NIEUWE
2)aaêlaó voor cfëoorö' stt &uió-<JCollanó.
Sociale aktie.
No. 5137.
Woensdag 9 Juli 1902.
27ste Jaargang
©e gevolgen van een
misèaaè.
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de orerige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
ifsonderljjke nummers. Si.»»»
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen;
BïïBBIC: Stj Janstraat Haarlemi
f 1,10
«1,40
«2.80
«0.08
AGITE MA NON AGITAaE
PRIJS"DER"ADVERTENTIHN
Van 1—6 regels 50 Cents.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
B/e'd a c#t e u[r-U i t'ge v e r, W. K PjP E R S.
De negentiende eeuw heeft ons niet
gebracht wat men van haar voorspelde.
Met Napoleon eindigde de oude maat-
schappjj.
«Vrjjheid, gelijkheid en broederschap,»
was de leuze en de liberalen wilden in
de 19e eeuw doen wat de Socialisten nu
beweren te doen Deze leuze in toepassing
brengen.
Maar het Liberalisme regeerde in de
19e eeuw als een tyrannieke vorst, zooals
nu het Socialisme zou willen regeeren.
Het Liberalisme huldigde de stellingen
De Staat is eene bloot menscheljjke in
stelling en de wetten dienen alleen óm
de vrjjheid te beschermen. De Staat belet
en bestralt misdaden als de bewaker der
publieke veiligheid en verder ieder voer
zich, alles en allen vrij «laiser passer,
laisser faire.» «Laat maar begaan.» De So
ciale kwestie is gekomen door het libe
rale beginsel. Had de Staat zjjn plicht
gedaan, dan ware het maatschappelijk
evenwicht nimmer verbroken geworden.
Wat willen de parlementaire Socialisten
De productie-middelen in handen der
gemeenschap. Eéne groote maatschappij
zonder tuchtmiddelen.
De Socialisten droomen slechts van dien
toekomststaat en in werkelijkheid schik
ken zjj zich in den tegenwoordigen toe
stand. Alles voor de partij, niéts voor het
algemeen welzijn.
Zjj willen ons tranen doen storten over
wanverhouding en ellende in de tegen
woordige maatschappij en waar de regee
ring haar best doet om verbeteringen aan
te brengen, daar bieden zjj weêrstand en
noemen de verbeteringen door den Staat
ingevoerd of voorgesteld«lapmiddelen.»
Zjj houden alleen van radicale hervorming
en staan voor het oprichten eener nieuwe
maatschappij. Zelf getuigen zjj«Indien wjj
den werkman eene goede huisvesting ge-
F EUILLETON.
{Vervolg).
56.)
Uiterst voorzichtig gingen zij vooruit. De
opgaande zon bescheen een fantastisch land
schap. Overal rotsen, grotten, spelonken, ravij
nen, die door aardbevingen gevormd schenen
te zijn.
De zeevogels, opgeschrikt door de nadering
dezer ongewone gasten, vlogen krassend op en
vervulden de lueht met hun ruwe kreten.
Tusschen die rotsen waren paden, maar zoo
woest en somber alsof zij op de hel uitliepen.
Al die rotsen waren bedekt met mosselen
en zeeplanten.
Deze plaats was grootsch, indrukwekkend in
al haar woestheid. Die grillig gevormde rotsen
gaven een denkbeeld van den bloksberg en men
zju zich niet verwonderd hebben hier eensklaps
te midden van een heksensabbath te komen.
Del morgenrood hulde deze druipnatte rots
kruinen in gulden rossigen gloed, die den bo
vennatuurt jj ken indruk van het geheel nog ver
hoogde.
Nergens zag men een spoor van menschen,
een hut of slechts een wolkje rook.
ven, dan is hjj verloren voor onze partjj-»
Dit verderfelijke beginsel moeten de
Katholieken door een krachtige aktie be-
etrjjden. De Katholieken moeten het aan
sturen op eene christelijke hervorming der
maatschappij.
Hoever moet de Staatsbemoeiing zich
uitstrekken
Hierover ontstond verdeeldheid onder
de Katholieke geleerden. Het eene gedeel
te ging uit van de meening, dat de eco
nomie geleidelijke verbetering noodig
heeft terwjjl de z.g. meer vooruitstrevende
Katholieken van oordeel zjjn, dat het
economische stelsel dringend hervorming
vereischt. Zjj willen Staatsbemoeiing om
dat zij van oordeel zijn, dat de Staat tegen
woordig tot veel meer zaken zjjae goede
zorgen moet uitstrekken dan vroeger.
Ook kardinaal M a n n i njg behoorde,
zeggen zjj, tot de vooruitstrevender Wjj
erkennen met hem, dat de sociale verhou
dingen meer ingewikkeld zijn dan vroe
ger en zeker is het de natuurlijke taak
van den Staat het algemeen welzjjn te
bevorderen.
De Staat heeft recht den arbeid te bescher.
men. Voor het welzjjn van het volk zijn
twee zaken noodig; zedelijkheid en vol
doende stoffeljjke goederen. De Staat moet
ook orde brengen, orde bewaren, orde be
vorderen en daardoor het zedelijk en stof-
feljjk welzjjn zjjner leden verhoogeu.
De Encycliek des Pausen het eUwum
Novarum* is het wetboek der katholieke
aktie. De H. Vader heeft geen bepaalden
regeeringsvorm op het oog. De Staat heeft
in zjjn doel rechten en plichten, die on
afhankelijk zijn van den toevalligen dra
ger van het gezag.
Alle gezag komt van God en zelfs aan
heideasche vorsten is de Christen gehoor
zaamheid verschuldigd. De hulp, welke de
Staat kan bieden, wordt aangeboden in
bepalingen en wetteljjke instellingen.
Als de gemeenschap of den een of an
deren stand eenig nadeel bedreigt, dan is
Dit is wel het Duivelseiland, zeide Judas
Marfori. Hier kunnen wij ons verbergen.
En hoe zullen wij het kunnen verlaten?
vroeg Rigobert.
Wanneer onze vervolgers vertrokken zijn,
zullen wij beproeven onze boot te herstellen
en weer vlot te maken.
Dat zal moeielijk gaan, de golven heb
ben haar aan stukken geslagen en wij zullen
de overblijfselen er van misschien niet terug
vinden.
Wij zullen er wel een middel op verzin
nen. Mogelijk vinden wij hier wel hout dat
van verongelukte schepen is aangespoeld.
En waar zullen wij intusschen van leven?
Van mosselen, die hier in overvloed zijn,
Dat is een mager voedsel.
Heeft het bagno u dan zoo verwend
Dat juist niet, maar mijn maag begint
te jeuken en zoolang die satansche kotter ons
niet met rust laat, valt er aan geen eten te denken.
Rigobe t wees naar het vaartuig, dat al na
der en nader kwam.
Daarna voegde hij er bij
Zij moeten ons gezien hebben want zij
sturen hier recht op aan. Hoe het mogelijk is
begrijp ik niet, want zij hebben toch geen kat-
tenoogen, dat zjj in het duister kunnen zien.
Inderdaad, de kotter nam een dreigende hou
ding aan.
Met een verrekijker had men van boord af
de drie vluchtelingen duidelijk kunnen onder
scheiden.
Als zij ons zien, dan zijn wij verloren,
zeide Judas Marfori.
de tusschenkomst van den Staat gewet
tigd. De Staat mag echter de juiste per
ken niet te buiten gaan.
Ten opzichte van werkstakingen heeft
de Paus geen uitdrukkelijke leer. Hg
noemt alleenwetteljjke voorziening,
ook door den Staat, waardoor zjj kunnen
worden voorkomen.
Waar baatzucht bestaan zou of hard
vochtigheid van den werkgever tegenover
den werkman, waar kinderen van te jeug
digen leeftjjd of vrouwen gedurende te
langen tjjd in de fabrieken werkzaam zjjn
waar mannen worden overladen met arbeid
daar is Staatsbemoeiing gewettigd.
De katholieke aklie moet ten goede ko-
m3Q aan de verdrukte partjj. Zjj moet ech
ter zorgen, dat de Staatstusschenkomst
onnoodig wordt door eene degeljjke orga
nisatie. Hoe beter wjj georganiseerd zjjn,
hoe minder de Staat behoeft op te tre
den. Daaraan mede te werken is de plicht
van iederen Katholiek. Eene goede in
richting der maatschappjj is hoogst nood-
zakeljjk, een centrale voorzorg is hoogst
gewenscht.
Laat een wjjs Staatsbestuur wetten en
verordeningen maken en wjj moeten van
onzen kant door eene flinke organisatie
meewerken.
Oostenrijk-Hongarije,
Er wordt nu weer verteld, dat aarts
hertog LudwigSalvator, die onder
den naam van Jan O r t h als scheeps
kapitein bjj een schipbreuk zou zjjn om
gekomen, nog in leven is Hg zou zjjn
schip verkocht hebben en met zjjne echt-
genoote in Japan wonen.
België.
Het religieuse leven in België gaat
met reuzenschreden vooruit. De godsdien-
tige vereenigingen vormen er een krachtig
bolwerk tegen het Socialisme en zjjne
uitwassen. In 1846 telde men 779 kloos
ters, bewoond door 11.968 religieusen.
Ik weet nog niet wat beter is, meende
Rigobert, hier van honger om te komen, of
zich over te geven en er met een tijdlang op
sluiting af te komen.
Hetzelfde vuur fonkelde in de oogen van
Judas en van Anseline.
Ons overgeven zeide de eerste.
Nooit, verklaarde de tweede.
In dat geval, hernam Rigobert, zullen we
verstandig doen een schuilplaats te zoeken en
een veilige ook, want zjj zullen het geheele
eiland doorzoeken, vooral wanneer zij het wrak
van onze boot vinden.
Ja, zeide Marfori, wij moeten ons ver
bergen. Zij liepen tusschen de rotsen voort,
moesten nu eens op, dan weer afklimmen, maar
vermoeienis voelden zij niet, het verlangen om
aan hun vervo'ge rs te ontkomen maakte hen
tegen alles gehard.
De zon stond nu hoog aan den hemel en
brandde hen op het hoofd.
Eindelijk meenden zij gevonden te hebben
wat zij zochten.
Aan het einde van een donkere grot, welk»
ingang door rotsblokken bedekt werd, vonden zjj
de opening van een afgrond, die zeer diep scheen.
Zouden zij in dit gat kunnen dringen
En waar zouden zij dan terecht komen.
Dat moesten zij onderzoesen en Rigobert
bood zich tot dezen ontdekkingstocht aan.
Wanneer ik niet terugkom, zeide hij,
moet ge maar een gebedje voor mjj doen.
Hij liet zich onverschrokken in den afgrond
neerdalen, voordat de anderen tijd hadden het
hem te beletten.
In 1880 was het getal kloosters gestegen
tot 1559 met 25.462 religieusen; in 1890
tot 2211 met 37.684 religieusen. De bloei
neemt nog gestadig toe. De jongste volks
telling (in 1890) heeft uitgewezen dat
België zich mag beroemen op nagenoeg
3000 kloosters met meer dan 40.000 re
ligieusen.
Frankrijk.
In de Fransche Kamer heeft de afge
vaardigde L a s i e s den Minister-president
Combes gezegd, dat zjjn gehouden re
devoering eene oorlogsverklaring is tegen
de kloosters en de geesteljjkheid. Hg
voegde er nog spottend aan toe, dat de
redevoering van den Minister met zeer
veel belangstelling zal gelezen worden in
een kleine gemeente van de Fransche
republiek waar Combes is opgevoed
door priesters en kloosterlingen en in die
plaatsen, waar de Minister indertjjd
vertoefd heeft met de soutane.
Dit scherpe ver wjj t, tot den President
van den Ministerraad gericht, verwekte
een groot tnmult in de Kamer.
Den 4en Juli mogen de Fransche ka
tholieken een ongeluksdag noemen.
Op dezen dag heeft minister C o m-
b e s gezegd de wet op de Congregaties
allerstrengst te doen uitvoeren. «C'est le
premier acte, zeide hjj, qui sera suivi
prochainement d'autres actes». De Ka
tholieken zjjn nu gewaarschuwd.
Italië
De Koningin-weduwe van Italië heeft
besloten om in een klooster te gaan, om
zich, afgezonderd van de wereld, aan God
toe te wjjden. Na de terugkomst van
haar pelgrimstocht naar het Heilige Land,
zal koningin Mar gar et ha, het kloos
terkleed aannemen.
Na de ontzettende tragedie van Monza
heeft men opgemerkt, dat Hare Majesteit
met steeds meer jjver de godstdientoefe-
ningen bjjwoonde. Men is geenszins ver
rast over haar besluit.
ZH. LeoXIIIheeft aan 1500 armen
der stad Rome een maal eten laten toe
dienen. Kardinaal Respichi en ver
schillende hooggeplaatste prelaten waren
tegenwoordig terwjjl de muziek der Zwit-
sersche garde zich voortdurend liet hoo-
ren. Later had een optocht voor den Paus
Judas Marfori eu Anseline bleven over den
rand gebogen staan en luisterden in spanning.
Nu en dan beefden zij, wanneer zjj .het geluid van
een val vernamen, maar het waren slechts steenen,
die onder de voeten van Rigobert waren los
geraakt en ia de diepte rolden.
Zjj riepen hem.
Hun stemmen weergalmden dreunend in het
onpeilbaar diepe gewelf en de vrooljjke stem
van den onverstoorbaren Rigobert antwoordde
dan
Geen nood 1
Hij daalde aldoor dieper.
Zjjn twee makkers wachtten op hem in doo-
delijken angst.
Zij hoorden niets meer. De stilte van het
graf.
Rigobert antwoordde niet meer op hun
kreten.
W as hjj te ver om hen te hooren, of was hjj
reeds dood.
Dit vroegen zjj zich met een van minuut tot
minuut toenemenden angst af.
Toch hadden zjj geen noodkreet uit den af
grond hooren opstijgen, maar niettemin wan
hoopten zij reeds, toen eensklaps de stem van
Rigobert weer tot hen doordrong.
Het was een vreugdekreet.
Alles gaat goed.
Kunnen wjj afdalen? vroeg Judas Mar
fori.
Ja, maar voorzichtig, zeer voorzichtig.
{Wordt vervolgd.)
IMILEimiHAlT.