eenvoudig beider verstand kon sleckts het god-
dclqk en het meischeljjk recht omvatten. Hjj
gsloofde aan het eene en hjj begreep het andere.
Op dit punt warsn hjj en Robert het geheel
eena, en de ouda trouwe royalist had groot*
achting voor den jongen republikein opgevat.
Toen Robert voor het eerst de znster van
zijn vriend Lvoiea zag, mooi, bleek, diep in
den rouw, ward hjj door hst meisje getroffen,
nog voor hjj door haar verblind wai. Bjj een
woord, dat hare tante zaide en waardoor zjj
aan hare moeder herinnerd werd, liepen haar
in stilte de tranen over de wangenRobert
sag deze tranen nog eer, dan hare schoonheid.
Hij beklaagde haar, nog voor hjj haar be
minde.
Lucie van haar kant, wai dankbaar voor deze
creet voorbeeld te noemen bjj de examens
voor het personeel z«l b„ v. niet meer ge-
ëischt mogen worden, dat juist die boeken
gelezen zjjn, welke thans als de literatuur
worden beschouwd. Met minder enghar
tigheid, met meer algemeenen blik zullen de
examinatoren moeten oordeelsn. En zoo zal
ook gehandeld moetenworden bjj de sa
menstelling van da leerprogramma's.
Men ziet esnigszins hieruit, welke eigen
aardige moeilijkheden aan de nieuvre on-
derwjjswetgeving verbonden zjjn, zoodat
zeer zeker de groote belangstelling naar
Dr. K u y p e r 's wetten alleszins verklaar
baar is en een breed debat in Pers en
Staten- Generaal te wachten staat.
Engeland.
Het Engelsche blad de Truth deelt mede,
dat een groot aantal Engelsche officieren,
als hersteld van hunne ziekte en wouden
naar huis gekomen, geen lust meer hebben
naar het oorlogsterrein terug te keere*.
liet aantal gevallen van pokziekte
bedraagt in Londen, volgens officieele op
gaven, 1136.
Duitschland.
Het socialistisch blad Vorwart* zal wor
den vervolgd wegens hoogverraad, omdat
het geheime officieele documenten heeft
gepubliceerd, die betrekking hebben op
vlooiplannen.
De rechtbank te Kassei is gisteren het
proces begonnen tegen vjjf leden van den
Raad van Toezicht van de druivendrogerjj
wegens verduistering en twouweloos be-
driegeljjk influenceeren op den koers van
de actië*. Al de beklaagden ontkenden
sehuld. Als getuigen zullen de inhechte-
nis genomen directeur van de Leipziger
Bank, E x h e r, alsook de te Parjjs gearres
teerde directeur van de druivendrogerjj
Schmidt verschjjnen, in geval zjj tjjdig
naar hier worden overgebracht.
Behalve tegen de verantwoordelijke
redacteuren en den uitgever van de Pots-
dammer Ztg. ia ook een vervolging we
gens smaad en het bekendmaken van fei
ten waarvan de waarheid niet te bewjj-
eerbiedige sympathie haar gekweld hart
ontving zonder wantrouwen en zonder aar
zeling dit hart, dat reed* half in hara smart
deelde.
Toen sprak Robert haar over haar broeder. Lu-
cien had in zjjne brievaa reeds dikwjjl* over Robert
gesproken. Zjj hidden alkander nooit geiien,
en toeh kenden zjj daardoor elkandar reeds.
l)e lisfd», dia aoo uit de «mart geboren wordt,
ia miaeahien da krachtigtte e* schiet waaraohjjn-
Ijjk het diepst woitsl. Bovendien ontmoetten
Robert en Lncie elkander op ean gunatig aar,
d»t, om soo te zeggen, beslissend was, voor heel
hun volgend laven.
Robert begon het moe te worde*, om langer
alleen te ajjn. Zeker kon hjj zjjne keania aog
vermeerderen zjjne, beroemdheid en sjjn fortui*
verhoogeD, ongetwijfeld moest bjj nog vorde
ringen maken, maar bjj had sjjn doel bereikt.
Als hjj Lncie vroeger ontmoet had, toen zjj
nog de rjjke, voorname erfgenaam wa», zon hjj
in zjjn trots zekar aan zjjne liefde het swjjga*
opgelegd hebbenmaar de pozitie, die hjj aioh
reeds verworven had, en die nog achitterender
zou worden, verhief hem nu beven alke ver
denking va* berekening.
Lucie, die door etne groote smart getroffe*
was en weinig lief da voor haar vader gevoelde,
als 't ware eene dubbele weai, ver van haar
broeder, dien sjj beminde, dicht bjj Balda,
die zjj haatte, voel&o lomtjjdae en duizeling, ala
sjj daeht, aan het ledige om haar heen.
Wordt vervolgd),
HHKIlHSt IKIIIHUT.
t
AGtlTB MA HOW AGITATE.
