NIEUWE
h
kDagdlaó voor %3%oorè" SCuiè-sJCollanó.
uevrouwvansergy
De werkstaking te Enschede.
ffo, 5012
Vrijdag 7 Februari 1002
26ste Jaargang
ABOHXfBMBNTSPBUS.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p« P«
Voor het buitenland i I 1
Afceaderljjke nummers. i
Dit blad verschijnt
iageUjkbehalve Zon- en Feestdagen;
BïïEBiü: St Janstraat Haarlem
/1,10
1,40
«2,80
«OrOS
AOITB MA. noa A0IT.fe.TB.
raus DBB ADVBBTBHÏIBHJ
Van 1-6 regels80 Centa
Elke regel meer71^
Groot® letteia worden berekend neer plaatsraimtej
Dienstaanbiedingen 25 Cents per adverten.ia a Centast
Redaetenr-Oitgever, W. KAPPERS.
Naar aanleiding van het geen een lid van
het Handelsblad mededeelt omtrent zijn
bezoek bjj de firma Vtn H e e k Comp,
teEnscbedé,meenen wjj, dat hetgeen bij daar
over de werkstaking vernam, onzen lezers
niet te mosten onthouden.
De firma Van Heek achtte het noodig
het loon dsr dekenwevers, 165 in getal,
te verlagende deksnwevers protesteerden
sn gingen 13 Januari tot staking over.
De fit ma liet de andere afdeelingen nog
doorwerken, maar kondigde af dat zjj haar
fabrieken stop zou zetten bijaldien de werk
staking Zaterdagavond 1 Februari niet
geëindigd was. Dit was dien avomd niet
het geval en Maandagochtend stond het
geheele bedrjjt stil.
De bjj de staking betrokken werklitden,
die ik sprak, waren over deze uitsluiting
zeer verontwaardigd. Zij zeiden, dat de ds-
kenwevers door deze loonsverlaging ver
rast waren en dat deze verlaging geheel
ongemotiveerd was. Wanneer hun loon al
hooger was dan dat der andere wevers, dan
was zalks niet meer dan billijk. In de
eerst9 plaats omdat de arbeid der deken-
wevers veel ongezonder is dan die der
cambric- en drill-weversin de tweede
plaats omdat hun arbeid veel zwaarder is
door de zwaarte der te gebruiken spoelen;
in de derde plaats omdat vau bet loon
der dekenwevers nog een belangrjjk be
drag af moet voor hun hulp in de vierde
plaats omdat de arbeid dikwerf stil moet
staan door gebrek aan grondstoffen.
Afgaande op deze mededeelïngen heeft
de vertegenwoordiger van het Bbld. aan
da heeren Van Heek gevraagd waartoe
ds loonsverlaging der dekenwevers noc-
dig was.
«De zaak zit zoo», zaiden zij. «Willen
wjj in ons btdrjjf de concurrentie vooral
die met België, wat de dekenfabricage
betreft, met vrucht het hoofd kunnen bie-
deD, dan is bat noodig steeds met den tjjd
mede te gaan. Zoodra in Engeland of
Duitscbland een nieuwe machine wordt
uitgevonden, gaan wij dia zien en blijkt
se beter en sneller te kunnen werken,
dan is het in ons belang deze nieuwe
FEUILLETON.
82)
{Vervolg)
Eobert was ervan verzekerd, dat Balda slechts
Voor ziek zeivan werkte. Maar daarin bedroog
hï zichBalda dacht ia de eerste plaats aan
Angelica en do moederliefde zom haar eene
kracht aohonken, zooala Robert niet vermoedde.
XIII.
Balda speilt haas »ml.
Bjj de soiree, waarop mjjnheer van Ssrgy den
dokter uitgenoodigd had, list Balds, zol
der zich in het minst prjjz te geven, aan zoo n
oplettend an waakssam opmerker als Robert
we*, iets gevoelen ais een begin van den
strijd.
In toch varliep deze heela avond eenvou
dig, gewoon en regelmatig maar hjj had een
vaag gavosl van eeue beweging zijner vijsndin in
het verborgtn.
Lucie, die getooid was met de patrien, die
haar broeder haar gageven had, aag er bekoor
Ijk, verrukkeijk schoon uit.
Robert, die ala het ware verblind was, zag
machines dade jjk aan te schaffen. Daar
door komt het in ons bedrijf telkens voor,
dat groote kapitalen moeten gestoken wor
den iu nieuwe machines en de oude, som
wijlen slechts betrekkelijk korten tgd in
gebruik, als geheel waardeloos worden
afgedankt. v
Het spreekt echter van zelf, datea wg
zeiven, èn de arbeiders met deze machines
vertrouwd moeten raken. Aangezien alles
stukwerk is, wordt in den aanvang een
vrij hoog loon betaald, omdat wg in onze
zaken altgd van dezen stelregel uitgaan
dat wij goed willen betalen, wg willen
de loonen steeds zoo hoog mogelgk hou
den in verband met den loonstandaard in
deze stad, doch dienen toch ook te zorgen
dat ze niet te ver boven dien standaard
komen, aangezien dit n tuurlijk van na-
deeligen invloed zon zjjn op de andere
afdeelingen in ons bedrijf en wg met ons pro
duct danniet tegen buitenlandsche fabrieken
zouden kunnen concurreeren. Gevolg daar
van is dan ook dat in fabrieken als
de onze, herhaaldelgk wisseling in de loo
nen noodig is, iets wat de arbeiders ook
zeer best weten.Eü dat die loonsverlagingen
niet de arbeiders ten nadeele zgn, is be
wezen door het feit, dat ssdert f®®0 e
loonen met 20% zjjn gestegen. Een ver
laging heeft ook inl896 reads plaats moeten
hebben. Hoe langer wg de machines leeren
kennen, des te meer r en wg' wat een
arbeider er uit kan halen. Het bleek dan
vaak, dat de eene arbeider er veel meer
uithaalde dan de ander. Gelijk u m de
boeken ziet, zijn er menschen die op een
getouw maakten f9.33 per week, anderen
f7.61, anderen nog minder, sommigen veel
meer dan f 9.33. Da zaak was dus om
gelijkheid in de loonen te brengen, wat
den prikkel zou geven om meer uit de
machines te ha'ea; doet de arbeider dit,
dan krjjgt hij hoegenaamd geen minder
loon. Het nu overbetaald stukloon was t
hoog in verband met den algemeenen
loonstandaard.
Waar in 1895 per stuk werd betaald
6 ceot, werd in 1896 voor een paar soor
ten dat loon bepaald op 4.3 cent, is de
productie dadelgk enorm gestegen; thans
was het om de u medegedeelde reden
noodig den prgs te brengen van 4.3 op
3.9 cent, want wil deze nijverheid ren-
deeren, dan komt het er op aan zoovoe
mogelgk te produceereo, des te goedtoo-
eerst niets anders dsn bsar, msar verschillends
kleine voorvallerdie in schjjn onbeduidend
waren, trokken weldra sjjo aandaoht.
Ik ben geen besta dansar, had h, lacben-
de tegen Lneia gazegil bj hot l gm 6
balmear ik hoop toch dat gj een wa-' voor
mj open snit laten.
Dat geloof ik wel, zeida Laeie, de eerste
niet waar f
Zj walsten samen.
B*waar nog aan andere wals voor my, W*E
ik u bidden mag, net waaneer gj wilt, zeide
b tegen Lueie, terwjl hj haar nasr zjae plaats
bracht.
Zult gj niemand anders vragen nei-
nam zj.
Wie zou ik anders vragen
Wel.... mevrouw van Sergy.
Neen, haar niet, ik ken hsar nog te wei
nig en zj heeft nog te veel lieden om zich
heen.
Msar dan zult gj mjae lieve, kleine A -
geliaa toch seker wel een wale gaanen. dy neb
haar bj mevrouw van Arnaud reeds leeren
kennenen kjk nu eens aan, hae bekoorlik ay
er uit ziet 1
Naast Lucie was de kleine Angelina werke-
ljk nog eens schoonheid. Robert noodigde haar
uit. Eene diepe blos kleurde ha« gelaat, en
bare groote, diepe, zsehte oogen tot hem op
slaande, groette sj en nam de uitnoodigingaan
Maar zj had reeds seer veel aanzoeken gehad
es alleen voor een der laatste dansen kon zj
hem in baar balboekje epzchrjjven.
Ondanks zjjn gemak, om in de wereld te
per kan de kostprijs zgn. Onjuist is dus
de bewering dat de arbeiders van een der
gelijke verlaging geheel onkundig zouden
zgn. Bovendien die verlaging is zoo erg
niet. Het loon voor de mindere soorten
per getouw is gebleven wat het was f7.19
ongeveerin de zware dekens is dit nu
gebracht van f 9.33 op f 8.20
«En het loon dat de iongen of hulp
krjjgt
«De wever is geheel vrij in het
aannemen zjjner jongens, mits zjj op de
fabrieksschool bier ter stede geweest zgn
wat trouwens voor alle fabrieken te En
schede geldt en vallen binnen de be
palingen der arbeidswetgeving. De wever
betaalt die jongens wat hij wil, soms f 5,
soms f 3.50, of daar tusschen. Een wever
kan twee getouwen in den regel bedienen;
voor de zware dekens ontvangt bjj dus
bij bet nieuwe loon 2 maal f 8.20 is 116.40
minus f 5 voor den jongen, is dus f 11.40,
doch u moet wel in aanmerking nemen
dat bet gemiddelde loon veilig op f 8.88
kan worden gesteld en f 5 wel bet boogste
is wat een jongen ontvangt.»
Op de vraag van den redacteur van het
Bbld, of het noodig was, om, nu er 165
dekenwevers staakten, daarvoor tot deze
uitsluiting over te gaan, antwoordden de
patroons
«Dat kon niet anders. Alles grjjpt
in een fabriek als deze in elkander. De
spinnerjj hebben wg nog een week of drie
na de staking gaande gehouden, maar u
beefü op de zolders kunnen zien welke
groote noeveelheden kluwens reeds opge
gaard zjju, er was op den duur geen ber
ging meer voor te vinden, de spinnerjj
moest dus ook worden stop gezet. Ook een
ueei der ververjj, spoelderij, ruwerij, zoo-
uierjj, pakkerjj, kregen geen arbeid meer
te doeD, dus moesten die gesloten worden.
En wat de overige gedeelten der fabiiek
betreft, ze staan met de verschillende in-
richtingeu, die ik u daar noemde, ook in
het nauwste verband, wij moesten dus wel
alles stop zetten, wilden wg niet nog groo-
tere verliezen lijden. Wij d.enen toch voor
den goeden gang vao zaken in om bedrijf
meta;scbijjvingen,e.d, rekening te boaden.»
De patroons ontkenden voorts, dat de
arbeid der dekenwevers zwaarder is dan
verkeeien, gevoiide Robert zich hier tocfl niet
op zjne plast* eu al» eea soort vreemdeling in
dezen schitterenden kring vau aanzienlijken, die
aan bet keir.erljka hof verkeerden. Slecbts een
klei* gedetlte van al de aanwezigen kende b j.
Toen b j het groote salon doorging, om zich naar
Lucien te begeren, kwam bj voorbj mevrouw
van Sergy en we'd getroffen door de gelaatc»
uitdrukking van den man, met wien zj op dit
oogen blik sprak.
Hst w?s een man van middelbaren leeftjd,
groot, droog, stjt met een ïaauwachtig lachje
om de lippen.
Kont gj den naam van den man, die
dsar met mevrouw van Sergy zit te praten P
vroeg Robett asn Lucien,
Om n de waarheid te zeggen, neen, ant
woordde Lucien, gj vergeet, dat ik pas aan
gekomen ben en hier nog bjna even vreemd
ben als gj zjt.
Maar op hetzelfde oogenblik werd mjn-
heer Van Ssrgy door zjne vrouw geroepen, met
wie hj eenigc woorden gewisseld had en hj
naderde Lucien en Robert, terwjl hj den man
meebracht,overwier zj zoo even geeprokenhadden.
Mjn zoon, zeide mjaheer Van Sergy, ik
sta er op u zelf voor te stallen aan eea der
beste vriebden van het huis en die, naar ik
hoop, ook de uwe zal worden, mjaheer de
markies Van Maugiron.
Lucien groette vrj koel. Mjjnhser Van Ssr
gy begon in opgswekten toon het gesprek en
hield het goed op gang. Mjnheer Van Maugi
ron deed ven zjn kant ook zja best, maar het
jjs was niet gebroken.
die van cambric en drill-weversevenzoo
spraken zjj tegen, dat de arbeid dikwerf
stil moet staan door gebrek aan grond
stoffen.
Waarom, zoo vroeg de redacteur van
bet Bbldlieefl u de aangeboden arbi
trage van den Minister van binDenlandsche
zaken geweigerd
«Omdat de minister ons op een eigen
aardige wijze behandeld haeft, en omdat
wij in deze quaestie arbitrage onmogsljjk
achten. Die arbitrage zou moeten uitloo-
pen op een bemiddelingsvoorstel en dat
kan niet, want dan is er alle kans dat wjj
herhalingen van dergeljjke toestanden te
wachten zgn en ons bedrgf op losse schroe
ven wordt gezet.
«En wat den minister betreft, deze vroeg
ons bij hem te willen komen om hem eens
over de quaestie in lichteD. Wg hebben
dit gedaan. Wg zgn naar Den Haag ge
gaan en hebben den minister alle inlich
tingen gegeven, die hg verlangd». Hg heeft
ons toen met geen enkel woord over zgn plan
om arbitrage aan te bieden gesproken. Ter
wijl hg het oudste lid onzer firma kort
daarna nog in de EersteKamer sprak, heeft
hjj ook toen niets van dat plan gerapt.
Ook de werklieden heeft hg bjj zich laten
.romen om inlichtingen en opeens kregen
wjj toen dat schrjjven, waarin arbitrage
werd aangeboden, zonder dat wjj in ;t
minst waren gepolst, of wg daarin zouden
kunnen treden. De werklieden namen die
arbitrage aan, maar daarbjj moet men niet
vergeten dat een der leiders der staking
een «Patrimonium»-man is, die nitteraard
arbitrage van dezen minister moest aan
bevelen. Wij voor ons konden die arbitrage
met aanvaarden; had de minister er over
gerept, wjj hadden het dadelgk gezegd.»
«En hoe zal nu de afloop van deze
quaestie zgn P»
Ik weet het niet. Wjj kunnen niet an
ders doen dan wg deden op ds n aange
geven gronden, wille* wij ons bedrjjf
kunnen voortzetten en de concurrentie
volhooden. Niemand meer dan wjj misschien
betreurt hetgeen gebeurt, omdat wjj durven
zeggen, dat wjj steeds onze loonen zoo
hoog mogelgk hielden en de arbeiders zul
len moeten erkennen, dat wjj hen in menig
ander opzicht steeds geed behandeld neb-
Deze mijnheer Van Maugiron staat mjj in
het geheel niet aan, zeide Lueien tegsn Robert,
toen de markies zich wet mynheer vaa Ssrgy
verwjjderd had.
Robert, die Mangirorf met de oogen volgde,
zag hem near Lucie toe gaan.
Maugiron noodigde Lueie uit voor den dans.
Ik vraag wel versehooning, mjjnheer, ant
woordde zjj, maar ik ben te vermoeid.
Zult gjj den heelen avond niet meer
dansen vroeg Maugiron met sjjn senwigei
glimlach.
Dat weet ik nog niet, ik geloof het niet.
Mag ik u doen opmerken, mejnffronw"
hernam Mangiron op levendigen toen, dat gjj
volkomen vrjj rijt, uw danier te kiezen en dat
het mjj veel leed zal doen, door u uitgesloten
te worden, maar dat het mjj nog meer zo*
spijten n niet alleen van een danser te bereo-
ven, maar de benrt van een ander te ver
tragen.
Hjj groette beleefd en verwijderde sieh.
Het is zeker, dat ds weigering vzn eendai»
niets beleedigend* heeft, en dat in de wereld
waarin Lneie en Mangiron verkeerden, de laat
ste het niet onbeleefd gevonden had, dat Lu
eie met een ander danste.
Toen echter Robert kwam en kaar om ds
beloofde wals vroeg, antwoordde zjj hem even
eens, dat zjj niet meer wilde dansen.
Noodigde zoo even mjjnheer Van Mangi
ron n riet voor een dans uit f vroeg Robert
Neen, antwoordde Lneie, hjj zeide mij'
iels over mevrouw van Sergy.
Wordt vervolgd.)
ituCMIT.