5400 Donderdag 21 Mei 1903 28ste Jaargang voor LJ Uil cTlooró éLollanó Ineengesmolten. W/e is de erfgenaam "Ui T IJS L A Mi. BUREAU St, Jansstraat. Haarlem f 1,20 1,50 2,90 0,03 niet. Amerika Servie. usland. Zweden en Noorwegen. Kerkvervolging in Frankrijk. HDagêlaó ABONNEMENTSPRIJS. Per 3 maanden voor Haarlem Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post Voor het buitenland Afzonderlijke nummers Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. PRIJS DER ADVERTENTIE*. Van 16 regels Elke regel meer Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentiea Contant. 50 Cent» 7V« TIENPR AG1TE MA NON AGITATE Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publicity, Etrangèrt G.L. DAVBE fy Co JOHN., b. JONES SuceParis 31 bis Faubourg Montmartre Wegens den feestdag van O. H. Hemelvaart verschijnt de Nieuwe Haarlemsche courant morgen Een betrekkelijk gewichtige aangele genheid gaat dezer dagen baar beslag krij gen de ineensmelting van den «Christe- ljjk-Histoi ischen Kiezersbond» met de «Vrjj-anti-revolutionnaire parljj.» «Betrekkelijk gewichtig». Dit kliukt als een reserve. Verheugen moeten wij ons over de vermindering der scheuring bij onze strjjdgenootendergelijke ver mindering baart altijd meerdere kracht. Maar en nu komt onze reserve hoe zal die kracht worden aangewend. Van den tChriste'jjk Historischen kie zersbond» hebben we nu juist geen plei- zierige herinneringen, zoodat we ons over zjjn verdwijnen als zelfstandige politieke scheurmaker wel kunnen verbljjden. Zal evenwel na ook zjjn tactiek ophouden of moeten wjj de voortzetting ervan en dan met de grooter, nu pas aangewor ven kracht vreezen De jongste ervaring opgedaan in het kiesdistrict Ede bij de Statenverkiezing doet ons die vraag met eenige bezorgd heid stellen. De oude strijd tusschen Lohmannianen en Kuyperiansn is daar weer voor een wjjle ontbrand. Eu vrjj fel, naar 'i scbjjut. Per ingezonden stuk ken wordt de twist nog voortgezet, tot leedvermaak natuurljjk der liberalen, die 't vuurtje gaarne weer zouden aanwak keren en hun volle aandacht op 't Ge!- dersche district gevestigd hadden. In dienonaaligen broederstrjjdtezien een voorspel of naspel Voorspel van de actie, door de ineengesmolten partjjen te ontwikkelenof naspel van da tactiek, die geen zege vermocht te brengen. Laten we optimistisch zijn. Laten we hopen, dat de nieuwe party «christe lijk Historische partyzal zy heeten zoo verstandig zal zjju, geen tweedracht te zaaien, wat immers slechts onzen te genstanders zoa ten goede komen. La1#u we hopen, dat zjj alom overleg zal ple gen met de partyen, die haar het naast staan, opdat alom gemeenschappelijk voor éen en denzelfden caudidaat ia 't vuur kunne getreden door de verbonden min derheden. Te liever koesteren wij zoo goede ver wachtingen, waar het program der nieu we party er zeo degeljjk en wel over wogen uitziet.Onze ruimte verbiedt na- F E O I L L E 1 O F, 49 Vervolg Zwijgend s ihudde Pia het hoofd. üch, toe, huil zoo niet., Pia! Ge zult het alles wel te boven kouien. Morgen vertrekken wij, en als ge dan allerlei nieuwe plaatsen ziet, krijgt ge ook andere gedachten. En dan uw kennismaking met V\ ulff-Dietrieh is zoo koit geweest, dat de wond nietzoo heel diep kan zijn. Er was wederom hartstochtelijke ijverzucht in de donkere oogen te iezen. Strakjes kom ik terug, vervolgde zjj. Dat ellendige weer deugt heelemaal met voor u. Wacht, ik zal u eens wat opvroolijkends meebrengende Fliegende Blatter bj voor beeld, dan kunnen we eens s nen lachen.De grove Kngelsche schoenen kloteten weg, de deur viel krakend dicht. Maar buiten, in de gang, streek Fransje zich met den mgjharer hand over het voorhoofd en haalde diep en smartelijk adem. Ik vrees toch, dat zij hem liefheeft, en nooit afstand van hem zal willen doen, mom* pelde zij, en om 't nog langer aan te ,/:en dat zjj huilt, dat is mij onmogelijk, tuurljjk het over te ne nengecon ta- teerd zij slechts, dat het berust op deri solieden basis eemr Cbristeljjke en daarbij nationale taalkunde/ dat het geen be voorrechting vraagt wegens het lidmaat schap eeoer bepaalde kerk, doch bescher ming verlangt doorden Staat aan de rech ten van alle kerkgenootschappen. Daarmede kunnen wjj ons best ver eenigen,evenals met de punten van practisch staatsbeleid, waarvan wij er hier eenige zullen inlasschen. Zoo lezen we omtrent de kiesbevoegd heid «Steeds behoort er naar gestreefd te worden, alle kringen der maatschap pij ook persoonlijk te doen deelueraen aan de behartiging van de publieke zaak, opdat het oordeel in eu over po litieke zaken met de noodige keunis daarvan gepaard ga. Hoe meer de politieke ontwikkeling des volk^ toeneemt, hoe meer het kiesrecht tot de samenstelling van politieke en administratieve colleges kan worden uitgebreid. By de toekei - ning van het kiesrecht en de inrich ting van het kiesstelsel behoort erte gen gewaakt te worden, dat niet eenig deel der maatschappij door een ander worde overheerscht.» Deze paragraaf geeft een afdoend ant woord aau b1 de overijlde schreeuwers, die liefst morgen aan den dag alge meen stemrecht hebben. Vau gtlyken practischen geest geeft de socia'e paragraaf bljjk. Zjj volge hier, «Zooveel mogelijk moet het parti culier initiatief worden aangemoedigd en gesteund, doch niet vervangen wor den door directe staatsbemoeiing. Lei ding van de Overheid behoeft niet te worden uitgesloten en daar vooral waar een te bereiken goed doel niet anders dan door eenheid van hande len bereikbaar is, is overheidsdwang gerechtvaardigd. Samenwerking van patroon en arbeider dient te worden iu de hand gewerkt en daarop een wetgeving gebouwd, die, met eerbie diging van aller recht, inzonderheid hun ten goede komt, die vooralsnog het meest aan overheidssteun behoefte hebben.» Alle goede zorgen bestaan in drieën. Daarom nog de onderwijsparagraat. «Het onderwijs in al zijne veuak- kingen behoort van overheidswege te worden bevorderd. Daaruit volgt niet, Dagen waren voorbijgegaan. Het weder was opgeklaard, en ofschoon bet koud en winde rig" bleef, toch waren de regenwolken afgetrok ken, en' kon men weder wit om zich heen zien. Tia was dankbaar en blijde, dat noch haar oom, noch haar tante een en reel woor l met baar, over hare ve.st ndhouding tot Wulft'- Die r'cb sprak. Niettegenstaande zij ronduit be kenden dat zij tot hunne groote vr ugde in hem bun neet j,evon en hadden, schenen zij overigens voornemens, de gedachte aan hem niet al t levendig te honden. Meteensmar- teljjken glimlach zag Pb hoe men alles deed om haar afleiding te bezorg n. Fransje over laadde haar met alle mogelijke kleine attenties en vriendelijkheden. Door uitgelaten vroolijkheid trachtte het bakvischje de vroolijke stemming terug te doen keeren, ej als het haar af sn toe gelukte een lachje op Pia's ernstig gezieh je te 1 reu gen, dan itraald n hare oogen, en dan keek zij haar moeder met triomfankelijken k'ik aan als wilde zij zeggen Ziet n, 't is me toch gelukt Pia bemerkte slechts al te goed met welk doel dit alles geschiedde, en zij trachtte zich tegen die welgemeende pojingen te verzetten. Dat er dikwjils over vVulf— i. ietrich gespro ken werd, daarvan was zij overtuigd. Dikw'jfs wanneer zij onverwachts de kam :r binnentrad verstomde eensklaps het levendig gesprek, ter wijl zij meestal nog juist den naam van den geliefde hoorde. Vooral de graaf scheen ijverig door zjjn dochtertje//onderhanden" genomen dat het steeds van de Overheid moet uitgaan, wèl dat, waar zij de Ov<rheid het niet zelve geelt, zjj het toch te leiden en ts steunen h» eft opdat de vruchten van het onderwjjs zooveel mogeljjk aan allen len goede kunnen komen. Zjjeerbied'ge ten volle de inzichten der oudeis omtrent den godsdienstigen en zedelijken grondslag van onderwijs en opvoeding en zorge zooveel mogelyk dat niet teagevolge van de keuze tusschen openbaar en bijzonder onderwijs, de een bovenden ander financieel worde bevoordeeld» Inderdaad een program, dat practisch samenwerken uitstekend mogelyk maakt. Alleen: er schuilt ergenseen addertje on der 't gras, of liever 't wordt openlijk tentoongesteld. Ait kel 2 noemt Neder- jland eeD «protestantschc natie,» «geboren uit den worstelstrij 1 voor Gods woord en de vrjjheid des Vaderlands.» Waar het neerschrijven van deze on juistheden, zoo zullen wjj maar zeggen, den samenstellers van het program niet verhinderd heeft, tevens de «rechtsgelijk heid dar verschillende k, rken» te erken nen, zullen wjj over dit artikel 2 niet twisten. Alleen zagen wij ons gaarne het reebt toegekend onze meening te mogen s'aanda houden, dat die «protestantsche natie» noch te vinden is in de geschie denis, noch in den huidigen toestand van ons land. Wat de geschiedenis betreft, juist de bekende «worstelstrijd» heeft Noord en Zuid Nederland, die by elkaar behoorden en samen alles behalve over wegend Protestant8ch waren, gescheiden. En dan de huidige toestand daaromtrent bracht De lijd reeds in herinnering: dat volgens de uitk mutsn dar jongste volkstellingen niet meer dan pl. m. 48 pet. der tegenwoordige bevolking van Nederland voor het uiterlyk nog deel uitmaakt van de z >og. groote protestantscbe Kerk en dat van pl. m.48pCt (zooals door pro- j testantsch-kerkt lijke bladen van alle richtingen wordt erkend) de over groots meerderheides Standaard meent wel 80 pCi) aau het kerkeljjk leven niet langer deelneemt. Zoo bijster protestantsch is onze natie dos niet. Maar nog eens: wij zr'len daar niet over twisten, waar overigens de sa menwerking zoo goed mogelijk blijkt, 't Is echter wel verkieslyk dat we van stonde af aan weten wat we aan elkaar hebben, dan geeft dat lat-r geen moei te worden Nahiuriijk dat hare wenscken en verlangens echter een hardnekkigen weerstand vonden Al was W'ulf'-Dietrich de kleine nu ook niet zoo zéér na verwant, toch sprak het van zelf, dacht Pia, dat haar oom weinig ingenomen was met een huwelijk tusschen die beiden. Maar wat gaf 't De noodzakelijk eid stond, als een hem dwiugende macht, achter hem. Zooals de statuten luidden, zouden de Niedeck -ra en vrouw met zestien kwartieren als echtgenoote aanbrengen ander, verviel het gansche landgoed aan de kroon. En waar anders kon Wulff Dietrich een dus danige, aan die gestelde eischen vol kende vro w vinden, nn Pia de eenige daarvoor in aanmerking komende, hem elke mogelijk heid benomen had, Vroeger of later zou Fransje dus wd allen tegenstand overwinnen en de gelukkige echtgenoote van den zoo vurig beminden neet worden. Pia leed bij deze gedachte onbeschrijfelijke pijnen. Slechts één ding vermocht haar eenigs- zins te troostenhet was wanneer in lange slapelooze nachten de oude gekrenkte trots zich weder verhief, en het wantrouwen haar toefluisterde Hij heeft u toch niet lief. Hij speelde slechts een laar komediespel. Hij wist heel goed wie Lilian Luxor was, en het was niet h ar, maar de zestien kwar tieren die hij zocht te winnen. Men reisde verder, en had Coblénz bereikt, waar men in een der voornaamste ho els zijn 1 intrek nam. Pia wist nog niet goed de ver schillende kamersuitelkaartehouden en opende, lijkhedeu. 't Is daarom dat we dit éaje punt even hebben willen releveeren. Te New-York worden volgens een te legram uit Odessa 65.000 landverhui zers verwacht, de oorzaak is gelegen in de gruwelen te Kisjinef. De uitingen van ergernis daa'o er in Amerika doren voort, ondanks R ..eland's verklaringen. C a s s i n i, Russisch gezant te Washington, moet gezegd hebben fat het lynchen, zooals dat in Noord-Am - rika gebeurt, geen haar beter is. Serv'ë stelt Rus'and in de schaduw wat betre't de censuur der dagbladen. Meu beschouwt in deiea Balkaustaat bjjvoorbee'd het redigeeren van een op positieblad als een misdaad tegen dehoo- ge regeering. Wel waarborgt de gron d- wet de vrjjhe'd van drukpers, maar deze vrjjheid wordt dus uitgelegd, dat men niets mag drukken wat onaangenaam voor de regeering zou kunnen zijn zon der gevaar van confiscatie te loopen.Het voornaamste oppositieblad «Odjek» ver keert daardoor in den laatstea tij i in de groote moeiljjkheid hoe zjjn kolommen te vallen. De redactie had al menige waarschuwing ontvangen en telkens had de censuur artikelen geschrapt; toen het dezer dagen nog vier kolommen open had »u geen voldoende vulsel voud, drukte men in den uitersten nood eenige jrsalmen af. Maar dat mocht allerminst 1 De geheele oplage werd door de politie op last van den censor in beslag geno men op deze overweging: «d»t het ver moeden voor de hand lag, dat men aan den tekst der psalmen een politieke strekking bedoelde te geven.» Natuurljjk hebben de journalisten er groote pret over, daar zjj genoeg plage rijen kunnen ten beste geven ten spot eener kleinBteedsche opvatting van hun arbeid. Vreeselyke tooneelen hebben te Kis jinef plaats gehad, waar een 4000 tal gez'Diien van alles zjju beroofd. De Times ontviug eeo brief waarin werd medegedeeld, dat een man de t ng was uitgerukt, een ander sloeg men spy- kers in bet hoofd; bij velen werden de ingewanden uit het lichaam gehaald. En dat alles heeft plaats gehad in een stad van elf duizend inwoners. Twee dagen lang is er gemoord, toen pas kwam men op het denkbeeld tusschenbeiden te treden. By de gruweljjkste tooneelen, door het gepeupel gepleegd, stond da politie, onbewogen, toe te zien. Da Times zegt, dat de Russische re- gearing medeplichtig is aan de moorden en gruweldaden op de Israëlieten ge pleegd. Zooals de N"oioosti mededeelt, wareu op zeke/en daj, een deur, die zjj dacht dat toegang g f tot het kleine salon der gravin. Verschrik; trad zij echter terug, toen zij be merkte een sla ipkamer te zijn binnen getre den. Op hetzelfde oogenblik herkende zij echter Fransje, die voor het venster zat, en met van geluk stralende oogen een brief las. Bij Pia's komst werd zij vuurrood en ver bot g het papier eensklaps achter den mg. Freule Vou Nordlingen wilde juist de deur weder sluiten, toen het gravinnetje de kamer doordraafde en de deur weder openwierp. K. waimt ge mij h len, Pia? vroeg zij met een verlegen lachje. Ja, maar ik zag dat ge bezig waart. Fransje volgde haar in het salon, hare ouders waren er niet. Bab, het wftg niets gewichtigs, zeide zij zich iu een stoel werpende, te wijl nog steeds een hoog rood haar wangen kleurde, Pia trad zwijgend aan het venster, en staarde met brandende oogen voor zich heen. Pia? Fransje Wnarom vraagt ge niet van wien dien brief was Wel Waarom en trouwens men mag toch niet onbescheiden zijn. Tusschen ons kan daar nooit sprake van zijn, De brief was van Wuift-Dietrich Geen antwoord. Kan u dit heelemaal niet schelen? Pia haalde zwaar adem. Wist ge dat wij samen correspondeer- in da piaatseljjke bladen dagenlangde felste en oprniendste artikelen verschenen, en de pirscensor, de vice-gouverneur Oust, r o u g o f, had niets gedaan om de ver- schjjning er van te beletten. De Amerikaansche pers stelt de Rus sische regeering verantwoordeljjk voor het gebeurde. Zjj is werkeloos gebleven zegt de Tribune. Op denzelfden tooa spreken de Sun en de Newyyrk Times. Het laatst? blad vraagl: of het dan een misdaad is in Rusland jood te zjjn en het zegt: «Geen regeering, die zoo iets verdraagt kan beschaafd worden genoemd of kan achting en eerbied vragen van fatsoen lijke staten.» Koning 0»car zal half Juli a. s. op plechtige wjjze de Ofoten spoorweg inwijden. De ljjn zal de Noorweegsche West kust met Gellivara verbinden. Da reis van het eene eind naar het andere duurt drie dagen. In het voorjaar hebben reeds goede rentreinen gereder, die den weg door den strengen winter maar weinig be schadigd bevonden. Dezen zomer zalleu van Stockholm uit ook touristen-treinen rjjden, zjodat de eenzaamheid dezer natuurstreken wel dan langsten tjjd zal hebben gehad. Zweden's bevolking bedroeg einde 1902 5.198.752 personen, waarvan 2,535.820 mannen en 2,662.932 vrmwen. Sedert 1901 nam zjj maar met 23,524 personen of 0.45 percent toe. Op het land wonen 4,060,739 personen in de steden 1.138.018. Als landverhuizers hebben in 1902 in rond cijfer 37.000 personen Zweden ver laten, sedert 10 jaar het hoogste cjjfer. De minister Combes heeft de trac- tementen ingehouden van de paters der kerken Saint-Jean Baptiste en Notre Dame de Plaisance te Parjjs, omdat in de ker ken niet-geautoriseerde_ paters gepreekt hebben. I n beide kerken hadden de socia listen schandelijk huisgehouden, dat mag in de Fransche Republiek, want die godverzakers zjju Combes tot steun. In de kerk te Bel'ezille, dachten de socialisten hetzelfde schandaal te plegen als in de twee andere kerken. Een 30- tal trok er heen om te beletteu, dat een pater zou preeken. Daar hadden zich echter een 1500-tal flinke katholieken op gewapend, men zegt onder leiding van den markies De Mores. Zjj namen plaats achter de socialisten. Toen de prediker begon zei een der socialisten «Pardon, mynheer, heeft u vergunning om'...» Maar eer hjj zijn zin kon voltooien.brak een geweldig tumultuit en werden de socialisten de kerk uit gerammeld, en wel zoo, dat een 10-tal gewonden bleven liggen. Zjj zullen zich in het vervolg wel wachten in Godshuis hun socialistische leer te verkondigen. den vroeg Fransje verder. Neen, dat wist ik niet. En nu ijt ge er boos om Fransje sprong op, en keek Pia met onrustigen ang- stigen blik in het blceke gezichtje. Pia; riep zij hartstochtelijk uit, Pia! ik zou het niet kunnen ve i.ragen, als gij mij verkeerd beoordeeldet. Neen, nooit. Hier lees den brief eigenlijk mocht ge het nog niet weten, maar als ge me zoo akelig koud aanziet och Pia, liefste Pia, ik kan 'theusch niet helpen Als een slag vielen deze woorden op het reeds zoo lijdende hart. De heer Vou Niedecu begon dus reeds toe te geven. Zjj' had luid kunnen lachen, maar het was haar, of de keel haar werd dichtgeschroefd. Zij stoot de hand, die haar den brief aan biedt, bijna driftig terug. Daar ziet zjj in de vriendelijke, trouwe kinderoogen. Kan Fransje het helpen, dat W ulft-Dietrich zoo laag en slecht gehandeld hesft? Nee.., duizendmaal neen. raag 't m>j niet Fransje, zegt zij vriendelijk, bespaar mij d t v/rdriet. Het moet natuurljjk eenmaal gebeuren tusscben u en hem, en het zal mij gelukkig maken als ik u gelukkig zie. Ge hebt hem immers zoo lief Geen antwoord; verstomd van verbazing staart Fransje de spreekster aan. Wordt vervolgd.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1903 | | pagina 1