No. 5257
Vrijdag 28 November 1902,
27sle Jaargan
Weber's Goliath.
St. Nicolaas-cadeaux.
Uit Den Haag.
freule van dfironen.
Toch Opwaarts
De Erfenis een er Moeder
BUITKULANÜ,
y
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem
Premie-uitgaven
Nieuwe Raarlemsche Courant.
H»l
België.
Duitsohland.
Engeland.
Amerika.
Rusland.
WerkBtaking in Frankrijk
Sill
Hfragêlaó voor eStooró- on S£uió-<JCollanó.
ABONNEMENTSPRIJS.
Por 3 maanden voor Haarlem
f31,20
2,90
0,03
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Redacteur-Uitgever, W. KÜPPERS.
VAN Dï
Sociale Roman
DOOK
H. J. B. KÜPPERS
Prjjs 1 0.30. Franco per post f 0,375.
DOOK
JULIUS.
Prjjs f 0.30. Franco per post f 0.35.
Metrisch vertaald
DOOK
A. H. M. RUYTEN,
professor te Rolduc.
Prjjs f 0.50. Franco per post t 0.60.
De Koelie-schandalen in Deli zjjn in
de Tweede Kamer ter sprake gekomen.
Hossel catuurljjk alle leden de in dit
blad besproken brochure van Mr. v. d.
Brand gelezen hadden en de Regeering
zelve een rappört over de Ko lie behan
deling zp het dan elders dan in Deli
had overgelegd, vond de socialist
Melchers het noodig, nog wat cita
ten uit die orochure te gaan voorlezen.
A's dat nu geen verkwisting is van den
nationalen tjjd, dan weet ik het niet. Uit
het antwoord van den Minister bleek,
dat de Regeering alles behalve ontkent,
dat de behandeling der koelies hier en
daar te wenschen overlaater worden
dan ook gerechtelijke vervolgingen inge
steld tegen de plegers der onmenscheljjke
daden jegens de arme contract-arbeiders.
De bakende brochure slaat echter de plank
mis, waar zjj den it druk vestigt, dtt de be
sproken schanddaden algemeen voo komen.
Bij de groote Deli-ondernemingjn zjju
de Koelie-toestanden ongetwjjfeld behoor
lek,een vsrklariig, welte de heer Van
Kol beaamde, zoodat ze stellig juist
zal zjjn. Het goede toch wordt door dien
afgevaardigde niet sposlig erkendhij
acht 't meer zjjn taak te critiseeren en
op schaduwzijden te wjjzen, een eigen-
dommeljjkheid waarmede rekening is te
houden, bij de beoordeeling der talrjjke
Van K o l'sche ridevoeringtn.
FEUILLETON
4.
Vervolg.)
Als nu het ongeluk wil, dat zoo'n wind
hond want dat is er een, ik ken diejonge
heeren, ja, waarachtig, freule, eeD windhond
is hij, ik heb het aan zijne oogen gezien, toen
hij juffrouw Sophie aankeek als die nu in
hui» komt en dan al dadelijk op den besten
rijnwijn outha ld wordt, die anders slechts op
geboortedagen op tafel komt, wat moet hij dan
wel denken?
Brutaal zal hij worden en onze freule dom
heden voorpraten, en die zal hei gelooven, ja
wel, gelooven zeg ik, gelooven uit pure ver
veling zal zij het doen, want, 't is God ge
klaagd, zjj weet zelf niet, waarvoor zij haar
jonge leven heeft.
Hanna, Hannal vermaande freule Cle
mentine de oudste der vier zusters van Kro
nen.
Ja, freule, ik zeg misschien te openhar
tig, hoe ik er over denk?
Hanna, gij moet u afwennen, om zoo te
critiseeren, dat komt u niet toe.
W at Moet ik mij afwennen te criti
seeren P Neen, dat doe ik niet, want dat is
mijn plicht. En gij ziet het ook, freule, zoo
Om nog even bjjde Koelie-zaak te blij
ven, het is alaoo duidelijk dat de aandacht
der autoriteiten er flink op gevestigd is,
zoodat naar afdoende verbetering, ern
stig en met kracht zal worden gestreefd.
Over de middelen, om tot een algemeen
goeden toestand te geraken, is men het
echter nog niet eens. Melcher» wilde
afschaffing van het Koelie-contract, zoodat
de bruine arbeiders vrij zouden blijven in
stede van voorzekeren tjjd aan de betrok
ken plantage gebonden te zjjn. De Mi
nister merkte dienaangaande leukjes op,
dat men in Europa juist naar een ar
beidscontract verlangt, uit welke opmer-
king ongetwjjfeld mag worden afgele'd,
dat Z. Exc. niet voor afschaffing van
het contract der koelies te vinden is. Mjj
goed, als er maar doortrstende maatre
gelen worden getroffen welke den arbei
ders in In8ulinde een behoorljjke behan
deling verzekeren.
Behalve dit koelie-debat verdient uit
de gedachtenwisseling over de Indische
Begrooting gememoreerd, dat het in mjjn
vorigen brief besproken incidentC r e m e r-
Y a n Kol onbehoorljjk veel tjjd in be
slag had genomen zonder behoorljjk
resultaat. Of ja, er was toch een resultaat
Men weet dat het ging om de Van
K o 1 s c h e opmerkingen in het afdee-
ÜDgsonderzoek. Deze zouden in het Voor-
loopig Verslag niet volkomen tct haar
rocht zjjn gebracht. Rapporteur C r e-
m e r sprak dat tegenhij had zich ge
houden aan al wat nieuw was iu het
atdeelingsverslag, dat de heer Van Kol
zelf had goedgekeurd. De afgevaardigde
van Enschedé interrompeerde toen Ik heb
dat verslag niet gfe/«en.Maar den volgenden
dag bleek uit een mededeeÜDg van den
afdeelingsrapporteur, den heer V a n d e n
Heuvel, dat deze het verslag aan den
heer Van Kol had voorgelezen. 'iWil me
voorkomen, dat hiermede alle recht tot
Van K o I's interruptie vervallen bleek.
l)at ze toch was gedebiteerd is een b «wps
dat de heer Van Kol, laten we 't zacht
uitdrukken, niet altjjd au séritux is te
nemei
De behandeling der Indische Begroo
ting, waarbjj de gebruikeljjke Indische
stokpaardjes de revue passeerden, werd
voorts gekenmerkt door de maidenspeech
van den nieuwen Minister van Koloniën,
den heer Idenburg. Alle partpen zjjn
het er over eens, dat die rede een uit
stekenden indruk maakte. Er bleek uit,
dat V a n A s c h van W p k's opvol
ger een man is, die groote wilskracht aan
groote werkkracht paart, die niet zal
schromen zjjn wil door te zetten, waar
goed als ik het zie. Is dat een leveu voor
oo'n jong meisje? Geen genoegen, geene be
zigheid voor hare jeugd, terwijl hare aderen
vol levenslust zijn, en hare ziel vol verlangen
om wat te zijn, wat te beleren, zich nuttig
te maken in de wereld. Haar in een glazen
kastje zetten, opsluiten als in een cel, kousen
breien,en de roten van verre zien bloeien, is
dat rechtvaardig? Wij hebben het nu eeima il
geleerd in dit oude sto' ti ademen, maar
zij met haar achttien jaar
Houd je maar bedaard, Hanna, gjj noch
ik kunnen daar iets aan vet anderen!
Hanna had al scheldend de kamer opge
ruimd en is nu naar He aangrenzende slaap
kamer gegaan. Ja, ja, bromt zij, onze f eule
heeft wel gelijk, wij kunnen er niets aan ver
anderen. Maar zwijgen deed zjj niet zoo licht
en daarom riep zij nog:
Waarom moast haar vader ook weer
trouwen, ot had hjj anders niet een oudere
kunnen nemen, die bij hem paste, dan had
freule Sophie bij hem kunnen blijven.
Maar zoo, nu de stiefmoeder zei' nog
een kind is! Als daar nu cog kinderen
komen? Pat kan freule Ditscha zich
den mond afvegen en de erfenis met het huis
Beetzen mag z i nakjjken, en kan zij misschien
een plaatsje krijgen bij haar broeder, zooals
freule Clementine en freule Anna nu bij mijn
heer den baron hebben.
En zitten wij dan hier niet goed vroeg
de zieke op zachten toon, en de lijdende trek
op haar gelaat werd nog dieper. Hanna, zwijg
van avond, want hij loo^t over van onterre-
ntiismit-
PRIJS DER ADVERTENTIBN.
Van 16 regels 56 Cents
Elke regel meer7%
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentieContant.
AGUTJB MA NON A31TATE
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale PublicitêEtrangire
G.L. DA O BE 4' Co JOHN., F. JONES SuccParis 31 bis Faubourg Mont mar tre
hij dit noodig acht, en die met vaste
hand het Departement van Koloniën zal
beheeren. Hp toonde, goed op de hoogts
te zjjn van de Indische toestanden en
geenszins vóór alles militairist te wezen
al bleef Van der Zwaag dit ook
beweren. Dit geschiedde naar aanleiding
van Atjeh. De heer Van Kol had een
motie ingediend, welke op onmiddellpk
vrede slatten aandringt, maar de Minister
is van meening, dat we in Atjeh op de
zelfde wpze dienen voort te gaan sis
thans, zp het met vermeerdering der
«pacificatie-troepen» oftewel de mare
chaussee. Hiertegenover mocht de heer
v. d. Zv aag na al uitspelen, dat deze
Minister niet moet steunen op 't zwaard
maar op 't recht,gelijk hpv- i. Z w a a g
n. b. liever had gezien.
De Indische Begrooting nam dit jaar
heel wat dagen in beslag, daatbjj duurden
de zittingen tot over half 5 in den na
middag, dank de algemeene beraadsla
gingen die anderhalven dag duurden.
Er mag wel wat worden »oortgemaakt,
want Kerstmis staat voor de deur eer
men 't weet en dan moeten alle begroo
tingen klaar wezen. Tenzp de Kamer er
een deel der Kerstvacantie aan wil geven....
Tegen het te Brussel verschijnend anar
chistenblad Le Flambeauzal eene ver
volging worden ingesteld wegens ophit-
seijj tegen de gestelde machten.
I)e anarchist R u b i n i die een aanslag
ondernam op het leven van koning Leo
pold, moet verklaard hebben, dat hp
uit het blad Le Flambeaude voornaam
ste anarchisten heeft leeren kenneD.
De toestand der suikernpverheid
in België wordt zeer onrustwekkend. De
suikerrjjkdom der bieten was dit jaar
gemiddeld slechts 14 t. h. tegen 15 1/2
t. h. verleden jaar, en de gemiddelde
opbrengst per hvctaar is van 33,000 op
25,000 kilo's gedaald. Het gevolg is dat
de prjjs van den. Huiker opslaat.
Frank rfjlr.
De Bisschop vau Quimper beeft in
een herderlpk schrjjven afgekondigd,
dat bet verbod van het gebruik der Bre-
tonsche taal bij het godsdienstig ouder
wijs in Bretagne, gelijk staat met bet
verbod van den godsdienst. Z. D. H.
drukt de hoop uit, dat de Regeering dit
verbod zal intrekken, doet de Regeering
dit niet, dan vreest de Bisschop dat de
openbare orde in gevaar wordt gebracht.
Gisteren is Friedrich Alfred
K r u p p te Essen begraven. De fabrie-
deuheid zooals de dakgoot buiten van den
regen.
Niet om mij zelve, bromde de kleine
dikke persoon, terwijl zij terugkwam en dan
hielp zj hare freule u:t den stoel en droeo-
haar op hare trouwe armen naar de slaap
kamer.
Mijn God, freule Fine, zei zij 0p teede-
ren toon, nu moet gij toch weer een beetje
zwaa'der worden, gij zijt zoo licht als een
veertje. Vandaag heb ik van den pachter prach
tige eieren en een paar jonge du: ren gekre
gen, gij moet eten, freule, eten, want kijk eens,
als gij komt te sterven, dan weet ik niet meer',
wat er van freule Ditscha worden moet. En
daarbij rollen haar de tranen uit de oog n op
de hand van de zieke.
In die spreekt op zachten, vroolijken toon:
Domme Hanna, ik denk nog nietaan ster
ven z iolanggij b j mij zijt is het niet mogelijk,
gij laat den man met de zeis niet bij mjjn bed
komen
O, lieve God, freule, ik zou ook ster
ven, want gij zijt de zon hier in huis voor
Ditscha eu voor mjj Daarbij zjjn de groote
weldaden van freule Anna niet meer dan
een bleeke maneschijn, en freule, morgen moet
gij Ditscha een poosje bjj u houden, want de
windhond moet haar uit het hoofd, niet
waar
En freule Clementine lachte en beloofde
alles Zij lag nog lang wakker en dacht aan
Ditscha Hanna heeft zoo volkomen gelijk
arme Ditscha! Wat moet er 'au haar wor
den
keu stonden stimaar de werklieden kregen
hun loon.
Het socialistenblad Vörxearts zal ver
der zwijgen o'tr de beschuldigingen tegen
Krupp uitgebracht. Wp laten die be
schuldigingen voor hetgeen ze zpn, maar
dat K r u p p op het eiland Capri, alles
behalve een voorbeeldig leven leidde, is
bekend.
Krupp had op Capri eene club op
gericht, zegt «au Belgisch Katholiek blad,
om de reügieusen te bespotten tot groote
ergernis van de katholieken van het eiland,
Hp gaf feesten in een soort vau grot,
die met echte braspartijen eindigden.
Daar tegenover staat, dat de laster den
Overledene naar het houfd geslingerd
wordt tegengesproken en dat hp van
feiten wordt beticht die op Capri zouden
zpn geschied ten tpde, dat K r u p p niet
op het eiland aanwezig was.
Een telegram uit Essen meldt:
De begrafenis vau Krnpp had op plech
tige wpze plaatsde geheele bevolking
van Essen nam met de autoriteiten deel
aan de plechtigheid.
De Keizer volgde den ljjkwagen te voet
van het stamhuis tot het kerkhof. De
Keizer vertrok om 127a uur weder van
Essen naar Berljjn.
De Frankf. Ztg. ontvangt uit Rome
van zjjn correspondent aldaar, eenige me-
dedeelingen in verband met Krupp' s
verscheiden: Maandag werd op Capri een
treurgodsdienstoefening voor den Overle
dene gehouden. De burgemeester zond
naar het Duitsche gezantschap, den Duit-
schen consul te Napels en aau de direc
tie der fabrieken te Esseü en den bur
gemeester dier plaats telegrammen van
deelneming.
In de Fransche bladen komt nog een
merkwaardige mededeeling /voor- van
iemand, die langen tjjd op het. Italiaansche
eiland vertoefde en verschillende dingen
omtrent Krupp te weten kwam. Vol
gens deze mededeelingen zou Krnpp
zich den haat vau een deel der burgerp
op den hals hebben gehaald door in ge-
meeateaangelegenheden de partjj le kie
zen van den bargeme3ster, die teven»
eigenaar was van_ het hotel waar hjj ge
regeld logeerde, terwjjl de geestelijkheid
fel op hem gebeten was, om zpn ruwe
grap met het geven van dwaze voorstel
lingen iu een als heilig beschouwde grot.
Te Londen heeft de vinnige koude van
verleden week en het natte gure weer
dat er op gevolgd is, den dood veroor
zaakt van een groot aantal stakkers die
den nacht onder den blooten hemel ple
gen door te brengen. Maandag kreeg de
Coroner van Centraal-Londen kennis van
20 steifgevallen van dien aard. Het Heils
leger heeft geen ruimte genoeg om 's
nachts de zwermen rampzalige dakloozen
te herbergen.
In het Lagerhuis maakte gisteren
iemand er den Minister vanOorlog op
merkzaam op, hoe onbilljjk het was dat
getiouwde onderoffic eren en manschap-
Zij heeft zoo'n diep voelend karakter
Enkele kleine trekken uit het leven van
het meisje komen haar voor den geest, en
altijd spreekt daar een duidelijk idealistisch
streven u t, eene op fferende liefde zonder
gelijke, een streven, om lief te hebben, met
de volheid van haar overvloeiend hart en een
verlangen om ook bemind te worden.
Als een klein, mager meisje van vjjf jaar,
komt zij van de straat naar binnen ioopen,
onder 't stof, met verward haar, zonder hoed,
haar jurkje gescheur l en de tranen hebben
vuile sporen op het verhitte gezichtje achter
gelaten in hare armpjes houdt zij een klein,
mishandeld hondje, dat zij du iu haren pop
penwagen verzorgt, streelt en voedert en dat
zij smeekt toch niet te sterven ach, toch
niet te sterven Zjj is zoo opgewonde», dat
men haar met geweld van het jankende dier
tje moet verwijderen om het weg te laten
brengen en te dooden. Zj wringt de handen
en schreit uren lang, zonder dat er tranen
willen komen men haalt den dokter, men
geeft haar poppen, en zegt eindeljjk dat de
hond dood is, en nu houdt zij op met wee-
nen.
Heeft hij nu nog pijn
Neen neen, Ditscha
Hjj zou mij zeker lief gekregen hebben
al» hjj beter geworden was, zegt zij en begint
weer te schreien, f
Op een anderen keer, zij was toen vijftien
jaar oud, brengt zij het heele hui» in op
schudding door het reemde gezelschap, waar
mede zij thuis komt, eene in lompen gehulde
pen van regimenten, die drie jaer en meer
van den tijd dien zij anders in Engeland
nadden doorgebracht, iu Zuid-Afrika zjjn
geweest, nog langer van hun vrouw en
kinderen ge»cbeiden bljjven. Lord Stanley
antwoordde uit naam van den Minister
van Oorlog, dat het in vele gevallen veel
erger voor die getrouwden en hun gezinnen
zou wezen, als die mannen terugkeerden
en in Engeland gebrek leden.
Eenige jaren geleden weid eeneParjj-
sche naaister in dienst genomen bp eene
Amerikaansche familie om met haar als
gezelschapsjuffrouw naar de Vereenigde
Staten te vertrekken. Weldra was zp de
vertrouweling der familie.
De vronw des huizes en de kinderen
zpn gestorven. De vader heeft de gewe
zen naaister tot universeel erfgename
benoemd. Hp bezit een fortuin van 27
millioen francs.
Ue JVjedomosteen te St. Petersburg
verschpnend blad bevat een artikel over
de AfghaaDscbe quaestie in verband met
de rol die in dat land door Rusland en
Engeland gespeeld wordt. Hoewel het
ar'.ikel niet direct geïnspireerd schpnt,
moet het toch wel een indruk geven van
de in Russische regeeringskringen heer-
schende stemming. De kern van het be
toog is, dat de staat van zaken in Af
ghanistan abnormaal is, daar bpv. Rus
land met zpn buurman slechts kan onder
handelen door bem:dieÜDg der Indische
Regeering. De pogingen van Eugeland
om Afghanistan steeds meer tot vaza'-
staat te maken, worden door het blad
afgekeurd'
China.
Uit Peking wordt gemeld, dat een
Oosteniijksch matroos, die de functie van
politieagent uitoefende, aldaar door een
Italiaansch matroos met een revolverschot
is gedood, nadat de eerste getracht bad
den te luidrnchtigen Italiaan te arres
teeren. Dit geval heeft groote verbitD-ricg
gewekt tusschen Oostenrpksche en Ita
liaansche soldaten en de commandanten
hebben wpselpk besloten de manschap
pen in hun barakken te cousigneeren.
T
Da Minister-president Combes "heeft
in den Ministeraad medegedeel^ dat de
werkstaking ten einde liep, maar dat 'n
het Loire-Departement de vrede nog niet
is hersteld. Hp meende echter, dat spoe
dig ook daar den arbeid zal worden her
val, ook daar is de zaak in handen van
scheidslieden gesteld. De beide arbiters
van het Loire-Departement zpn het echter
niet samen eens. Vandaar dat zjj naar
Parps vertrokken zjjn om aldaar hunne
overleggingen voort te zetten met den
derden arbiter, Ballot-Beaupré, eerste
president van het hof van cassatie.
Niet overal heefteen vonnis van scheids
lieden den twist beslecht. Zoo is de direc-
vrouw met een kind op den arm, eene land
loopster van de ergste soort, die nergens een
onderdak kan vinden.
Ditscha verlangt kort en bondi/ opname
voor haar, omdat het kind aan diphtherites
lijdt. Alles komt in beweging. Oom Joachim
seheldt en pruttelt, tante Anna trekt h«nr
mee naar het raam en kijkt haar in den hals
en tante Bertha beveelt de vrouw te verwij
deren en naar een groot steenen gebouw te
brengen, dat in het dorp als hospitaal dienst
deed en dat een der voorvaderen van de Kro-
neus had laten bouwen en dat nog altijd op
een goeden steun van de familie aanspraak
mocht maken.
Maar Ditscha was eene andere meening toe
gedaan, zij beeft en wordt bleek. Dat is niet
goebrengt zij met moeite uit als gjj er
bang voor zijt, dan mag zij in mjjne kamer
wonen ik zal het kind verzorgen.
Neen! Want afgezien van al het andere
is de ziekte besmetteljjk roept oom Joachim
haar toe.
Als alle menschen er zoo over denken
wilden, zegt zjj, en hare oogen beginnen te
fonkelen. Maar zjj is machteloos en de vrouw
gaat naar het ziekenhuistante Bertha pakt
voor Ditscha's oogen eenen kort volmetklee-
dingstukken en levensmiddelen zjj kijkt er
niet naar. Des avonds mist men haar, men
zoekt en vindt haar in het ziekenhuis, waar
zjj bij het kind waakt, terwijl de vrouw vol
gen» haar zeggen naar de stadsapotheek g -
gaan is.
[Ifsrit versolgd.)