No. 5105
Maandaa: 2 Juni 1902,
27 ste Jaargang.
ïïagBlaó voor cfl/ooró' en SCuió-tJCollanó.
Onze Letteren,
©0 gevolgen van een
misdaad.
tt 1 TJ4JN L A JN D.
Per S maanden voor Haarlemf 1,10
Yoor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteur*Uit ge v er, W. KÜPPERS.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem
Van 1—6 regels. 50 Cent».
Elke regel meer7%
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Diens taanbiedingeu 25 Cents per advertentie a Contant.
Hoofdagenten voor liet Buitenland: Compagnie Génerale PubVciti Etrangire,
G. L. DA CBE Co. JOHN., B. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmarlre.
Er heerscht heden den dage wel groote
beweging onder onze R.-K.letterkundigeu.
In langen tjjd hebben zg niet zooveel van
zich doen spreken. Bladen en tijdschriften
hebben het voortdurend over hen en z-lfs
in het Kamp der tegenstanders houdt men
zich met hen bezig. Dit alles is wel een
bewgs, hoezeer hun optreden groot ge
rucht maakt.
Men zou dit verschijnsel verbljjdend
kunnen noemen, indien met dat groote
geru ;ht ook groote practische werkzaam
heid gepaard ging. Dit evenwel laat te
wenschen over. De literaire boeken, door
Roomsche schrgvtrs den laatsten tgd aan
de markt gebracht, zjjn te tellen. Kies
als punt van uitgang den verzenbundel
van kapelaan Binnewiertz en ga
goed na, wat sinds dien van katholieke zjjde
verschenen is. De periodieken daargelaten,
zal het mooi wezen, als ge tien werken
kant opsommen, daaronder begrepen her
drukken, als v. d. Lans' «Om de Kei
zerskroon» en vertalingen, geljjk die der
gedichten van PausL e o X II, door prof.
Mutsaers.
«Nog geen tien vraagt ge verwon
derd. Nu goM, laten we zeggen ruim
tien. Maar zelfs dan zult ge moeten toe
geven, dat de oogst niet groot is, alles
behalve groot genoeg ten minste, om het
gerucht, dat thans van de Republiek onzer
letteren uitgaat, voldoende te verklaren.
Zou die verklaring te vinden zjjn inde
qualiteit der werken? Deze vraag brengt
een netelige quaestie op 't tapjjt, te meer
netelig, omdat bg de beantwoording daar
van te letten valt op tweeërlei richting
in onze letterenouderen en jongeren.
Wat de eersten goedkeuren, vindt bg de
anderen geen waardeering, en omgekeerd.
Laten we de klip ontzeilen door te ver
onderstellen, dat b.v. alle prozawerken,
door Katholieken in 't licht gegeven sinds
des heeren Binnewiertz gedichten,
op dezelfde hoogte staan alsP o e 1 h e k ke's
«Land der Zon» en v. d. L a n s' «Keizers
kroon» welke twee bleken zeker de
beste zgn van beide riohtingen. Zou dan
het groote gerucht verklaard wezen Zou
't dan duideljjk zgn, waarom ook niet-
Katholieken onze letteren zoozeer de aan
dacht waardig keuren
Deze vrBgen zal niemand bevestigend
beantwoorden. Wat toch beteekenen tien
Roomsche boeken in de groote massa,
welke-de persen tegenwoordig afleveren?
Wat beteekenen tien Roomsche boeken,
vergeleken bg de vele, die 't licht zagen,
toen Banning en Snieders, Vee.
FE IJ ILLS T O N.
{Vervolg.)
SA
Ik boud veel van lachen en wanneer
ik eenmaal begin, dan weet ik ran geen uit
scheiden. Onveriehiliig waar of bij wie ik
ben, wanneer ik aan 't lachen gemaakt wordt,
kan ik mij niet bedwingen. Dat is ook de
voornaamste reden waarom ik van de kost
school ben verwijderd.
Hoe dat?
Ik had niet meer schuld dan een ander,
misschien nog wel iets minder, maar toch
werd ik door de directrice ter verantwoording
geroepen. Dat is een lange magere vrouw met
een neus als de snavel van een papegaai en
daarbjj kijkt zij loens. Toen zij mij op .trengen
toon begon te berispen, zag zjj er zoo kluchtig
uit, dat it het uitschaterde van het lachen.
Zg zag mij toornig aan. Waarom lacht ge me-
jutfirw f Is Sc. ''r.n zoo grappig wat ik
'tegen u zeg? N«tn, hetgeen zij zeide was
niet grappig, maar des te meer haar deftige
toon, ik kon niet antwoorden, maar lachte
luidkeels dat ik schudde.
ters Sr. en Mathilde (om van
Thgm en Schaepman, v.d. Lans
en V e st e r 8 Jr. te zwjjgeo) nog in hun
volle kracht waren Duizenden Roomsche
lezers gingen aan hun proza te gast,
zonder dat andersdenkenden zich in 't minst
e om bekommerden, zonder dat er ge
rucht was in onze literaire republiek.
Vanwaar dan de huidige belangstelling?
Ditmaal ligt 't antwoord voor de hand.
Er is strijd, groote strjjd onder onze let
terkundigen. En waar strgd is zijn toe
schouwers, die zich partjj stellen, die vaak
elkaar ook te lijf gaan, «van den weer
omstuit.»
Er is strjjd. In de Katholiek heet kape
laan Binnewiertz de «moderne poë
tiek» in den breede besproken en verde
digd, waarna in 't zelfde tijdschrift prof.
Mutsaers het goed récht der aloude
richting in de letterkunde kwam beplei
ten. In Van onzen Tijd werd over menig
lid der «oude garde» den staf gebroken,
waarop in De Gelderlander een «R. K. Pr.»
de «jongste school» onderhanden nam.
Dit zgn de voornaamste schermutselin
gen maar in couranten en tijdschriften
wordin er nog meeidere gevoerd en bjj
dat al b. v. zelfs ds N. Rott. Ct. een be
langstellend, zg het alles behalve onpar-
dig toeschouwer.
Ook wg slaan dien strgd met belang
stelling gademaar wenschen ons geen
partjj te stellen. Tot op zekere hoogte
juichen wg den strgd zelfs toe, want de
polemiek getuigt in ieder geval, dat onze
letteren zich in grooter tal van vrienden
en voorstanders, in grooter levensvatbaar
heid mogen verheugen, dan wel eens het
geval scheen. Tot op zekere hoogte ech
ter want 't staat te vreezen, dat bg de
hitte van den strgd over literatuur 't
voortbrengen van literataur uit 't oog
wordt verloren.
De teakenen hiervan zgu er! R eds
wezen er op, dat er den laatsten tgd niet
veel nieuws verscheen voor ons lezend
publiek. En hoe is 't op het oogenbük
Gelukkig versaagt de Katholieke Gids en
de Katholieke Illustratie niet, maar overi
gens blijft het bg wat verzen en schet-
its, gezaaid tusschen polemiek over kunst
en letteren. Hensch, het zg zonder eenige
bitterheid gezegd, het lezend pnbliek houdt
zich aanbevo'en voor wat meer voorraad.
De oude boeken raken uitgelezen, nieuwe
worden gevraagd. Onze tegenstanders le
veren er genoegmaar dat is niet wat.
wg behoeven. E gen Roomsche verhalen
hebben wg broodnoodig
Nogmaals: wg stellen ons h'er geen
partij, maar vragen met aandraDg Lite-
Toen werd ik de deur uitgezet en mocht
niet langer op de kostscho d blij ren.
Terwijl het meisje zoo voortbabbe de, met
ran levenslust fonkelende oog<n e» voortdu
rend een gulle» lach om den mond, kon Max
den blik niet van baar afwenden. Hjj bewon
derde haar.
Het paard liep vlug voort over den gelen
weg, nu een* door het volle licht der zon
beschenen, dan onder het koele lommer der
boomen.
In de verte teekende de kerktoren van
ChaTtres zich reeds tegen den azuren horizon
af, maar Max had wel gewild, dat zij het
doel van dezen verrukkelijken rit nooit be
reikt hadden.
Maar de kerktoren kwam al nader en nader
en eindelijk reden zij de stad binnen.
Yoor het hotel hield Max stil, liet zijn paard
uitspannen en op stal zetten en ging met
Claire de ïestanratiezaal in om haar eenige
ververschingen te doen gebruiken.
Vervolgens nam hij haar mee naar het ma
gazijn //l)e drie Gratiën,//waar hij den patroon,
zijn vriend Riban, te spreken vroeg.
Toen de heer Riban hoorde, wie er was,
kwam hij terstond in het magazjjn en naderde
Max met uitgestoken hand.
Welzoo, mijn waarde Chateauroux 1 riep
hij uit, verheugd je te zien. Hoe maakt
ge 't
Laat vragen.
Vergun mij eerst u voor te stellen
ratorenstaakt den strgd. Oude garde,
ga voort met uw verdien*teljjk werk. En
gg, jongste school, steek de garde naar
de kroon, maak - insgelijks, dat het lees
grage volk verplichtingen jegens a er
langt.
Spanje.
De jeugdige koning Alfonso van
Spanje heeft al dadeljjk niet alleeD een mi-
nisterieele crisis maar ook met hevige
oppositie rekening te honden. De woel
geest C a n e 1 e j as zal zich naar Barce
lona begeven om daar een anti-clericale
agitatie te beginnen. Den minister S a-
gasta wordt verweten, dat hjj tegen
over de clericalen een zwakke houding
heeft aangenomen.
Wg vertrouwen, dat drs jeugdige Vorst,
met een krachtige band het roer van staat
in handen zal nemen om de anti-konings
gezinde partg in het rechte spoor te
brengen.
Totdusver zgn, volgens ambtelgke ge
gevens, 3120 kloosters en broederschap
pen onder de Spaansche wet op de gods
dienstige vereenigingen ingeschreven. M o-
r e t heeft gezegd dat de niet geautori
seerde ontbonden zullen worden.
België.
In België verliezen de socialis'en met
den dag terrein. Dr verstandige werklie
den keeren den opruiers den iug, vooral
is dit het geval na de jongste gebeurte
nissen.
D j Belgische regeering heeft van haar
vastberaden optreden plei ier, in het Wa
lenland gaat de katholieke partg zelfs
vooruitwat hoofdzakelijk te danken is
aan het oprichten van Katholieke Krin
gen, waarin niet wordt gepreveld over
vredelievendheid met den mondmaar
waar inderdaad den vrede van uitgaat
voor allen die goed van wil zgn.
Engeland.
Onder de E gelsche soldaten op het
eiland St. Helena is de typhus uitgebro
ken. Het aantal gevallen is tot meer dan
honderd gestegen, terwijl ook de sterfte
belangrgk is toegenomen.
De ziekte beerscht bijna uitsluitend on
der de Engelsche soldaten, en wel het
meest onder die van het Wiltsh're-regi-
ment. Men schrjjft dit toe aan den toe
stand van uitputting dier mannen. Het
weik is te zwaarsoms zgn zij vier of
vjjt nachten, per week niet uit de kleeren.
Duitschland.
Te Hamburg heerscht weer onder de
werklieden een hevige agitatie. De metse
laars willen tot een algemeene werksta
king besluiten. Hun leiders wijzen er op,
dat de gelegenheid daar is om de patroons
Ie regeeren, nu er eenealgemeene bedrijvig
heid in het bouwvak heerscht. Er wordt ge
zocht om iets te vinden waarop de opruiers
Hij wees op Claire, die begon te blozen en
ging voort
Mejuffrouw Cffaire Monnier.
Riban boog.
Mejuffrouw
Het'meisje neegen bleef bedeesd op eenigen
afttaDd staan.
Riban nam beiden mee.
Laten wij naar mijn kantoor gaan, daar
zijn wij meer op ons gemak.
fljj nam beschermer en beschermelinge mee
naar een vertrek achter in het magazijn, waar
een schrijftafel stond en waar hij zich gewoon
lijk ophield.
Daar bood hij Max en C'aire stoelen aan,
ing vervolgens zelf in zijn lederen fauteuil
itten en wendde zich loen tot zijn bezoek'r.
z Thans, mijn vriend, luis(er ik oaar u,
maar wees vooraf verzekerd, dat ik al het
mogelijke zal doen om u van dienst te zijn.
Het betreft mejuffrouw, begon Max die
zich een weinig in verlegenheid gevoelde.
Mejuffrouw i* de dochter vaneen eerlijk man,
dien ik zeer goed gekend heb Zij is thans
zonder vooruitzichten en wenschte door een
betrekking in haar onderhoud te voorzien.
Dat is zeer loffelijk, mejuffrouw, sprak
de eigenaar va» //de drie Gratiën// terwijl hjj
het meisje, dat bedeesd haar oogen neer sloeg,
onafgewend aanzag
der werklieden hun schandeljjk werk kun
nen motiveeren.
Keizer Wilhelm zal te Reval de
oefeningen van de Russische vloot bjj-
wonen en de gast zgn van denCzaar. Z. M.
zal niet aan wal stappen. Een dergelgk
bezoek dus als dat van den Czaar ver
leden jaar ter reede van Dantzig aan
den Duitschen Keizer gebracht.
Het Kleine Journal te Berlijn ver
haalt eene ontmoeting van keizer W i 1-
h e 1 m met den Amerikaauschen million-
nair en koopman JohnWanamaker»
die door den Keizer in audiëntie werd
ontvangen op een van Z. M. 's zeereizen
op de kust van NoorwegeD. Deze audiëntie
had plaats aan boord van de Hamburg-
American lgn stoomer Augustê Victoria.
Zonder te letten op eeoige ceremonie ging
Wanamakerop den Keizer toe en hem
krachtig de hand schuddende, zeide hg
«Het is mg recht aangenaam zulk een
ondernemenden jongen man te ontmoe
ten; dat is juist de soort van dingen die
wg Amerikanen zoo bewonderen.»
De conversatie werd op dezen fami-
liaren voet voortgezet en Keizer W i 1-
h e 1 m> die er danig over geamuseerd.was,
maakte later tot een der heeren van zgn
gevolgde opmerking «Nooitin mjjn leven
heeft iemand op die wgze tot mg ge
sproken.»
Zwitserland.
Te Montreux is dezer dagen op schit
terende wgze weder een narc:ssenfeest
gevierd.
De straten waren versierd met vlaggen,
groen en bloemen. Men zag narcissen
aan alle kanten en al de deelnemers aan
het feest er waren ong3veer 4000 op
de tribune van het feestterrein waren
met de bloemen getooid.
Er werd een allegorisch ballet opge
voerd, waarbjj de narcissen hun rol
speelden en een feesteljjke optocht ge
houden, waarbjj een duiventil van bloe
men den eersten prgs won.
Daarna volgde een «bloemengevecht»,
waarin confetti en narcisseD de wapenen
waren en tot slot was er een Veneti-
aansch feest alles begunstigd door
heerljjk Meiweder.
Den volgenden dag werd het feest her
haald met een corso van met nare'ssen
versierde automobielen erbjj.
Frankrijk.
Over de ministerieele crisis in de Fran-
sche republiek lekt weinig oit. Woensdag
vergaderden de ministers onder voorzitter
schap van W aldeck-Rousseau.
Hoewel d i heeren een uur lang hebben
gepraat, zgn geen officieele mededeelin-
gen gedaan.
President L o n b e t gaat heden naar
Montelimar en komt Woensdag teParjjs
terug. Men verwacht dan de bekendma
king van 't ontslag van het Kabinet. Of
de Ministers morgen de bijeenkomst der
nieuwe Kamer zullen bjjwonen, wordt
zeer betwgfeld.
Er zal eeu expeditie van Fransche
Riban zag hem vragend aan.
Is Je vader van mejuffrouw overleden.
Max aarzelde.
Hij wist niet of Anseline dood was hoe
wel hg het, vermoede, maar in geen geval kon
hij over hem spreken.
Hij oordeelde het dus het verstandigste
te antwoorden
Ja, hij is gestorven jaren geleden, haar
moeder ook; mejuffrouw is alleen op de we
reld zonder een anderen steun dan mjj, maar
ik zal steeds trouw voor haar zorgen, zooals
ik het aan haar sterveuden vader beloofdheb.
Max had deze woorden met «en niet te
onderdrukken ontroering uitgesproken.
Claire was er door getroffenen zij bloosde
nog meer.
Riban scheen het niet op te merken Hij
vroeg
En zoudt ge willen dat ik mejuffrouw
bij mij nam
Indien het mogelijk is.
Alles is mogelijk, wanneer ik er u een
genoegen mee doe.
Al te vriendelijk.
Trouwens, ging Riban voort, mejuffrouw
is schoon genoeg om zichzelve aan te bevelen.
Mjjn magazijn draagt het opschrift: *De drie
Gratiën*. Zjj zal een daarvan zjjn en w«l de
voornaamste.
Op meer erustigen toon van den man van
zaken ging Riban voort:
Welke betrekking zou mejuffrouw ver-
geleerden door de Parjjsche Academie
naar het eiland Martinique worden ge
zonden, om den toestand aldaar te be-
studeeren.
Uit Fort-de-France is al reeds profes
sor Hill vertrokken voor een onderzoek
van den Mont Pelóe. De geleerde zal
trachten dien berg te beklimmen, ten einde
den krater te bezichtigen. Van de pro
fessoren Ken nan en Javassi, die
Donderdag naar het binnenland xjjn ver
trokken, is sedert niets vernomen. Men
maakt zich ongerust over hun lot.
Het bedrag der inschrijvingen aan het
Fransche Ministerie van Koloniën voor de
noodljjdenden op Martinique ia reeds ge
stegen tot 1,487,803 francs.
Een vertegenwoordiger van de
Bigaro heeft gisteren een onderhoud ge
had met graaf Von Bfilow. Onder
vraagd over zjjn politiek deed de rijkskan
selier hem de volgende verklaringen
Wat betreft de douane-quaestie, is het
bjjna zeker, dat over de door de regee-
ring ingediende" wet, die de beide partjj-
en verzoent, vóór het einde des jaar»
cal worden gestemd. De Rjjkskan-
selier beschouwt den internationalen toe
stand als uiterst bevredigend de her
nieuwing van het Drievoudig Verbond
zal zeker plaats hebben. De Rijkskanse
lier heeft niets toe te voegen aan de re
devoeringen van Goluchowsky en
P r i n e 11 i. De quaestie der handelsver
dragen kan het tjjdstip van de totstand
koming van het Drievoudig Verboad niet
vertragen. Bovendien mag verwacht wor
den, dat de onderhandelingen met de be
vriende naties tot een bevredigend resul-
taat zullen leiden. Het Drievoudig Ver
bond zal een vredelievend verbond bljjvsn.
De Rijkskanselier sluit zich zonder voor
behoud aan bg de verklaring van Pri-
netti, dat buiten het verdrag geen
enkele paragraat bestaat met agressieve
bedoeling tegen "Frankrjjk. Het FranBcb-
Russisch Verbond en het Drievoudig Ver
bond ljjken hem pilaren van hetzelfde ge
bouw, dat van den vrede. Het gemeen
schappelijk belang is het huis te ver
sterken, waar deze en die, de een ge
makkelijker dan de ander, gehuisvest zgn.
De indrak, in Duitschland gewekt door
de feesten te St. Petersburg, is een uit
stekende. Eindigende bevestigde de Rijks
kanselier dat Duitschland oprecht het
duurzame in stand houdeu wenscht van
den status quo en de handelsrrjjheid.
Hoe mevrouw Humbert aan geld
wist te komeu, nu eg in dén laatsten
lijd «court d' argent» was en haar cre-
diet geschokt tag, bljjkt nit een truc die
zg uithaalde.
Bg eeu juwelier zag zg een kostbaren
collier liggen, die op 1.500,000 francs
geprjjsd was. Zg ging den winkel bin
nen, zei: «Die collier bevalt me, maar
de prgs is me te hoog. Ik ben echter
een goede klant van n, doe mg daarom
het genoegen het diDg mjj morgen thuis
te sturen, en deuk er dan eens over of
u het mg niet goedkooper kunt laten.»
Dan volgenden dag kwam het sieraad,
langen? Is zjj reeds ergens geweest
Nog niet. Zjj i* zoo van de kostschool
gekomen.
En wat kent zjj alzoo?
O I zij heeft uitmuntend onderwjj» ge
noten, schrjjft een fraaien hand en rekent zeer
Hug-
Dan zal ik haar op het kantoor plaatsen.
Dat zal het be»t voor haar geschikt zjjn, niet
waar mejuffrouw.
Bjj deze rechtstxeeksche vraag hief Claire
het hoofd op.
Ik geloof het ook, mjjnheer, antwoordde
zjj half luid en ik zal mijn uitersts best doen
om u tevreden te stellen.
De eigenaar van het magazjjn «De drie
Gratiën» stond op, tikte Claire vertrouwelijk
op den wang en zeide:
Dat is dan afgesproken, mjjn kind. Van
nu af behoort ge tot mjjn personeel. Wjj zul-
len later wel eens over de voorwaarden spre
ken, wanneer ik eerst eens gezien heb vrat
ge kent/ Ga nu maar eens naar het kantoor
en TTaag daar naar den boekhouder, mjjnheer
Brunet; dien naam kunt ge toch wel ont
houden? Zeg ham uit mgn naam dat hij n
aan het werk moet zetten. Het overige zullen
wg wel schikken, Ga nu, lief kind.
toe.
In diep gepsins verzonken, verliet Max
het magazjjn «De drie Gntiënv.
Max dacht na over Claire, lerwjjl hjj lang
mm Ml
tot
ABONNEMENTSPRIJS.
UJNDRiTi
PRIJS DER AD VERTEN IIEN.
AGirE MA NON AGITATE.
Zeer wel, dank u. Ik kóm een dienst
vragen.
l?e vader van mejuffrouw, ging Max
YOOrt, Leeft mq opgedragen over haar te wa-
ken, een plicht, dien ik getrouw zal vervul
len, voegde de echtgenoot van Ternande er
eenigszins plechtig bij.
Ufj dit schertsende complimentje wendde
Claire beschroomd, het gel&ftt af.
Claire verwjjderde aicb.
Op den drempel keerde e® eich echter HOg
«Ten om en wierp Max een dankbaren klik
