No. 5304
Dinsdag 27 Januari 1903,
27 ste Jaargang
i
Hbag&laè voor <3Zooró~ on
De School.
Gtroule van cffronen.
I T H ft L A JN D.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdager.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
BUREAU: St. Janastraat. Haarlem
f?l,20
1,50
2,90
0,03
Va 1-6 regelsW Smfa
Elke regel meer7'/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publieité. Etranoère
G.L. DA ÜBE Sf Co JOHN., F. JONES Succ. Pari* 31 bis Faubourg Montmartre
Wjj, Nederlanders, kjjken altjjd graag
Daar het buitenland en richten bp voor
beur ons doen en laten in Daar modellen
in den vreemde. Zoo sterk is die zucht tot
nadoen,dat zelfs de groote antipathie, welke
Engeland alom gewekt heeftmet zjjn Afri-
kaanschen gruweioorlog, niet in staat is
geweest, het voortwoekeren van Engelscha
gewoonten onder ons te stuiten. Eén voor
beeld «five o'clock tea» is nog altijd «haute
chic.»
Bp dat nadoen vau vreemde manieren
openbaart zich natuuilijk het algemeen
Ren schel jjke gebrek, dat het goede, waar
in het buitenland ons voorgaat, over 't
hoofd wordt gezien. Onbeduidende dingen,
Vooral van uiterljjk vertoon, tiekken onze
aandachtdeugdelpkt en degeljjke gebrui
ken of instellingen worden niet opgemerkt.
En juist naar deze moesten wjj, tot onze
leering, naarstig uitzien.
't Is juist, wjjl wp dit niet doeD, dat
het zoo nuttig is, wanneer onze opmerk
zaamheid met geweld wordt gevestigd op
datgene, waarin het buitenland ons inder
daad tot voorbeeld kan strekken. En zie,
dat is nu ten opzichte van het onderwjjs
weer eens gedaan door den heer P. N.
Kooien, lid der Plaatselpke Schoolcom
missie te 'a-Gravenhage. Hp schreef een
boekje, getiteld «Het openbaar en bjj-
zonder lager onderwps te Berljjn,» (welk
Werkje hp opdroeg aan minister Kujper.)
Ongetwpfeld verscheen dezepennevrucht
van den katholieken Hagenaar te juister
tjjd. Er hangen immers plannen tot on
derwijshervorming ia de luchtbeter ge
zegd, zpn in bewerking. Natuutlpk veron
derstellen wp geen oogenblik, dat Dr.
K u y p e r niet op de hoogte zou zpn met
hetgeen de heer Kooien ons mededeelt;
de Premier reist niet voor niets 't buiten
land rond. Maar toch is de uiteenzetting
van het Berlpnsche voorbeeld hoogst nut-
tig, wpl het een krachtig middel kan zijn
om de oppositie tegen de komende wets
ontwerpen alvast met beschamende feiten
aan te tasteD.
Beschamend toch is voor het steedsals
zoo vip geroemde Nederland het voor
beeld, dat Berlpn gbeft. Het lager onder-
ivps wordt daar tout comrae chez nous
geheel betaald uit de stadskasmaar
en hierin zit het verschil alle ingeze
ten kunnen er dan ook zonder gemoeds
bezwaar gebruik van maken. «Neutraal
lager openbaar gemeente-onderwps kent
Berlpn niet,» zoo zegt de heer K o o 1 e n.
«Op al de 241 gemeentescholen is het
FEUILLETON.
62.
Vervolg)
Pen paar oogenblikken blijft de radelooze,
kleine jongen beneden in de gang staan, op
het punt in een luid geween uit te barsten,
Baar gaat hem plotseling een gedachte door
het hoofd. Oom Hothe! Oom Rothe moet hel
pen, om den man weg te jagen, die met nog
een dame bij zijn m:eder zit hij moet haar
herinneren aan Achim Achin i» er toch ook
nog! Zij mag Achim niet verstooten en vei ge-
ten, en oom Rothe moet helpen
Hij trippelt naar de huisdeur,springt naar de
klink en ziedaar, deze deur is niet gesloten.
Met moeite opent hij den zwaren vleugel en
nu kruipt hij tusschen de nauwe opening
door en loopt in de duisternis weg.
Bjj heeft een dun fluweelen bloesje aan,
®n een kort broekje, niets op het bloote kop
je. de kleine voeten in zachte pantoffeltjes.
Wat bekommert hij zich om sneeuw en wind
het is immers niet zoo ver naar Bombeek, hij
ls reeds verscheidene keeren met Ditscha ge
feest, en hier buiten is hij niet bang, hij wil
'Qimers geen kwaad doen, hij wil alleen oom
"othe maar halen naar Beet zen.
Be oude klok in de gang van het huis
^eetzen verwondert zich niet zij weet, dat
tr met Kerstmis altjjd iets buitengewoons
onderwps in de gewjjde geschiedenis eau
der voornaamste vakken van het onder
wps.»
Daar kunnen de zoogenaamd vrjjzin-
Dige Nederlanders alvast een voorbeeld
aan nemen. Maar er is meer: «Voor de
Katholieken zijn 21 vin de 241 gemeen
tescholen bestemd; ook die komeo geheel
voor rekening van de gemeente. Op deze
21 scholen hebben geen andere kinderen
toegang dan de Katholieke. Yoor de ge-
wone leervakken geldt op alle scholen
hetzelfde leerplan; voor de gewpde ge
schiedenis hebben de Katholieken een leer
plan, door hun kerkeljjk gezag goedge
keurd.»
Wat zegt men daarvan? Er is echter
nog meer. Het eerste artikel derinstiuc-
tie voor de Hoofden der Gemeentescho
len te Berlpn luidt; «De gemeentescho
len moeten oprechte godsvruchtin de
harten der kinderen planten, den zin voor
het goede, schoone en betamelijke iD hen
opwekkeD, hunne geestelpke en lichame
lijke vermogens ontwikkelen en hun de
kennis en de vaardigheid schenken, die
onontbeerljjk zijn voor eiken staatsbur
ger.» Dat klinkt heel anders, niet waar,
dan ons artikel 33 met zjjn «christelijke
en maatschappelijke deugden,» welk arti
kel bovendien geen beletsel is voor de
benoeming van ongeloovige en socialis
tische onderwijzers.
Dit wat betreft de werkelijk vrijzin
nige geest van het Berlpnsche onderwps,
waartegen de enghartige inrichting van
onze zoogenaamd neutrale scholen zoo
ongunstig opsteekt. Er is echter nog meer.
'De heer Kooien roemt ook teü zeirste
het leerplan der scholen in de Duitsche
hoofdstad, .De jeugd wordt er veel beter
onderlegd. En mocht men opmerkea, dat
op onze scholen de tpd daartoe ontbreekt,
dan antwoordt schr «Worden er te Ber
lpn meer uren in de week onderwps ge
geven dan hier te lande en schuilt hierin
het verschil, dan is dat betere gemakke
lijk te bereiken. Maar het voordeelig
verschil voor Betljjn is zoo groot, dat
alle voorstanders van goed onderwps, zon
der parljj verschil, zullen moeten beslui
ten, krachtig mede te werken om ook
aan onze jeugd zulk voortreffelijk onder
wps te doen verstrekk» n.» Eu iets ver
der zegt hp nog: «Wat mjj in Duitsch-
land in het bjjzonder trof, m6n vindt niet
op straat die dikwjjls bandelooze jeugd,
die men treurig genoeg hier overal aan
treft.» Schr. roemt voorts de tucht op de
Berlpnsche scholen en doet nog dezp tne-
dedeeling, welke bewjjsfc, dat de overgroote
1) Wjj cursiveeren.
gebeurt, maar haar Waarheen f Waarheen
klinkt heden nog doordringend' r, nog treu
riger en het is bijna, of zij roept «hel .pl
hel p
Maar er is niemand, die haar hoort.
XVII.
Voor Kurt Rothe is het nacht geworden
sedert het oogenblik, dat hij l'itscha's brief
gelezen heeft. Grooter vertwijfeling had hem
niet kunnen aangrijpen, als hij het bericht van
haar dood ontvangen had in plaats van deze
bekentenis.
Zijne bedienden schudden het hootd over
hem, hij eet of drinkt nauweljjks. Over dag,
zoodra hjj de noodigste zaken afgedaan heeft,
zit hij voor zjjne schrijftafel, waarop Dit
scha s portret staat, in somber gepeins ver
zonken. Hij heeft tot nu toe nog niet eens
aan zijn moeder geschreven, de eenige brief
gold den ouden baron.
Eiken avond, tegen den tijd, dat hij anders
naar itscha snelde, grijpt hem eene ver
schrikkelijke onrust aan dan neemt hij zijne
jachtmuts van den kapstok en verlaat het
huis Zonder een bepaald doel loopt hij in
de sneeuw en de koude rond, altijd met de
zelfde gedachte Is het dan waar Is het
mogelijk
Met eenc ware zelfkwelling stelt hij zich
het geliefde gezicht voor, de schoone treurige
oogen, den fijnen fraai gevormden mond
en dat alles heeft reeds aan een ander be
hoord I Hij herinnert zich Ditseha's angst'g
massa der bevolking aau de Spree met
het gemeentelijk onderwijs tevreden is:
«Berlpn telt ^ok bijzondere scholen,die
geheel voor rekening der stichters of on
derwijzers komen. Deze hebben (echter)
onder de leervakken het meer uitgebreid
lager onderwps, vreemde talen enz. Zjj
worden bezocht doer kinderen uit den
meer gegoeden stand,die een kojgscbool-
geld betalen moeten, om het bestaan
dezer scholen mogelijk te maken.»
Men bemerkt, dat dit geheel andere
bijzondere scholen zijn, dan die wp te
onzent keni eD. Toch en dit ten be-
slui'e is er iets in de Berlpnsche rege
ling,dat vervolmaking verdiende. We leuren
in 't boekje
^e joden hebben twee bpzondere la
gere scholen, welke door de Isruëlietische
gemeenten worden onderhoud, n, kinderen
van joden, die opdezescholeo geen plaats
kunnen vinden, worden tot de overige
gemeentescholen toegelaten, behalve na-
uurljjk tot de 21, voor de katholieken
bestemd.»
Ziet, ook de jodeD moesten te Berlpn
hun st holen hebben, die door de stad be
taald worden. Zij deelen in de belasting,
zjj dienen dus ook te deelen in 't onder
wps, door de belastingpenningen onder
houden. Dat het overschot hunner leer
lingen welwillend door de gemeente wordt
aanvaard, is niet vo'doende afgeschei
den nog van de'vraag, of de Israëlietische
kinderen zich wel op hun gemak zullen
gevoelen bp het gemeenteljjk onderricht
in de gewpde geschiedenis.
Natuurljjk zullen in de onderwp rege
ling, welke wij in Nederland hebben te
wachten, dergeljjke fouten niet te gispen
vallen.
Frankrijk.
Te Parjjs is door een deurwaarder een
gedeelte der meubels van den heer
Eduard Drumout, hoofd-redacteur
van Libre Parolegerecbteljjk verkocht,
omdat bij protesteerende tegen de schan
delijke wetten tegen de religieuseir. wei-
gerde zjjn belastingen te betalen. D u-
uront's vrienden koehten onder het ma
ken van pret, zooveel, tot de te betalen
belastingsom was aangezuiverd. Het
spreekt van zelf, dat er geen stoel van
zpn plaats werd gezet.
De francais en Gaidois wjjzen er
op hoe minister Combes, de aan
vrage der Congregaties onmeedorgend in
de snippermand werpt. D vaas zjjn de Con
gregaties door aan den kerkvervo'ger au
torisatie te vragen daar deze tiran tegen
de Kerk z'ch niets anders voorstelt te
doen, dan alle Congregaties uit Frankrjjk
gelaat, wanneer hij er van sprak, dat hij het
niet zou kunnen verdragen, ook maar in her
innering haar hart met een ander te moeten
deelen en ach, hoe moet zij van dezen an
deren gehouden hebben, dat zij alles voor hem
wilde opofferen, geboorteplaats, vaderhuis, ja
zelfs den goeden naam
Als hij bij dit punt gesomen is, en zijne
gedachten nemen ongeveer twintig maal per
dag dezelfde richting, dan slaat hij zich met
de vuist tegen 't voorhoofd, en zou den man,
die het gewaagd heeft, haar zoo ver te bren
gen, wel willen verinorselen.
Haar weerzien kan hij niet, wil h j ook niet
alleen dat niet. Na eenige oogenblikken
ziet hij dan telkens, dat hij toch weer op
weg is naar Beetzen en dan keert hij zichom
met de gedachteWat nu Nog is zij zijne
bruid er moet toch iets gedaan worden
Hij moet toch den baron mededeelen, dat hij
van de eer, om de echtgenoot van Sophie van
Kronen te worden, moet afzien. En als dat
gedaan is, dan weg uit deze streekeerst-
Dombeek verpachten, en later verkoopen, zoo-
dra zich eene gunstige gelegenheid voor
doet
Zij heeft hem ten minste voor het ergste
bewaard, voor de schandvlek der belachelijke
heid, daarvoor, dat men in alle kroegen en
koffiehuizen gezegd zou hebbenMevrouw
Rothe f Ha, die fameuze Ditscha, die er toen
met dien van doorgegaan is? Dat kent gij
immer» groote God, het zou zijn, om
krankzinnig te worden
En dan grijp' hem een waanzinnig verlan-
te verbannen. Nog twee jaar, moet hij ge
zegd hebbenen er zal geen enkele Congre
gatie meer bestaan.
Het reisje dat president L o u b e t
naar Algiers en Tunis in April aanvan
gen gaat, zal drie weken duren.
Frankrjjk zaldit jaar weereen nieu
we onderzeesche boot laten bouwen. Dit
schip, 48.90 meter lang en 4.20 meter
breed, zal een inhoud behben van 300
ton. De snelheid der vaart aan de opper
vlakte zal elf knoopen bedragen. De be
manning zal bestaan uit twee officieren
en achttien man.
De kosten worden geraamd op zes ton.
Fngeland.
De ter dood veroordeeling van kolo
nel Lynch beschouwen de Morning
Leader en Daily News als belacheljjk
overdreven. De ministerieele pers schrijft
er uiterst plechtig over. Doch allen zpn
eenstemmig vaa meening, dat Lynch
door in de gelederen der Boeren testrjj-
den onbesuisd handelde, terwjjl de libe
rale bladen zeggen dat men Lynch
door dit proces een onverdiende beteeke-
nis gegeven heeft,
Iedereen verwacht, dat het vonnis zal
worden veranderd in gevangenisstraf. De
Daily Mail verneemt uit Dover, dat de
Minister van Binnenlandsche ZakeD, de
beer Aker s—D o o g 1 a s, dit als zeer
waarscbjjnljjk voorstelt.
Zwitserland.
Uit Genève wordt gemeld dat het
Enge'sche Departement van Oorlog 100
a 200 Zwitsersche meisjes plaatsen in
verschillende takken van handel en be-
drjjt in Zuid-Afrika zal aanbieden; de
salarissen zpn driemaal zoo groot als de
Zwitsersche en de overtocht naar Zuid-
Afrika wordt voor de meisjes betaald
de meeste betrekkingen, die aangeboden
worden, zpn ts Johannesburg en Preto-
lia, waaronder eenige zeer winstgevende,
op de gouvernemeat8-bureau.
Ds Zwitsersche bladen waarschuwen
de meisjes geen aanbiedingen aan te
nemen alvorens volledige inlichtingen
te hebben ingewonnen.
Rusland.
Uit St Petersburg wordt gemeld, dat
de Duitsche Kr .onprins na een harteljjk
afscheid genomen te hebben van den
Czaar en de Czaiina het Rassische Hof
heeft verlaten. De Prins vertrok met den
Grootvprst-troonopvolger en het eere-es-
corte Daar Nisjui-Novogorod. Aan hst
station waren de grootvorsten, graaf
Lamsdorf, en de Duitsche gezant
Von Alvensleben met het perso
neel der ambassade verschenen, om van
den Prins afscheid te nemer.
De frankf. Ztg. vern .ut uit St.
Petersburg, dat onder de studenten al
daar oulangs weer talrjjke arrestaties
hebben plaats gehadzjj worden weer
streng door het bestuur vervolgd. Ook
schijnt, dat de politieke agitatie bjj de
vaderiog van den omineusen stichtings
gen aan, haar nog eens te mogen zien met
zijne geheel ontnuchterde oogen, om haar te
kunnen zeggen Dat zjjt gij dus, die ik als
een bovsnaardsch wezen eerbiedigde Ik ver
geef u, ja, ik vergeef u 1 Leef gelukkig, en
als het u mogelijk is, maak geen anderen
man, die oprecht en eerlijk is, zoo ongelukkig
als ik ben. Er zjjn er ook wel, die het zoo
nauw niet nemen, zulke moet gij voor u uitzoe
ken, maar niet een, zooals ik ben, die daar
door te gronde zal gaan, dat hij zijn hart aan
een meisje schonk, voor wie hij niet de eenige
man was
Hij kon het niet verdragen, neeu, hij kon
het niet, hjj wil geene vrouw, die herinnerin
gen heeft, hij wil er vooral geene die zoo
weet te liegen haar gansche verlovingstijd
met hem was een leugen 1Ach ja, hij her
innert zich zooveel van den tegenstand, toen
hij haar zijn hart bood, en hare smeekende
woorden
Spreek eerst met oom! Ach ja, maar
wat nu wat zal er nu van worden
Zoo is hij ook heden op den heiligen avond
weder zijne kamer uitgeloopen, waar de post
hun pakketten gebracht heeft van thuis.
Wat moeten de zijnen er wel van denken, dat
hij nog niet gischreven heeft? In deze kist
zijn ook geschenken voor Ditscha en uit die
groote kartonnen doos komt de geur van ge
bak uit zijne geboorteplaats.
Hij kan het niet uithouden, hij is weder
naar buiten gegaan in de sneeuw, in storm
en duisternis. Daar loopt hij over den straat,
weg heen altijd door ''ezelfde kwel'ende ge
j dag der universiteit (21 Februari) weer
lerendiger wordt.
Italië.
Het gerucht wordt verspreid datZ.Em.
kardinaal Ram po 11 a binnenkort zal
af reden en als staatssecretaris zal vervan
gen worden door Z.Em. kardinaal 8 a m-
p a, aartsbisschop van Bolongna.
Duitschiand.
Over het aftreden van graaf Ven
Ballestrem als Voorzitter van d -
Duitschen Rpksdag wordt verschillend
oordeeld. Hoe het zjj, hij heeft hetgez
hoog gehouden, steeds deed hg dat o
partjjdig. Niet zpn gewetensdrang brar
hem er toe om af te trelen, maar
bewuste artikel van de Kreuz Zeitu.
waarin zpn beleid werd afgekeurd.
Ook andere bladen keurden zijn optr
den in dea Rpksdag af. Zelfs de Kol
Volksztg, een der Centrums-orgaueD, noen
de bending van graaf Ballestrera
«onbegrijpelijk», en de 6ermania, die
zwjjgend toeziet, vindt geen woord om
hem te verdedigen
Men wil graaf Von Ballestrem
maar niet vergeven, dat hp de leden van
den Rpksdag den mond heeft gesnoerd
bjj de bespreking over de redevoeringen
van dea Keizer, gehouden Da de begra
fenis van K r u p p en het Swinemnnder
telegram. Men ziet daarin een krenking
van het gewichtigste recht van den Rpks
dag, de vrpheid van spreken.
Toch bestaat er kans dat graaf Von
Ballestrem als Voorzitter van den
Duitschen Rpksdag zal herkozen worden.
Daar de meerderheid van den Rpksdag
hem zoodoende een ondubbelzinnig votum
van vertrouwen zon schenken, mag men
ook aannemen dat bjj een herbenoeming
zal aannemen.
De heer Norman, voorzitter van de
Duitsche-conservatieve parljj, bezocht graaf
Von Ballestrem in zpn woning om
hem mede te dt elen dat zjja verklaring
in den Rpksdag het karakter had van
vertrouwen in B a 11 e s t r e m's beleid.
Andere partjjleiders zouden dit voorbeeld
volger.
Nu dit heeft plaats gehad voorspellen
reeds een aantal bladen V o n B a 11 e s-
t r e m's .herkiezing. Alleen de Vos-
sische Ztg. acht het tv jjfelachtig, of B a 1-
lestrem de benoeming zal aannemen,
daar hp er toch niet in slagen kan de
positie terug te krjjgen die hp vroeger
in het vertrouwen van alle partpen be
kleedde.
Amerika.
De ontevredenheid van het Amerikaan-
-eke publiek over het optreden der Duit-
e vloot in Venezuela houdt aan. De
z m van den Prnisischen midister Von
Goszen is te New-York opeen diner be-
leeiigd. Het New-York Journal noodigt
Roosevelt, nit om onmiddellpk tussehen-
beide (e komen, ten einde de opheffing
der blokkade te verkrjjgen.
Talrpke bommen vielep zonder te ont
ploffen. Het kraitmagazjjn, dat tweemaal
dachte bezieldde wind schjjnt hem eene
weldaad, want hij koelt zjjn brandend voor
hoofd af, de sneeuw waait hem van ter zjjde
in het gezicht, ia het haar en in den baard,
hij merkt het niet eens
De straat ljjkt wel schoongeveegd, recht»
van hem ljjken wel witte duinen te staan
de ooftboomen komen er nauweljjks halver
wege met den stam boven uit. Achter hem,
met de staart tusschen de beenen, loopt, bib
berend van de koude, de kleine, brutne hond
als altijd zijne trouwe metgezel. Nu en dan
blijft het diertje staan en kijkt verwonderd
achter zich alsof het wil vragenBaasje, gaat
gij nog niet spoedig naar huis Dan loopt
hg weer vooruit, om hem in te halen, hij
weet niet meer, wat hij van zijn meester
denken moet, en voelt toch, dat er iemand
bij hem moet blijven. Zijn kameraad, de
jachthond, ligt thuis rustig te slap n, maar hij
heeft geen rust, hij gaat met zijn meester mee.
Die is nu zoo vreemdsoms mag hjj uren
lang op diens schoot liggen en dan streelt deze
hem over den top, dan echter springt deae
plotseling op, zoo driftig, dat hjj in de kamer
op den grond rolt. Hoe kan hij dan alleen
thuis blijven
Nu staat het verstandige diertje p'ot-
seling stil, en steekt den fijnen kop in den
wind.
{fPerêt vertslfd,)
NIEUWE
ABONNEMENTSPRIJS
PRIJS DER ADVERTEN1IHN.
AG1TE MA NON AGITATE
