NIEUWE
S)ag6laó voor *3Tooró- on S>uiö-*Kollanè.
Het 50-jarig herdenken v.jh,
herstel der Kerkelijke
hiërarchie in Nederland.
No. 5131.
Woensdag 2 Juli 1902.
2?ste Jaargang
~H)e gevolgen van een
misdaad.
BCITEJSLAJSD.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem s
Voor de overige plaatsen in Nederland ir. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers.
Dit blad verschgnt
iagtUjkM, behalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: Stl Janstraat Haarlems
f 1,10
«1,40
c 2.80
«0.08
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIHN
Van 1 —6 regels50 Cents.
Elke regel meer7i£
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteu r-U i t g e"v er, W. K P P E R S.
III.
Het jaar 1815 zag België met Neder
land vereenigen onder koning Willem
1, eene vereeniging van twee zoo hete-
rogeene bestanddeelen, dat het geen ver
wondering behoeft te baren, dat deze ver
eeniging tot vele moeilijkheden en einde
lek tot definitieve scheiding moest leiden.
België toch was geheel en al katholiek en
de Noord-Nederlanders hadden, al was de
toestand wat beter geworden, nog volstrekt
niet geleerd de katholieken geheel als huns
geljjhen te betrachten in hunne rechten
op godsdienstig gebied te erkennen en te
eerbiedigen. Dit bleek al dadeljjk bp
de Grondwetsherziening van 1815. De ge
wijzigde Grondwet toch werd in Noord-
Nederland met algemeene stemmen aan
genomen, in Zuid-Nederland vond zij"
een ernstig verzet bjj de clericaltn. Die
tegenstand ging uit van den Bisschop van
Gent, Mauric8 de Braglie, die in de staats
instellingen volgens welke België zoude
geregeerd wordenwaarborgen wenschte
te hebben voor het ongekrenkte recht der
Katholieke Kerk. Niet zonder reden vreesde
hjj dat de vereeniging met Nederland on
der Willem I gevaarlijk zou kunnen
worden voor de belangen van het katho
lieke België, waar die protestantsche Ko
ning, om slechts één enkel punt te noe
men, de macht ODtving om het openbaar
onderwijs te regelen. Ouder de 796 nota
belen, dia de Grondwet afkeurden, waren
er dan ook 126, die openljjk verklaarden,
dat dit a'lééa was om de artikelen, han
delende over den Eeredienst. Op die stem
men werd echter geen acht geslagen. In
tegendeel, zjj werden gevoegd bjj de voor -
gtemmers en de Grondwet werd verklaard
FEUILLETON.
Vervolg).
60.)
Den volgenden dag bracht de bewaker in
het cachot van Judas Marfori den ontslagen
veroordeelde, die niemand anders was dat Ga-
luchon, dien wij bij Max Chateauroux gezien heb
ben.
Judas Marfori ging Anseline halen.
Nu hebben wij een midde1, zeide hij om
te onderzoeken of hetgeen ix u gezegd heb,
waar of onwaar is.
Wat dan.
Deze man keert naar Frankrijk terug.
Toen kwam Anseline naderbij.
Ja, gij kunt mij een dienst bewijzen, zeide
hij, een grooten dienst.
Galuchon, keek den gevangene, op wien hjj
in het eerst geen acht geslagen had, oplettend
aan.
Maar zjjt gij niet Anseline Monnier
zeide hij.
Ja, antwoordde de vader van Claire ver
baasd.
Herkent ge mij dan niet
Ja, ik meen
te zjjn goedgekeurd, daar aan de artikelen
over den Eeredienst niets kon veranderd
worden.
Eene aldus opgedrongen Grondwet kon
niet anders dan aanleiding geven tot on-
eenigheid en verzet. Lieten de Protestan
ten zich des konings inmenging in hunne
kerkeljjke zaken welgevallen, de katholie
ken deden zulks niet. Bjj Koninklijk Be
sluit van den 16 Sept. 1815 toch was be
paald dat alle voordrachten het R. K*
kerkgenootschap betreffende, zouden wor
den gezonden aan eene commissie samen
gesteld uit vier leden, beijjders van den
katholieken Godsdienstwelke commissie
hare berichten en voordrachten zoude
zenden aan den Koning en met den Direc
teur-Generaal der zaken van Roomsch-
katbolieken Eeredienst zoude waken over
de aloude rechten der Belgische vorsten.
De Commissie bestond uit aanhangers
van de Josephistische begrippen omtrent
de verhoudjng tusschen Kerk en Staat, be
grippen, waar bjj de Staat boven de Kerk
werd gesteld. Ook de Directeur-Generaal
was een Jo»3phist. De Organische Artike
len, door Napoleon eigenmachtig aan
het Concordaat van 1801 toegevoegd, maar
door den Paus nimmer erkend, werden van
kracht verklaard en W i 11 e m I, vorderde
dien voor zich als Vorst der Zuideljjke
Nederlanden hoewel hjj Protestant was
en de Belgische onderdanen allen katho
liek dezelfde rechten, die den vroega-
ren katholieken vorsten waren toegestaan
geworden. Botsingen waren dus onver
mijdelijk. Geesteljjken, zelfs hooggeplaatste
werden vervolgd, omdat zjj in correspon
dentie stonden met het hoofd van een vreem
den Staat, den Paus, Roomsch-katho-
lieke maatschappijendie op katholiek
gebied hetzelfde beoogden als de Maat
schappij tot Nut van het Algemeen werden
geweerd spoed'g bleek, dat de 4 mil-
lioen katholieken bewoners van bet konink-
rjjk achtar moesten staan bjj de nauweïjjkB
2 millioen protestanten.
Galuchon.
Galuchon P
Ja, gij hebt mij vergeten, evenals de dien
sten die gij mij bewezen hebt,
Diensten?
Zeker, eens toen ik geen geld meer had,
om aan mijn kinderen te zenden, die ik te
Parijs had achtergelaten hebt ge mij uw
spaarpenningen gegeven, en daarmee zijt gij
voortgegaan, alle, tot den laatsten sou.
O! waart gij dat P vroeg Anseline, die
den man geheel vergeten bad.
Dat was ik. Maar ge hebt nog veel meer
voor mij gedaan. Herinner u maar eens, toen
ik ziek was en niet kon werken, hebt gij bij
nw eigen taak nog de mijne overgenomen, op
dat men mij niet zou straffen, en bovendien
hebt ge mij nog verpleegd. Dit alles herinnert
ge u wellicht niet meer, maar ik zooveel te
beter. Al ben ik op een oogenblik te driftig
geweest, dat belet daarom toch niet, dat ik
een hart heb.
Welnu, zeide Anseline, het is goed dat
gij u dat alles herinnert, want beden kunt ge
mij op nw beurt een dienst bewjjzen.
Tien, twintig, beschik vrjj over alles wat
ik bezit.
- O hetgeen ik u vragen zal, is zoo zwaar
niet. Gij gaat naar Parijs
Regelrecht.
Welnu, als ge té Parijs zijt, moet ge naar
Chartres gaan.
Dat is gemakkelijk genoeg.
In de omstreken van Chartres is een land
goed, Gerbandière.
Hoezeer de Belgische Bisschoppen goed
gezien hadden, toen zjj het gevaar voor de
Katholieken voorspelden in de vereeniging
vanBelgië met Holland,bleek allerduidelijkst
in 1825 bjj de oprichting van het Col
legium Phiiosophicum, voorafgegaan door
de koninkljjke Besluiten, die het bestaan
van alle Latjjnsche scholen en Collegiëa,
door geesteljjken bestuurd, onmogelijker
maakten, of geheel afhankelijk stelden van
den willekeur der burgerljjke autoriteiten,
terwjjl het Collegium Phiiosophicum moest
bezocht worden door allen, die in den gees
telijken staud wenschten te treden, alvo
rens zjj tot de seminariën mochten worden
toegelaten. Deze besluiten werden terstond
en met krachtige hand uitgevoerd. Maar
even krachtig en beslist was het lijdelijk
verzet der Bisschoppen en hoofden van
Diocesen in Belgiëdie eenstemmig ver
klaarden dat zjj geene leerlingen van
het Collegium Phiiosophicum tot hunne
seminariën zouden toelaten noch tot pries
ter wjjden. De Nederlandsche Regee
ring meende dien tegenstand te kunnen
overwinnen door het sluiten van een Con
cordaat met den Paus. Onderhandelingen
werden aangeknoopt, maar vorderden lang
zaam. Een oogenblik zelfs werd er aan
gedacht eene vrije Belgische kerk te stich
ten op de wjjze der Anglicaansche in En
geland, maar da Kouing zag daarvan af,
men zegt op aanraden van een bezadigd,
en verlicht protestant. Eindeljjk in 1827
kwam het Concordaat tot stand. Bepaald
werd, dat elk Bisdom zjjn seminarie en
zjjn kapittel zou hebben, dat bjj het open
vallen van een bisschoppelijken zetel het
kapittel binnen één maand de namen der
candidaten voor het opengevallen bisdom
zal brengen ter kennis van den Koning
en dat de Koning het recht zal hebben
minder aangename personen van de ljjst
té sbhrappen." Na gedane onderzoek zal de
Paus den gekozen persoon de kanonieke
instelling geven. Indién de.verkiezing niet
kanoniek is, of de persoon de gewenschts
Goed.
Daar moet ge heengaan.
Begrepen.
Daar zult gij vragen naar mijnheer Ma-
ximilien Chaterauroux. Kunt gij dien naam
onthouden P
Ik zal hem opschreven.
Doe dat.
Hier is schrijfgereedschap, zeide Judas
Marfori, terwijl hij den man een stuk houts
kool en een scherf steen gaf, waarop hij den
naam schreef.
Maximilien Chateauroux Gerbandière
nabij Chartres.
Indien mijnheer Ctóteauroux u niet mocht
willen ontvangen, moet ge er op aandringen,
hernam Anseline.
Weest gerust.
Gij moet hem spreken.
Ik zal hem spreken.
Goed zoo.
En wat moet ik hem zegger.
Gij moet vragen mijn dochter te zien.
Uw dochter.
Ja, ik heb een dochter. Zij heet Claire
Monnier. Alweer een naam om te onthouden.
De man noteerde den naam onder de
andere.
Ge moet er op aandringen, dat mijnheer
Chateauroux u mijn dochter laat zien, vervolgde
Anseline. Gij zult haar spreken en daarna aan
mij schrijven, of liever schrijf aan Judas Mar
fori want ik zou den brief toch niet ontvan
gen, schrijf wat z'j tegen u gezegd heeft, hoe
het haar gaat, of zij gelukkig is enz.
hoedanigheden niet bezit, wordt er over
gegaan tot eene nieuwe keuze. Bjj de be
staande bisdommen richt de Paus drie
nieuwe op, Brugge, 's Hertogenbosch en
Amsterdam, terwjjl bovendien dePausaan
de kardinalen bon tnededeelen in eene
Alocutie van 17 Sèpt. 1827, dat de jon
gelingen, die tot den H. Dienst geroepen
zjjn, door geen enkele wet meer konden
verplicht worden de lessen van het Col
legium Phiiosophicum, bjj te wonen.
De Regeering zond echter aan de Gou
verneursder verschillende provinciën een
vertrouwelijk schrgven, waaruit bleek dat
het met een vrede met de katholieken en
een toegeven aan hnnne rechtmachtige
eischen niet zoo heel ernstig gemeend
was, dat de Koning zjjne hoop had gesteld
op de medewerking der nieuwe bisschop
pen, dat dan ook de uitvoering der over
eenkomst zoude uitgesteld worden tot na
de benoeming der bisschoppen en dat zoo
lang alle bestaande bepalingen, ook die
omtrent het Collegium phiiosophicum zou
den gehandhaafd bljjven.
Deze brief kwam ter kennisse van het
publiek en was zeer in den smaak der Bel
gische liberalen en der protestanten, maar
maakte den tegenstand der Belgische ka
tholieken nog heftiger. Het Concordaat
werd niet uitgevoerd en zeker heeft de
houding der Regeering in deze niet wei
nig bggedragen tot het uitbarsten van den
Belgischen opstand, al hebben ook andere
oorzaken daartoe veel bggedragen,
Engeland.
Berichten van ongeregeldheden tenge
volge het uitstellen der feestelgkheden, ko
men van verschillende plaatsen, ook be
richten van ongelukken, op plaatsen, waar
gister-avond feestelijkheden werden gehou
den. Vreugdevuren zullen over het geheele
land worden aangestoken, .wjjl de Koning
volgens de officieele berichten zoo snel
vooruitgaat.
Ik zweer u, dat ik uw zending getrouw
zal volbrengen. Weeg maar volkomen gerust,
voor een man zooals gjj, loop ik door een
vuur.
Hij keerde zich daarop tot Judas Marfori.
Want een beter menseh dan Anm»linf bestaat
er niet, ging hij voort. Hjj heeft een hart van
goud en is altijd gereed om een ander van
dienst te zijn. O 1 het heelt te Cayenne veel
medelijden veroorzaakt toen men hoorde dat
zijn vlucht mislukt was. Men had hem zoo
gaarne zien slagen.' Anders is men afgunstig
wanneer het iemand gelukt zich uit de voeten
te maken, maar niet op hem, o neen.
Gü zult dus mjjne zending volbrengen f
vroeg Anseline.
Daar kunt gij op rekenen. Zoodra ik aan
kom, zal het mijn eerste werk zjjn.
Ge zult op mjjn dankbaarheid staat kun
nen maken.
Het is niet meer dan mjjn plicht.
Gjj zult haar zien, mompelde de onge
lukkige vader in vervoering.
Ik zal haar zien, ik zal haar van u
spreken.
Neen, neen, zjj weet niet
Dat haar vader hier is?
Neen.
Goed dat ge het mjj zegt, ik zou auders
een dommen streek gedaan hebben.
Spreek baar niet over mjj. Gjj moet u
alleen van haar welstand, haar geluk over
tuigen.
Goed.
(JFordi vervolgd)
HÜMÏMSC
0CR4IT.
