No. 5276
Maandag 2^. December 902.
27ste Jaargang
HDagBlaè voor iSHooró- on
Over 't Onderwijs.
freule van cffronen.
ÖU1T8JSLAMJ).
feuilleton.
Frankrijk.
Duitsch'and.
Amerika.
Venezuela.
Rusland.
Spanje.
Gratie verleend.
NIEU
ABONNEMENTSPRIJS.
Por 3 maanden voor Haarlem
f 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U itgever, W. KÜPPERS.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem
Sedert het optreden der Regeering is
veel over haar onderwgs-planuen ge
broken, zonder dat men evenwel wist
w®t men te wachten had. TbaLS echter
18 omtrent een deel daarvan licht ont
doken, en wel door Minister Kuyper
*>lf bjj het Begrootingsdsbat, beter kan
hot al niet.
Dat licht betreft nog niet de befaamde
^ineenschakeling», maar het vakonder
wijs. De Minister vroeg geld aan (f 20000)
*°or een ondirsoek naar de inrichting
*#u een «technicum». Z. Ex. beeft wel
zplf in het buitenland een kijkje geno-
^on, maar zoo bekende hg rondbor-
dig ik ben maar een leek en stel
Prjjs op de voorl chting van deskundigen.
Alvorens dat geld toe te staan, vroeg
de Kamer naar wat meer bijzonderheden
°ttitrent de plannen des Ministers. Nn
antwoordde de heer Kuyper wel, dat
hfl zelf nog slechts een vaag beeld heeft
*on zjjn eigen «technicam», maar hjj
'ichtte toch al een aardig tipje cp van
den sluier, d:e het beeld omgeeft.
Het technicum moet dienen om ons
*3 bezorgen goed middelbaar landbouw-,
lt>du8triee!- en handelsonderwijs, en wel
*oo ingericht, dat men daarvoor niet naar
hot buitenland behoeft te gaan. Men
moet geen opleiding hebben vorr één
hepaall vak, maar wel voor alle met
«Ikaar in verband staande vakken, geljjk
h- v. de Textielschool in Twente.
Behalve de lagere scholeD voor enkel-
*oodige en meervoudige details voor bet
ten aan een vak verbonden is, welke
'^richtingen in industrie-, landbouw- en
handelstreken moeten worden gesticht,
moet men ook algemeene kundigheden
hunnen verstrekken, die haar toepassing
moeten vinden in wat men neemt een
kchnicum, dat het middelbaar onderwijs
°P dit gebied zal vertegenwoordigen. Voor
1 Veret-ekkeu van hooger onderwijs in
deze richting wordt de Polytechnische
School beBtemd.
Vooreerst zal de Minister zgn aandacht
®u krachten wgden aan het technicum
°f liever aan de technics, want ook van
deze instellingen wil hij er meerdere op
richten. Persoonlgk onderzoek heeft hem
m deze reeds veel geleerd. Zoo is Z.Exc.
gebleken, dat b. v. van de Amsterdamsche
hlachinistenschool niet kan gemaakt wor
den wat bij noodig acht. Daarentegen
*al de Textielschool in Twente met rijks-
•ubsidie zeer gced aan het doel kunnen
beantwoorden. En om nu voorgeel uit
te maken, hoe de inrichting zal moeten
25
Vervolg.)
Een telegram voor mynheer den baron
zestien stuivers zegt hij met een eigen-
^rdigen glimlach, die doet vermoeden, dat hij
mts van den inhoud weet.
Tante Anna vraagt hem te wachten, snelt
baar de deur der woonkamer en klopt aan
met zooveel geweld, of zij dooden wilde op-
Wekken.
Jochem, Fertha 1 roept zij, een telegram
Daarop komt de zware tred van haar broe
der naar haar toe. Hij opent de deur en nu
8taan zij met hun drieen bij elkander en beven
*oor deD inhoud van dit telegram.
Jochem Van Kronen heeft het papier open
gemaakt, over zijn gelaat vliegt eeu wonder-
'Üken trek, dan spreekt hij op zachten toon
"Een zoon!'/
Tante Bertha vouwt de handen, hare lippen
hangen aan het gelaat van haren man.
Een zoonKlaus heeft een zoon roept
'ante Anna uit. Jochemertha een zoon!
lieve God, welk een heerlijk Kerstge
schenk
Jochem Van Kronen herkrijgt het eerst zijne
bedaardheid.
En heden, zegt hjj, Bertha heden
Het is.het is wonderbaar Jochem I
zjjn, gaan drie deskaudigen, door den
Minister aan te wijzen, een studiereis
maken in 't buitenland, waar men ons
op dit gebied der volksontwikkeling veel
voor is. De Kamer stond daarvoor het
geld toe, evenwel zorgend, zich voor de
toekomst aan niets te binden.
Zooali men ziet verkeert de verbetering
van ons technisch ooderwjjs nog ia haar
eers'e stadium zoodat er nog wel een
jaartje zal voorbggaan, voor we van 's Mi
nisters plannen iets zien verwezenljjkt.
Men zou er toe kunnen komen om met
den heer L o h m a n den wensch te uiten,
dat een Kabinet 8 jaar in plaats van 4
aan 't bewind kon bljjven. Een termjjn
van vier jaar is wel kort, vooral voor een
Ministerie, dat zoo ingrjjpende hervormin
gen beoogt. Gelukkig, dat de Premierzoo
groote werkkracht en stuwkracht bezit.
Ook het gewone Lager onderwjjs is in
de Kamer op merkwaardige wijze ter sprake
geko meD.De soc:alist in speciaal Troel
stra trokken zich daarbjj zoowaar de
bjjzondeie school aan. Genoemde spreker
hield eene uitvoerige critiek op de sala
rissen en den rechtstoestand der bjjzonde-
re onderwjjzersdaarin moet de Staat
tusschenbeide treden en wel door aan zjjn
geldeljjken steun bepalingen dienaangaan
de te verbinden. Het onderwjjs moet wel
vrij big ven, maar op de organisatie van
de bjjzondere school dient de invloed van
den Staat versterkt.
Dit klinkt heil m ooi, als men dien
versterkenden iovloed wegdenkt. tEn zelfs
deze kau nog getuigen van ware be'an-
stling voor de bjjzondere school. De heer
Kuyper heeft evenwel gezorgd, dat het
schjjnschoone masker van het socialistisch
gepraat werd afgerukt. Z. Exc. herinner
de tot groote ergernis der roede hee-
ren aan een socialistische motie, waaruit
bleek, dat het bij T r o e 1 s t r a c. s. niet
gaat om het bjjzonder onderwijs als zoo
danig, maar hierom de hinderpalen weg
te nemen, die den overgang der Christe-
ljjke werkliedeo naar het socialisme te
genhouden. Daarom moet de invloed van
den S aat versterk Geen subsidie ter
wereld zal ons echter, zeide de Minister
zeer terecht, de vrjjheid en gelijkheid der
bjjzondere school doen prjjs geven. Eu
de heer L o h m a n had reels verklaard,
dat de rechterzijde ten aanzien der vrjj
heid van aanstelling en ontslag der bjj
zondere onderwjjzers van geen wjjken
zou weten. De recht3pos:tie dezer onder
wjjzers behoeft wel regeling, maar niet
de Staat heet*, hiervoor te zorgen. Wjj
kunnen nooit om bet geld datgene prjjs
geven, waarvoor wjj de gelden hebben
Tante Anna is naar de bel geloopen en als*
Erederik binnen komt, roept zij tegen hem
Den heer overste is een zoon geboren, Ere
derik
De oude knikt glimlachend, werpt onder-
tussch n een schuwen blik op den baron en
de barones, maar de eerste reikt hem met be
vende hand. een geldstuk toe met de woorden:
Voor de bode 1
Tante Anna loopt de kamer uit, zjj heeft
iets van Ditscha en Clementine geroepen, hare
zware, vroolijke stem klinkt door h t heele
huis. De lampen moeten in de ontvangkamer
aangestoken worden, beveelt zij, de bedien
den moeten allen naar boven komen, want
mynheer de baron had hun wat mee te deelen,
en nu loopt zij de trap op om Ditscha en
Clementine te wekken.
Mau en vrouw zijn alleen gebleven, hij
heeft opgehouden met weenen.
Een erfgenaam voor Beet/en 1 zegt hjj
op fluisterenden toon.
/ij echter kon nu niet langer hare tranen
bedwingen, op dit oogenblik grijpt haar de
smart geweldiger aan dan ooit.
ferthi, stamelt hij, miar Bertha dan
In het huis is het levendig geworden, het
is nu op eens Kerstmis in deze woning. Han
na heeft freule Clems ntine, die slapeloos in
haren stoel ligt, he blijde boodschap toege
roepen en de lippen der kranke stamelen een
dankgebed Fredfrik heeft al de lampen in de
ontvangkamer aangestokende dienstboden
verzamelen zich daar met opgewonden gezich
ten want zij weten allen reeds, war er gebeurd
PBIJS DER ADVERTENTIES.
Van 16 regels 50 Ceata
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AGUE Ma NOff A3ITA1.-E
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale PublcitéEtrangère
G.L. DALBE fy Co JOHN., f. JONES SuccParis 315»'* Faubourg Montmartre
gevraagd: de vrijheid, a in onze kinderen
het onderwjjs te geven, dat wjj zelf ver
langen.
Hieruit zal den socialisten gebleken
zjjn, dat de christeljjke scholen veeleer
de g lden zullen weigeren, dan zich can
ongewenschte bepalingen te o derwer-
pen.
Nog een andere i'lusie zullen zjj verlo
ren hebben de illusie, ook in de Kamer
te pronken met hun liefde voor hetarme
schoolkind. De Premier t >ch stelde hen
voor 't feit, dat niet werd g vreagd, wat
Je socialisten voor het kind hadden ge
sproken, maar wel wat zjj er voor hebben
gedaan tegenover de voorstanders der bjj-
zondero school, die er millioenen vo r
hebben geofferd.
Daarop wisten zjj natuurljjk geen af
doend antwoord te geven.
De begrooting van de Fransche Re
publiek wijst een tekort aan van 33
millioen francs. De Regeering denkt dit
tekort door het sluiten van een leening
te dekken. De begrooting bevatte geen
kredieten voor de kruisers, waarvan de
Minister van Marine P e 11 e t a n eigen
machtig den aanbouw had gestaakt. Men
had daarvoor 13 millioen noodig en dan
beeft de schatkist door de g eJkeuring
van twee vooGoopige twaalfden nog een
verlies geleden van 11 millioen, zoodat
rekening houdende met den wensch der
Kamer om den aanbouw der kruisers
voort te zetten, het feitelijk tekort 57
millioen zou bedragen.
Z. D. H. de Bisschop van Niza,
die het Fiaische Kabinet er op wees dat
ouk hjj h-t protest tegen bet veij igen
der Rjligieusen gete^kend had, is daarvoor
gestraft met het inhouden zijn-r jaar
wedde.
Uit Parjjs wordt gemGd, dat men
ren tweede VenezuGa-quaestie heeft te
wachten in Peru.
De Fransche Regeering eisebt namelijk
sedert 8 Nov. jl. een som van 16 071.940
francs, die naar de uitspraak van het
scheidsgerecht te Lausanne aan de fi ma
Gebrs. Dreyfus te Parjjs waren toe
gewezen. Daar de R-geeriag van Peru
tnerop nog geeu antwoord heeft g-geven,
zal waarschjjoljjk de Fransche geza t
zjjn e^ch in strenger vorm herhalen.
Uit Cheib )urg komen geruchten van
een geval van spionneering, dat de ju -
titie aan het onderzoeken is; het parket
moet zich naar Hague hebben begeven
om de noodige inbeslagnemingen fe doen.
De commandsut van ds mar'iemgen
darmerie te Cherbourg heeft tegeljik door
zelfmoord een e nd aan zjjn leven ge
maakt; natuurljjk brergt men beide ge
vallen met elkaar in verband.
De Fransche Marine beeft een groot
is, en ook hen heeft de blijde tijding sange- 1
grepen, vooral de oud n. De baron spreekt
met ieder eeu paar vriendelij'ce woorden, me
vrouw knikt hurt slechts toe mettraneu in
de oogeD, Tante Anna, Ditscha en Hanna zijn
er nog nitt.
Plotseling treedt de laatste doodsbleek van
schrik de kamer binnen. Mijnheer baro i
mevr >uw de barones,.... onze lreule Dit
scha o, God! neen maar! Zij grijpt zich
bij de keel, also' zij stikte, door e'geen zij
zeggen wil. Kom, toch dadelijk boven, brengt
zij ten laatste met moeite uit.
Tante tertha, die denkt, dat het kind ziek
geworden is. ijlt de kamer uit, zoo snel zij
kon de baron volgt baar. De deur van Dit-
scba's kamer staat wijd open, duar binnen brandt
een licht 0p de tafel.
Tante Anna zit er voor op een stoel, ra
deloos, bevend, met een blad papier in de
hand.
Wat is er? roept Jochem barsch. Hij
wordt altijd toornig, als hij verschrikt
Sluit de deur! zegt tante Anna.
Hanna doet de deur toe. Jochem rukt zijne
zuster het papier uit de hard, vol ergernis
over hare gebaren, hij leest het, en kijkt in de
kamer rond, of hij iemand zoekt, en leest dan
opnieuw.
Heer iu den hemel! roept tante Bertha
uit, die hem strak aangezien heef zij is we-,
Jochem, zij is weg. Jochem zij is
Weg zi gt tante Anna, weg met hem
Met wien Met
Zoo'n schurksteunt Jochem.
verlies geleden nu admiraal Gsrvais
den act. dienst h#eft verlaten. Gerv ais
was comu a dant van de Fransche vloot
die Kroonstad bezocht, waar de grond
slagen werden gelegd voor het Frans-Rus
si*ch bondgenootschap.
Zjjn groote verdiensten zjjn bjj dagor
der aan officieren en bf manning der oor
logsschepen met lof vermeld.
Het groote DGtsche pantserschip Wit-
telsbuchzit in de Groote Belt aan den
grond. Uit de koers geraakt, is het schip op
een bank gustooten. H it is een eeiste
proeftocht die het schip maakt. Het zit
onwrikbaar vast. Het ongel ik wordt toe
geschreven aan de mist en stroomveran-
dering.
De Regerririg he=>ft aan admiraal De
wey bevel g'geven, een officier met
een gewapende torpedoboot naar Caracas
te zenden om den Amerikaanschen Ge
zant bjj te staan.
Uit Washington wordt gemeld, dat
er onderhandelingen worden gevoerd tu -
schen Engeland en de Ve:«:nigde Sta
ten, die een belemmering in de samen
werking tusschen Engeland en Du'tschlan 1
zouden kunnen veroorzaken.
De Keizer van Duitschla d heeft aan
het Kabinet te Washington te kennen
gegeveD, dat hjj zich onder geen ou-
s'andigheden aan arbitrage kan onder
werpen
De opstand in de wetteljjke provincies
Maracaibo, Zulla enz. breidt z:eh uit. De
opstandelingen tegen pre-ident Castro,
moeten de regeeringstroepen verslagen
hebben en op weg zjjn naar Caracas. De
regeeringstroepen hebben daartegenover
de stad Rio-cbice op de opstandelingen
heroverJ.
De Duitsche oorlogsvloot in de wate
ren van Venezutls is nog met drie
oorl.gsschepen versterkt. Men verwacht
het bombardement van San Carlo.
President Castro is thans ond-r
pressie van zjjn eigen volk geneigd alle
verzet te laten vareo en de beste voor
waarden aan te nemeD, die bjj krjjgenkan.
Ecc telegram uit Caracas deelt nog mede
dat de President aan de eischen van Dnitsch-
land en Engeland wil vo'doeu.
Het ultimatum van deze twee Mogend
hedeu eischtde erkenning van de juist
heid van de aa-.sp-aken der Mogendhe
den, de betiliug van een betrekkeljjk
klein bedrag als eerste ternjjn aan En-
gelat d en Duitechland en h t onderzoek
v»n de andere eischen door een gemengde
commiss'e.
Op grond van dit alles wordt uit Was
hing on geseind, dat de gevaar gke crisis
van de quaestie voorbjj is.
De Koz vkken en oproerlingen leveren
vechten. Woest rijden de kozakkeu over
het volk heen, niet minder dan 30,000
man verzamelde zich en trokken de ko
zakken van hunne paarden, wierpen hen
met steenen en sloegen hen.
De oproerlingen ontwortelden hoornen
waarmede zjj barricades opwierpen. De
troepen werden zes keer teruggedreven.
2000 vrouwen vochten med«. Men be
richt dat 300 man zjjn gedood, 10000 ge
wond. Een aantal vrouwen zjjn onder de
gesneuvelden.
Omtrent de aardbeving, die de stad
Andidjan in Russisch Turkesf an heeft ge
teisterd, wordt gemeld, dat 9000 huizen
van inboorlingen en 150 huizen van Rus
sen zjju verwoest. 150 personen zijn ge
dood en 900 zijn gewond.
De Russische Regeering begint lastig
te worden voor den Sultan van Turkjje
en de Ccaar steunt openljjk de Macedo
nische vluchtelingen in Bulgarjje door
het zenden van eeu geschenk in geld, en
de Petersburger Regeer ingibode Iaat zich
niet malsch over den toestand in Mace
donië nit.
U t Konstautinop 1 wordt aan de Frank
furter Zekung geseind dat men aldaar in
invloedrjjke diplomatieke kringen de ver-
kla iogen der Regeering bode als de be-
langrjjkste manifestatie ten opzichte vau
de Turksche zaken beschouwt sedert den
laatsten Turksch-Russischen oorlog, en
als eeu laatste waarschuwing aan de Tua-
scbe R°geering gegeven.
D i neef van koning Alfonso, gene
raal Bourbon y deCastellvi,pre
sident van een ren der clubs te Madrid,
is Woensdag-avond gevangen genomen ea
voor den Kapitein-generaal der stad ge
leid de aanhouding staat in verbaud met
maatregelen door deu l'nfect genomen
om een stokje te steken voor de buiten
sporige speelwoede in de clubs. De Ge
neraal werd, na aar eeu verhoor te zjjn
onderworpen, w«er vrjjgelaten, maar hjj
heeft zjj o getuigen aan den Prefect ge
zonden.
Of nu de Prefect met hem vechten zal,
is niet bekend, in elk geval heeft de Prefect
gehandeld in de uitoefening van zjju ambt.
De Czaar van Rusland heeft volgens
de Regeeringsbode een goedgunstig be
sluit genomen omtrent de studenten die
wegens oproerige daden naar Siberië ver
bannen zjju.
De Czaar zond gisteren op zjjn naam
dag, het volgende telegram aan den Mi
nister van Binneolaudsche Zaken
«Laat de studenten die wegens deon-
lns'en naar Siberië Terbannen zjjn te ug-
keeren. Ofschoon zjj voorloopig in pl*a--
sen waar hooge scholen zjjn niet mogen
wonen, moet men er voor zorgen dat de
terugkeerende jongelui aan de zorg hui -
nee families worden toevertrouwd, da'»<-
zulk eeD omgeving hen aan orde zal g -
wennen.»
te Rostov geregelde en zelfs bloedige ge- j Door het in dit telegram bedoel •-
beneden en ver el dat, wee dergene die iets
anders gelooft.
Mijnheer Van Kronen is eensklaps de
doortastende man van vroeger dagen geworden
Om drie uur vjjf en vee tig minuten vertrekt
er een trein naar Hamburg, vervolgt hij. Fre-
derik zal myn reisgewaad gereed liggen, Anna
maak u klaar, gij gaat met mij mee, ik moet
beproeven, het kind van den rand des afgronds
terug te trekken.
Men moest haar naar een verbeterhuis
brengen, merkt tante Anna aan, met een gelat t
vuunood van toorn.
Als ze myn eigen kind was, dan zou er
een vreeselyke straf opzitten, knarst Jochem,
terwjjl hij de kat er verlaat. Tante Bertha snelt
hem achterna, zij waagt het nauwelijks een
bedarend woord te sprekenzjj zeiTe zoo
geheel van streek, zoo boos over de vlucht
van het meisje, dat zij zenuwachtig beeft.
Heere God, wat een mensch toch beleven
moet 1
Zwijgend en haastig worden de toebereid
selen voor de reis gemaakt. Waar in's Hemels
naam, wilt gij haar in Hamburg zoeken. Jo
chem 0 vraagt mevrouw Bertba eindelijk.
Naar he* po'itiebureau zal ik gaan. Zij
denkt toch niet, dat ik haar zoo spoedig ach
terna zitten zal, hoe moet zjj nu naar Helgoland
komen Er is geen geregelde verbinding.
1 ans van Perthien stamelt mevrouw
van Kronen.
«Vergeef mij, dat ik zei "standi^ handel,
lieve oom, lieve tante leest hjj met half
luide, bevende stem, ik word de vrouw van
Hans tan Perthien tegen uwen wil. In Hel
goland zullen wij trouwen, Grete Busch
vergezelt mij daarheen a Is gij mij vergeven
kun», doet het f'au. Vader zal zijn toestem
ming niet weigeren.
Sophie Van Kronen
Wanneer is zij weggegaan vraag' Jn
chem, alsof de beide vrouwen het moesten
weten
Hanna hee't haar zeker 't laatst gezien
Hanna wordt geroepen. Zjj kan geene in
lichtingen geven, zjj weet alken maar, dat
freule Sophie heden-avond naar de kerk wilde
1 gain. Om vier uur, toen Hanna baar thee
gebracht heeft, was zjj nog thuis.
Zjj zal met den avondtreinvan Butzoirw
vertrokken zijn, zegt Jochem van Kronen na
een drukkend stilzwij en. En nu bebtgjj voor
1 alles te zwijgen over deze geschiedenis, het
geldt de toekomst van het meisje, voegt hij i
er Lij. j
j Hjj denkt een oogenblik na, freule Ditscha
beeft verlangen gevoeld naar haren vader, en
I is stilletjes naar Berlijn gegaan, klinkt het
1 gebiedend tegen Hanna, en lreule Anna en ik
reizen haar achterna, omdat wij zelf onzen
geluk wensch met de geboorte van een jongen
wil'en overbrengen, begrepen? Ga naai
Wordt vti iolgdf)
