NIEUWE
WagBlaó voor cTSooró- en 3/uió'éCollanó.
Het 50-jarig herdenken v.jh,
herstel der Kerkelijke
hiërarchie in Nederland.
No, 5130.
Dinsdag 1 Juli 1902.
2?ste Jaargang
gevolgen van een
misóaaó.
BUITENLAND.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het bnitenland 2.80
Afzonderlijke nommera. .1 «0.03
Dit blad verBchjjnt
iageUjJubehalve Zon- en Feestdagen^
BÜEBAU: 8t; Janstraat Haarlems
Van 16 regelslt50 Cents.
Elke regel meer7Vi
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Re d ac t e u r-U i t ge've r, W. KüPPERS.
II.
Het zoude ons te ver voerenindien
wjjal was het slechts een zéér beknopt,
overzicht wilden geven van al de plage
rijen vervolgingenenz. waaraan de ka
tholieken al die jaren hebben blootgestaan.
Als staaltje zjj alleen vermeld, dat op den
30sten Mei 1641 dé Magistraat van Am
sterdam eene algemeene zuivering schij
nende te willen houden een ommegang
hield met schout en gerechtsdienaren door
al de huizen waar men meendedat de
Roomschen in stilte vergaderden om de
H. Mis te hooren, en dat die Magistraat
dien dag aan boeten, tegen 5 gld. de per
soon, ongeveer f 5800, had verkregen, be
halve de de beurtverklaarde kerksieraden,
gouden en zilveren kelken, ciboriën enz.,
die naar het Stadhuis gebracht werden.
En zóó ging het niet alleen in Amsterdam,
maar in UtrechtLeidenZwolle en de
meeste steden der Republiek.
Een oogenblik verademing voor de ka
tholieken bracht de inval der Franschen
in 1672.Toen L o d e w y k XIV tot Utrecht
doordrongen den 22sten Juli de grjjzeBis-
schopsstad binnendronghad daar eene
dusdanige verandering in zake Godsdienst
plaats, dat den 4den Juni 1673 eene plech
tige processie ter eere van het Allerhei
ligste Sacrament door de straten der stad
konde gehouden worden In het geheele
land begon het Catholicismus te herleven,
en op het feest van St. Petrus en Paulus
kon pastoor W a a y e r in de St. Micjiaels-
kerk te Zwolle deze woorden der H. Schrift
tot zjjn tekst kiezen «Sta opmjjn be
minden en kom, want ziede winter is
voorbyde plasregen is over en alge-
trokken.»
FEUILLETON.
(Vervolg).
De letters dansten voor zijn oogen.
In doodsgevaarriep hij uit. Mijn doch
ter is in doodsgevaar.
Ik heb dat niet gezegd, sprak vader Ju
das. De cijfers toonen het aan.
En nogmaals in tegenwoordigheid van den
verschrikten, door bovenmenschelijke smart ge
troffen vader maakte hij de berekening, die
duidelijk aanwees, dat Claire in doodsgevaar
verkeerde.
In doodsgevaar, herhaalde Anseline, ter
wijl hij zich de handen wrong van wanhoop.
En ik kan niets doen om haar te redden.
NietsO ik wil van hier, ik wil tot eiken
prijs van hier.
Wij zullen gaan.
Maar het zal te laat zjjn.
Misschien.
Een straal van hoop drong tot Anseline
door.
Misschien
Judas MaTfori had gezegd misschien en thans
geloofde hjj dien man. Hij stelde vertrouwen,
En wél mocht hij dit zeggen. In het
grootste gedeelte van de Republiek werden
n steden en dorpen kerken voor de ka-
itholieken ingeruimd. Ordensgeesteljjken
kwamen alom. Te Zwolle Zutfen Arn
hemNijmegen, Utrecht en Amersfoort
openden de Jezueïten inrichtingen van on
derwijs, op andere plaatsen namen Capu-
cijnen en Minderbroeders hunnen intrek.
Reeds werd een smeekschrift naar Rome
gezonden om den Apostolischen Vicaris tot
Bisschop van Utrecht te verheffen. Och,
dat die vreugde van zoo korten duur moest
zyn Nauwelijks waren de Franschen
uit het land verdwenenof de toestand
der katholieken werd even ondrageljjk, mis
schien nog erger dan te voren.
Voor den tweeden keer moesten de Fran
schen in deze landen verschijneneer de
katholieken, wat hunne godsdienstige vrij
heden betreftten minste in theorie en
volgens de wet, met de andere Staatsbur
gers op ééne ljjn werden gesteld.
De Fransche revolutie in 1789 uitge
broken, en die met helsch geweld Troon
en Altaar aanviel, zou in de Nederlanden
een einde maken aan de oude Staatskerk.
Toen in 1795 Prins Willem V naar
Engeland vluchtte, stortte het vermolmd
gebouw der Republiek in elkander. Toen
eindelijk, in 1798, onder den druk der
Franschen, een nieuwe Grondwet tot stand
kwam, was daarin de gelijkheid van alle
burgers voor de wet en daarmede de Eman
cipatie der Katholieken uitgesproken.
Daarmede was zeker veel gewonnen, maar
het moest nog jaren duren, alvorens die
geschreven bepaling voor de Katholieken
werkelijkheid werd. Van Napoleon I,
die de Kerk tot hare dienaresse wilde
maken, was in dit opzicht al weinig te ver
wachten. Wel deed hij hier en daar kerken
aan de Katholieken teruggeven, maar ver
schillende kloosters en geestelijke inrich
tingen in Limburg, België en langs de Duit-
sche grenzen bestaande, werden door hem
opgeheven of van hunne bezittingen beroofd.
een onbeperkt vertrouwen in hem.
Een kreet van vreugde en hoop kwam over
zijn lippen.
Zou het waar zijn P
Vader Judas herhaalde
Misschien.
Nogmaals las Anseline die noodlottige woor
den.
In doodsgevaar. In het ongeluk gestort
door hen, die haar moesten beschermen.
In het ongeluk gestort dus door Maximilien
Chateau roux?
Dat was duidelijk.
Hoe zou Judas Marfori die bijzonderheid
vernomen hebben, daar hij er toch niets van
weten kon 1
O ja, ja, het was wel zoo.
Claire verkeerde in gevaar, in een gevaar
dat door Max veroorzaakt was. Die ellende-
ling 1
Met een fier dreigend gebaar hief hij de
vuist ten hemel.
Wraak 1 wraak! riep hij uit. Voortaan
bestaat voor mij slechts de wraak.
Judas Marfori maakte een beweging van
vreugde.
Ge denkt er over zooals ik
Ja.
- Ook gij wilt u dus op iemand wreken?
Ja, ja.
En op wien
Op den man die mijn dochter in het on
geluk gestort heeft.
Op hem
Ja Ik hen hier voor hem, ik onder-
In 1806 beklom Lodewyk Napo-
1 e o d, de broeder des Keizers, den troon
van het nieuwe koninkrijk Holland en met
hem brak een betere tijd voor deKatholieken
aan. In N. Brabant en in vele streken
van Overijsel en Gelderland kregen zjj de
kerk terug, die zij vóór de 16e eeuw
bezeten hadden. In enkele stedenZwolle,
Deventer, Zutfen, Arnhem enz, werden de
tot ^arsenaal of andere doeleinden gebruikte
tempels aan hunne bestemming hergeven.
Te 's-Hertogenbosch kregen de Katholieken
de prachtige St. Janskerk terug, die van
af 1629 in handen der Protestanten was
geweest.
In 1814 werden de rechten en vryhedea
der Katholieken in de Grondwet gewaar
borgd. Was in 1798 de Staatskerk reeds
afgeschaft, in 1815 ontving ook de Ka
tholieke geestelijkheid eene jaarljjksche
toelage uit de Staatskas, als vergoeding
voor het gemis aan kerkelijke goederen,
die in de 16de eeuw in beslag waren ge
nomen of in 1795 door den Staat waren
genaast en verkocht
Overal verrezen nu nieuwe kerkgebou
wen, soms met geldelykeu steun van den
Staat, mits deze bouw dan geschiedde
onder toezicht van het Ministerie van Wa
terstaat, cWaterstaatskerken,» eigen kerk
hoven werden aangelegd en in de opleiding
der geestelijken kwam eene groote ver
betering. In 1798 werden reeds seminariën
gesticht te Warmond en te's Heerenberg.
Dat van Kuilenburg dagteekent van 1818.
Minder vlug ging het met de regeling
van het Kerkelijk bestuur in deze landen,
en men kan begrjjpen, hoe nu de geloo-
vigen verlangden, dat eindelijk toch eens
zulk een geregeld Kerkelyk Bestuur met
Bisschoppen aan het hoofd in ons Vader
land hersteld werd. Reeds in het vorige
artikel is gezegd, dat de «Hollandsche
Missie» tot 1721 onder het Bestuur van
een Apostolisch vicaris, na dat Jaar onder
het Kerkeljjk Bestuur stond van den Pau-
seljjken Internuntius te Brussel met den
ga die vreeselijke galeistraf voor hem, voor
hem alleen, want ik heb nooit een valschen
wissel gemaakt. En in dien tijd
11e ongelukkige voltooide den zin niet,
maar drukte door een handbeweging zijn wan
hoop en verontwaardiging uit.
Judas Marfori begreep hem niet.
Toen vertelde Anseline hem zijn geschiede
nis en zeide ten slotte
Wanneer het waar is wanneer die
man mijn dochter in het ongeluk gestort heeft,
dan zal ei op aarde geen straf uit te denken
zijn, die vreeselijk genoeg voor hem is.
Er was tusschen deze beide mannen thans
een nauwe vriendschapsband gelegd. Zij ver
trouwden op elkaar. Van dat oogenblik af gin
gen zij bijna onafgebroken met elkaar om. Te
zamen bereidden zij bun vlucht voor. Tevens
vertrouwde Judas Marfori langzamerhand An
seline al zijn geheimen toe, verklaarde hem
de onbeperkte macht, die hij in de strafkolo
nie uitoefende en die hij op hem wilde over
brengen.
Judas Marfori had .niet overdreven, toen hij
zeide, het geheele bagno te beheerschen. Niet
alleen dat de dwangarbeiders hem blindelings
gehoorzaamden, maar er waren er zelf» onder de
bewakers, die hem geheel toegedaan waren.Boven-
dien beschikte hij over een aanzienlijk ka pi-
taal, samengesteld uit sommen door ontsla gen
of gestorven veroordeelden ter zijner beschikking
gesteld, geld, dat zij meestal gestolen en er
gens verborgen hadden, waar vader Judas al
leen het vinden kon. De beschrijving van die
geheime bergplaatsen en der middelen, hoe ze
titel van vice-superior. In 1801 was met
Napoleon een Concordaat gesloten en
was het Vicariaat van Breda ingesteld.
Ssdert 1662 bestond het Vicariaat van
's- Hertogenbosch, maar het herstel der
Kerkelijke hiërarchie kon in Noord-Neder
land niet tot stand komen, alvorens de
Nederlandsche Regeering met den Paus
een nieuw Concordaat zoude gesloten heb.
ben, dat is: eene overeenkomst, tusschen
den H. Stoel en eene wereldlijke macht,
waarbjj deze hare toestemming geeft tot
regeling der Kerkelyke aangelegenheden
harer Katholieke onderdanen.
Engeland.
Het niet doorgaan van de kroningsfees
ten heeft een deel van het Engelschevolk
bedroefd, een ander groote schade toege
bracht n. 1. de leveranciers van kreeften
salade,van zalmmayonnaises,van verschekui-
kens, en oesters wier koningsliefde gegroeid
wasin evenredigheid met het aantalbestel
lingen, dat hun ten deel viel. Maar die
koningsliefde is gedaald naar mate hun
eetwaren bedierven en hun geestdrift voor
vorst en vaderland verging. Erger is het
gesteld by de mindere klasse der bevol
king, algemeene ontevredenheid is ont
staan, die hier en daar tot straatrumoe
ren oversloeg. Te Dunstable ontstond een
groote beweging by het hooren van het op
schorten der kroniDgsfestiviteiten.
Een protestvergadering werd des avonds
gehouden. De deelnemers aan de verga
dering deden daarna een ommegang en
wierpen by den burgemeester en den gees
telijke de ruiten in.
Toen de armen te Hemel-Hempstead
hoorden dat er geen nitdeeling zou plaats
hebben, wierpen zy by de feestcommissie
de glazen in. Een porceleinwinkel, die aan
een «alderman» behoorde, werd geheel ver
nield. De politie kon de menigte niet aan.
Eerst, toen de bereden politie uit Wat
ford en Berkhampstead vei schenen was,
werd de rust hersteld.
Het is leerzaam om aan te zien, hoe
een zeker deel van het edele volk der
te bereiken, had hij bij zich geschreven in een
t&aa!, die hij alleen ontcijferen kon. Dit kapi
taal was bestemd om de arme galeiboeven te
ondersteunen, hen bij pogingen tot ontvluch
ting te helpen, groote ondernemingen op touw
te zetten, enz. enz. Maar Judas Marfori, wiens
gevoelens van haat jegens de geheele maat
schappij men kende, en die een onbeperkt ver
trouwen bezat, had de vrjje beschikking over
dat geld en ook dat was een der grondslagen,
waarop zijn heerschappij rustte.
Later zou Judas Marfori aan Anseline die
geheime bergplaatsen aanwezen, wanneer hij
zich ook dit blijk van vertrouwen had waar
dig gemaakt. Hij gevoelde dat hij oud werd
en hij zocht een opvolger, waartoe hij niemand
beter dan Anseline in staat rekende,
Dat zal u een machtige steun zijn by
uw wraak, zeide hij tegen Anseline.
Ja, antwoordde deze, terwijl een somber
vuur in zijn oogen straalde, ja, ik zal mij ver
schrikkelijk wreken, wanneer dat alles waar is.
Omstreeks dien tijd vernam Judas Marfori
van een hem toegedanen bewaker, dat een der
dwangarbeiders, die ontslagen was en naar Pa
rijs zou terugkeerefc, zich ter zijner beschikking
had gesteld, wanneer hij hem een zending
mocht hebben op te dragen.
Niet voor mij, zeide vader Judas maar
zend hem toch maar eens hier.
Wordt vervolgd)
IIA K L£lISIIIL (OlftA VT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden Toor Haarlem f 1,10
VIN TIEN DRA f
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DEB ADVERTENTIBN
49.)
