NIEUWE
fDagêlaó voor *5%ooró~ on 3/uió*£Collcmó.
NEUTRAAL
fDe gevolgen van eon
m
No. 5156.
Donderdag 31 Juli 1902.
2?ste Jaargang
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 8 maanden tooi Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers.
Dit blad verschpnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen*
BUREAU: Sti Janstraat Haarlem
f 1,10
«1,40
«2.80
«0.08
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIHN
Van 16 regels50 Cents.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Redact eo r-U itgever, W. K P P E B S.
Het gebeurt wel eens, dat de redact:e
eener courant verlegen zit met de beant
woording van een artikel, waarin zg aan
gevallen wordt. Niet omdat zg niet zoude
wetenwat te antwoorden, maar wel
in wat toon te antwoorden, Het heugt
ons, dat enkele maanden geleden ieHoofd-
Redacteur van ons blad een aanval van
de Stads-Editie te verduren had en daar
op antwoordde op oen ietwat luchtigen en
schertsenden toon. De niet al te groote
belangrgkheid der zaak veroorloofde dit.
Nu wil het ons voorkomen, al erkennen
wg, dat vergissing van onzen kant in
deze niet tot de onmogelgkheden behoort,
det het artikel der Stads-Editie «Nieuw
Haarlemsch gekraai,» den indiuk maakt,
als zoude hec eene kleine wraakneming
moeten zgn, of neen, laten wg liever
zeggen, eene kleine afstraffing voor het
toen onbeantwoord gebleven verweer. Bg
die afstraffing maakt echter de Stads Editie
zich zoo leelgk boos, dat zg, bg het trach
ten om den toon van bedoeld verweer
na te bootsen, zich vernedert tot eene
platte scheldpartg en het toedichten van
zéér hatelgke bedoelingen, ja, zelfs uitziet
naar slagersmes en koksgewaad om ei
genhandig, na het vonnis geveld te heb
ben, tot de executie over te gaan.
Hierin nu ligt de moeilgkheid van een
antwoord aan de Stads-Editiedat wg
onwillekeurig medegesleept worden om
hare schreeuwerige en blufferige boosheid,
waarin zg meent ons met cm handom
draaien in den soepketel te kunnen stop
pen, naar verdienste te railleeren terwgl
de hooge ernst der diep treurige zaak,
waarom het gaat, ons den lust tot spot
ten thans ontneemt.
Waarlgk, jeugdig blad, dat den nede-
rigen titel van Stads-Editie draagt, het
was ons niet te doen om U een paar
lezers af te troggelen, maar wel om uwen
Roomsch-katholieken lezers duidelgk te
doen inzien, dat de «uitdrukking neutraal
antiroomschgezinden trantniet is het top
punt van tegenspraak, waar Uw voorge
wende neutraliteit, zooals van meerdere
«neutrale» bladen, steeds in antiroomsch-
gezindheid verlooptzoodat door uw toe
doen «neutraal» en «antiroomschgezind»
FEUILLETON.
(Vervolg).
80)
Met een onmiskenbare uitdrukking van
diepe Smart voegde zij er bij
Men heeft mij mijn dochter ontnomen.
en ik zal haar nooit weerzien, nooit nooit, O
waarom heeft men mij niet laten sterven. Mijn
dochter, die ik met zooveel liefde in mijn ar
men drukte, mijn dochter, het eenige dat mij
nog aan het leven hechtte.
De ongelukkige begon krampachtig te smk-
Waar waart gij voordat gij te Parijs kwaamt?
vroeg de commissaris.
De jonge viouw antwoordde niet.
Wilt ge mij dat ook niet zeggen?
Claire schudde ontkennend het hoofd.
Hebt ge misschien familie, en wilt ge
daarom niet
Ik heb geen familie.
Geen vader, geen moeder
Claire zweeg opnieuw.
De commissaris stampte driftig met den voet
op den grond.
Zoek dan alleen uw kind, zeide hij barsch,
meer synoniemen dan tegenstellingen worden.
Het lust ons geenszins uwe verdere taal
kundige opmerkingen te beantwoorden, al
zoude «sterk uiteenloopende inconsequen
tie,» misschien evengoed te verdedigen
zgn als «sterk hellende glooiing.» en al
willen wij ook gaarne erkennen, dat de
gewraakte zin over de «vaan» door het uit
vallen van een paar woorden taalkundig
onjuist en onduidelgk is geworden. Dub
bel genoegen doet het ons, dat hg toch
door u begrepen is.
Ons óók is het meer om de zaak te doen
en dan nemen wg de vrgheid U te doen
opmerken, dat in uw artikel van Vrgdag,
25 Juli, letterlgk staat
«Op ethische gronden is het optreden
der Fransche Regeering tegen de Orden
niet te biligken. Staatkundig gesproken
kan men het noodzakelgk noemen.»
Mogen wg er u op wgzen, dat de uit
drukking «niet te biligken» al een héél
zachte term is voor wat Fransche rechts
geleerden, die* in de verste verte niet van
clericafisme kunnen verdacht worden, eene
«schreeuwende onrechtvaardigheid» en
«eene verkrachting der wet» noemen en
dat ook Belgische liberale bladen met
welker inhoud gg goed op de hoogte schijnt
te zgn, hec met die kwalificatie ééas
zgn.
«Niet te biligken» dus, maar staat
kundig toch «noodzakelgk» te noemen.
«Noodzakelgk», die «schreeuwende onrecht
vaardigheid», die «verkrachting der wet»
in strgj met de zedeleer, noodzakelgk,
die «schending van recht en vrgheid;» nood
zakelgk, waarvoor? Voor het behoud van
den Btaat V Arme Staat, die voor zgn be
houd zoo'n schending der wet noodig heeft,
hoe zult gg ten verderve worden gesleept!
Of «noodzakelgk* in absoluten zin Want
let wel, in het artikel van Vrgdag staat
niet, zooals in dat van Dinsdag 29 Juli:
«aangezien wg het optreden der Fransche
regeering tegen deOrdenop ethische gron
den gelaakt, het daarentegen staatkundig
gesproken VOOR HAA fet noodzakelgk
hadden geacht.»
Dat tusschenvoegen der twee woordjes
«voor haar» geelt aan de zaak een draai.
Nu staat er, dat een dergelijk optreden
der regeeri ng, noodzakelgk kan geacht
worden voor het ebestaan der regeering
Maar waarom dan ook «noodzakelgk,» wg
big ven bg onze meening, dat het incon-
wanneer ge niets wilt zeggen. Ik bekommer er
mij niet verder om, maar pas op, men kon u
wel eens beschuldigen den diefstal van uw
kind begunstigd te hebhen en dat zou ernstig
kunnen worden. Men weet niet of het kind
leeft, dan of men het gedood heeft. Ik ben
verplicht de justitie er kennis van te geven
en ge zoudt in moeielij kheden kunnen ge
raken.
Claire ging voort met snikken.
Zij scheen niet te begrijpen wat men tegen
haar zeide. Zij wist niets andeis dan dat haar
kind verdwenen was, dood misschien en her
haalde
Mijn kind, mijn lief kind.
De dok'er nam den commissaris ter zijde:
Laat haar weenen, zeide hij, morgen zal
zjj misschien nadere aanwijzingen geven. Van
avond heeft zij haar gedachten niet bij elkaar.
't Kan zijn, zeide de man der wet met
een twijfelachtig gebaar, maar wij verspillen
den kostbaren tijd, en ten slotte zou men nog
zeggen, dat ik een domkop was.
Hij gat zijn agenten een teeken en verwijden
de zich toornig met hen, na nog eenige woor
den in zijn zakboekje te hebben geschreven.
De dokter bleef alleen bij Claire.
Het kind van Claire werd niet teruggevon
den. Het onderzoek der politie was vruchteloos
en geen enkel vermoeden rustte er op de kun
stemakers, die reeds ver van Saint Ouen waren
toen men het onderzoek begon.
De moeder werd door bemiddeling van den
dokter in het hospitaal opgenomen, waar men
sequent is, en zelfs in hooge mate incon
sequent op ethische gronden iets als kwaad
te beschouwen en het op staatkundige
gronden als «noodzakelgk» voor te stellen,
en de Stads-Editie moge dan in hare neu
trale zelfgenoegzaamheid zich nog zoo
hoog verheven achten boven het «kraaiende
baantje op den regenton,» wg gelooven,
dat er eene staatkunde is en zgn moet,
voor welke niet-noodzakelgk is, wat op
ethische gronden moet worden veroor
deeld, eene staatkunde, die wet en recht
en vrgheid en godsdienst eerbiedigt. Een
staatkunde, die met de zedeleer geen vast
verbond kan sluiten, is door ons veroor
deeld, en cp gevaar af onder de geveins
den en geestdrijvers gerangschikt te wor
den, zullen wg elke staatkunde bestrgden,
die de zedeleer slechts wil gebruiken,
om hare macht staande te houden, maar
ze overboord werpt, waar zg met haar
streven in tegenspraak komt, bestrgden
ook elk blad, dat eene staatkunde tracht
te verontschuldigen, waarvoor eene der-
gelgke leer, een dergelgk spotten met
de wetten der zedeleer noodzakelgk
schgnt.
Waar eene clericale regeering, welke
ook, zich op denzelfden weg zoude be
wegen, waarop nu het Fransche Ministerie
voortholt en zich aan eene gelgke wet-
schennis en belaging der vrgheid zoade
schuldig makendaar zoude haar de
zelfde veroordeeling moeten treffen, maar
alvorens al te zeer op de onaantastbaar
heid der be wgzen te vertrouwen, waar
mede zg de «brutale verdachtmaking»
tracht goed te praten, als zouden de
clencalen, wanneer zg aan het bewind
kwamen hunne tegenpartg op dezelfde
wgze bejegenen, raden wg de Stads-Editie
aan over dedoor baar aangehaalde feiten: het
cong(63 der Spaansche clencalen te Ban
Jago de Compostella, het optreden der
Katholieken tegen de openbare schoof in
Oosteurgk en de kneveling van de volks
school m België, ook eens de Katholieke
bladen en schrgvers te lezen. Op haar
onpartgdig, neutraal standpunt moet het
haar een genot zgn ook die zaken van
alle kant en te beschouwen en haren le
zers voor te stellen.
«Hard mag het optreden van het Minis
terie Combes niet genoemd worden,»zegt
de Stads-Editie, want het had nog er
ger kunnen doen. Immers het spaarde
haar verpleegde en waar zij langzamerhand her
stelde, daarna begon zij weder haar leven van
ellende en armoede, thans nog door een nieu
we smart getroffen, die niet vaa haar week en
die wreeder was dan alles wat zij reeds door
staan had, de herinnering aan haar kind dat
zij verloren had, dat misschien ongelukkig was,
uat zij nooit, nooit zon weerzien.
Zij wist niet of haar kind nog leefde, of het
niet was omgekomen van koude, gebrek en
de ontbering der moederlijke zorgen. Toch was
er iets dat haar zeide, dat haar dochter leefde,
en wanneer het weer koud was, wanneer het
's nachts vroor, dan rilde zij over al haar le
den en mompelde
Waar is mijn kind, mijn kleine Claire
Lijdt zij geen koude.
Zoo leefde zij voort. De smartelijke gedach
te aan haar kind verliet haar nooit, dag noch
nacht. O wat zou zij niet gegeven hebben om
haar eens te zien of alleen maar te weten waar
zjj was. Zij had haar dochtertje zoo lief, zoo
innig lief. Zij was zoo gelukkig geweest, toen
zij het kleine schepseltje in haar armen druk
te, toen het haar toelachte. Die glimlach van
haar kind had de gedachte van al haar leed, aan
haar sombere toekomst geheel doen verdwijnen.
Na zeer veel moeite had Claire werk gevon
den, in een huis in de rue du Sentier, waar
zij ruw linnen moest naaien, waaraan zjj haar
teedere vingers verscheurde. Daar werkte zjj
van 's morgens vroeg tot 's avonds laat.
Zij was doodzwak geworden.
Die stormachtige avond, doorgebracht in het
kreupelhout bij de fortificatiën, had haar een
zelfs de inrichtingen die zich ook met
liefdewerken ophielden.
Hoort dan het geven van onderwgs,
zooals dit door vele zuiterkens geschiedt,
misschien niet tot de liefdewerken Of
is wetsverkrachting, die de rechtmatige
bezitters uitdrgft en duizenden kinderen
het onderwgs onthoudt, dat de onders,
de eerst-rechthebbenden in deze, voor hen
vorderen, niet zoo heel hard, en te ver-
goelgken, omdat men nog ruwer, nog
onbeschaamder had kannen te werk gaan?
Is men in openlgken opstand gekomen
tegen de regeering, omdat men niet, op
commando eener onrechtmatige wet, vraagt,
wat men reeds met het volste recht be
zit En moet men dan maar de gevolgen
eener dergelgke ongehoorzaamheid dragen,
eene ongehoorzaamheid, waartoe men ge
dwongen wordt door het optreden eener
regeering, welker optreden zelfs door ede
Stads-Editie» op ethische gronden niet
kan gebillgkt worden Wg kannen de
beantwoording dier vragen wel aan de le
zers overlaten, maar er deze bgvoegen
«Zon men denken, dat een blad, het
welk een optreden als dat der Fransche
Regeering tegen kloosterlingen zoo niet
goedkeurt, dan toch vergoelgkt en aan
die kloosterlingen zeiven de schnld geeft
van de schandelgke wgze, waarop zg
worden vervolgd, een blad, dat de leer
schgnt te huldigen,«wat op ethische gron
den dient veroordeeld te worden, kan
op staatkundige gronden noodzakelgk
worden genoemd,» den naam mag dra
gen van een «neutraal» blad te zgn,
tenzg in de veronderstelling, dat «neutraal»
en «anti-roomschgezind» zinverwante woor
den zgn.
Spanje.
De Spaansche Bisschoppen hebben ge
poogd eene groote Katholieke partg te
stichten, die, op politiek gebied, eerst en
vooral voor programma zou hebben de
belangen der Kerk te verdedigen, en die
hare medewerking slechts aan een goed
ministerie zou verleenen.
Die pogingen zgn mislukt omdat zg
tegenkantingen hebben ondervonden bg
katholieken met twee aangezichten die op
politiek gebied, na zich katholiek en straks
liberaal noemen.
ziekte op den hals gehaald, die niemand spaart,
de teiing.
Zjj had geen eetlust meer, 's nachts hoestte
zjj veel en de slaap ontvlood haar, want wan
neer zij door het minste gerucht was wakker
geschrikt, kon zij geen oog meer sluiten en
werd haar gedachte onafgebroken beziggehou
den door haar dochter. Haar lichaam kwjjnde
weg, haar schoonheid verwelkte, haar wangen
stonden hol en roode kringen vertoonden zich
om haar oogen.
En geen sou kou zjj besparen, want hetgeen
zjj verdiende was ternauwernood genoeg om
van te leven. Wanneer zjj eens niet meer kon
werken, wat zou er dan haar worden De on
gelukkige durfde daaraan niet te denken. Zg
woonde in de rue Lamartiue, op een klein zol
derkamertje, een koud en vochtig vertrek, zon
der kachel of schoorsteen.
Zoo bleef zij omtrent een jaar lang, haarli
chaam ondermijnd door ziekte en overmatigen
arbeid, haar hart verteerd door het verdriet
over haar kind, totdat zjj op zekeren dag ge
heel ziek werd.
Haar beenen konden haar niet meer dragen.
Zij moest 's morgens op het uur, dat zjj ge
woonlijk naar het werk ging, op haar ellendig
kamertje te bed bljjven liggen, alleen, zonder
hulp, zonder dat iemand naar haar omzag.
(Wordt vervolgd.)
flüRLEMEMm.
rn. nUTTQ TYBTD A T\TTPT? HP WTTBW
ELEND
I
