No. 5295
Vrijdag 16 Januari 1903
27ste Jaargang
ïïagBlaó voor %5U!ooró~ Smiè^Collanè.
Gosd gecontroleerd.
freule van *Xron&n.
U 1 T N L A N I),
ABONNEMENTSPRIJS.
P«r 8 maanden voor Haarlemf 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,90
«fsonderljjke nummers0,08
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
BUREAUSt. Jansstr&at. Haarlem
PBIJS DPR ADVERTENIIBN.
Yen 16 regels .5# Cents
Elke regel meer7Vj»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentiek Contant.
AOtTB Ma NON AGITATE
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publieiti, Etrangirt
G.L. DA ÖBE 4" Co JOHN., F. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartre
totaop* Voor de stichting van een
Nederlandsoh College te Rome.
Voiige opgave. ƒ25,
Ter eere van het Gjd. Kinlje
"is van een werkman f 1.
J,
Totaal f 26,
Eerdere gitten zrowsl groote als kléine
gaarne ingewacht en vermeld.
iieenstadin ons vaderland, een groot#
"^.waarvan het wapen met de drie kruist n
oond is met de Keizerskroon, wier bur
gmeesters eens vorstinnen de hand moch-
reiken, wyl zy zeiven in 't fiere besef
^ner waarde zich m?t vorsten gelijk
"''den stellen. In die stad woont en
Mt
eene groote schare pe sonen,vrou-
'Uke zoowel als mannelykp, aan wi«
'8|1 weik is toevertrouwd, dat van het
ergrootste gewicht is voor de toekomst
'er Btad, voor het wel en wee dier be-
*°'bing. Op hunne schouders toch rust
j°0r eeq zéér groot gedeelte de zware
Van da opvoeding der jeugd. Van den
4rgen tot den avond toc'a is die jeugd
^der hunne hoede en zyn zjj belast met
^etenschappelyke vorming van het
pbtand der kinderen en met hunne op
ging tot alle maatschappelijke en chris
8'fike deugden.
Bet is zeker de groote belangstelling
de hoogst belangrijke taak dier man-
11811 en vrouwende Amsterdamsche
"^firwjjzers en onderwijzeressen bedoelen
,5i die Rjjk en Gemeent# heeft bewogen
atl Werk en hun werkkring onder eene
C°ötröle te p'aatsen, die zeker uniek mag
^Do«md worden.
Baten wjj eens even nagaan, wie er
l°0*l in eene Amsterdamsche openbare
hooi het recht van toezicht mag uit-
8^8üen, hetzy geheel of gedeeltelijk.
Baar hebben wjj1 den Ryks in
kten,.
van het Lager onderwijs die nu
niet zoo heel dikwijls kan komen,
^r yoor wien de deuren toch te sllen
openstaan.
Den districts schoolopziener, wiens
voor schoolzaken en vooral zjjne
^indheid om persoonlyk kenn's te ne-
1116,1 van de wyze van werken der onder
berg, die hy als hoofd wenscht voor
8 dragen veel vaker dan vroeger den weg
"a8r de school doen inslaan.
.,®o. Den arrondissementsschoolopziene»,
S nu zjj te Amsterdam zeven in getal
b in plaats van vier, meer tijd en ge-
eenheid heeft in de school van zjjn ijver
Ök te geven.
Zoover het Ryks-toezicht. Nu komt nog
8' gemeentelijk toezicht, en wel
FEUILLETON.
Vervolg)
de naaikamer jammett Grete over h't
pak, en dat het toch zoo klein is in
ij kamertje harer moeder en hoe het zou
C' &li zjj hier kwam naaien En of 1 anna
i, <le freule niet voorslaan wil, dat zij, Gre-
hier in de naaikamer komt zitten wer-
Eene slaapplaats voor baar en haar kind
p *el te vinden zijn P
iu'&öna, die Grete Busch nooit heeft mogen
Vet>, bromt: Nu, daar kan ik niets van
Hier is een dozijn servetten, daaraan
ge u niet dood dragen, en als ze klaar
krijgt ge nog wat anders.
V. 'Wia is bij het avondeten stiller en ver-
nu'dder can sedert langen tijd, zoodat dè
■af heer haar vraagt, of ze san en gekibbeld
W1- ZiJ scllu 1 lachend het boofd des
ve '„echter komen de oude herinneringen
^m'djjk duidelijk haar voor den geest, zoo
lt^ 'Ij geen oog dicht doet en er den vol
i)6tl morgen treurig uitziet.
\h hagen gaan voorbij. Rothe komt bijna
Ij. d&g
l'eha leert de trouwe, sterke genegenheid
zÜü hart meer en meer kennen het is
geuegenheid, verbonden met eene
^ge aanbidding, zoo ridderlijk, zoo
1\ De Wtthouder van Ondtrwys, aan
wien de Raad der gemeente de behande
ling der onderwijszaken beef i tocveitrouwd
en van wieu reeds heel wat missiven, ïn-
structiëa en ordonantiëi tot bet onder
wijzend personeel zijn gekomen.
2o. De gemeenteljjke inspectie, beslaande
uit drie icspecteu's en éene inspectrice,
die, zooals men zegt, vooral het toezicht
hebl en e houden op het meer materiëele;
op de fiuanciëele administratie der hoof
den, op het got da gebruik der benoodigd-
htden bij het onderwys, op het naleven
der gerueentelyke instructiën, ouder an
deren cok op die ellenlange, betrekking
hebbende op het aanmaken der kachels,
en op het 1 centimeter wijd openstaan
der kacheldeurtjes, welke instructie nog
van verschen datum is.
3 Stel u geruit,lezer, wy zyn er haast.
Het gemeentelijk schooltoezicht, be-
hocrlyk over de scholen verdeeld en be
staande uit #en gemengd koor van dames
en heeren.
4o. De commissiëu, in htt leven geroe
pen door de Wat op deD Leerplicht en
die zich hebben in te spannen om alle
ouders te overtuigen van bet nuttige en
noodzakelijke van een trouw schoolbezoek.
5o. De gezondheidi-commissiën, die licht
en lucht en ru mte enz. te inspectee-
ren hebben.
6o. Het hoofd der school, die als bjj
zyue positie goed begrjjpt en werkelyk de
geschikte m#n is, om aan het hoofd dtr
ichool te staan, voor h#t pereoueel der
schoolde aangewezen controleur moest zjjn.
Men zal echter w el dienen te erkennen,
dat zoo'n onderwyter of onderwijzeres aan
een der openbare scholen te Amsterdam
uitmuntend gecontioleerd wordt en dat
een min gunstige toestand van het on
derwys aldaar zeker niet toe te scbrjjven
zoude zyn aan gebrek aan contió.e
Of zoude er ook te veel controle kun
nen zyo, en zoude er misschien cok een;ge
waarheid schuilen in de hateljjke opmer
king, dat de gemeentelijke inspectie, byv.
niet om de scholen, maar om de inspec-
teu.s zonde geschapen zjjn.
Werkelyk het oordeel is niet get# 1 en
al ongemotiveerd, dat zegt: «Er vijn te
genwoordig zoo schrikkelijk veel perso
nen, die van hunne belangstelling in het
onderwys meenen te moeten blyk geven,
dat er dage'jjks nieuwe commisfië i ven
conti61e ontstaan, dat de onderwyzer zoo
danig overstelpt wordt d^or instructiën
van allerlei aard en zoodanig onder toe
zicht staat, dat hy niet meer weet, hoe
by in school zich keeren moet, om niet
in botsing te komen met ds een of ac-
teeder en zoo licht kwetsbaar. Hij is reeds
1 onisteind, als haar oom Ditscha plagend, vraagt:
hoeveel lieve woordjes waren het vandaag
weerHebt gij ze geteld f Blijft er geen en
kei meer over voor den oudtn oom f En hij
kan niet begrijpen, dat Ditscha zich daardoor
niet beleedigd gevoelt,
Maar Kurt, de oude man is als een va
der voor mij 1
Ik houd er niet van, zegt Rtj, dat met
zulke dingen, die mij heilig zijn, den gek ge
houden wordt.
Maar Kurt de woordjes.
Zijn voor mij heilige woorden, houdt hij
vol, zoo als gij mij heilig zijt evenals onze
verhouding het is.
Gij idealist, lievelirg, zegt zij op inni
gen toon.
Om Godswil, Ditscha, gij lacht er om"
Doe het niet, het doet mij pijnlijk aan
in zulke dingen versta ik geen scherts. En
gij toch ook niet niet waar l itscha gaat
hij voort Gij zoudt nooit over een lichtzin-
nig rvoord kunnen lachen, nooit 1 of een
onbeleêfden blik lachend verdragen Ziet gij,
t'ophie, in dat opzic«t ben ik niet nor
maal. Ik zou b. v. nooit jaloersch worden.
Othello scènes behoeft gij niet te vreezen, maar
ik zou u niet meer begrijpen, nog in u ver
gist hebben en u niet meer kunnen achten,
en dat lieveling, zou erger zijn, dan dat gij
gestorven waart.
Dan streelt hij haar als eene moeder over
het zijdezachte haar. Ach, gij, mijn alles, m;ne
koningin, waarom zeg ik u dit, gij beste en
dare bepaling en dat elke vrije beweging,
elke uiting van eigen inzicht, elke han
deling getuigende van zyne persoonlijk
heid wordt doodgedrukt.»
Zoude h't niet voor een satiriek aan-
gelegd-kluchtschrjjver eeu mooi onderwerp
zyu in het werklokaal van eene Ams'er-
damsche onderwijzeres, ietwat zenuwach
tig of van een Amsterdamsch onderwij
zer, iet vat humoristisch van karakter, op
een z?keren voormiddag al de verschil
lende personen die recht van toezicht
hebben op het onderwys, en wat daarmede
in betrekking staat, te doen optreden in
de uitoefening van hun ambt of hun em
plooi
Zuid-Afrika.
Door den Eugelschen minister Cha m
berlain wordt nog steeds aangedron
gen om te mogen y eten waar het over
schot der Staatskas zich bevindt der Re
publieken. Dit geld moet naar Europ»
gezonden zyn en niemand weet wie 't
in zyn bezit heeft of wat er van ge
worden is.
Ineen gesprek hierover gevoerd tusschen
verschillende Boeren-hoofden en C h a m-
b a r 1 a i n, kwam het tot haide woorden.
Generaal Botha zei tot Chamber
lain: het spjjt my, dat deze geldkwestie
door u is aangeroerd. Ik zelf en generaal
De La Rey trachten hetge'dtevinden.
Ik vraag den beer Chamberlain op
den man af of deze geldkwestie in het
vredesverdrag vermeld is.
LouisBotha gaf Chamberlain
te verstaan er s'aat in het vredesverdrag
niets over dat Transvaalsche geld, dus
hibt gy geen recht daarover moeilijkhe
den te maken. Hy en Burger ontze
gen zich bovendien niet, Chamberlain
voor te houden, dat het gedurig prateD
over dat geld onaaugonaem was.
Dr. Leyds schyut aangeduid te zjjn
als de man die over de fioarciëa kan mee
praten.
Minister Chamberlain heeft
een onderhoud gehad met de mijnkapi-
talisten die verklaarden, dat de inland-
sche arbeidskrachten in Zuid-Afrika on
voldoende zyn voor den mynbouw, en
dat blanke arbeidskrachten niet gewenscht
zjji, waarom de quaestie van het invoe
ren van Chineesche arbeidskrachten nood
zakelijk in overweging moet worden ge
nomen.
Duit self and.
Volgens de laatste berichten zal er fus-
scheu den Kroonprins vaa Saksen en prin
ses Louise in plaats van scheiding van
tafel en bed een besliste echtscheiding
plaats hebben. Als reden voor die schei
ding zal g?eD echtbreak, maar enkel het
verlaten de' gemeenschappelijke huishou
ding worden opgegeven.
Over aartshertog Leopold Ferdi-
reinste van alle meisje»!
Dat zijn oogen blik ken, waarin haar het hart
ran angst dreigt te bersten, waarin zij voor
hem op de knieën zou willen vallen en vra
gen Maar weet gij dat niet? Heeft oom u
niet gezegd, dat ik reeds een ander
Maar nooit wil haar een woord over de
lippen komen.
Acb, en d ze andere naast hem? Hce kon
dat toch! wat heeft zij toen gedachtEeist
langzaam aan wordt zij weder bedaard na zul-
ke scenes en kan zij zich weer overgeven aan,
het ge/oei van haar geluk.
Grete Busch naait thuis vlijtig en legt den
langen weg af naar Beetzen, met het goed,
dat° zij klaar heeft, en Ditscha betaalt haar
uit medelijden altijd ruimschoots, want
Grete ret telkens een zeer bezorgd gezicht
wel tweemaal zooveel als een andere naai
ster, en Grete stikt werkelijk goed, Zelts Han-
na is tevreden over de verloopen deern, zoo-
als zij de lichtz:nnige tuinmansdochter van
j vroeger noemt. En op een goeden dag, het
1 is nu November geworden komt de oude
vrouw in de woonkamer, waar oom Jochem'
I Ditscha en Rothe in de schemering bij elkan"
der zitten, en zegt
Freule, het is eigenlijk niet zoo n dom
idee om Grete hier te laten blijven. Zij ver
liest veel tijd met loopen, en men kan haar
de groote stukken toch ook met goed meege-
j ven naar de kleine kamer van de oude moe
der Busch zij kan de tafellakens nooit goed
schoon houden. Als mijnheer de baron er niets
egen heelt, dat zij hier blij't met haar kind,
n a n d wordt gemeld dat by in geldver
legenheid zithy verblyft thans onder
den naam van LeoWö! fling te Men-
treux waar hjj met Wilhelmina
Adamovics naar middelen omziet om
aan geld te geraken.
Over de Pruisische Begrooting wordt
uit Berlyn het navolgende gemeld
De Pruisische Bigrooting voor 1903
raamt de gewone inkomsten op
2.602,205,930 Mark, de gewone uitga-
van op 2.516.369,633 Mark, de buiten
gewone uitgaven op 158,536,297 Mark.
De uitgaven bedragen volgens begrooting
72,700,000 Mark meer dao de inkom
sten het tekort zal door een leeuing
gedekt worden.
Bjj het voorleggen der Begrootiug naar
het Huis van Afgevaardigden wees de
Minister van Financiën er op, dat da re
kening over 1901 sluit met een tekort
van 37i/t millioen op de rekening over
1902 is een tekort van 35 millioen te
verwachten. De Begrooting over 1903 is
niet sluitend te maken, zonder een lee
ning van 72.7 millioen Mark, aan dit
alles zyn de onguustige tydiomstandig-
heden schuld, vooral de mindere opbrengst
der spoorwrgen, die in 1901 58 millioen
en in 1902 43 i/s millioen Mark min
der opbrachten dan de raming, terwyl
voor 1903 weder een mindere opbrengst
van 47'/j millioen wordt verwacht.
Het tegenwoordig bureau van het Huis
weid herkozen.
De onveiligheid ih de straten der
stad Hamburg wordt 's avonds hoe langer
hoe erger. Nauwelijks is men beko
men van den schrik, dien de moorden op den
jolleman S c h m i d t er jufib. H a a s e,
beide op den openbaren weg gepleegd,
hadden teweeggebracht, of men verneemt
dat er weer velschillende lieden in St.
Pauü 's avonds werden aangevallen en
zwaar verwond, en dat de timmerman
W i t z k e in de Lilienst- esse door een
onbekende met een bokyzer werd dood
geslagen.
Italië.
Naby Brescia heeft het geweldig ge
sneeuwd, verscheidene buitenlieden zyn
ingesneeuwd. Zij kunnen hun woningen
niet verlaten. Een meubelmaker is naby
Arzano in de sneeuw verdwaald geraakt
men heeft zyn ljjk ponder een r-/3 meter
hcoge sneeuwlaag gevonden.
Te Castelvecchio heeft eene eenige
dochter haar vader, den landbouwer A rz a
m#t een hamer doodgeslagen, om des te
eerder zyn fortuin te erven. Men denkt»
dat. de ontaards dochter een medeplich
tige heeft.
Frankrijk.
Deze dagen zyn uit MonteCarlo zes
vre#mdeiiDgeD, o.a. twee Russische Groot
vorsten, een Engelsche milord en nog drie
andere personen uit de hooge wereld,
plotseling verdwenen. Zjj moeten hun ge-
heele fortuin verloren hebben.
Het Noorden van Frankryk wordt
geteisterd door zware sneeuwstormen en
een scherpe koude.
dan kan zij in de kamer met het eene raam,
waar ik vroeger wel ges'apen heb, haar intrek
nemen
Mij is het goed, oud je, zegt de baron,
die van zijn krant opziet, maak er maar
zooveel praatjes niet o er, wat nood'g i»
is noodig.
Nu, dan kan zij morgen met den melk
wagen meerijden, zegt Hanna, ik zal het den
pachter laten weten. Met deze woorden gaat
z'j de kamer uit.
Ditscha overvalt een onbeschrijfelijk gevoel
van angst, maar wat zal zij doen O, al»
deze tijd maar voorbij was, als zij deze per
soon maar niet meer behoefde te zien, waar
van het gezicht alleen haar reeds vernedert
Mijn God welke demon heef toen toch macht
over haar gehad
O, dat zij de herinnering kon uitwisschen,
die haar aan Grete Bu»ch v-rhindt, dat zij
deze hatelijke episode uit ha-r leven onge
daan kon maken, zij wilde er een levensjaar
voor missen.
Zij hoort nu hoe oom Jocbem zacht iels
tegen Bolhe zegt en hoe deze antwoordt.
Ik begrijp nwe verdraagzaamheid niet
goed, mijnbeer de baron.
Het klinkt zeer koel, bijna beleedigend, dan
staat hij op, gaat naar Ditscha toe bij het raam.
V et is nu bijna donker, op iet park en het
grasveld schittert de eerst gevallen sneeuw.
Misschien wordt het goed voor de slee,
zegt hij, dan rijden wij m t Achim naar den
Kerstbo m, ik beloofde hem dit reeds lang
geloden.
Te Havre en Perpignan woedden sneenw -
stormen, die den geheelen omtrek met
een dikke laag sneeuw bedekten.*
Uit Cherbourg wordt geseind, dat een
buitengewoon hevige storm in het Kanaal
heeft gewoed; een aantal achepen zyn
vergaan en de vele opvarenden verdronken.
Engeland.
De vieriDg van de troonsbsstyging van
koning Edward VII, al# Keizer van
Indië, heeft niet minder dan 750,000
pond Sterling of negen millioen gulden
gekost.
Voor de feestmalen alleen is een som
van 1 500.000 besteed en de Indische
Vorsten waren dure logé's. De minstbe-
teekenende kostte metzyn gevolg f 125.000
aan onderhond.
Dat alles komt ten laste der schatkist
van Britsch-Indië waar, gelyk men weet,
nog altyd velen hongersnood lyden.
Maar de feestelijkheden kosten ook aan
zienlijke Bommen geldsaanLord C u rzo n,
den Onderkoning, die een groot aantai
Europeesche gasten op zyn kosten heeft
gehuisvest
Amerika.
Het Departement van Buitenlandsche
Zaken té Washington heeft aan den Ami-
rikaanschen consnl te Petersburg opge
dragen zich te vergewissen waarom Rut
land bezwaar maakt tegen de toelating
van #en Amerikaansch burger als consul
te Warschau, Rusland weigerde het exe
quatur toe te kennen aan dr. Campbell,
die reeds vroeger benoemd is men meent
dat Rnsland de Vereenigde Staten .1
noodzaken een Pool te benoemen.
Venezuela.
Elfhonderd opstandelingen vielen i
6en Januari Cumand aan, dat verdeu I
werd door 600 man regeeringstroepe.
Het gevecht duurde 7 uur en kon a;
schouwd worden door de bemanning v
den Engelschen kruiser Irilune. De c
etandelingen leden een gevoelige nedir-
laag. 200 gevangenen, 300 geweren en
29.000 patronen vielen in handen der
Regeerinqstroepen.
Ondanks de blokkade wordt dagelyks-
ammnnitie voor de opstandelingen van-
Cnra9ao verzonden.
Alweer een schandaal.
Een groot deel der Dnit#che en Oosten-
ryksche pers houdt, niettegenstaande te
genspraak, ernstig vol, dat er sprake is
van echtscheiding tusschen Graaf en Gra
vin L o n y a y. Men wil weten dat de
Graaf in het zuiden van Frankryk met
zyn vrouw, prinses Stephanie, ver
toevende, haar plotseling verlaten heeft,
zonder te seggen waarheen hy zich begaf.
Dit bericht komt onwsarschynlyk voor
daar op 5 Januari prinses Stephanie
nog aan den Graaf en de Gravin van
Vlaanderen een brief geschreven heeft,
waarin zy met de meeste genegenheid
sprak van den graaf Lcnyay.
Kurt, komt het in plaat* van te «ut
woorden over hare lippen, hebt gjj mij he»l
lief?
Ja, mijn hartje I
Met al mjjne gebreken
Met alle. Maar tot nu toe heb ik nog
geen enkel in u kunnen ontdekken
Maar al» gij ze vinden zult
Ik vergeef ze u alle, alle, want gij kunt
<r geen hebben, dat u ni«t lief zou staan, i»
zyn vriendelijk antwoord.
Zij neemt »nel zijne hand en drukt die
innig.
XV.
Grete is sedert acht dagen in het heeren
hui» »n heeft haar kind meegebracht, een
klein meisje, zoo schoon, als Murillo zijne
engelbeelden pleegt te schilderen. De moeder
wjjst allea lot bescheiden at, blijft »til in de
naaikamer en stikt den heelen dag, het kind
echter loopt overal rond,
Cilly is verrukt over dit lieve meitje en Achim
speelt met haar op het groote tapijt in de kin
derkamer. Cilly vermaakt zich in deze stille No
vemberdagen met de kleine Ella als met eene
pop. Zij maakt er zelf* eene jurk voor, en op een
goeden dag verschijnt het kind in de kamer
zijner moeder in een.lichtblauw zijden kleedje,
dat Cilly uit een ouden baljapon van haar
zelve vervaardigd heeft.
(fPerit vsrttifd,)
irisTiïM
