5354
Vrijdag 27 Maart 1903
27 ste Jaargang
J
)ag6laó voor cföooró' en Zuii-dCollanó.
Godsdiensthaat.
"het geheim
*021ie is óe erfgenaam
BUIT N L A V D,
BUREAU St. Jansstraat. Haarlem
van Generaal Heatherstone.
Frankrijk.
Engeland.
Turkije.
Ooatenrijk-Hongarije.
Kerkvervolging in Frankrijk
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post >1,50
7oor het buitenland 4 42,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Redacteur-Uitgever, W. KÜPPERS.
PBIJS DER AD VERTEN i IEN.
Van 16 regels50 Cents
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEtrangére
G.L. DA ÜBE 4- Co JOHN., F. JONES Suec. Paris 31 bis Faubourg Montmartre
De hiat tegen den godsdienst zit den
regeeringsmanneu in de Fransche Repu
bliek in merg en been. Zij trachten het
volk godsdiei stloos te maken op eene
manier die aan waanzin gelijkt. Zij trach
ten den godsdienst uit te roeien met ti-
ranuengeweld, door aan dat volk het
godsdienstig onderwjjs te ontnemen, ge
dachtig wie de jeugd heeft, heeft de toe
komst en op de wreedaardigste wijze
jagen zjj de religieusen uit hun scholen.
Vraag om te mogen blijven, heeft de
minister Combes verraderlijk tot de
kloosterlingen gezegd, uw vraag zal met
welwillendheid en onpartijdigheid ond/r-
zocht worden.
Een groot aantal orden hebben geen
vertrouwen gehad in die belofte, en heb
ben intjjds Frankrijk verlate*. Andere,
meestal vrouwenklooster", hebben de toe
lating niet willen vrageD, overtuigd als
zjj waren, dat deze hun toch zou gewei
gerd worden, hunne kloosters en scholen
zjjn gewapenderhand gesloten. Men her
innert zich hoe dat in B etagne en op
andere plaatsen heeft plaats gehad.
Van de kloosters, die de toelating ge
vraagd hebben, heeft geen enkele vergun-
ning gekregtn, hunne aanvragen zjjn tegen
alle recht en reden verworpen, zonder
dat men zich de moeite heeft getroost
de aanvragen te onderzoeken en over de
reden en verdiensten der aanvragers te
oordeelen.
De Fransche Kamer heeft over de vol
gende kloosterorden het uit-gooi-vonuis
geveld
De Broeders der Christelpke leeri ng van
Ploërmel 362 scholen, waaronder verschei
dene fceroepscholen.
De Broeders der Christelijke leering van
Nancy, 23 scholen, waaronder verschil
lende weezenhuizen voor a-me kinderen.
De Broeders van den H. Joseph, 23
scholen, waaronder beroeps- en landbouw
scholen.
De Broeders van den H. Gabiiel, 161
scholen, waaronder 8 doofstommen- en
4 blindengc stichter
De Broeders van den H. Joseph van
St. Fuscien, eene kosterschool.
De Broeders van het H. Hart, 136 scho
len, waaronder weezen huizen, doofstom-
menge8tichten beroepscholen en landbouw
instellingen.
De Broeders Marianisten, 95 scholen,
waaronder weezenhuizen en landbouw
scholen.
De Broeders van St-Viator, 112 scho-
FEÜILLETON.
»1 (Slot.)
Het duurde lang eer ik hem bewegen kon
de plaats van zijns vaders dood te verlaten,
maar ten laatste gelukte het mg hem te over
tuigen van het doellooze van verdere pogin-
gen en hem te bewegen naar Clooml er Hall
terug te keeren.
O welk een droeve tocht was datHg had
reeds lang geschenen, toen wij nog een sprankje
hoop koesterden, maar nu dit vervlogen was,
scheen de tocht eindeloos. Aan den zoom van
het moeras vonden wij Fullarton terug en Heten
hem met zijn hond huiswaarts gaan zonrier
hem iets van het resultaat van onzen tocht
mee te deelen, en daarop staken wij zeiven
de uitgestrekte heide over tot wij, tegen den
avond onder het dak van Cloomber Hall
waren teruggekeerd.
In verdere bijzonde heden behoef ik met
te treden en evenmin de droefheid te schet
sen, die door onze ongelukstijding, bij moe
der en dochter werd opgewekt. Hoe lang zg
ook een noodlottig einde verwacht hadden,
de werkelijkheid trof hen nochtans zwaar.
Weken lang zweefde mijn geliefde Gabrielle
tusschen leven en dood en hoezeer zij er
doorheen kwam, dank zjj de liefdevolle ver
len, waaronder njjverheids- en landbouw
scholen en liefdadige gestichten.
Da Broeders Minsten, 605 scholen,
waaronder landbouwscholen voor weezen.
De Broeders van het Kruis van Jezus,
17 scholen.
De Broeders van den H. Franciscus-
Regis, 7 landbouwscholen voor arme wee
zen en verlaten en behoeftige kinderen.
De Broeders der Christene scholen van
Barmhartigheid, 21 scholen voor arme
kinderen en weezenhuizen.
De Broeders der H. Familie, 49 scho
len en weezenhuizen.
De Eu disten, 12 scholen en colleges.
De Paters Maristen, 15 colleges en se
minaries.
De Dominicanen van Coublevie, 9 ge
stichten van middelbaar onder wijs.
De Priesters van den II. Bisilius,6 col-
legies en seminaries.
De Paters der Onbevlekte Ontvangenis,
7 kleine en groote seminaries.
De Priesters van het Oratorie, 10 ge
stichten van middelbaar orderwjjs.
De Paters van het H. Hart, 7 colle-
gies.
De Paters van St-Pieters-in-de Banden-
2 collegies.
De Paters der Kinderen van de On
bevlekte Ontvangenis, 8 gestichten van
middelbaar onderwjjs.
De Paters Maristen van Linages, 1
collegia.
De EngelscheBenedictijnen, 1 semina
rie voor Engelsche priesters te Draai.
De Broeders der Christelijke leering
van Solesmes, 3 lagere schelen.
Krachtens het besluit van do meerder
heid der Fransche Kamer moeten deze
orden uiteengaan, do huizen worden ge
sloten en, wagen de religieusen het nog
onderwjjs te geven of priesterljjke diens
ten te verrichten, dan wacht hun boeten
en misschien gevangenisstraf.
Zoover is het thans in Frankrjjk ge
komen, omdat de Franschen er sedert
lang zijn ingedommelden den moed ge
mist hebben met gepaste voortvarendheid
hunne rechten te handhaven. Zjj hebben
zich van de regeeringszetels laten dringen,
door een laffe verdraagzaamheid in be
oefening te hebben gebracht; zij zjjn
neutraal geworden en durfden fen langen
leste niet meer opkomeD voor hun rech
ten.
Men kan uit d8n toestand in Frankrjjk
leeren, dat de neutraliteitsgeest daar is
doorgedrongen onder het volk waardoor
de godsdienstzin is verslapt. In dat on
gelukkig land heelt een godsdienstlooze
z.g. neutrale pers de baan geëfiend voor
machtsmisbruik en willekeur in het ver
vullen van de plichten van den menseh
jegens God, jegens den evennaaste en
jegens zich zeiven op godsdienstig ter-
reio.
Van dat alles levert Frankrjjk ons een
treurig beeld. Meu heeft er ges'apen toen
het nog dag was,vurigen strjjders die op
het gevaar wezen, heeft men den mond
gesnoeid, terwjjl men zich verlustigde in
een vadsig voortbestaan.
De wereldgeschiedenis staaft op bjjna
iedere bladzjjde, dat maar al te vaak
zelfmisleiding en begoocheling in ruime
mate gevonden wordt bij hen, die het
menschdom dienen voor te lichten. Daar
door worden dan ook steeds mannen
gevonden, die zich genoopt voelden de
rechten van den godsdienst op den Staat,
de onderlinge verhouding der machten,
hare eng verbonden belangen in het licht
te stellen. Maar de overmoedigen van
onzen tijd storen er zich niet aan, zjj
nemen plaats op de eerezetels, even be
spottelijk als misdadig toegejuicht door
velen.
Men wil de natuur haren loop, den
hartstochten alle vrjjheid laten, men tracht
het «allemansvriend zijn» in beoefening
te brengen, eu eerst als het te laat is,
daaraan door het inprenten der gods
dienstwaarheden pogen te weerstaan. Zoo
iets noemen wjj klinkklaren onzin. Wie
de oorzaken wil kennen der ontzettende
rampen, welke jde natiën soms treffen,
onderzoeke de beginselen der mannen die
hun macht ten verderve van net volk
misbruiken.
In de tjjden van het schrikbewind, na
de gevloekte revolutie van 1793, ging
h;t er in Frankrjjk te nauwernood erger
aan toe. En zulke dingen gebeuren in
een land, dat groot gaat op de leuze van
vrjjheid, gelijkheid en br >ederschap.
In de Fransche Republiek bestaat
slechts vrjjheid voor het goddeloos jan
hagel, dat het: Non Serviam, ik zal U,
God, niet dienen in zjjn v andel heeft
geschreven.
pleging mijner zuster en de zorgvuldige be
handeling van dr. John Easterling uit Stran
raer, zij kreeg hare vroegere opgewektheid en
krachten niet terug. Ook Mordaant leed zwaar
en eerst geruimen tijd nadat wij ons in Edin
burgh hadden gevestigd,vermocht bjj zich iets
randen ondervonden schok te he stellen.
En wat de ongelukkige mevrouw Heat
herstone betreft, geen geneeskundige behan
deling, geen verande ing van luch". mocht
haar baten. Langzaam nam zij in Vrachten af
om aan gene zijde des grafs met haren echt
genoot vereenigd e zijn.
Mijn oom, de Laird van rranksome, kwam
hersteld uit Italië terug en noodzaakte ons
daardoor Wigtown te verlaten en weder naar
Edinburg te verhuizen. Dat was ons niet on
aangenaam, want de laatste gebeurtenissen
hadden een sombere wolk geworpen over ons
tot dusver zoo gelukkig buitenleven. Daaren
boven was een eervolle en winstgevende be
trekking aan de universiteits-bliblotheek open
gekomen, die door d-n invloed van sir Alex
ander Grant aan mijn vader werd aangeboden
welke haar zonder bedenken en met graagte
aannam. Maar nog niet lang woonden w.j in
Edinburgh of ons kl in gezin ging uiteen.
Ik huwde mjn geliefde Gabrielle en Esther
is de vrouw geworden van Mordaunt Heat
herstone. Indien zij voor hem een even trouwe
gade is, als Gabrielle v.or mij, mogen wij
beiden ods tot de gelukkigste mannen der
wereld rekenen.
Deze meer huiselijke bijzonderheden ver
meld ik alleen omdat ik ze niet geheel ver-
Duitsohland.
Een akelig drama is te Berljjn afge
speeld. Zaterdag woonde een dame met
haar 18-jarige dochter een bal bjj in het
Kaiserhof. De moeder zag hare dochter
aan den arm van een onbekenden heer,
waarmede zjj veidweeD. De dochter kwam
Zondagmiddag eerst thuis en vertelde dot
men haar tegen haar wil dronken had
gemaakt. De moeder antwoordde dat het
zwijgen kan, Mijn bedoeling met dit geschrift
was voorzeker niet. mijn eigen particuliere
zaken aan het publiek nee te deelen, maar
alleen om een der zonderlingste gebeurtenis
sen, die ik ooit gekend heb, openbaar tema
ken.
Ik heb dit onopgesmukt gedaan, zonder iets
te verzwijgen, zonder er iets bij te voegen.
Fe lezer heeft thans alles voor zich en kan
zelt een oordeel vormen over het leven en
den dood van Rufus Smith en generaal Heat-
j herstone.
j Voor mij is nog slechts een punt duister,
namcljjk waarom de wrekers van Ghoolab
jShai hunne slachtoffers aan het Hol van
Cree voerden, in plaats van hen te treffen in
hunne woning Cloomber Hall.
Eenige maanden later las ik een kort be-
i richt in de //Ster van lndië,// meldende, dat
drie geleerde Hoedhisten, Lal Homi, V odwar
1 Ihan en Hom Singh juist waren terugge
keerd met het stoomschip Decean van een
uitstapje naar Europa. En kort daaronder
volgde het bericht van het overlijden van
den generaal-majoor Heatherstone, //die uit
zjjn woning in Wigtown verdwenen, en naar
i men moest aannemen, op noodlottige wijze
I verdronken was.//
I Zou er buiten m j wel iemand wezen, die
het verband tusschen beide courantenbericht
jes kende
EINDE.
beter wnre geweest dat hare dochter zich
verdronken had. Het meisje vertrok en
ging zich in de Spree verdrinken. Toen
de moeder vernam dat men het Ijjk ha-
rer dochter opgevischt had, pleegde zjj
zelfmoord door zich een kogel uit een
re olver door het hoofd te schieten.
Het Hoogste Gerechtshof te Leip
zig heeft het verzoek verworpen van den
gefailleerden bankier S a n d e n en zjjn
medeplichtigen, om vernietiging van het
vonnis, waarbjj zjj tot gevangenisstraf
zjjn veroordeeld.
Zondag werden in de Pfalz,(Duitsch-
land), 's morgens ten 6 ure en 's na
middags ten 2 ure hevige aardschokken
waargenomen. In verscheidene dorpen
vluchtten de bewoners verschrikt uit
hunne huizen, uit vrees dat deze zouden
instorten.
In het hertogdom Brunswjjk heeft
de prinsregent den minister van justitie
gemachtigd, de uitvoering van strafvon
nissen op te schorten ten opzichte van
personen die wegens overigens goed ge
drag voor gratie in aanmerking komen.
Deze gunst zal voornameljjk worden ver
leend aan personen onder de 18 jaar die
voor 't eerst en tot gevangenisstraf van
niet langer dan 6 maanden zjjn veroor
deeld.
Het gerucht als zou bjj de komst
van den Dnitschen Keizer te Rome, een
manifestatie tegen Frankrjjk op touw
worden gezet, naar aanleiding van de
euveldaden der Fransche Regeering en de
meerderheid der volksvertegenwoordigers,
tegen het Vaticaan, kan ten stelligste
worden tegengesproken. Elke manifesta
tie in dien geest zou dan ook in het Va
ticaan ten spoedigste worden afgekeurd.
Bjj de behandeling der begrooting in
de Fransche Kamer heeft de minister
president C o m b e 8 weer van leer ge
trokken tegen de Congregaties. De onbe
schaamde kerbvervolger heeft een beschul
diging durven werpen naar de religieusen
die kant noch wal raakt. Hjj ontzegt hun
het recht van prediken, want zjj
prediken den oorlog tegen de Republiek
en vragen om een Staatsgreep. De mi
nister doet daarom een beroep op de
flinkheid der Kamer en liet er op vol
gen nu zwakheid toonen zou het land
twintig jaar achteruit zetteD.
Te Montigny-en-Gohelle is eeu rree-
seljjke heiligschennende aanslag gepleegd:
Zondag-nacht hebben aldaar eenige scha
vuiten dén Kalvarieberg door dynamiet te
laten ontploffen, vei woest. Het Christus
beeld hangt gebroken aan het verbr jjzelde
kruis. Deze afschuwwekkende daad heeft
de bevolking der omgeving ten hoogste
verontwaardigd.
Te Parjjs leven thans vjjf honderd
jarigen allen ongehuwd 85 ouderlingen,
die binnen eenige maanden hun honderd
jarig jubelfeest zullen mogen vieren; 531
negentigjangen, en 10.617 tachtigjarigen.
Hevige aardschokken zjjn waargeno
men te Foix, Tarascon en Aix-les-Ther-
i.
Het was een meer dan ellendige bestra
ting. Aan de Alpen gelijk, vol bergtoppen
en afgronden rotsblokken, modderpoelen en
waterplassen. En de oude roomelkast, die als
hotel-omnibus dienst deed kraakte en piepte
aan alle kanten, en slingerde van belang; 't
geleek wel of zij van louter verbazing draaie
rig was geworden dat twee zulke voorname
personen zich vervaardigd hadden van hair
gebruik te maken.
De huisknecht en de koetsier schenen
daardoor ook aange choten te zijn Godfried
zat diep in gedachten voor zich uit te kijken
hg had zijn pet met den eens glimmenden en
blinkenden naam „I e stad Hamburg", ach
terstevoren op het hoofd en hield de para-
pluies zijner voorname gasten zoo krampachtig
vast als vreesde hjj dat iets zoo fabelachtige
tusschen zijn blauwroode handen in damp en
zou vervliegen.
Twee zijden parapluies één zelfs met
een ivoren handvat waarop een veelpuntige
kroon met monogram prijkte en daarom
been een waar prachstuk van een reisdeksn
Hoe kwam al die pracht en heerlijkheid hier
te Angerwies verzeild f Dit kleine, armzalige
stadje waarover reeds sedert jaren gestreden
mes. De menschen waren zeer benauwd
en velen verlieten hunne huizen.
In het Engelscb Hoogerhuis stelde lord
Rosebery een besluit voor, waarin in-
stemming werd verzocht met den nieu
wen raad voor 's lands verdediging, dien
de Regeering wil instellen, en de hoop
uitdrnkt, dat de raad in de eerste plaats
er naar zal streven, 's lands wapeningen
in overeenstemming te brengen met de
behoeften van 's rjjks leger, vloot en fi
nanciën. In zjjn toelichting zeide R o 8 e-
b e r y, dat het wenschelgk was een klein,
maar slagvaardig leger te hebben met
een groote reserve van vrjjwilligers.
De Minister van Bnitenlandsche Zaken
heeft de ambassadears van Oostenrjjk-Hon-
garjje en Rusland het reglement, betref
fende de uitvoering der hervormingen
in Macedonië overlegd, welkreglementdoor
de ministers is goedgekeuid en door den
Sultan bekrachtigd.
Te Weenen loopt het gerucht, dat de
Macedonische opstand waarschjjnljjk in
den zomer zal uitbarsteu, wanneer de
opstandelingen in de open lacht kannen
kampeeren. Depositie van vorst Ferdinand
bljjfc tot half October hoogst kritiek.
Te Buda-Pesth zjjn de Collegies aan
de Hoogeschool nu tot Vrjjdag geschorst
terwjjl gedreigd wordt met een
sluiting der school, bjjaldien de oproeri
ge beweging niet spoedig een einde neemt.
De leerlingen der Technische school
verjoegen de studenten die binnendron
gen om hen tot staken te dwingen.
In den Franschen Senaat is met 182
tegen 77 stemmen het voorstel verwor
pen strekkende om de toelage voor de
kloosterorden in het Oosten af te schaffen.
Het Fransche Parlement ondersteunt dus
in het Oosten dezelfde kloosterlingen, die
het in eigen land doet vervolgen, terwjjl
het een schrikbewind uitoefent. Niet al
leen verwerpen de Kamers stelselmatig,
zonder zelfs een onderzoek in te stelleD,
wederrechteijjk de aanvragen der kloos
terlingen om toelating, maar bovendien
neemt de Regeering een bjjzonder hate-
ljjk karakter tegen de religieusen aan.
De religieusen, paters, broeders en zus
ters op be vol van het ministerie uiteenge
jaagd, worden nog op ongenadige wjjae
vervolgd, het regent proces-verbalen, zjj
worden veroordeeld voor feiten, die nog
nooit in één land ter wereld, door de
wet gestraft zjjn geweest.
Indien een der uit hun eigendom ver
jaagde religieusen zich verstout de kin
deren den catechismus te lesren, zelfs al
hebben zjj hun geesteljjke kleedjj afge
legd, de politie en de gendarmerie staan
gereed om hen voor het gerecht te sleu
ren, en voor een groot getal Rechtban-
werd of het den naam van //stadje wel met
recht droeg.
De eigenaar van het fotel //de Stad Ham-
bu g// bad wel eens in wanhoop uitgeroepen:
als er niet eens een fatsoenljjk spoorwegon
geluk hiet aan het statioD gebeurt, waardoor
er een paar eerste klassereizigers met gebro
ken armen of beenrn bij mjj binnen geslingerd
worcen, dan kom ik nooit in de wereld
vooruit. Was die vrome wensch thans Ter-
vuld geworden?
Het waren ten min te ieizige s eerste klas
se, maar zjj stapten met ongekneusde lede
maten uit den trein, en deelden vroelijk en
ongewekt bet onbegrijpelijk ste van alle moge
lijke onbegrijpelijkheden mede, Damelijk dat
zjj eenige dagen in „de Stad Hambvrg# wil
den logeeren, om te Angerwies wat van de
buitenlucht te ge; ieten 1
En dat nog wel in Maart, bij een hondeu
weer van belaug.
Gotfried zat als verslagen, en de koetsier,
naast hem, keek-alsof hij thans ieder oogen-
blik het einde der wereld tegemoet zag. Hjj
gevoelde zieh allerakeligst beklemd, en waag:
de ternauwernood aan de teugels te trekken,
uit vrees dat de paarden er met hun kostba
ren last van do r zouden gaan Hg zag er
bepaald tegen op om met deze vo „rname gas
ten zoo onverwachts voor //de Sta 1 Hamburg
aau te komen.
Wordt vervolgd)
