No. 5129
Maandag 30 Juni 1902.
27 ste Jaargang,
kDagSlaó voor <3tooró~ en SLuiè^Collanó.
Het 50-jarig herdenken v.|h,
herstel der Kerkelijke
hiërarchie in Nederland.
2>ö gevolgen van een
misóaaó.
AGÏrE ma non agitate.
öUllJUJNL AJNl).
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,40
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummer»
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Reda cteur-U i t ge v er, W. KÜPPERS.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem
Van 16 regels 50 Cents.
Elke regel meer7y»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
I.
In het begin van het volgende jaar
zal het vijftig jaar zjjn geleden, dat in
ons dierbaar Vaderland de bisschoppelijke
hiërarchie werd hersteld. Bjjna driehon
derd jaren waren de Katholieken van
Nederland als verweesde kinderen van
hunoe geestelijke vaders beroofd geweest
en had de Paus slechts langs buitenge
wond wegen, zoo vaak bemoeilijkt, in
verbinding gestaan met dé kinderen, die
n deze landen aan de oude Moederkerk
waren getrouw gebleven en die zoo laDge
aren een bitter obderdrukken hadden ge
leden.
Is het wonder, dat de Nederlandsche
Katholieken met opgewektheid en vreugde,
maar vooral met een dankbaar gemoad
den dag zullen herdenken, waarop zjj
voor vjjftig jaren huane vaders naar de
ziel, wederkregén Zal hun iemand kun
nen euvel duiden, dat zjj feestvieren in
de bljjheid huns harten en in den Heer
Toch ging er reeds eene stem op, die
waarschuwde tegen de groote vreugde
en die iii die uiting van dankbaarheid een
gevaar zag, een gevaar van twist en
tweedracht tusschen de Christelijke f ar-
tjjen. Goddank, de tjjden zjjn voorbjj,
waarop een feest in de ééne kerk tot
woede prikkelt in de andereen al mogen
er ook nog zoo velen wars zjja van Rome,
en voortdurend vreezen dat Rome's macht
en invloed zullen terngkeeren, hun op
roepen tegen Rome vindt steeds minder
gehoor en hun macht, om het volk tot eene
uitbarsting van haat te prikkelen, is vrjj
wel gebroken. Neen, die raad om voor
zichtig te zjjn in het uiten der vreugde,
was zoo niet dwaas, dan ten minste voor
barig en overtollig. Niet overtollig is
misschien om voor onze lezers het feit
der herstelling van de Bisschoppelijke
hiërarchie in het geheugen terug te roe
pen. De groote beteekenis van deze ze
genrijke gebeurtenis verdient wel, dat zjj
door de katholieken gekend zjj.
«Stilcks, dat die plackaten tegen die
Paus-gezinden voor desen geëmaneert,
sullen bljjven in haer vigeur ende oock
stricteljjk nae haere forme ende iuhou-
den worden geëxecuteert
ende dat oock die selvighe (de Pausge-
zinden) op geene andere plaetsen meer,
Vervolg).
48.)
De onzichtbare bewaker zette een kruik
met water en een brood neer, en vervolgens
werd het luikje weer gesloten.
Het gevaar was geweken.
De bewaker had niets verdachts ir het ca
chot opgemerkt.
Olschoon hjj slechts weinig geloof sloeg aan
de onthullingen, die Judas Marfori beweerde
te zullen doen, wachtte Anseline toch met on
geduld den terugkeer van den grijsaard af.
Het betrof immers zjjn dochter 1
Dat was voldoende om belangstelling in te
boezemen. Maar uren verstreken en de zon
derlinge dwangarbeider keerdeniet terug. An
seline begon te rreezen dat hjj op nieuw door
een onmacht was overvallen en ten slotte be
sloot hjj de steenen vah voor de opening weg
te nemen in ïijn metgezel te gaan bezoeken.
Hjj kroop door het gal, maar met het hoofd
vooruit. M
Hjj was zwaarder gebouwd dan Judas Mar
fori en zjjn lichaam vulde den geheelen door
gang. Weldra voelde hjj zich beklemd, he
als daer die tegenwoordigh zjjn, voortaen
zullen worden permitteert.»
Aldus luidden twee der artikels die
vastgesteld werden in de Groite Verga
dering, die koit na het sluiten van deu
vrede van Munster in 1651 te'sGraven-
hage ouder voorzitterschap van Jacob
CatB gehouden werd, toen besloten was
geen nieuwen stadhouder meer te kiezen
en de bepalingen van de Unie van Utrecht
aan eene herziening werden onderworpen,
teneinde het regeeringstelsel der Repu
bliek op nieuw te regelen en te beves
tigen.
Tusschen de jaren 1655 en 1748 wer
den in Holland en Zeeland alleen zes en
dertig plakkaten uitgevaardigd, tegen het
geen men noemde de «stoutigheden» der
Roomschen. Door een plakkaat van 1655
werd hun zelfs het recht ontnomen om
bjj uitersten wil naar welgevallen over
hunne goederen te beschikken en dit plak
kaat bleef van kiaoht tot 1795. Van
de bezetting van het eene of andere ambt
of bediening door een Rbomsch-gezinde
was geen sprake en de allerminste reden
was voldoende om hunne kerken voor
langeren of korteren tjjd te doen sluiten
en hunne priesters gevangen te nemen.
Het was echter niet zeldzaam, dat over
heidspersonen, Baljuwen en Schouten oog
luikend het overtreden der scherpe reso
lution door de vingers zagen, maar voor
dit door de vingers zien, moesten groote
geldsommen betaald worden. Deze som
men (recognitiën) werden zelfs bjj plak
kaat van 19 Juli 1730 vastgesteld, hoe
wel de Staten zeiven erkenden dat het
vorderen van die gelden «ongepermitteerd»
was en dat de officie en «grof en groot
getrokken hadden» voor de toelating der
priesters. De resolutie van 1787 6chaite
deze resolutie af, maar de henoeping van
het Edict van Nantes, waardoor Lode-
w jj k XIV, den Hugenoten in Frarik-
rjjk het verbljjf ontzegdedeed hier de
vervolging voor eene korte wjjle ver
scherpen.
Het Jansenisme dat omstreeks den-
zeliden tjjd hier binnendrong, vond bjj de
Staten, eene geheimemaar gverige be
scherming. De Apostolische Pro-Vicaris
Theodoras de Koek, die den ge
schorsten Petrns Codde, van Janse
nisme verdacht en niet ten oniechte, had
vervangen, moest het land ontvluchten.
Dit alles is zeker genoeg om te doen
zien,in welke treurigen toestand de Ka
tholieke Kerk zich bevoud tjjdens de Re
publiek en hoe de strjjd dien men zeide
begonnen te zjjn om «vrjjheid van den
ken en geloovenwas uifgeloopen op
nattwd. Hjj kon slechts met moeite ademhalen
en dacht er reeds aan terug te keeren, doch
terstond daarop schaamde hij zich over deze
zwakheid, dit gebrek aan moed. Judas Mar
fori was wel uren lang in deze houding ge
bleven, in deze moeieljjke atmosfeer en had
daarbjj nog een zwaar werk verricht. Anseline
begreep thans hoe het kwam, dat Marlori be
wusteloos was neergevallen toen hjj in het
cachot van zjjn medegevangene kwam en vroeg
zich af, hoe die oude man nog zooveel ver
moeienishad kunnen doorstaan.Hij kroop aldoor
voort, scheurde zich de handen aan de scherpe
rotspunten en hoe verder hij kwam, hoe meer
hjj gebrek aan lucht kreeg. Hjj vreesde te
znllen stikken en de angst, die hem overviel
was zoo hevig, dat hij een luiden kieet slaakte,
echter zonder terug te keeren. Hjj wilde Judas
Marfori zien, weten wat dezen hem te zeggen
had.
De grijsaard, die zjjn kreet gehoord had,
kwam voor de opening en riep
Zjjt gjj daar F
Ja
Kom
Tegelijkertjjd schitterde er een licht in deze
zware, verstikkende duisternis, een licht zoo
zwak als dat van een dier sterren, welke zoo
ver van de aarde verwijderd zijn, dat het men-
scheljjk oog haar ter nauwernood onderschei
den kan.
Om het even, het was liebt, het eerste wat
Anseline sedert maanden en maanden bi d ian-
schouwd. Hjj begroette het als het morgm-
rood en zjjn hart sprong op Tau vreu "4e
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale Publicité Etranghre,
G. L. DA O BE Sf Co. JOHN., P. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartre.
eene stelselmatige en bijna ondragelijke
ondeidrukkiDg van den katholieken Gods
dienst. Eu die toestand der katholieken
dunt de ongeveer op dezelfde wjjze voort
tot aan den inval der Franschen in ons
laud in 1795.
De Nederlanden waren geene kerkeljjke
provincies met een geregeld bisschoppe
lijk Bestuur. Zij vormden de Hollandsche
Missie die tot 1721. door Apostolische
Vicarissen bestaurd werd. Na het verdrij
ven van De Koek echter was de Paus
genoodzaakt het kerkelijk Bestuur op te
dragen aan zijn Internuntius te Brnssel
onder den titel van vice-snpérior. Diens
gezag werd echter door de Jansenisten
niet erkend. Deze, door den staat gesteund,
kozen een zekeren Cornelis Steen-
fa o v e n tot Aartsbisschop van Utrecht die
als zoodanig door een door den H.Stoel ont
slagen Franschen bisschoptoevallig te
Amsterdam verbljjf houdende, werd ge-
wjjd. Hg wjjdde op zjjne beurt weder
twee bisschoppen die hun zetel vestig
den te Haarlem en Deventer. Van elke
wjjding werd den Paus kennis gegeven,
welke op die kennisgeving antwoordde
met de excommunicatie, als zjjnde die
wgding ongeoorloofd en heiligschennend.
Wordt vervolgd.)
Engeland.
Te Londen gaat het afbreken der straat-
versieringen snel vooruit. Talrjjke werk
lieden neoien bloemkransen en kronen
van groen en bloemen mede naar huis
als eene herinnering van het kronings
feest, dat niet heeft plaats gehad.
In een dorp op een dertigtal mjj len
ten noord westen vau Londen, had het
kronings-comité besloten den os en an
dere eetwaren, bestemd voor het ont-
bjjt dat deu armen moest aangeboden wor
den, te verkoopen. De armen hebben de
woningen der leden van het Comité be
stormd en de vensterruiten met steenen
stukgeworpen. In eeu dorp van h. t land
van NV ales is de voorzitter der feestcom
missie in een rjjtuig moeten vluchten om
te ontsnappen aan de woedende menigte,
die hem wi de straffen omdat hjj het be
loofde ontbjjt voor de kinderen had af-
geschalt.
Spanje.
Het straatvolk te Alicante, opgehitst
door de mannen die in het verborgene
plannen smeden om den godsd enst af
breuk te doen, viel dezer dagen de pro
cessie ter eere van het H. Hart in de
straten der stad gehou len, aan. Het erger-
Ijjk schandaal plegen moest een betoo-
ging tegen den godsdienst beduiden om
de katholieken schrik aan te jagen. Da
liederen d;e gezongen werden door de deel-
Trouwens nu ademde hij ruimer 1 Hjj vatte
weer moed. Nog en laatste poging en hij
drong het cachot van Judas Marfori binnen.
Het cachot was verlicht door een walmend
nachtlampje, geplaatst op een vierkant brok
steen, dat dienst deed voor tafel en dit licht
bescheen het magere, ingevallen, als een mum
mie verdroogd gelaat van den gevangene. Zjjn
lange, witte baard, raakte, zooals hij daar op
een steen zat, tot aan zijn knie n en b dekte
zijn geheele bo st Zijn schedel liep puntig
toe, was geheel kaal en had de kleur van een
doodshoofd, dat na jarenlang begraven te zjjn,
uit den grond wordt opgedolven. Hij zag er
huiverifigwekkend uit.
Onder zijn zware, sneeuwwitte wenkbrau
wen, schitterden een paar kleine, vurige, git
zwarte oogen, die rusteloos in hun kussen
heen en weer gingen.
Toen Anseline binnen was gekomen, stond
de grijsaard op en vertoonde zich in zjjn volli
lengte. Reeds bjj de eerste ontmoeting had
hjj Anseline groot toegeschenen, maar bjj dit
weifelende licht scheen zjjn lengte hem verdub
beld toe.
De gewezen kassier kon een uitroep van
verbazing niet weerhouden,
Wat is er? vroeg Judas met een glim
lach.
Wat zjjt gij groot, zeide Anseline naïef
Het is maar bjj manier van spreken. Ik
ben zoo mager, dat mjjn lengte schijnt te
verdubbelen.
nemers aan de processie werden gerni-
men tijd overstemd door kreten als«Weg
met de priesters!» «Leve de vrjjheid!»
Toen de gendarmen verschenen, werden
zjj door de leiders der heiligschennende
bende toegejuicht, als wilde men den gen
darmen te verstaan geven, dat de betoo-
ging uitsluitend een anti-clericale was en
het slechts te doen was om de geesteljj-
ken en de brave katholieken het leven
zuur te maken. De aanvallers dropen echter
spoedig af toen zjj stevige vuisten voelden
van de deelnemers aan de processie, die
spoedig haar weg kon vervolgen.
België.
De oorzaak van de woede der arbei
dende klasse op de socialistische leiders is
gelegen in het bedrog dat zjj pleegden.
Zjj hebben aan het volk gezegd Hier
zjjn revolvers, sch'et en gjj zjjt meester!
En het volk heeft geschoten, en heeft
kogels terug ontvangen en 't is geen
meester geworden.
De opruiers hebben aan het volk ge
zegd, laat den arbeid staan en de regee
ring zal gedwongen worden toe te geven
aan onze eischen. En de werklieden
staakten den arbeid om millioenen franks
arbeidsloon te verliezen en het gouver
nement hield voet bg stuk.
De bedrogen werklieden hebben zich
tegen de leugenaars gekeerd. De leiders
der socialisten hebben met vnnr gespeeld
en hebben zich verbrand «boontje komt
altjjd om zjjn loontje
Amerika.
Te Boston is een vrouweljjk monster
ontdekt in zekere ziekenverpleegster Jane
T o p p a u. Niet minder dan 31 moorden
heeft deze giftmengster op haar geweten,
zg bracht haar patiënten om het leven
door vergift. Ook heeft bet verachteljjk
vrouwmensch verschillende branden ge
sticht. Zij was zoo goed op de hoogte
van vergiften, dat zjj jaren lang kon
moorden zonder ontdekt te worden. Daar
de beweegreden voor haar handel wjjze
onnaspeurljjk was, is zjj tot levenslange
opsluiting in een gekkenhuis veroordeeld.
In plaats van zoo'n duivelin onscha
delijk te maken en voorgoed op te mi
men heeft men haar, voor haar geheel
leven huisvesting en voeding toegedacht.
Hoe het er in de Vereenigde Staten
aan toe gaat in de Hospitalen kan bljj-
ken uit de behandeling die vondelingen
ondervinden.Zjj worden te New-Tork naar
het Bellevue hospitaal en daarna naar het
kinderassyl of Randall's eiland gezon
den. Ontdekt werd, dat de sterfte onder
de arme kindertjes verschrikkelijk was.
In 1895 98 pCt., in 1896 99 pCt. en
in 1897 100 pCt. d. i. allen Twee
groote philantropische vereenigingen be
sloten, zich de zaak aan te trekken en
brachten eene totale hervorming tot
stand. De kinderen bleven eerst in het
Bellevue hospitaal, tot eg wat op hun
verhaal gekomen waren en werden dan
in gezinnen uitoesteed end r toezicht van
inspecteurs. De uitwerking was verras-
Inderdaad.
Waarom hebt ge niet op mjj gewacht?
Ik was zoo verlangend.
Naar berichten omtrent uw dochter.
Ja.
Gelooft ge dan in mij P
Ik weet het niet, Uw stem heeft mij
zooeven doen ontroeren en nu ik u zie, ben
ik nog meer ontroerd.
Is er dan zooveel buitengewoons aan
mjj
Ik weet het niet. Uw oogen schjjnen
tot in mijn hersens door te dringen en mijn
gedachten te lezen. Nu verwondert het mjj niet
meer, dat zij in het verborgene en in de
toekomst staren.
Sedert Anseline ih het cachot van Judas
Marfori gekomen was, waar het licht der lamp
hem bescheen, had de grijsaard zjjn oogen
niet van hem afgewendhij scheen werkelijk
in zjjn gedachte te willen lezen, onderzoeken
of hjj voordeel zou kunnen trekken, voor
zjjn toekomstige plannen, van den man, die
door het toeval op zulk een zonderlinge wjjze
op zjjn weg geplaatst was.
Judas Marfori was een dweeper. Hjj hield
zich overtuigd, dat het geen bloot toeval,
maar veeleer de voorzienigheid was, die hem
in het cachot van dezen man hid doen uit
komen dat die man hem later nuttig zou
zijn, dat die man een belangrijke rol zou ver
vullen in de gebeurtenissen, die hjj nog voor
zag in zijn leven, dat hij niet op het bagno
wilde eindigen. Was die onbekende oprecht
zou hij een bondgenoot of een verrader zjjn
send. In het eerste rapport was de sterft*
55 9/10 pCtin het 2e rapport was de
sterf e 31 1/10 pCt. en volgens het laat
ste rapport was de sterfte gedaald tot
15 pCt.
Te Texas City is het St. James-
Hotel ingestort, iterwjjl er talrjjke per
sonen logeerden. Twee personen werden
gedood en eeD aantal gekwetst, waarvan
velen zeer gevaarljjk.
UitNewYork wordt gemeld dat de
onderhandelingen van Taft, den gou
verneur van de Filippjjoen, met het Vati-
caan over den aankoop van kerkelgke
landerjjen en de verwgdering van de
religieusen uit den archipel, lot stilstand
zjjn gekomen. De Vereenigde Staten ver
langen dat Kerk en Staat volkomen ge
scheiden zullen zjjn, terwjjl de Pans
wenscht dat de scholen onder leiding
van de Kerk znllen big ren.
Duitsohland.
Koning Albert van Saksen heeft drie
kwart van zjjn vermogen met zjjn kas tee-
len vermaakt aan zjjn gemalin verder
heeft bjj aan het personeel legaten be
sproken tot een gezamenlijk bedrag van
500,000 mark.
Uit de getoigenverklaringen en de
documenten bljjkt dat de Leipziger Bank
gewoon was een zeker aantal transacties
val8cheljjk te dagteekenen.
E x n e r trachtte dit te rechtvaardigen,
maar de experts kearden deze handel
wijze anoniem af. Exner bekende, dat
het op zgn order geschiedde.
De voorlezing van de correspondentie,
gewisseld tosschen Cassel en Leipzig,
bracht ook aan het licht, dat de Tre-
bergesellschait bereid was binnen twintig
dagen f 1.400.000 in eens te storten en
einde Jali f 600.000, die als haar crediet
op de Leipziger Bink gebracht moesten
worden.
Exner voegt hieraan to9, dat de Tre-
bergesellschaft te Cassel van de Caisse
Commerciale de Bruxelles belangrjjke
sommen ontvangen heeft, die door de
Leipziger Bank geincasseerd hadden moe
ten worden. De Raad van Toezicht heeft
25 Februari 1899 de zaken, met België
gedaan, goedgekeurd. Alle leden van den
Raad, zegt Exner, stelden vertronwe n
in de Trebergesellschaft en dit vertron-
wen werd gedeeld, voegde hjj er aan toe,
door de Belgische financieele maatschap
pijen.
Rusland.
Uit Sebastopol wordt gemeld: Bjjhet
hoofdkwartier van de vloot in de Zwarte
Zee is bericht ontvangen dat er ernstige
dingen gebeurd zgn aan boord van de
kanonneerboot Terete. Een deel van de
matrozen en kanonniers zgn aan het mui
ten geslagen en hebben verscheidene of
ficieren vermoord. De Terets is eene kleine
kanonneerboot van 1224 ton, licht ge
bouwd maar goed gewapend, en heeft een
bemanning van 200 koppen.
De Regeering te St. Petersburg
heeft aan de joden in Mantsjoeria ver-
Ziedaar wat de grjjsaard reeds bjj voorbaat
in de oogen van zjjn mede-gevangene zocht te
lezen.
Het onderzoek scheen hem te voldoen, want
een glimlach speelde om zjjn door den baard
bjjna geheel bedekten mond.
Toen gij binnenkwaamt, zeide hjj, had ik
juist de horoscoop getrokken van Claire Adèle
Monniei, uw dochter.
Hjj vertoonde aan Anse^e een witten steen
met een platte zjjde, waarop hjj met houts
kool allerlei geheimzin nige teekens en. hiero-
glyphe getrokken had. A nseline zag daar ster-
Teteekens en andere figuren, die een raadsel
voor hem waren. i
Gjj begrjjpt het niet zeide hjj. Gjj kunt
geen horoscoop lezen.
Anseline schudde ontkennend met het
hoofd.
Dan zal ik het u in gewone taal over
zetten. Maar, wat de waarheid ook zjj, ge
zult mjj nooit verwjjten, dat ik ze u gezegd
heb?
Anseline sidderde van het hoofd tot de
voeten.
Is zjj dan zoo vreeseljjk.
Oordeel zelf.
door hen, die haar moesten' beschermen,
Anseline deinsde onisteld terug.
[Werdt vtrwlgd.)
ABONNEMENTSPRIJS.
hkndrat.
PBIJS DER AD VERTEN'! IER.
i I i 1
FEUILLETON.
Vroeger was ik zes voet lang, nu twaalf.
Twaalf?
En op den -steen schreef Judas Marton
de volgende veoordan -•
In doodsgevaar, in het ongeluk gestort