No. 5323
Woensdag 18 Februari 1903,
27ste Jaargang
voor
cföooró
en SBuió-éCollanó.
Uit Den Haag.
HET GE EMM
BUREAU: St. Jansstrsat. Haarlem
van Generaal ïïeatherstone.
V 1 T E N L 1 N
Amerika.
Duitschland.
Rusland.
Frankrijk.
Engeland.
Kerkvervolging in Frankrijk
De Macedoni80he qua etie.
HbagBlaó
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteur-Uitgever, W. KÜPPERS.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
u (IIIHl
PBIJS DER ADVERTENT IEN.
Vat 16 regels 50 Cei t
Elke regel meer7
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AGJ.TE MA JKO» AGÏTA l'E
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEtrangère
G.L. DAÜBESfCoJOHN., L. JONES SuccParis 31fó Faubourg Montmartre
Tot de ongetwijfeld zeer weinige bui
tenstaanders, die het moge wonder
baar klinken profijt hadden van de
ook in deze kolommen terecht druk be
sproken spoorwegsl aking, behoor ik. 't
Is m rkwaardig genoeg om het even te
Vei tellen.
U moet dan weten, dat ik al de gan-
sche maand Januaii het gebruikelijke
Nieuwjaarsbezoek wachtende was van mijn
geliefde schoonmoeder, die ergens boven
Amsterdam woont. Ze had het plecht-
statigljjk aangekondigd, er hij schrijvend,
«tevens eens te komen ijken naar de
gezondheid der lieve kindei en en haar
goede dochter.» Mjju gezondheid komt
er bljjkbaar niet op aan, wat mg groo-
teljjks pleizier doet. Want als grootmama
op mg ook nog moet gaan letten, hoe
lang zou dan haar logeeren wel du en.
Om kort te gaan ik waskaar wachtende
zonder evenwel den juisten datum te we
ten. De waardige dime pleegt ons te
verrassen. Wat iemand toch een zonder
ling begrip van verrassen kan hebben,
niet waar? Hoe 't zjj, op den bewusten
31 Januari was ik nog altjjd iu pret
tige verwachting,tot daar opeens een tele
gram werd gebracht wat een heel
ongewone gebeurtenis is in mjju kalm
huishoudentje. Mijn vrouw zag er al een
doods jj ting in en beknorde mjj zacht-
zinniglgk overde kalmte,waarmede ik het
draadber'.eht openmaakte. Die kalmte was
Voorgewend een huisvader moet nu een
maal het decorum bewaren.Maar ik vergat
alle decorum ea beliep een minder zacht
zinnige berisping, toen ik den inhoud had
doorgevlogen. Geliefde kinderen, wegens
de staking kom ik vooreerst niet. Wat
een kuitenkans Ik heb natuurlijk te
doen met de arme miliciens, die t r wille
der revolutionaire spooiwegbeweging on
der de wapens moesten komen maar als
ik alleen met mgu sehoonzonelgk eigen
belang te iade ga, dan hoop ik, dat zg
een flinken poos 't militaire pskje zullen
aanhouden, want zoolang als de Kegfe~
ring de lucht nog niet geheel gezuVerd
acht, vertrouwt schoonmama haar ge
waardeerde persoonljjkheid niet aan den
trein toe.
Te lang evenwel ben ik met mij zelf
bezig: de tjjden zjjn te ernstig om veel
woorden te verspillen aan de vreugde
van een schoonzoon. Dat de stakingsbicil
diep is doorgedrongen in het maatschap
pelijk samenweefsel, bleek uit de kinder
staking welke wij h er genoten hebben.
De meeste deelnemers waren nog in dea
FEUILLETON.
HOOFDSTUK I.
Inleiding.
Ik, James Fothergill Weet, student in de
rechten aan dj Universiteit van Sint An
drews, heb getracht in de volgende bladzijden
beknopt en zakelijk neer te schrijven wat ik
verhalen wil. Aanspraak op letterkundig sue
ses maak ik niet, evenmin leg ik mij toe op
een bijzonder iraaien stijl of op kunstige groe
peering der verschillende voorvaller, waardoor
de vreemde zaken, waarover ik zal moeten
•preken, meer op den achtergrond zouden ko
men.
Mijn eenig verlangen is, dat de lezer na
mijn verhaal uit de hand te hebben gelegd,
in staat zal zijn bet nauwgezet te overwegen
zonder dat hij een enkele zinsnede v n-
den zal waarin ik aan de waarheid heb tekort
gedaan. Mocht ik dit resultaat bereiken, dan
zal ik meer dan voldaan zjjn over deze mijne
eerste en waarschijnlijk tevens laatste letter
kundige poging.
Het was aanvankelijk mijn voornemen de
verschillende gebeurtenissen in geregelde volg
orde te verhalen, zooals ik die uit geloof-
waardigen mond ken Later echter heb ik met
korten broek en d) korte rokkjn. Nu
moet gezegd zjju, dat de werktijd voor
de kinderen ook te laug was, soms veel
laDger, dan de Arbeidswet toestaat.
't Was nu evenwel staking. Me dunkt,
als de ouders dier kinderen eens hadden
saamgespannen en den patroon 'i was
de eigenaar van een cartonnagefabriek
bedaard vesandering hadden gevraagd in
den tot stand, zij hadden test gehoor ge
vonden zonder de onaangename spanning
te verwekken, welke thans is ontstaan.
Hoe gaat het evenwel met zulke werk-
kinderert De ouders zijn tuk op bij ver
dienste en strjjkeo ied-ren Zaterdag 't
geld op, zonder te vragen of na te gaan,
hoe soms verdieud wordt. In 't ond r-
havige geval stuurden de meeste ouders
hun kreost dan ook weer naarde fabriek
terug waar intusschen de werktjjden
w-1 verminderd zullen zjjn. De arbeids
inspectie toch is nu gewaarschuwd.
Deze klnderstaking had nog deze ver
keerde zjjde, dat al aanstouds de socialist
Havers er de «leidiDg» van nam en,
in zjjn hoedanigheid van voorz:tter van
het vak-comité met de stakers vergaderde.
Succss had zijn optreden niet, maar wel
versterkte hij weer den valscheu waaD,
dat alleen de socialisten iets voor den
werkman gevoelen. Wanneer zal er on-
zerzjjds eens met meer practisch beleid
naar worden gestreefd om dien waan uit
te roeien?
Dan heeft het personeel der «Haagsche
Tramwegmaatsobappjj» het beter o er-
legd om tot verbetering der arbeidstoe
standen te geraken. Er is overleg gepleegd
met de directie en zoo een middenweg
gevonden, met welke beide partgen zich
vereenigden. Natourljjk zal de II. 7. M.
z'ch eenige opoffering moeten getroosten;
zij spreekt zelfs van f 44 300 in 't
eerste jaar en dreigt bet publiek alvast
met tariefverhooging. Ik heb geen reden
om de H. T. M. van overdrjjving te
verdenken en zal daarom met genoegen
mjjn paar centen meer per s ctie tetaleu.
De politic-agenten en do werklieden
der gasfabriek zullen wel jaloersch zjju
op de mannen der «Ha-te-ëm.» Eersfge-
noemden wachten al o zoo lang op de
reorganisatie van hun corps, waarmede
tevers lots verbetering moet gepaard gaan
terwjjl de gas werkers ongeduldig zjjn om
dat zg te lang op antwoord moeten wach
ten op een bjj den Raad ingediend a'lres.
De agenten stuurden een deputa'ie raar
den Burgemeest?, de gasmannen verga
derden eu namen een motie aau all s
om spoed achler de zaak te zetten. Mjj
best, als 't optreden ma sr niet onreleijjk
medewerking van welwillende vrienden een
ander plan opgevat, dat den lezer beter vol
doen zal, nameljk het gebru k maken van de
verschillende handschri ten, die ik onder m n
berusting heb en daarbij te voegen de verkla
ringen van hen, die het best in de gelegen
heid waren den generaal-majoor J. B. I- eal-
herstone te leeren kenneu.
Dientengevolge zal ik a:in het publiek voor
leggen de verklaring van Israel Stakes, vroe
ger koetsier op Cloomber Hall en van dr.
John Easterling thans geneesheer te Slranraer
in Wigtownshire
Daarbij ?al ik voegen een woordelijk uit
treksel uit het dagboek van wijlen John Bert-
hier He-.therstoue aangaande de gebeurtenissen,
die plaat, grepen in de ïhul Va'lei in En-
gelsch Indië in het najaar van 1841, op het
eind van den oorlog met A ghmistaD, met
een beschrijving van het gevecht in de Tera-
dabergpas en den dood van den inlander
Ghoolab Shah.
Op mij zelf rust dan de taak, al de leem
ten aan te vullen, die in mijn verhaal moch
ten bestaan.
Mijn vader John unter West was een be-
1 end geleerde p het gebied van Oostersche
talen zooals anskriet en zijn naam weegt
ibaus nog bij lien, die zich met deze studiën
bezig houden Hij was het, die het eerst na
Sir jlliam Jones de aandacht vestigde op
de groote beteekeuis der oude Perzische let
terkunde en zijn vertalingen,zoowel vanBafiz, als
van Ferideddin Atar hebben den grootsten
lof geoogst v»n den baron on Hammer Purg-
word'. Yoor 'c veriaogen der sg nten
gevoel ik zelfs heel veel.
De brandwachts zjjn ook al ontevreden;
zjj hebben maar om de 4 maal 24 werk
uren één dag vrij en slechts een uur
daags om te eten. Verandering s. v. p.,
zoo vragen zjj met aandrang.
U ziet, dat er ook hier, behalve in de
altgd in beweging zjjade bouwvakken,
genoeg roering is op sociaal g-bied. De
tjjd n zjjn haast te gewichtig om er een
mop bjj te tappen. En toch kan ik het
niet laten.
Weet u wie ook staken De straat
makers. En weet u waarom? De
heeren willen wel overuren, mits.... zjj
't werk mee naar huis krjjgen.
Niet minder dau 7 bookmakersfirma's
zijn te St. Louis failliet verklaard.
Meu schat het aantal dergeneu die
hierdoor geldeljjka verliezea lgden, op
ruim 100 000 en het btdrag der schade
op 12 millioen gulden. De Regeering
heelt de zaak in hauden.
Het gebe le Amerikaansche Noord
en Atlantische Oceaan-eskader zal op een
kruistocht naar de Europeesche wateren
worden gezond n. De offieieele reden is
de wensch om oorlogsschepen gelegen
heid te geven tot kruistochten op lange
afstanden in eskader-formatie, maar men
vermoedt, dat de bedoeling van het de
partement is, de aandacht der Mogend
heden te vestigen op de kracht der Ame
rikaansche ma ii.e,
Hst eskader bestaat uit zeven vlag-
schepen.
Twee maanden lang zullen eerst oefe
ningen in het schjj(schieten worden ge-
homteu. daar het maime-departemeut
heelt bepaald, dat elk schip een bepaalde
graad van geoefendheid moet hebben voor
dat de tocht over de Atlautrsche Oceaan
wordt aanvaard.
De betrekkingen tusschen het Hof van
Berljjn en dai van Carlssuhe zjjn zeer
gespannen. Volgens de Vossische Zeitung
zou de Badeuscüe regeering haren gezaut
te Berljjn, den heer M. J. Von J a g e-
m a n. reeds hebben teruggeroepen.
L)e Duitsche Bondsraad heett besloten
artikel 2 der Jezuïeten wet in te trekken.
De Jezuïeten zuilen dus in Duitschla d
mogen weelkeer en, doch nog geene ge
stichten mogen houden.
De heer Eduard Lenko, onlangs
te Warschau overleden, heeft zijn zeer
uitgeatiekte iauderjjen aan de Russische
Regeering vermaakt, onder vporwaarde
dat op zjjn grond een Academie voor
Vrouwen moet opgericht worden.
De Regeering h eft het legaat aanvaard.
still uit Weenou eu andere Europeesche ge
leerden In het Orieutalisehes Soiezblatt van
Januari 1861 wordt bjj ér berühmte und
und sehr gelehrte Hunter West von Eden-
burgh» genoemd en ik herinner mjj, dat mijn
vader deze bladzjjde met gepasten trots uit
scheurde en bij onze familiepapieren bewaar
de.
Hij was opgeleid voor procureur maar zijn
lieveli gsstudie nam zooveel van zijn tjjd in
beslag, dat hjj weinig aan zijn beroep kon
doen. Als zijn clienten hem zochten in zijn
kantoor in Georgestreet, da a was hij aan het
snuffelen in de advocatenbibliotheek of zat
hij verdiept in een of ander stoffig handschrift
uit de Academie van Wrsbegeerie. Het zal
dan ook niemand verwonderen, dat naar
mate zijn kennis toenam; zijn praktjjk verliep
en toeu hij het toppunt van zjju bt-r emdheid
had bereikt, ook zijn fortuin tot het minste
wat het wezen kon verslonden was. Daar er
geen leerstoel van Sanskriet aan een onzer
Universiteiten bestond en er nergens vraag
was naar de kundigheden, die hg vergaard
had, zouden wij knapjes san lager wal ge
raakt zijn, waar zjjn halve broeder William
Farintosh, de Laird 1) van Branksome in
Wigtownshire, niet op even vrijgevige als
vriendelijke wijze te hulp komen.
Deze William Farintosh was eigenaar van
een landgoed, helaas een der on vruchtbaarste
van alle gronden in het toch reeds zoo kale
en onvruchtbare graatschap. Daar hij echter
1) Land van een dorp komt in Schol land on
geveer overeen met ous Ambachtsheer.
De Russische minister voor volksontwik
keling schjjnt heslist voorstander te zgu
vaa hooger-onlerwgs voor de vrouw,
want op zjjn voots'el en door zgu be
moeiingen wordt e r ook te Odessa een
snort van Universiteit voor vrouwen op
gericht.
De duel woede onderde FraDscheu heerscht
nog voort. Zaterdag-morgen duelleerde de
bekende heer Max Régis met den heer
Laberdesg es. Als wapen had men
den degen gekozen.
Régis werd licht aan den rechter
arm gewond. Dat koelde zgn heet bloed
echter niet.
Onmiddellijk nadat deze «eerezeik» ver
effend was, trad hg op als tegenstander
van den beer Landau. Thans zouden
het pistolen zgn, die de eer zouden red
den. Bij dit laatste duel rd geen de-
beide duellisten getroffen.
- Een gelukskind mag ze. genoem1
worden de landbouwer Eugene L i è-
vois, te Breuil-le-Sec, hjj trok tien jaar
geleden 150.000 francs uit een loterjj, en
nn viel hem de 100,000 francs ten doel
eener obligatie van de stad Pargs.
Het Fransche leger zal hoogstwaar
schijnlijk een ieuw uniform krijgen in
den trant als de Boeren der Zuid-Afri-
kaansche Republieken. Men wilde Fran
sche troepenafdeelicgen in een kleeJjj
steken, die ze zoo onzichtbaar maakt als
slechts mogeljjk is, en alle wapenen in
een grijze st f steken, hetgeen dus de
geheele uitrusting minder kostbaar, snel
ler, makkelijker en gezonder zou doen
zgn. Als hoofddeksel zou de commissie
ook den B Herenhoed, met den opgesla
gen rand willen zien ingevoerd, versierd
met de cocarde in de Fransche drie
kleur.
Aan het hoofd der commissie om een
uniformkleeding te bedenken staat gene
raal G i 11 a i n.
De loonen der ruim 6000 scheepstim
merlieden van de C yde, zgn verlaagd.
Deze loonsvermindering door de werk
gevers voorgesteld, hebben de werklieden
die begrepen dat de concurrentie zulks
noodzakelijk maakte, aangenomen.
i De Prefect van hat departement Cóts
d Or heeft bevolen dat 49 scholen, door
Zusters bestuurd, binnen de acht dagea
gesloten moeten worden eu dit de Zus
ters moetea uiteengaan en elders een
onderkon hu zHeken.
Kardinaal P e r r a r d, bisschop van
Autun, heelt aan dea prefect vati het
departement Siöne-et Lnire eau brief ge
stuurd om te pretest jeren tegen de slui
ting dtr godsdienstige scholen in zjju
bisiom, waardoor meer dan 300 kloos
terzusters van hun onderkomen en van
alle hulpmidde en ontbloot zjjo. Hjj z-gt
dat soorgelijke ma trage].zonder eeuig-n
wettigen vorm genomen, eeu onmensc le
lijke daad is.
De eerb edwaardige kerkvoogd doet
ongehuwd was,had hij weinig behoeften gehad
an kunnen leven van de pacht zijner huurders
en de verkoop zijner Gallowayhitten, die hjj
op den heigrond fokte. En zelfs had hij niet
alleen kunnen leven zooals een Liard betaamt
maar zelfs een aanzienlijke sjin in de Bank
kunnen beleggen.
In de dagen van onzen betrekkelijken voor
spoed hadden wij weinig van onz n bloedver
want gehoord, maa-juist toen de slechte da
gen naderden kwam er eene re Id-.rule engel
De Laird van Branksome sohreef ons daarin
dat een zjjner longen was aangetast en dr.
Ëusterling hem ernstig had aangeraden, de
eerstvolgende jaren iu zacht :r klim lat door te
brengen. Hij was derhalve besl-itea nair het
zuiden van Italië te gaan en verzocht ons in
dien tijd ons in Branksome te vestigen en
dat mijn vader als beheerder of rentmeester
zou optreden, op een jaarwedde, die alle vrees
voor gebrek verdreef. Onze moeder was reeds
voor jaren overleden, zoodat mijn vader al
leen mjj en min zuster Esther te raadplegen
had. En lang behoe'den wij inderdaad niet te
beraadslagen over het edelmoedig aanbod van
den Laird. Mjjn vader ver rok denzelfden
avond naar Wigtown terwijl Esther en is na
enkele dagen vo gden met eeu paar pakken
vol geleerde boeken en een paar koffers met
kleeren,
HOOFDSTUK II.
Op welke wijze Cloomber
bewoond werd.
opmerken dat die Zusters hun ambt van
schoolmeesteressen aanvaard hadden,
vertrouwend in de wetten op het open
baar onderwjjs. Het meerendeel onder
hen zjjn naar het moederhuis niet kun
nen wederkeeren, bg gebrek aan plaats.
Een zeker getal hebben geene familie
meer om hen te helpen«enigen rijn
te oud of te gebrekkig om eenig ander
werk te verrichten en hun brood te ver
dienen. Mgr. P e r r a u d protesteert
insgeljjks tegen de willekeurige bevelen
van den prefect, volgens welke de
kloosterzusters de gemeenten moeten ver
laten, waar zg in de scholen in dienst
waren die maatregel is door niets ge
wettigd en door geene wat gemachtigd.
Kardinaal Langenieux, bisschop
van Reims, heeft insgelgks een protest
'gekondigd, waarin hij zegt dat de oor-
g, de kloosters aangedaan, eene bedrti-
g.ng voor de Kerk is; men kan de vrjj
beid der kloosterorders niet krenken
zonder inbreuk te maken op de vrjjheid
der Kérk zelve.
Over do orde der paters Karthuizers,
sedert 1884 gesticht en sedert dien tjjd
vertoevende in de «Grand Chartreuse,»
gelegen in de wo~ste be g.treek vaa het
Departement Isère, wordt, nu ook deze
kloosterorde wordt uiteengejaagd, ge-
schre en
Ofschoon de Karthn'zei-s geheel vaa de
wereld afgezonderd leven, in eene
schrikwekkende eenzaamheid, en een niet
katholiek echrjjver van deze kloosterlin
gen getuigt, dat zij steeds eene achting
hebbea genoten als weinig andere, leveren
zjj toch gevaar op voor de huidige Re
publiek van Frankrjjk. Vandaar dat zjj
met uitdrjjving wordea bedreigd.
Hun aanvrage om erkenning wordt
door den minister Com bes heftig be
streden.
In zgn exposé, zegt de Temps, dienende
ter bestrjjding, ontleend aan het verslag
van den prefect van Isère, haalt de cy
nische Combes enkel die passages aan,
welke kunnen dieaen om zjjne tuesis
kracht bij te zetteo. Systematisch heeft
hjj alles weggelaten uit dit verslag van
den prefect, wat gunstig is voor de Kart
huizers. Van de weldaden, welke deze
kloosterlingen onder de arme bevolking
rondom verspreiden, van de edelmoedig
heid en mildheid, waarvan zjj bg ho
derden gelegenheden bljjk gaven, wor
door Combes met geen enkel woo
melding gemaakt. Zjj zgn den afvallij
een doorn in het oog, en daarom w
met hen! Ofschoon zg geen politiek d'
ven en voor zich een uiterst streng
werkzaam leven leiden, om aan ander
te kannen geven, is Combes en zj
aanhang tegen hen gekant.
De goedige kloosterlingen zullen va
hun goed recht gebruik maken, om d
valsche aautjjgingen te bestrjjlea.
Of het helpen zal, nu de haat, vooral
de godsdiensthaat, in de Fransche Repu
bliek velen stekeblind üeetc gemaakt?
N de Veneznelaansche quaestie is op
gelost, treedt de Mac donische quaestie
meer op den voorgrond.
meester een armzalig verblijf hebben toege
schenen, voor ons, die zoolang in bedompte
kamers hadden vertoefd, was het een lustoord.
Het was ee-i breed, laag gebouw vol kamers
met zwart gerookte zol'ers eu eikenhouten
beschutten. Tegenover het huis liep een laan
van dunne heesters en aan de achterzijde lag
het gehucht Branksome-Bere, een twaalftal
hutten, bewo nd door een ruw visschemolltje
dat naar den Liard opzag als zgn natuurlijken
beschermer. Ten westen lag de breede gele
kust en de lersehe zee en in alle andere
richtingen de verlaten heidevelden grijsgroen
op den voorgrond, purper in de verte, deinen
tot aan den horizon.
Kaal en eenzaam was het op die ku»t van
Wigtown. Men kon er eeu mjjl loopen zon
der er een levend wezen te zien behalve de
witgevleugelde meeuwen, die elkander toeroe
pen met hunne schrille stemmen. Kaal en
eenzaam 1 Was eenmaal Branksome uit hel
gezicht, dan zag men geen ander werk van
ncenschenband dan den hoogen witten toren
van Cloomber Hall, oprjjzende als de hoofd
steen van een reuzengraf.
Tit groote huis, op etn mjjl atstands onge
veer van onze woning gelegen was gebouwd,voor
een rjjk koopman uit Glasgow, een man van
vreemden smaak, een vriend van de eenzaam
heid.
Wordt vervolgd
Branksome mocht aan een Engelsch burge-
