No. 5340
Dinsdaa: 10 Maart 1903
27 ste Jaargang
QagBlaè voor cft/ooró- en SCuid-tXolland.
Ook een sociale omi
HIT GEHklM
BUIT M li
0
li
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem
f 1,20
1,50
2,90
0,03
feuilleton.
17
van Generaal Heatherstone.
Frankrijk.
Turkije.
Amerika.
Ouitschland
De Macedonische quaestie.
m ii l d
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks., behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteur-Uitgever, W. KÜPPERS.
msnENirerr
AGITE MA NON AGITATE
PRIJS DER ADVERTEN'!IEN
Van 16 regels50 Cents
Elke regel meer7%
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dieus taan biedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEtrangère
G.L. D AL BE fy Co JOHN., PJ ONES SuccParis 31 bis Faubourg Montmartre
Laten we toch om d:e stakingsgescbie-
denis niet alle overige onderwerpen, welke
de aa .dacht vragen, laten rusten. Al zou
men het de couranten der laatste we
ken inziende niet zeggener zijn
heusch nog weleenige noolen io de maat
schappij, waarvoor, al brengen ze minder
de groote trom in beweging, verbetering
dringend behoefte is.
't Is op een misstand, waaronder de
stillen in den lande gebukt gaan, dat wjj
ditmaal zjj 't bjj wjjze van intermez
zo eens willen wjjzen een m sstaud,
die te erger om zich heen gi'ijpt, wjjlzjj
er uiterlijk zoo mooi uitziet.
Wij bedoelen het euvel der pandjes
huizen.
Niet waar: de bedoeling dezer inrich
tingen is goed. O, zoo goed Zij helpen
d n armen stakker aan contanten tegen
afgifte van voor hem op 't oogenblik
waardelooze voorwerpen.
Piachtig zou zulk» zjju indien het ver
strekken dier contanten geschiedde op de
wjjze geljjk de oorspronkelijkebanken van
leen ng ded< n. Deze werden 't eerst op
gericht in Italië, waar ze ten doel had
den den woekerhandel tegen te gaan. Hit
fonds, om de kosten te bestreden, werd
gevonden uit liefdegaven, zoodat de pan
den kosteloos, d. w-z. zonder vergoeding
Tan rente konden worden beleend zelfs
grootere sommen gelds renteloos, alleen
legen geringe vergoeding der administra
tiekosten, voorgeschoten.
Wat is er overgebleven van hetschoo-
ae karakter dezrr «bergen van lavm-
hartigkeid» [Monte della Piëta) Zelfs
de officieele banken van leeDing, waar
van wjj er in ons land 23 hebben, ljj-
ken er niets meer op. Van kosteloos
beleenen is nergem sprake. Nu, 't is
te begrjjpen, dat zoo'u gratis systeem
moeieljjk is vol te houden. Er zijn kos
ten en van lokalen en beambten, inpak
ken en admin streeret.', en 't is alleszi; s
billjjk, dat degenen, die vau de «lombard»
profiteeren, de onkosten helpen bestrij
den. Maar 't wil er bjj ons tcch nog'
niet in, dat daarom h-t percentage zoo
hoog behoeft te zjjn. Een rapport
van denhoofd-commies Dupare ter Pro
vinciale Griffie in Friesland heeft aan
't licht gebracht, dat bjj de werkeljjke
banken van leening aan interest berekend
wordtte Gouda 12, Delft 13, Arnhem
16, Vlissingen z lfs 20 perc nt, terwjjl
op meer dau één plaats bovendien nog
Vervolg.)
Eenmual opende ik het venster, maar een
vlaag van wind en regen vloog naar binnen
en wierp een vlok zeewier op de tafel. Mijn
vader en zuster waren naar hunne kamers ge
gaan, maar ik had nog geen neiging om te
slapen en bleef dus zitten rooken bij het vuur.
Wat gebeurt er nu in den Hall? vroeg ik bij
mij zei ven.
Wat zou Gabrielle wel doen in dezen storm
en welken invloed zou hij hebben op den gene
raal, die des avonds buiten placht rond te
loopen? Begroette hij die forsche uiting der
natuurkrachten als iets dat in harmonie was
met zijn eigen schrikkelijke gedachten? Wjj
waren nu nog slechts vier dagen verwijderd
van den datum, mjj aangegeven als zijn crisis.
Zou hjj dezen onverwachten storm in verband
kunnen brengen met het geheimzinnige lot,
dat hem bedreigde? Over al deze dingen en
vele andere mijmerde ik bjj het haardvuur,
tot dit langzamerhand weggloeide en de kille
avondlucht mjj waarschuwde naar bed te gaan.
Nog had ik geen twee uur geslapen, toen ik
gewekt werd door een forsche aanraking. Mij
oprichtende in mjjn bed, zag ik in het ufla
een bjjdrage voor bewaarloon wordt ge
heven.
Nog eensdit komt ons te hoog voor.
Maar desniettemin zjjn het toch niet de
officieele banken van leening, welke aan
de volkewelvaart knagen. De menscheD,
die ervan profiteeren, keunea de voor
waarden, weten waaraan zij zich te hon
den, wat zjj te wachten hebben. Niet
echter is dit geval met de particuliere
banken, met de zoogen ra n le «huizen van
verkoop met recht van welë-inkoop.»Wie
daarbjj eeumaal zijn toevlucht gezocht
heeft euniet bjj machte is zich er aan te out
trekken of het uit pië'eit jegens het beleende
goel niet doen wil, hij zal niet licht zijn
vorigen welstand herwinnen.
Even treurig als leerrjjk is, wat dien
aangaande de ervaringen leeren vandmr.
Zeegers Veeckens, die een onhe-
zoek heeft ingesteld naar de paidjesdui-
zen in de hoofdstad. Di meeste ier
instellingen nemen 4 cent per maanl en
van een gu'den, daarbjj gedeelteu van
een maand en van eea galden gemaks
halve voor vol rekend. Daarbjj ko
men nog hang- en bewaarlooa. Een
practisch voorbeeld, waartoe dio soort
«lie'dadigheid» leidt, is het volgende: voor
6 stoelen, die voor f 2 beleend wateo,
moest per maand 60 cent a's biwaar-
loou worden betaald, wat neerkwam op
240 pet. per jaar. 'c Is wel om ooruit
te komen voor den ondernemer dier
stille mmte ddlap;eta. Geea wo nie*, dat
alle inrichtingen, door rnr. Z. V. onder
zocht, een g ied bestaan opleverden,so u-
mige zelfs een goudwinning waren. Te
Rotterdam zijn pandjeshuizen, die van 57
tot 90 pet. hebben eu voor bjj dweek
beleende panden zelfs meer dan 200 pet.
Hoe de menschen er toe komen, om
tot dergeljjke inrichtingen hun toevlucht
te nemen. De oorzaken zjju velemen
kan er voorwerpen beleenen, «waar de
lommerd geen geid op geeft», men kan
er altjjd terecht, bjj avond zelfs, wat ge
makkelijk is als urea op een gegeven
moment verlegen zftook kan men vaak
die inrichtingen binnensluipen zonder dat
de kennissen het zien, wat verlol'keljjk
is voor hen, die zich zonden schan e in
de bank van leening gezien te worden,
maar in een pandjeshuis iD een verre
buurt een uitkomst zien. Welk eenui'-
komst evenwel
Terecht qualificeertde heer Dupare
de pandjeshuizen als «een maatschappe-
ljke kanker», die vorralin de grooten,
steden, voortdurend groo'.er afm tingen
aanneemt en tal van menschen ten laat
ste geheel verarmt». Zij staan al riet
we lichf, dat mijn vader half gekleed naast
mijn ledikant stond.
//Sta op, sta op!// zei hij zenuwachtig „Er
is een groot schip in in de baai gestrand en
de bemanning dreigt te verong< lukken Kom
mee, laten wij zien, wat wjj kunnen doen
De goede man scheen zeer overspannen en
ongeduldig te zijn.
Ik sprong uit bed en kleedde mij haastig,
toen een dof geluid zich deed hooren boven
het gehuil van den wind en het geloei der
zee
//Daar is het weer!// riep mijn vader. //Het
is hun noodsein! Jamieson en de vissc' ers
zijn beneden. Neem je oliejas en zuidwester.
Kom, vlug, elke seconde kan een menschen-
leven kosten
//Wij snelden naar beneden, het huis uit,
naar de kust, vergezeld van een dozijn iuwo
uers van l ranksome De wind was tot een
hevigen storm aangegloeid. Zoo groot was
zjjn kracht dat wjj de schou Iers er tegen in
moesten zetten om vooruit te komen, terwijl
het opgeworpen zand ons in het gelaat sloeg
Het was juist licht genoeg om de voort
snellende wolken en de witte kruinen der
golven te onderscheiden, maar overigens was
alles duister. Zoo tuurden wij met de hand
boven de oogen zeewaarts. Pet kwam mjj voor,
dat ik menschenstemmen kon hooren, angstig
en schril, maar te middeD van dat geraas was
het moeilijk het eene geluid van het andere
te onderscheiden. Eensklaps echter, blonk een
licht te midden van den storm en het vol
gende oogenblik was de kust en de zee dni-
financieel sterk als zjj tot die verlokke-
'jjke instellngen hun toevlucht nemen
en «op da meest sehaudeljjke wjjze wordt
de toch reedi arme man do.r de vele
houders vao dergeljjke inrichtingen to
taal uiigpplunderd»
Daar moet wat tegen gedtan worden 1
Plaatseljjke verord-mingen kunnen reeds
nattig werken, zooals die te Arnhem be
wijst. Maar zjj bljjven gebrekkig, wjjl
2tj geen steun vinden in de wet. De
houders der pandjeshu'z n zjjn nietstra?-
baar. E- is geen bepalmg, welke de
beleeners beschermt tegen woekerrenten
in den vorm van bewaarloou en wat hen
meer in rekening wordt gebracht.
Hierin di nt voorzien te worden, hoe
eer hoe liever, want l e invloei der pand
jeshuizen wordt steeds g'ooter, hetgeen
bljjkt uit de i verminderden «omzet» bjj
de officieele banken. Terwjjl toch de be
volking wel vermeerdert maar niet in
verhouding ijjker wordt, wjjzen de boe
ken der banken van Lening gutadig
vermindering aan. Steeds meer gaan de
armen dus naar de »huizen van verkoop
met recht van wederinkoop,» hoewel zij
daar minder goed af zjjn voor zoo
verre men tegenorer die stakkers va? goed
kan spreken.
Een rjjkswet dh-nt hen hoe er hoe
liever te besehermen. A!s de luidtuch-
tigen in- den lande hun wetteljjke voor
zieningen hebben, waaraan thans wordt
g arbeid, zal de Minister van Justitie
wellicht tjjd kunnen vinden om de macht
en vrjjheid der pandjeshui'.en te breide
len, den s illen in den lande ten baat.
Wij wiileu den pandjesbazen, van wien
de goeden wettelijke voorziening zelf zul
len toejuichen, geenszins het brood uit
den mon 1 stooten, maar wjj gunnen toch
ook gaane gemoedsrust en besparing
vau onnoodige uitgiveu van de arme
tobbers, wien de sLjjd des levens hun
laatste hebben en hou len op 't spel doet
zetten. Mogen zij aan dit Ministerie
met dankbaarheid kruinen terugdenken.
De berkvervolger Combes heeft in
den ministerraad voorgesteld de jaar
wedde af te schaffen van den Bisschop
van Perigueux, omdat Z. D. H. 'n zjju
Vastenbrief heeft drrvan pr.testeeren te
gen dehateljjke vervolgingsmaatregrlen,
door de Rege-ring genomen.
In het h rausche leger komen veel
gevallen van typhus voor. Men wjjdt den
minder gunstigen gezondhei fstoestand in
vergeljjkmg met Duitschlan l aan deovei-
vulling der kazernes, die oorzaak is van
de meeste epidemieë
(lelijk zichtbaar bij het wilde verschijnsel van
dat signaal.
Te bark lag overzij, zoodat ik haar geheele
dek kon overzien. Elke ra, elk stuk !ouw
was duidelijk te onderscheiden bij het vuur
dat op den boeg ontstoken was. Onder dit
schip lag in duisternis de woedende, zwaite
zee en de golven, die onvermoeid den romp
bestookten Wij zagen tien of twaalf schepe
lingen, die hun bleek gelaat tot ons wend
den en met hunne handen in doodsangst te
gen ons wuifden. Klaarblijkelijk hadden de
ongelukkigen nieuwe hoop geput uit onze
aanwezigheid, want hunne booten schenen j
weg eslagen te zijn of zoo beschadigd dat zij
onbruikbaar waren
De matrozen, die zich in het want hadden
vastgeklampt, waren niet de eenige rampzali
gen aan boord. Op het reeds bezwijkende ach-
terdek stonden drie manneu, die zeer ver
schilden van de ongelukkigen, die onze hulp
inriepen. Over de verschansing leunende sche- j
nen zij met elkander te praten, even kalm en
bedaard, alsof zij onbewust waren van het
doodsgevaar dat hun bedreigde Bij het sein
licht konden wij zien, dat deze mannen don
ker van gelaat waren en roode Turksche mut
sen droegen Wij hadden intusschen weiuig
tijd om op dergelijke bijzonderheden te letten.
Het schip brak weldra door midden en wij
moesten haast maken om de rampzaligen de
hulp te verleeaea die zij vau ons mochten
vergen. De dichtst bij zijnde reddingsboot
was in de Baai van Luce, tien mijlen ver,
maar hier hadden wjj een sterk visschers-
De Saltan heeft gelast de gevoelighe
den der Albmeezen zooveel mogelijk Ie
ontzien, niettegenstaande deze eene de
monstratie op touw gezet hebben tegen
de hervormingen.
De Sultan heelt bovendien R i z a-b ei,
een Albanees, in den arm genomen, om
de oproerige beweging te sussen.
R i z a-b e i liet zich wegens zjjn hoogeu
leefijjl en slechten staat van gezondheid
verontschuldigen. Toen de Sultan aan
drong, kwam Manit-bei, ambassadeur
te Parijs en sohoonzom van Riza-bei,
tusschenbeiie. Hij oveituigde den Sultan
dat het beter zou wez >n RizanaarMo-
nastir uit te zenden, de streek w»ar hg
vandaan komt, landerijen bezit en vee!
persoonlijken invloed heeft. Maar deze
invloed zon, zeide M u n i r nog, niets ba
ten, als men R i z a-b e i met een offici
eele zending belastte.
Het ge/o'g was dat Riza-bei Daar
Monastir is vert-okkeu, eenvoudig in de
hoedanigheid van Albaneosch bei, om zjju
stamgenooten tot bedaren te beigen.
De heer Roosevelt, president dor
Yereenigde Staten, toont zich een practi-
sche Yankee.
Zoo moet hjj er nu iets op gevonden
hebben om sollicitanten, tenminste oage-
wensehte specimina van dat genro, te
keeren.
Hjj wacht op a i lm i'nlag i tot de
wachtkamer met verzoeken is gavuli,
treedt dan binnen, begint met iea eersten
den beste een hand te geven en naar de
red-n zijner komst te vragen. Deze vraag
gschiedt met luider ste m me!
Het gevolg is dat de meeste be-
zoekers hun beurt niet afwachten maar,
weiuig lust gevoelende hun zaken in het
openbaar te bepleiten, het Witte Huis
vlugger verlaten dan zjj erg komen zgn!
Omtrent de Suikercouventie heeft graaf
Cramer in den Daitschen Ryksdag bij
gelegenheid van de behandeling der be-
grootingapo3ten voor hot ministerie van
fiuanciën de vraag gesteld, wat da re-
geeriog voornemens is te doen, opdat de
Duitsche saikerindustr e ook na de Brus-
selscha conventie in staat zij op de we
re. dm ai kt te concurreeren en of de re-
geering ook nog ia den loop van deze
zitting desbetreffende voorstellen dacht te
doen.
Staatssecretaris T h i e 1 m a n zette uit
een, dat de bondsregeeringen hadden b -
lootd, dat zjj zouden onderzosken of mis
schien, met het oog op den nieuwen toe
stand, nieuwe maatregelen noodig waren.
Op den grond van het bij de totstand
koming der conventie ter beschikking
staande materiaal, hadden de regeeringen
echter Dog geen aanleiding gevonden oin in
den Rijksdag, gelgk d t in Oostenrjjk ge
schied was, eeuig wjjzigiugsvoorstel te
doen.
Da directeur van da Tentoonstelling
te Dusseldorf he ft van het overschot
vaartuig, met tal van flinke visschers om het
te bemannen.
Zes onzer gingen aan de riemen, de ande
ren zetten ons van wal eu wij aanvaardden
onzen tocht over de woest bewogi n golven.
Het scheen echter dat onze pogingen tever
geefs zouden zijn. Een torenhooge golf, uit
stekend boven al'e anderen, en achter hen
aankomende als de herder achter een kudde
schapen wierp zich over het schip, dat door
midden brak en in twee stukken weg scheen
te z nken. I lings roeiden wij naar de boeg
spriet, waarop de bemanning zich gered had
en het geluste ons all i dertien schepelingen
behouden in de boot te brengen.
Onze vrienden op de kust prezen on3 en
wenschten ons geluk en daarop werden en
kele der schipbreukelingen naar de Jeen of
andere het gebracht, maar de meesten kwamen
op branksome, waar wij hen zoo veel moge
lijk van andere kleederon voorzagen' en hun
bier en vleesch gaven bij het groote haard
vuur in de keuken, e kapitein,die Meadows
heette, kleedde zich in een pak van mij eu
kw.im in ons woonvertrek, waar hij onder
een glas grog aan mijn vader en mij het ver
haal van de ramp deed.
//Als gij met uw wakkere mannen niet ter
hulp gekomen waart,// zei hij met een vrien
delijken glimlach tot mij, //zouden wij thans
reeds tien vademen diep liggen. En wat de
elinda// aangaat, zij was een oude bark en
goed verzekerd, zoodat de reeders en ik over
haar verlies niet zoovtel spijt behoeven te
hebben,//
1.100,000 mark, een bediag van 100.000
mark bestemd voor de stad Dusseldorf,
als ee i fonds voor later te houden ten
toonstellingen op industrieel gebied.
De overige gelden zijn beschikbaar ge
steld voor musea te Elberfeld, Essen,
Mucchen en Dortmund en voor andere
provinciale instellingen van algemeen
nut.
Iu het Harzgebergte hebben Don
derdag aardbevingen plaats gehad, zjj
deden zich opnieuw voor en wel nog in
heviger mate gedurende den nacht van
Donderdag op Vipdag. Te Graslitz ver-
j lieten de inwoners hunne huizen en brach-
len den nacht door in de straten. De
trilling van den bodem werd ook gevoeld
tot in Plauen, R-icheubach en Zwinekau.
Te Untersachsenberg waggelden de hui
zen gedurende eenige seconden, alsook te
Carlsbad, doch daar waren de schokken
minder geweld'g,
Er hebben opuieuw schermutselingen
plaats gehad tusscheu Albaneezen en Mon-
tenegrjjnen, D.mderdag jl. op den
weg tusschen Bsrano en Belopolje. Van
de Albaneezen werd er een, van de Mon-
tenegrjjnen werden er drie gedood.
De Daily Chronicle verneem^, dat de
Sultan ten zeerste ongerust is over de
verschijning vau verschillende opstande-
lingenbendeh in Maceioniëhjj zou zich
tot de Russische en Oostenrjjk-Hongaar-
sche gezant n gewend hebben oen raad
en voorlichting tot het herstellen der
orde. De gezanten hebben den Sultan
aangeraden, de Bulgaarsche ben len en
onder te brengen zonder meer troepen
te laten aanrukken, eu tevens He Alba
neezen tc ontwapenen. De Sultan moet
met deze raadgeving alles behalve tevre
den zjjn.
Inmiddels begint hrt er in Macedonië
ernstig uit te zien, nu revolutionaire
Bulgaarsche bt nden optredeu, en de be
volking die benden ondersteuning ver
leent, waardoor eene vervolging door
Turksche troepen buitengewoon bemoei
lijkt wordt.
Inmiddels zoekt de Turksche Regeering
voordeel te trekken uit de nationale con
trasten. Nadat het aan het Paleis niet
gelukt was om, door het oecoDomische
patriarchaat, dank-adressen van de
Grieksche bisschoppen in Macedonië te
verkrjjgen, wordt thans, volgens de limes
in Saloniki, op aandringen der autoritei
ten aldaar, door Grieken dank-adressen
aan den Sultan voorbereid.
Rusland zal hoogstwaarschjjuljjk in
grijpen in de Macedonische quaestie,
waaronder zelfs de vurigste en warmt
vrienden van Rusland in Bulgarge thans
stil zgn geworden, en de bladen protes
teerden tegen de onderwerping van het
land onder bult/nlandschen invloed.
De «1Vetsciierija p0t8chta» verklaarde,
dat Rusland de Slavische bevolking van
het nabjjgelegen Oosten heeft opgeofferd
om elders daaruit voordeel te trekken.
„Maar uw drie passagiers,// zei mijn vader
ernstig, „ik vrees dat zjj verloren zjjn! Ik
heb mannen aan het strand op post gesteld
om naar hen uit te zien, maar ik denk wel,
dat het vruchteloos zal wezen. Ik zag hen
met het zinkende achterdek verdwijnen en
geen sterveling zou in die draaikolk het leven
kunnen houden.//
//Wie waren zij vroeg ik, „zij waren
verwonderlijk kalm bij zulk een groot
gevaar
//Ja, wat zij zijn of waren," antwoordde de
kapitein, nadenkend zijn pijp opstekende, //is
moeilijk te zeggen. Onze laatste haven was
Kurrachee in het noorden /an Indië en daar
kregen wij ben aan boord, als passasiers voor
Glasgow. De jongste van de drie heette Ram
Sing eu alleen me1 hem heb ik gesproken.
Het schenen echter bedaarde, stille lieden
en zijn waarschjjnlijk Parsee kooplieden uit
IJyderabat, die voor zaken naar Europa ko
men. Ik begrijp niet waarom het scheepsvolk
en zelfs de stuurman, zoo bang voor hen wa
ren»/.
«Zoo bang riep ik verbaasd,
a, zjj hadden een bijgeloovig idee dat
die passagiers gevearljjk voor het schip waren.
Ik wil wedden dat als gjj nu naar de keu
ken gaat gij van alle matrozen zult hooren,
dat de drie Indiërs de schuld van de schip
breuk zijn.
Wordt vervolgd).
