No. 5176
Maandag 25 Augustus 1902,
27 ste Jaargang
kiïagBlaó voor *3fkooró* on
I
Een gewichtig wetsontwerp.
©a gevolgen van con
misdaad.
öUlTJDJNL AND.
ABONNEMENTSPRIJS.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem
PRIJS DER AD VERTEN IIEN.
België.
Italië.
Zwitserland.
Zweden en Noorwegen.
Engeland.
frankrijk.
I
mm Mi
tOt RUT.
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Yoor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers0,08
Dit blad verschijnt dagelijkbehalve Zon- en Feestdagen.
Redacteur-U it ge vet, W. KÜPPERS.
Van 16 regels
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentieh Contant.
50 Cents.
7y,
Minister van Asch van Wjjk mag
van geluk spreken een gewichtig onder
werp, Indië betreffend, bleef tot dusverre
door omstandigheden, onafgedaan, zoodat
hjj het nu zelf ter hand kon nemen. Wij be
doelende decentralisatie van het bestuur in
Nederlandsch Indië, d. w. z. een zoodanige
wjjziging van het bestuur, dat niet langer
de gansche leiding in ééa hand berust.
Reeds meerdere pogingen zijn beproefd
om daartoe te geraken. In 1893 diende
al wijlen Minister van D e d e m een wets-
ontwe p tot decentralisatie in, dat e/en-
wel door zjjn aftreden onafgedaan bleet.
Desgelijks verging het een ontwerp van
Minister C r e m e r. Maar thans zal de
zaak wel haar beslag krijgen het Minis
terie is nog jong, zoodat er alle tjjd is
voor de behandeling.
Om goed te doen inzien, wat het zoo
pas ingediende wetsontwerp Y a n A 8 c h
van Wij k wil, moge een kort begrip
worden gegeven van de wjjze waarop
thans het bestuur van Insulinde ingericht
is. Alles wordt er geregeld van boven
af. Het Regeeringsreglement zegtI n
ce gewesten wordt, in naam van den
Gouverneur-generaal, het bestuur uitge
oefend door hoofd-ambtenaren, wier in
structies de Gouverneur-generaal vast
stelt. D<j bevolking heeft alzoo geen
stem in het kftbH*0' wnt ™*el licht in het
iegin van ;ze 3£! siting inue Oost
noodig en niet wei anders mogeljjk was,
maar thans niet langer te handhaven is.
Er zjjn toch om van de groote steden
niet te spreken verschillende streken
waar «onze bruine broeders» wel tot zoo
danige ontwikkeling zijn gekomen, dat
zjj best een woordje mee kunnen spreken
omtrent de maatregelen, welk hun ge
west betreffen, 't Is des te meer gewenscht,
dat hiertoe worde overgegaan, wjjl inder
daad de tegenwoordige wjjze van bestu
ren aan groote bezwaren onderhevig is.
Hoe kan voor een zoo groot grondgebied
als de Oost alles vanaf Buitenzorg wor
den geregeld en vastgesteld GrooUljjks
Terscheiden toch zjjn de belangen, welke
te behartigen vallen. Hier is een bloei
ende landbouwstre k, ginds wordt mijn
bouw beoefend, elders worden beide
bronnen van bestaan aangetroffen. Io 't
een» gewest is de bevolking, door den
invloed van Christendom en beschaving,
ontwikkeld, in 't aangrenzende staan
de mensehen op een lageren trap van
ontwikkeling, verderop weder staan de
bewoners onder den iavloed van vreemde-
FEÜILLETON.
{Vervolg).
100
Weder wilde zjj ops'aan, de bescherming
van den graaf gaan zoeken, maar de onbe
kende hield haar op nieuw terug.
Een oogenblik.
Ik ben niet alleen,
Dat weet ik.
De graaf
De graaf weet, dat ik u spreken moet.
Maar dan.
Luister naar mjj. De man, dien gij ver
laten hebt.
Mjjn echtgenoot.
Ja, Maximilien Chateauroux. Hij is een
ellendeling, een schurk.
Mijnheer?
Laat mij eindigen, door hem te ont-
-1n ontkomt aan de straf, die hem
i .-afïen, de vergeidiag, de wraak.
waande bedroog ha^r maar toen
rlde 'ij hem niet in haar tegenwoordigheid
'ten beleedigen.
Mijn echtgenoot is een eerlijk man, zei-
de zjj. Maar gij, wie zjjt gij?
lingeu,zooals Chineezen en Mahomedauen.
't Eene gewest is welvarend, 't andere
noodlijdend, een derde verkeert in een
tjjdperk van overgang. Het is duideljjk,
nietwaar, dat al deze verschillende toe
standen verschillende maatregelen vragen,
die niet van uit de verte en allerminst
□aar één model zjjn vast te stellen.
Nu zal men zeggsn de ambtenaren
zjjn er toch om den Gouverneur-gene
raal in het bestuur in het Moederland voor
te lichten. StelligEn die voorlichting
wordt ruimschoots verstrekt ook. Respec
tabel zjjn de stapels rapporten en voor
stellen, welke het Centraal bestaur be
reiken, maar juist door die talrjjkheid
wordt het iu Buitenzorg en in Den Haag
moeiljjk een juist overzicht te erlangen
van de locale uooden in het groote In-
sulinde een moeiljjkherd, die te grooter
is, waar vaak tegenstrijdige meeningen
verdediging vinden, zojdat gezwegen
van het tjjdverlies het Centraal be
wind niet weet waaraan zich te houden.
Al deze bezwaren deden de wensch naar
decentralisatie van het bestuur leven
dig worden. Er werd gezegdGeef aan
Java en aan de Buitenbezittingen,overal
waar dit mogelijk is, gewestelijke en plaat
selijke radeD, die door de Europeescbe
en inlandsche bevolking gekozen worden
of althans het vertrouwen der bevolking
hebben. Aan die besturen Tïoïd" 'e be
hartiging dn regel'/jg yan zuiver locale
belangen Opgedragen, waartoe men hen
de beschikking geve over de heffing van
bestaande of nieuwe belastingen, in over
eenstemming met de financieele draag
kracht van het gewest of de plaats.
Men vro8g alzoo voor Indië zoo iets
als onze provinciale Staten en Gemeente
raden. Tot de instelling hiervan nu opent
het wetsontwerp Van AschvanWjjk
de mogelijkheid door voor te stellen drie
nieuwe artikelen in het Indisch regeerings
reglement op te nemen, waarbjj het Gou
vernement de bevoegdheid krjjgt voor «ge
westen of gedeelten van gewesten, wan
neer dè toestanden aldaar het veroorloven,
raden in te stellen ter behartiging en
regeling van aangelegenheden, die gewes
ten of gedeelten van gewesten betref
fende.» Daai bjj moet er naar worden ge
streefd, dat de plastseljjke en gewestelgbe
behoetten zooveel mogeljjk uit de plaatse-
ljjke. en gewestelijke inkomsten worden
bestreden.
Zooals men ziel, geeft het wetsontwerp
slechts de algemeene Ijjnen aao voor de de
centralisatie, waaromtrent nog heel veel in
bijzonderheden te regelen zal vallen. De
ondervinding zal hierbjj leermeesteres moe
Dat zult ge aanstonds weten.
De graaf trad op dit oogenblik de wacht
kamer binnen, maar scheen in h t minst niet
verbaasd, den onbekende, die niemand anders
was dafi Anseline Monnier, zooa s men reeds
begrepen zal hebben, in gesprek met Fernan-
de te vinden.
Mevrouw Chateauroux snelde op hem toe,
wilde zijn arm grjjpen om den man te ont-
vluch'en, wiens tegenwoordigheid haar schrik
aanjoeg, maar de graaf wees haar zacht te-
rug.
Luister naar hetgeen mijnbeer u te zeg
gen heeft, sj rak hij.
Daarop verwijderde hij zich om de bagage
te doen inschrijven.
- Fernande bleef weder alleen met Anseline
dier haar meenam naar den donkersten hoek
van de wachtkamer.
Ge herinnert u, zeide Anseline, dat ge
op zekeren dag uw man hebt overvallen ter
wijl hjj bij een jonge vrouw was.
Fernande zag Anseline met diepe ontstel
tenis aan.
Ja, antwoordde zj.
Ge herinnert u ook. dat ge die joige
vrouw verweten hebt, de dochter van een ga
leiboef te zjjn?
Inderdaad, en het was waar, zjj was de
dochter van een galeiboef.
Ja, zij was mijn dochter.
Fernande sprong op van schrik.
Uw dochter
Ja
Gjj zjjt dusil
sGI i E Mi NON AOITAi'K
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale Publicité, Etrangire
G.L. DA ÜBEfy Co JOHN., f. JONES 5ucc. Paris 31 bit Faubourg Montmartre
ten wezen, want natuurljjk zal men aan
vangen met een proef, waarschijnlijk met
gemeentelijke raden in de steden. Bjj die
proef zullen de bezwaren kenbaar wor
den, welke zich ten plattenlande in nog
^footer mate zullen doen gevoelenzoo
dat eerst langzamerhand de nieuwe rege
ling zal kunnen worden ingevoerd.
Moge het wetsontwerp des heeren Van
Asch van Wjjk zoo spoedig mogeljjk
de parlementaire barrière passeereo, op
dat met die geleideljjke decentralisatie,
welke in Britseh-Indië goed werkt en ook
voor onze Koloniën van nut zal bljjken,
begonnen kunne worden.
Het water loopt altjjd naar de zee, zegt
het spreekwoord, en zoo is 't nu weer
gegaaa te Brussel. Het groote lot van
de eerste tiekking der leening van de
stad Brussel, is ten deel gevallen aan de
Bankie s met de uitgifte der loten belast.
Maandagavond 11 uren keerde de brie-
vendrager J. B. Ha n s o ul, 48 jaar oud,
naar huis, toen hg t abjj bet kasteel van
Van derPlanckp lotseling werd aan
gevallen door zekeren Verstraeten,
35 jaar, die, na hem eerst eene reeks be-
leedigingen te hebben toegevoegd, met
zjjn riek aanviel en hem niet minder dan
30 steken toebracht. Het slachtoffer bleef
dood ter plaatse.
Het Igk van H a n s o u 1 was niet meer
kenoait;
Verstraeten werd des morgens ten
3 ure iu zjjn woning aangehouden. door
den veldwachter van Mac hel en, bij
gestaan door de gendarmen van Vilvoorde,
op welke hg revolverschoten loste, ge
lukkig zonder iemand te treffen.
net tchjjnt dat de misdaad aan wraak
neming te wjjten is. Men had in den tain
van H a n s o u 1 planten uitgerukt en jon
ge hoornen geb oken, en het schjjnt dat
V erstraeten verdacht werd, dit mis-
drjjf gepleegd te hebben. Er hadden daar
over reeds hevige twisten plaats gehad.
D) moo denaar en het slachtoffer zjjn
beiden gehuwd en vaders van een aan
tal kinderen.
Nabjj Flaisance is een vreeseljjke va
dermoord gep'eegd.
Een rjjke grondeigenaar leefde in be
stendigen twist met zjjn zoon ter wille
van de vrouw van dezen laatste. In een
oogenblik vaD opgewondenheid schoot
de zoon zjjn vader dood. Men berinne t
zichdat het slachtoffer op 14-jarigen
ouderdom ook zjjn vader gedood heeften
dat men hem niet kon vervolgen uit hoofde
van zjjn jeugdigen leeftjjd.
Het groote hotel Vallotnbroso te Sal
tino is door brand vernield. Niets kon
gered worden, ook zjjn alle goederen der
logé's in de vlammen opgegaan. Persoon
lijke ongelukken hebben niet plaats gehad
I)e galeiboef. Ik kom van het bagno.
Öpnieuw maakte Fernande een beweging
van schrik.
Ik jaag u vrees aan, nietwaar Mair
twintig jaar lang hebt ge niet voor uw echt
genoot gevreesd, en toch had h j de galeiboef
moeten zijn.
Mijn echtgenoot
In zijn plan's was ik op het bagno, in
zijn plaats heb ik mij laten veroordeelenIk
was onschuldig, de falsaris was hjj.
Fernande geloofde hem niet.
Toen vertelde Anseline haar alles in korte
bewoordingen, al zijn smart, al jzjjn wanhoop,
al zijn angst over zijn dochter die hij onder
besch rm'ng had gesteld van Max Chateau
roux, den man voor wien hij zich had opge-
hulofferd.
Fernande was als verpletterd door dieont-
lingen.
En ik draag den naam van zulk een
ellendeling, mompelde zij, hij is de vader van
mijn kinderen o 1 ik heb er wel aangedaan,
hem te ontvluchten. Ik aarzelde nog, zelfver
wijt kwel te mjj. Toen ik aan het station
kwam, was ik op het punt om naar Gerban-
dière terug te keeren, maar nu zou ik dien
man niet meer voor mij kunnen zien, niet
meer onder hetzelfde dak met hem kannen
leven.
Daarop vroeg zij aan Anseline
En nw dochter?
Dood.
Dood?
Gestorven van gebrek en verdriet, nadat
In hit Zwitsersche gebergte is het
slecht weder. De groote weg over het
Stilfser Joch is door hagel sneeuw en
een wolkbreuk onbegaanbaar gemaakt.
Vele toeristen verlaten de streek en zij,
die naar Engadin wilden, moesten den
weg nemeu over Santa Maria.
- - In Tyrol is de badplaats Meran
door noodweer getroffen. De Naif-beek
trad buiten haar oevers en rukte alle
bruggen weg. Het pension Naifmühle bjj
Valentin werd door het water overspoeld
en stortte in. Een dame nit Leipzig en
een bewaarschooljuffrouw kwamen om,
twte andere menschen werden gekwetst.
De schade wordt op 100,000 guldens ge
raamd.
In dit land der Lutberianen bloeit de
R. K. Kerk in buiteDgewonen luister. Te
Drontheim is onlangs een pracht;ge Ka
tholieke Kerk ingewjjd bjj welke gele
genheid de Gouverneur en al de niet-
katholieke autoriteiten tegenwoordig wa
ren. Ds plechtigheid was zeer indruk
wekkend.
De inwoners van deze stad, die het
Rome van de Lutheraansche orthodoxie
genoemd kunnen worden,toonen zich tegen
over de Katholieken zeer welwillend. Ve
len gaan naar de Roomsche Kerk en de
verslagen over de Skandinaafscbe mis
sies deelen mede, dat het Katholicisme
in Zweden en Noorwegen steeds in bloei
toeneemt.
Het Engelsch blad de Engineer noemt
onder de rubriek Dockyard Notes de
Engelsche vlootrevue te Spithead gehou
den, iets van een reu mei-uitstalling. Deze
u tdrukking is niet vleit' voor de Brit -
sche marine. Het blad zegt verder
Na de London weg is, is de Suttey het
eenige voorbeeld van een nieuwerwetsch
Engelsch oorlogsschip, en dan voert dit
schip nog, hoezeer bewonderd, te weiuig
geschat om aan hooge eischen te vol
doen. De overige schepen zjjn alle ver
ouderd, of ten naaste bjj. Maar geen
twjjfel of dat zal «onze bjjzondere ver
slaggever» van de dagbladen niet hin
deren in zjjn beschrjjving van «Britanje's
macht.»
Majoor Martin Hame stort in
de Times zjjn gal uit over de ovatie den
Boeren-generaals gebracht bjj hun aan
komst te Londen.
Hjj schrjjftHet bloed der duizenden
in den oorlog gevallenen is nauweljjks op
gedroogd, de rouw over onze dapperen
nog niet opgeheven, en het is onharteljjk,
ja wreed, dateen duizenden tellende onna
denkende menigte opweerz;n wekkende wjjze
juicht en schreeuwt voor een stoet, die nit
Botha, De la Rey, De Wet, Fi
scher, en vóór alles dr. Clark, be
staat. Sedert het begin van den oorlog
heeft men den Boerenleiders de leugen
als waarheid doen aannemen, dat in wer
kelijkheid Engeland in zjjn hart voor de
zij te Parijs een kind ter wereld had gebracht,
een wettig kind, het kind van haar echtge
noot, want Claire was een eerlijke vrouw.
En waar is dat kind nu
Het is gestolen.
Mjjn God
Gestolen, en mjjn dochter is gestorven
zonder het te hebben weergezien. Op haar
graf heb ik gezworen dat mjjn wm den el
lendeling die al dat ongeluk gesticht heeft,
zou treffen tot op den dag, dat het kind te
ruggevonden wordt.
Terwjjl Anseline deze woorden sprak, had
zjjn gelaat zulk een dreigende uitdrukking
aangenomen, dat Fernande een angstkreet
slaakte.
Thans begreep zij alles, het zwarte kruis,
den angst van Max, den vloek, die op zjjn
huis scheen te rusten.
Zij mompelde
't Is God, die hem straft, maar genade
voor mijn kindereD.
Terwijl zij dat zeide, kwam de graaf
terug.
Zjj greep zjjn arm, zij wankelde en was als
door schrik verlamd.
Neem mjj mee, zeide zij, breng mjj ver,
ver weg.
De graaf verwjjderde zich met haar.
Anseline bleef een oogenblik alleen, onbe
weeglijk staan in de duisternis die hem om
hulde, daarna verliet hij met langzame schre
den het station en buiten verdween hjj in den
1 nacht.
J Het was gedaan.
Boeren was en dat alleen de machinaties
van Chamberlain, waarbij de re-
geeringsmacht in de handen der door
hem benoemden rostte, het succes der
Boeren niet als een voldoend feit wilden
zien.
Wjj willen niet veronderstellen, dat
een man als generaal De 1 a Rey b.r.
ooit zulk eeu onzin geloofd zou hebben,
maar het moet zjjn ongeloof geschokt
hebbeD, toen hg zag, dat een man als
dr. Clark door een Londensche volks
menigte toegejuicht werd. Hoe kan hg
weten, dat dit niet eeu menigte is, die
Londen vertegenwoordigt, maar een ver
zameling van sentimenteele dwazen, die bjj
eiken naam, waarvan zjj wel eens gehoord
hebben, jaicben en bjj elk gelaat, dat zjj
metnen te kennen, jubelen zullen?
De ook door de Globe zoo buitenwoon
hevig aangevallen dr. C 1 a r k legde, zooals
men zich zal herinneren, gedurende den
oorlog zgn mandaat als parlementslid
□eer, daar hg de verantwoording van den
Boerenoorlog niet dragen wilde. Hjj was
een der hoofdleiders van de Engelsche
Pro-Boeren.
De lastsr, door sommige Engelsche bla
den verspreid, dat president K r u g e r,
Zuid-Afrika uit lafheid verliet, wordt door
Daily News bestreden.
Evenals bjj de algemeene verkiezingen
<n 1900 zgn bjj de tüsschentjjdsche ver
kiezing te Sevenoaks twee lezingen be
kend geworden van een telegram van
Chamberlain tot steun van den con
servatieven candidaat. Ia het eene zegt
Chamberlain,dat de nienwe onder
wijswet den belastingbetaler volledige
financieele controle geeftin het andere
is deze zinsnede va" den belastingblta»
Ier geheel weggelaten
President L o n b e t zal in de a.g. 1 ente
een bezoek brengen aan Algiers. Een
groot escader zal hem vergezellen. De
President zal van Algiers doorstoomen
naar Oran, waar hjj een dag zal vertoe
ven, dan naar Algiers terngbeeren en
per trein landwaarts reizen om de om
liggende plaatsen te bezoeken.Eenige dagen
zullen hiermede gemoeid zgndaarna
wordt Tunis bezocht waar L o n b e t eenige
dagen zal verblgven.
Uit Tunis komt bericht van een
aangrjj pende schipbreuk bjj het eiland
P antelbarin.
Een bark met vjjf zeelieden van het
eiland kwam van Trapani terug, waar
heen zjj eene lading rozjjnen gebracht
had. Op eenige kabellengten van de kast
werd het vaartuigje overvallen door een
plotseling opgekomen rukwind. De beman
ning gevaar loopende op de rotsen geworpen
te worden, deed wanhopige pogingen om
aan het gevaar te ontsnappen intusschen
had men op het eiland de alarmklok ge
luid en de geheele bevolking liep naar
het strandmen werpt den schipbreu
kelingen touwen toe, men roept en geeft
raad, terwyl de vrouwen zich op de knieën
geworpen hebben en bidden. Het schouw-
spel is tragisch.
Max Chateauroux had geen vrouw meer.
Fernande had nu yoor haar echtgenoot slechts
afkeer en verachting, Max bleef voor altjjd
alleen, zonder vriendschap, zonder liefde.
Hjj sou tranen storten van woede en jaloe
zie. Schandaal, oneer, was er over zjjn naam
gekomen.
w - - r
Het was omstreeks tien uur dat Max van
zjjn stoel opstond, na al zjjn papieren in'orde
te hebben gebracht. De bedienden kwamen de
een na den andere terug, na de boodschap
pen gedaan te hebben, die men hun had op-
gedr gen. Max vroeg aan een van hen, de
kamenier van Fernande:
Is mevrouw nog niet thuis
Neen, mjjnheer, mevrouw is niet op haar'
kamer.
De eigenaar van Gerbandière haalde zjjn
horloge te voorschjjn, zag hoe laat het was
en mompelde half voor zich
Waar bljjft zjj toch?
Hjj ging den tuin in.
Een koele wind was opgestoken en rukte
de laatste gele bladeren van de takken, die
dwarrelend op de paden van den tuin neer
vielen. De lucht was donker en zwaar be
wolkt slechts nu en dan kon het bleeke
maanlicht er tusschen door dringen. Het was
bijna koud.
(Wordt vervolgd)
