N E W E
ïïagêlaó voor eStooró- on SLuiè-óCollanè.
De staking te Enschede.
No. 5119.
Woensdag 18 Juni 1902.
2?ste Jaargang
V)e gevolgen van een
misóaaó.
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS
Per Sma&Dden tooi Haarlem
Voor ie overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Aisoaderljjke Dammen.1 ti.se»
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen^
BUREAU: Bti Janstraat Haarlem!
11,10
e 1,40
«2.80
«o.ob
AGITE MA NON AGITATE
PRIJS DER ADVERTENTIES
Van 1—6 regels50 Cents.
Elke regel xneer 7^
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Er heerscht onder de Katholieken ver
deeldheid ten aanzien van dezen strjjd, welke
met een nederlaag der arbeiders geëindigd is:
de een acht de staking gewettigd, de an
der niet.
Hooren wjj beide partgen.
Als vertegenwoordiger dergenen, die de
staking der dekenwevers afkeurden, kiezen
wjj De lijdwelk blad drie redenen aan
voerde voor zijn meening: lo de rechts
grond tot den strjjd was niet duidelijk ge
noeg gebleken, wjjl met de loonsverlaging
noch een hongerloon werd bereiktnoch
een overeenkomst door den patroon werd
geschonden2e de loonsverlaging was in
verhouding te gering om de staking, «een
onder schier elk opzicht bedenkeljjk wa
pen,» te rechtvaardigen So. ten eenemale
ontbraken vooruitzichten van den kant
der werklieden zeiven. Het blad is bij deze
opinie ten einde toe gebleven, «waar men
niet anders dan met enkel groote woorden
ertegen is opgekomen.»
Degenen, die de staking niet afkeurden,
vonden hun opinie verdedigd in het Kath.
Soc. Wbld, dat in zjjn jongste nummer nog
schreef: «Met bewonderenswaardige zelf-
beheersching en opofferingszin hebben de
arbeiders voor hun goed recht gestreden.
En al kwam er o. i. in hun strjjd één fout
yoor het niet-aannemen van 't bemid
delingsvoorstel der Burger-commissie
het was geen onvergeeflijke fout, en door
hun kalme en waardige houding slechts
enkele sporadische gevallen uitgezonderd
waren de arbeiders oorzaak, dat zg de
sympathie van zeer velen in den lande be
hielden tot aan 't einde toe.»
Nu de staking toch geëindigd is, zallen
wjj beide partgen in haar waarde laten en
ons bepalen tot het wjjden van eenige be
schouwingen aan het resultaat. Eu dan moe
ten wjj in de eerste plaats constateeren,
dat de werklieden groot nadsel hebben ge-
feuilleton.
{Vervolg).
88.)
Zooveel was zeker, dat hij uitnemend de
kunst verstond om met de dames om te gaan
en zeer bij haar gezien was, dat hij een mees
ter was op den degen en het pistool, en dat
hij te paard door den bekwaamsten jockey
kon overtroffen worden.
Als een staaltje van zijn lichaamskracht werd
werd er verteld, dat hij eens, toen hij in de sa
vannah door een buflel werd aangevallen, het
dier bij de horens had gegrepen en met een
behendigen ruk op zijn rug had geworpen,
ahof het slechts een geit was geweest.
Dit verhaal vorderde zeker be vestiging, maar
Hermandes vertelde het met zooveel overtuiging
en schreef de bijzonderheden zoo nauwkeurig
dat men aan de waarschijnlijkheid, zoo niet aan
de waarheid, geloof sloeg.
Op zekeren dag werd Hermandes op Gerbandiere
voorgesteld door een vriend van Gabriel Vernon,
die op een der clubs op den boulevard met
hem had kennis gemaakt en sedert had Fernan-
de slechts oog en oor voor hem, noodigdehem
leden. Wel is aan giften 120,000 galden
voor hen bijeen gebracht, maar aan loon
derfden zjj 820.000 gulden een verschil
dus van twee ton in hun nadeel. Natuur-
ljjk leed ook de firma V a n H e e k schade,
onberekenbare schade zelfs, maar «'t gaat
beter van een stad dan van een dorp, «ter-
wjjl zg bovendien de overwinning behaal
de haar dekenwevers hervatten den arbeid
tegen het verminderde loon en de drie voor
mannen, welke zjj in geen geval weder
wilde aannemen, trokken zich terug.
Dat de arbeiders het niet zouden kun
nen volhouden, viel te voorzienzij had
den geen weerstandskas. En al bezaten zjj
nu ook de sympathie van velen, al wer
den zelfs kunstavonden voor hen gehou
den, dat gemis aan eigen fondsen viel niet
te vergoeden. Immers wat inkwam was
hard noodig voor de nitkeeringen, zoodat
de staking steeds noodljjdend bleef.
Waar alzoo, ondanks vrjj ruimen steun,
de strjjd toch niet bleek vol te houden,
zallen de arbeiders zeker verstandig doen,
met zich aan deze Twentsche nederlaag
te spiegelen.
Intusschen, al is die nederlaag materieel
zeer zwaar voor de werklieden, moreel werd
er toch wel een overwinning behaald
een overwinning, waarvan de stakers zelf
en al hun standgenooten zullen genieten.
Ook de werkgevers toch zullen er zich aan
spiegelen, zjj zullen onthouden, dat eenige
samenwerking, eenige samenspreking tus-
schen hen en hun personeel te verkiezen
is boven een oppermachtig decreteeren van
hnn wil. Al moet bjj slot van rekening de
patroon het laatste woord hebben waar
zou 't anders heengaan met zijn verant-
woordeljjkheid en zjjn ontzag 't kan
toch niet anders dan ten goede leiden,
dat zoo'n laatste woord eerst bjj nood
zakelijkheid wordt uitgesproken.
Er zjjn al teekenen, welke heenwjjzen
naar meerdere toenadering tusschen pa
troon en personeel ook in groote onder
nemingen. Niemand minder dan de groote
aanhoudend uit en had hem wel altijd bij zich
willen hebben. Hij vermaakte haar, zeide zij,
met de verhalen van zijn avonturen. Het op
treden van dien zoon uit tropische strexen
zette nieuwen luister bij aan haar feesten en de
andere gasten voelden zich vereerd door het
gezelschap van den voornamen vreemdeling.
In de eerste dagen had Max zich weinig om
dien vreemdeling bekommerd, dien men aan
hem had voorgesteld als een man van de groote
wereld, maar langzamerhand begon het gedrag
van dezen gast zijn argwaan op te wekken.
Niettemin bedwong hij zich, want het oogen-
blik was slecht gekozen om schandaal te ver
wekken, en opschudding in de gezelschappen
van Gerbandière te veroorzaken. Bet huwelijkvan
Marie-Amélie met Gabriel Vernon was besloten,
alleen de datum, die in elk geval zeer nabij
was, moest nog vastgesteld worden. Na het
huwelijk zouden de jongelui naar Etampes ver
trekken, waar Gabriel een prachtige villa had
gekocht. Max nam zich voor om terstond na
het huwelijk van zijn dochter met Fernando op
reis te gaan en zoodoende een eind te maken
aan die al te talrijke feesten op Gerbandière,
die hem nu krachtig begonnen tegen te staan.
Reeds meermalen had hij jaloezie in zich voe
len opkomen en had hij gevreesd dat Fernan-
de, die hij' nog altijd beminde, geen weerstand
zou kunnen bieden aan de hulde, die haar
zoo algemeen gebracht werd. Wanneer hij alleen
was met zijn vrouw, ver van het land, waaraan
voor hem zulke treurige herinneiingen verbonden
waren, dan zou hij misschien nog gelukkige
dagen kunnen beleven.
Twentsche industrieel Stork heeft in deze
tot zjjn arbeiders een woord gesproken,
dat van groote beteekenis kan geacht wor
den een woord, dat verdient onthouden te
worden. Er moet «voeling», zjjn tusschen
werkgevers en werknemers, zoo zeide hjj in
een bgeenkomst van zjjn personeellaten
wjj zorgen, dat die voeling tusschen ons
steeds bljjft bestaan.
Helaas, dat dezs wjjze les eerst recht
wordt begrepen door een botsing als die
van Enschede een botsing, welke nog lang
zal nawerken door verbittering. Want de
socialisten hebben ook hier weder hun slag
trachten te slaan, hebben ook hier weder
het zaad der ontevredenheid uitgestrooid.
En de boom, die uit dat zaad groeit, draagt
tot vruchtenhaat en njjd, verblinding en
wantrouwen.
De heer Stork doelde ook hierop, toen
hg in bedoelde vergadering zeide«De
werklieden worden opgezet tegen de pa
troons en daardoor ontstaat een verder
felijke geest van scherpte in de beoordee
ling van 't geen de werkgever doet of
laat. En omgekeerd ontstaat door de velerlei
verdachtmakingen, waaraan hjj blootstaat,
bjj den werkgever minder neiging zich voor
de zaak der werklieden warm te maken.
Noodig acht ik het dus, dat er omgang
is tusschen u en ons, noodig dat we el-
kaars meeningen respecteeren, noodig dat
we van weerskanten eikaars handelingen
niet te lichtvaardig beoordeelen.»
Wat intusschen de socialisten te En
schedé hebben gedaan, een oplossing brach
ten zjj niet.
Te rechter tjjd kwam een oplossing, want
de Enschedeesche Fabrikanten-vereeniging
was begonnen de firma Van Heek
Comp. daadwerkeljjk te steunen, zoodat nog
grooter werkeloosheid voor de deur stond.
Van de socialisten was niet te verwach
ten, een verzoening te bewerken. Zjj kun-
n n slechts verwjjdeiing scheppen met al
den aankleve van dien.
De werkstaking te Enschedé heeft den
Een geheimzinnige, onvoorziene gebeurtenis
bracht een geheele veranderingin dat plan teweeg.
Op zekeren morgen had een der bedienden
toen hij naar buiten kwam, op den voorgevel
van Gerbandiere, een groot zwart kruis opge
merkt.
De man had terstond aan, zijn kameraden
kennis gegeven van deze ontdekking.
Groote opschudding onder het dienstperso
neel bij het zien van dit sombere teeken.
Max, die juist was opgestaan, opende zijn
venster, zag alle bedienden voor het huis staan
kijken met een bezorgde, bijna vreesachtige uit
drukking op het gelaat.
Hij vroeg:
Wat gebeurt er?
O 1 mijnheerriepen de bedienden als
uit een mond, kom toch eens zien.
Wat?
Een kruis
Een kruis
Een zwart kruis op den voorgevoel,
Max sidderde.
Hij fronsde de wenkbrauwen en zjjn ge
laat betrok.
Kom eens zien, mijnheerriep een der
bedienden. Het is een wonder.
Hij sloot het venster, kleedde zich in alle
haast aan en kwam naar buiten.
Het kruis teekende zich duidelijk af op den
witten muur.
Max verbleekte.
Zonder dat hij wist waarom, scheen hem dit
geheimzinnige kruis een waarschuwing, misschien
een bedreiging toe.
werklieden ten minste ook dit kunnen
leeren van welke zjj de zg practische hulp
hebben te verwachten. Het worde niet
vergeten.
Duitschland.
De heer V o n K o s c i e 1 s ki, eenper
soonlijke vriend van keizer Wilhelm,
heeft in het Pruisisch Hoerenhuis gezegd)
dat de vijf millioen die Pruisen wil be
steden om Polen geheel te verpruisen
als weggeworpen geld moeten beschouwd
worden, nu de geldelgke toestand netelig
is en de menBchen op de heide wonen, nu
de werklieden geen werk hebben en de
behoeftigen van honger sterven.
Graaf Gunth er van Sch les wig-
Holste in, broeder van Duitschlands
keizerin, verklaarde, dat de ellendige toe
stand van Polen- aan het Pruisisch be
stuur te wjj te u is. Ik heb aan de grens
van Duitsch Polen gewoond, zeide hg, en ik
spreek met kennis van zaken. De schuld
van den toestand is te wgten aan den
rassenhoogmoed, die de eenen vernedert
en de anderen verheft. Waren al de Duit-
schers in Polen echte gentlemen, die zich
als zoodanig ten opzichte der Polakken
gedroegen, de kwestie zou gemakkelnker
opgelost worden. De Pruisische Regeering
heeft tot nu toe in Polen enkel de sterkte
van hare macht getoond, zg mag niet ver
geten dat zg ook goedwillig in het bestuur
moet zjjn. «Laat mg de hoop uitdrukken,
zoo besloot hg, dat wg met den tjjd erin
mogen gelukken de Polakken te overtui-
gen dat wjj beter zgn dan zg denken en
met hen hand in hand samen kunnen gaan.»
Frankrijk.
Maatregelen worden genomen door het
Departement van Marine voor een reis
van president Loubet naar Algiers.
Op deze reis zal de President vergezeld
Arorden door den minister C o m b e s, A n-
dré, Pellatan enDoumergue. De
President zal ook naar Tunis gaan, waar
hg ontvangen zal worden door den pas
opgetreden Bey.
Lachenault, de ontrouwe kas
sier, die de «Banque de France» voor een
zeer aanzienlgke som bestal, is te Geneve
Van waar kwam het P
Hjj wist het niet.
Hij was ontsteld en nieuwsgierig tevens.
Al zijn vrees van vroeger keerde terug.
loch wilde hij tegenover zjjn dienstpersoneel
zijn vrees niet laten blijken.
Op misnoegden, geveinsd, onverschilligen toon
vroeg hij
Wie van u heeft zich die dwaze grap ver
oorloofd
De bedienden zagen elkaar aan.
Niemand van ons mjjnheer, verklaarden,
zjj, dat zweren wjj.
Een van hen beweerde reeds verscheidene
malen een man van hooge gestalte om h:t
huis te hebben zien sluipen. Hjj kwam altijd
als de duisternis gevallen was en wanneer men
hem naderde, was hjj eensklaps verdwenen.
Een koude rilling voer Max door de leden
en toornig zeide hjj
Waarom heeft men mij daar niets van
Men had er geen acht op geslagen, men
had gevreesd een loos alarm te zullen maken.
Wel had men getracht den man te naderen,
hem te hereiken, maar dat was niet gelukt.
De dienstboden hadden hem den naam ge
geven van den man van den nacht.
En ik wist er niets van mompelde
Max.
{Wordt vervolgd.)
ctniiiT.
P
