No. 5123
Maandag 23 Juni 1902.
27 ste Jaargang,
De 14 ton van oorlog.
Se gevolgen van een
misdaad.
ttUlTJüJNL AND.
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden yoor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
f 1,10
1,40
2,80
0,03-
Redacteur-Uitgever, W. KÜPPERS.
B U R E A USt. Jansstraat. Haarlem.
PRIJS DER ADVERTEN iIBN.
Van 16 regels SO Cents.
Elke regel meer7Vi
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentiek Contant
AGITE MA NON agitate.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publicité Etrangère,
G. L. DAL BE fy Co. JOHN., bJONES Succ. Paris 3\bis Faubourg Montmartre.
Men herinnert zich nog wel, dat Minis
ter Sprenger vanEykin zjjn mil-
lioenenrede van '94 mededeelde, dat sinds
'88 door het Departement van Oorlog meer
was uitgegeven voor kleeding en uit
rusting dan bjj de begrooting was toege
staan, en wel het belangrgke bedrag van
14 ton. Begrjjpeljjker wjjze baarde dat
groot opzien en een commissie van on
derzoek werd benoemd, welke commissie
thans haar rapport heeft ingediend.
De eerste indruk is, dat de commissie
nog al tjjd noodig heeft gehad voor haar
enquête, maar een kennismaking met het
resultaat van haar arbeid doet alleszins
bewondering koesteren voor den ijver en
de doortastendheid harer leden. Zjj hebben
de quaestie van alle zjjdeu bekeken en
kwamen tot de verblijdende slotsom, dat
in «de beruchte veertientonzaak» «geen
zweem van oneerlijkheid in het beheer
van 's Lauds gMdeu is gebleken.» Alle
uit 's Rijks schatkist ontvangen gelden
zjjn «behoorlijk verantwoord» en de on
regelmatigheden, welke plaats hadden,
waren het gevolg van «onjuiste begrippen»
omtrent de eischen van rekenplichtig be
heer.
Deze conclusie is reeds verbljjdend en
zou tot dank stemmen jegens de com
missie, die heel wat paperassen heeft
moeten doorsnuffelen, heel wat personen
moeten hooren, heel wat toestanden moe
ten bestudeeren, om een helder inzicht in
de zaak te krjjgen. Maar d-jze onverIroten
arbeid had nog tot uitslag, dat voldin
gend werd aangetoond, hoe noodeloos
omslachtig de zaken aan het Departement
van ooi log worden behandeld. Ook dit
gaat de commissie in bijzonderheden na,
daarbg de noodige maatregelen ter verbe
tering aangevend.
De eerBte maatregel is wel dezeer
moet aan het D aparte ment van Oorlog
één rekenpliuhtige afdeeling bomen in
plaats van de vier, die er thans zjjn
een toestand, welke een onnaspeurlijke
verdeeling van verantwoordelijkheid, een
onafzienbare verwikkeling van cjjfers en
staten geelt. Er is vroeger al eenB een
samensmelting dier vier bureaux beproefd,
maar ze was niet bljjvend. Bet valt echter
te voorzien, dat het krachtige, largniet
malsche betoog der commissie wel tot
een definitieve regeling zal leideD.
Maar nog meer deed de commissiezjj
heeft aangetoond, hoe omslachtig gansch
onze militaire administratie is eu ook hier
voor geeft zjj aan, hoe verbetering is te
FEUILLETON.
Vervolg).
4»)
De nacht was donker en de storm loeide
terwjjl zware golven de rotsachtige kust beme
ten. Om geen aandacht te trekken hadden zjj,
een voor een, de boot zwemmende bereikt, een
levensgevaarlijk en afmattend werk waarbij zjj
zich telkens verwondden aan de scherpe rots
punten. Hoewel bebloed en uitgeput, bereikten
allen zonder ongeval de boot, die op de gol
ven danste en elk oogenblik dreigde tegen de
klippen te pletter gestooten te worden.
Zoo te vertrekken, in zulk een duisternis,
bjj zulk een woeste onstuimige zee; zonder
de kust te kennen, bijna zonder te we'en waaT
men heenging, was zjju leven wagen honderd
maal voor eens. Om 't eveD, men hief het
anker, of zij de vrijheid terugkregen of om-
de ongelukkigen zouden er altijd bjj
winnsu. Onder al die gtvloekten w.i» Anseline
müschien de eenige die nog waarde aan z$n
ellendig leven hechtte, omdat hij hoopte Claire
te zullen w erzien. De anderen verlangden
Biets, dan te vluchten of te sterven..
Dj boo\ dobberde als een notendop op de
erlangeD. Laten we ter kenschetsing één
staaltje aanhalen.
Bij elk infanteriecorps worden elk kwar
taal ruim 20 monsterrollen opgemaakt
van 400 tot 500 bladzijden die twee
voud worden overgeschreven. Dat geeft
een zee van pap:er, die maar steeds voort-
golft en slechts voor ingewjjden spoedig
te overzien is. Oprniming en vereenvou
diging ware volgens de commissie te ver
kregen door vervanging der monsterrol
door een als bjjlage overgelegde dage-
Ijjksche aanteebening, die over een geheel
kwartaal is uitgewerkt. Hierdoor zou niet
alleen veel noodelooze arbeid worden voor
komen, maar ook geld worden bespaard
een aangelegenheid waarop bjj de
steeds stijgende oorlogsbegrooting zeker
wel mag gelet worden.
Op deze wjjze worden allerlei vertak
kingen der militaire administratie onder
handen genomen, zooals de verstrekking
van gelden aan de korpsen, de bewaar-
gevingen en verrekeningen enz., waai bjj
de wenscheljjkheid uitkomt, dat de tegen
woordig bestaande hoofd-adminietratiën
en raden van administratie kunnen wor
den opgeheven. Alweer bezuiniging dus.
De veelvuldigevaak overhaast uit
gevoerde uniformveranderingen worden
eveneens onpartjjdig bes,roken, evenals
de vraag, of bjj aanschaffingen aanmaak
van goederen wel de vereischte zuinig
heid wordt betracht. Het zou de moeite
loonen, deze en meerdere punten min of
meer in den breede na te gaan, maar ons
bistek laat het niet toe. Wjj zullen ocs
tot één punt bepalen en kiezen daartoe
datgene, wat de meeste belangstelling zal
wekken in den ruimen kring d r mili
ciens: de verstrekking van kleeren.
De waarborg voor gewenschte zuiaig-
heid bij den soldaat is door het Departe
ment van Oorlog hierin gezochthem zjjn
kleeding op afbetaling te vertrekken en
hem een dageljjksche toelage te geven
waaruit hij zjjn kleerenschuld kau beta
len en de kleeding onderhouden, leder,
die gediend heeft, kent dat systeemin
de kans om bjj zuinigheid een te goed te
krjjgen zoekt men den prikkel voor den
soldaat om met zjjn kleediug spaarzaam
te zjjn.
De commissie nu heeft de deugdelijk
heid van dat stelsel eeDS onderzocht en
zjj meent, dat de ter verdediging aange
voerde argume iten den toets der critisk
niet kunnen doorstaan. Zjj heeft de klee-
dingrebeningen onderzocht vau alle mili
ciens en vrijwilligers van 1899 en kwam
daarbg tot de conclusie 1 o dat het stel
sel van kleeding op rekening voor de
woeste zee en telkens sloegen de golven er
overheen. De mannen moesten zich aan elkaar
vastklemmen om niet meegesleurd te worden,
Zooals zij daar zaten druipnat, bebloed,met hun
kaalgeknipte hoofden, op elkaar geklemde
tanden en sombere, doodsbleeke gelaatstrek
ken geleken zij meer op bovennatuurlijke dan
op aardscbe wezens en wanneer de maan haar
licht op het broze vaartuig met die tien man
nen had geworpen, dan zou men gevreesd
hebben een spookschip te zien. Maar geen
zwakke lichtstraal beseheen hen. Zij werden
door de diepste duisternis omhuld, zagen zee
noch lucht, alleen het sneeuwwitte schuim dat
de golven in de boot achterlieten.
Zoo dobberde de boot voort, nu eens hier
dan weer daarheen geslingerd, nu eens op het
punt, tegen de klippen verbrijzeld te worden,
dan weer in gevaar door de golven te worden
verzwolgen. Woest loeide de storm, de zee
brulde, maar boven dat oorverdoovend geraas,
deed zich een dof, dreunend geluid hooren,
dat de vluchtelingen met schrik vervulde.
Het was een kanonschot, dat over het wa
ter bulderde, ten teeken dat men de vlucht
ontdekt had, dat men de ontsnapten ging ver
volgen.
De veroordeelde, die het commando over
de boot op zich genomen had, riep met van
angst be ven! en stem:
Roeien, roeien, of w;j zijn verloren
Ieder greep een riem. Pijn, vermoei ms, won
den, alles was vergeten. Tot geen prqa wilden
zjj weer gevangen worden. Hun spieren zwol
len op als koorden, het zweet gudite langs
schatkist nadeelig is, omdat alle kwade
kansen voor het Rjjk zjjr, zonder dat er
goede kansen tegenover staan 2o. dat
het stelsel voor den soldaat ook nadeelig
is, wjjl de voor afbetaling en onderhoud
toegekende bedragen te laag zjja en hjj
door de korting op de soldij voor een deel
zelf zjjn kleeding betaalt in plaats, dat
die hun geheel op kosten van het Rjjk
wordt verstrekt.
Ook hier bepaalt de commissie zich
niet tot het aanwjjzen van de fout maar
geeft zjj het middel ter verbetering aan.
Zjj beveelt aan, de kleeding voor rekening
van het Rjjk aan den man te verstrekken
zonder bepaling van drachttjjd en zonder
geldeljjke verrekening de verstrekking
zou moeten geschieden op grond van ge
bleken behoefte, ter wjjl da schade van
zoekmaken en verwaarloozen op den man
wordt verhaald.
Men ziet, dat de commissie haar moei-
ljjke taak breed heeft opgevat en door-
tasteed uitgeroerd. Indien haar wenken
goed worden opgevolgd, kan de quaestie
der 14 ton nog een zegen bljjken voor
ons legerbestaur. Indien immers de ad
ministratie op zuiniger en practischer
voet wordt ingericht, kan men beter het
oog gevestigd houden op de legerbelan
gen en tevens het hooge bndget-cjjfer
van onze weerbaarheid van zelf wat doen
dalen.
Amerika.
Te New-York heeft de hoogleeraar
Ho rbert veel men^chen ongerust ge
maakt. De geleerde heer heeft een voor
dracht gehouden en gezegd, dat het dal
waardoor de Hudson-nvier stroomt'wordt
bedreigd met dezelfde ramp als Marti
nique.
Peekshill in dat dal ligt op een vul-
caniscben bodem van groote uitgestrekt
heid. Da bodem van New-York daalt al
lengs; dit bljjkt o. a. hieruit, dat de vlosd
allengs hooger op de rivier komt, en uit
de Hudson in oude tjjden bjj de zee een
waterval vormde, driemaal zoo hoog als
die van de Niagara.
Op de jaarljjksche vergadering van de
conferentie der rabbjjnen vaa Noord-'
Amerika, onlangs te New-Orleans gehou
den, heeft eeae zeer belangwekkende be
spreking plaats gehad over bet vraag
stuk van d-n Sabbath. Verscheidene rab
bjjnen deden opmerken dat de Sa' bath-
dag niet meer door d- joden in achtge
nomen wordtzjj houden hunne bauken
open en schikken zich naar het gewone le
ven. Zjj stellen daarom voor de vier ng
van den Sabbath op den Zondag over te
brengen de joden zouden dus ook den
Zondag rusten en dien dag hunne syna
goog bezoeken. Andere rabbjjnen hielden
hun gelast, alle zeilen waren geheschen en de
boot vloog over het water. Aan sturen dacht
men niet hoe had men o A in die duister
nis, zonder eenig hulpmiddel als compas of
anderzins, een richting kunnen nemen. S'echts
een punt hielden zjj voor oogen, aan hun ver
volgers ontkomen, het bagno, die hel ont
vluchten.
Aaseline sloeg de oogen ten hemel en bad
in stilte
Mjjn God, geef dat ik hiar weerzie!
Zoo roeiden zij den gehee'en nacht door en
de boot snelde voort als een meteoor, maar
telkens hoorden zij het kanon, het was alsof
de geheele kust hen volgde.
De dag brak aan. Bloedrood verhief zich
de zon boven de bruisende zee.
Een kreet van wanhoop klonk uit de boot
der vluchtelingen.
Zjj waren, door de duisternis misleid, naar
het land t ruggekeerd.de kust was slechts eenige
meters van hen verwijderd, sloepen met sol
daten naderden hen en een oorlogsschip be
lette hun met dreigende kanonschoten, terug
in zee te gaan.
Zij waien verloren.
De riemen ontvielen hun verkleumde
handen.
Die vier sloepen hadden hun vaartuig in-
Sommigen der veroordeelden sprongen te
staande dat de Sabbath een der kenmerken
van het jodendom is en er das niets mag
aan veranderd worden. Er is een com
missie benoemd, die. in de vergadering
van aanstaande jaar verslag zal doen over
de zaak.
Iu het Centrum der zjjde-indastrie te
Paterson heerscht een vreeseljjk tumult.
Een menigte van 5000 werkstakers wilde
de fabrieken, die gesloten zjjn, aanvallen.
Zjj werden aangevoerd door Italiaanscbe
anarchisten met revolvers en dolken ge
wapend.
Het vuren met de revolvers liet zich
niet lang wachten. Een knaap van 12 jaar
was het eerste offer en een politie-agent
kreeg een kogel door het hoofd. Ver
scheidene politie agenten werden gewond.
Toen de militaire macht kwam aanruk
ken werd nog eene vrouw gedood en vier
personen zwaar gewond.
Een aantal anarchisten zjjn gearresteerd
waaronder ook de Italiaan N e s 1 i, de
moordenaar van den 12-jarigen knaap.
Frankrijk.
Het zal nog wel erger worden, dachten
wjj, toen ons weer een geloofsvervolging
ter oore kwam, want gelooishaat komt
niet al'een uit den booze maar ook uit den
dwaze; uit hen die in eigen kring huichelen
met de vjjanden der kerk, die hun ge
loofsovertuiging aan den kapstok hangen
voor tjjdeljjk gewin en vooral door hen
die lauw en flauw zjjn in hnn zalige
rust van nietsdoen, njjdig worden ze als ze
'in dat vadsig voortsluimeren worden wak
ker geschud. Aan dezulken heeft Frankrjjk
zjjn val te danken. Dat kan bljjken uit
hetgeen onlangs tê Paugaschiedde. Daar
werden vier zusters, oversten van scholen,
voor den departementalen raad gedaagd
onder beschuldiging van inmenging in de
verkiezingen.
Men zal zich afvragen hoe de goede
zusters zich wel in verkiezingszaken heb
ben kunnen mengen.
In de dagvaarding wordt de reden
opgegeven. Bedoelde zusters hebban hun
ne schoolkinderen doen bidden «dat God
aan Frankrjjk goede vertegenwoordigers
moge geven.»
Ge begrjjpt het ontzettende dezer mis
daad 1 Den wensch niten, dat Frankrjjk
goede vertegenwoordigerskrggt, staat dat
niet geljjk met te verlangen naar de
nederlaag der ministarieelen
Men zou er uit opmaken, dat de goede
zasters de gelukwenschen van het kabi
net-C o m b e s zouden ontvangen hebben,
indien zjjgezegd hadden «Kinderen,
laat ons God bidden, dat de grootste
canailles van candidaten gekozen worden?»
In de Fran9che Republiek heeft Je
Minister van Oorlog verklaard, het wets
voorstel betreffende den tweej arigen dienst-
tjjd te zullen aanvaarden.
De bespreking van vóó- of tegen dit
voorstel der Leger-commissie is in den
Franschen Senaat aaa de orde gesteld.
Het wanbestuur der socialisten, die
heer en meester zjjn op het stadhuis te
Marseille, beeft den boel in de war ge-
water, in de hoop dat de dood hen zou ver
lossen, maar het scheen, dat zelfs de dood geen
schuilpl ats aan hen wilde toestaan, want zij
werden door de soldaten en matrozen opge-
vischt, en een kwartier later lagen alle vluch
telingen aan handen en voeten gebonden in
de sloepen, die hen naar land terugvoerden.
Anseline Monnier zag zijn straf met vijfja
ren verzwaard, vijf jaren eenzame opsluiting.
Van Cayenne werd hij overgebracht naar
een der Reddingseilanden, de strafplaats der
kolonie.
Daar sloot men de ongelukkige in een diep
cachot, uitgehouwen in de rotsen, die het
eiland als een ringmuur omgaven j men liet
hem daar alleen, zonder licht en bijna zonder
lucht.
Het gedruisch der golven, die tegen de rot
sen braken en ze met hun witte schuim be
dekten, drong dot en somber in het onder-
aardsch gewelf door, verdoolde zjjn ooren en
belemmerde zjjn denkvermogen, l'e wanden
van het cachot waren klam en vochtig, een
vochtighe d, die zijn geheele lichaam door
trok.
Maar dit alles scheen Anseline nog niets
toe, vergeleken bij zjjn smart, om ook geen
berichten meer van Claire te ontvangen, zjjn
vrees dat hfj na nooit meer vrjj gorden,
lijke plaats moe»t doorbrengen, niet zou over
leven.
Hij had getracht Claire te bereiken en had
zich daardoor juist verder dan ooit van haar
verwijderd.
stnnrd met een te kort van tien milUoen
franks. Nu de ophakkers geen raad meer
weten om het tekort te dekken, hebben
de bnrgemeester Flaissières, met
een tiental zjjner socialistische wereld
hervormers, hun ontslag genomen.
Engeland.
Een ernstig geval deed zich te Sligo
voor met den Ierschen afgevaardigde Mac
Hugh. Yoor de Rechtbank gebracht
beschuldigd van overtreding der wet op
landeigendommen vroeg hjj de rechten
hun namen. Toen de President der recht
bank weigerde de namen der rechters op
te' geven, schold Mac Hngh, de def
tige heeren nitverdoemde leugenaars.
Toen de President hem vroeg of hjj
geen spjjt had die woorden te hebben ge
sproken, antwoordde M a c H u g h «nooit
zou ik mjjn spjjt willen nitdrnkken aan
schoorsteenvegers van uw soort.»
Hjj werd daarop, voor beleediging der
rechters, tot drie maanden gevangenisstraf
veroordeeld.
De Minister van Oorlog heeft aan
gekondigd, dat de veroordeelde militairen
op den dag der Kroning, kwijtschelding
van strat zullen krjjgen.
Dultsohland.
De Duitsche Keizer te Aken. Keizer
Wilhelm heeft bjj den eeredronk in
het stadhuis te Aken herinnerd aan het
oude Roomsche [Rjjk, welks wieg Aken
washjj legde er den nadrnk op, dat de
taak van het nieawe rjjk een andere was,
dat Duitschland aan de spits stond der
andere natiën op het gebied van weten
schap dit was het wereld-imperium, waar
naar de Germaansche geest streefde. De
Keizer deelde mede, dat de Pans aan den
gezant naar het Jubilenm, L o e, had ge
zegd, dat het land, waar nog tocht, orde,
achting voor waarheid en Kerk heerschten,
en ieder katholiek ongestoord naar de
eischen van zjjn geloof kon leveD, Daitsch-
land was, en dat het dit den Keizer dankte.
De Keizer voegde hieraan toe, dat hst
hem recht gaf tot de uitspraak, dat beide
confessies het groote doel in het óog
mochten honden, en hnn godsvrucht *:l
eerbied voor den godsdienst mochten be
houden en versterken. Zjj, die niet leven
op de basis van een godsdienstig funda
ment, zjj zjjn verloren.
De Keizer legde de gelofte af, dat hjj
het rijk, het volk en zich zeiven stelde
onder het kruis en de bescherming van
den Heiland. Hjj besloot met een «hoch
Aken.»
gl Keizer Wilhelm heeft, voordat hjj
zich naar Aken begaf, eenige nren door
gebracht te midden der studenten te
Bonn, waar de Kroonprins stodeeit. De
voorzitter van de studentenclub «Borus-
sia,» waarvan de Kroonprins lid is, heette
den Keizer namens de Daitsche jeugd
welkom. De Keizer prentte de stadenten
in, dat het leven een ernstige zaak is
en dat het vaderland mannen noodig heeft
Hjj hoopte dat allen bereid zullen gevon-
Uren, dagen, weken gingen er yoor bjj.
Anseline was in 't cachot opgesloten als
in een graf, zjjn ledemater waren verstramd
door de vochtigheid en onophoudelijk gonsde
hem het 'geloei der golven in de ooren, dat
hem bjj een storm somtijds geheel het bewust
zijn deed verliezen.
Bij zulk eeu gelegenheid dreunden de rot
sen, als werden zjj door een aardbeving bewo
gen. Het was alsof de golven diesteenen wil
den verpletteren en meevoeren in bon duize
lingwekkende vaart.
Dat geraas was schoon, ondanks zjjn ver
schrikkingen, er was iets grootsch, iets boven-
menscheljjks in, iets wat deed denken aan
bet bazuingeschal van het laatste oordeel.
En buiten dat geraas, niet». Geen mensche-
lijke stem.
Eens per dag werd het luikje in de deur
opengeschoven om den gevangene zjjn brood
en zijn kruik water te geven, zonder dat hjj
zelfs de hand zag, die het hem toestak.
In dezen toestand had de rampzalige zelfs
het verloop van den tijd vergeten. Hij wist
niet hoeveel dagen hjj reeds daar had door
gebracht, zelfs niet of het nacht of dag was.
En zjjn dochter
P'eg°j1^d"-g v'a,lMax chateanroux konden
hem daar niet bereiken, het was hem hiel
evenmin vergund een brief weg te zenden, hjj
was nu buiten alle gemeenschap met de sa
menleving, meer nog dan op het bagno vau
de wereld geseheiden.
{Wordt urvolgd
mm HtmttiMii; mrni
fbagêlaó voor éfiooró* en Suuiè-éCollanö.
MN TIEND
gesloten, geen ontkomen was weer mogeIjjk.
Aan weerstand bieden dacht men ook niet,
hoe hadden ook die tien ongewapende, uit
geputte mannen het hoofd kunnen bieden aan
dertig of veertig goed gewapende soldaten
dat hij de -rijt jaren, die lig op deze VTeese-
