No. 5424
Dinsdae 23 Juni 1903,
28ste Jaargang.
HbagËlaè voor cföooró- en Zuiè-dlollanó.
Broeinesten van
onwetendheid.
cJfiacjèa uRlanè
BUITENLAND.
ïi.
Uuitschlan<1.
Servie.
Amerika.
Engeland
Rusland.
Oostenrij k-Hongarije
Kerkvervolging in Frankrijk.
De moord-qaaestie te Belgrado.
II WE
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem
jTTwJSwM)
PRIJS DER ADVERTENTIE*.
Van 1—6 regelsCents
Elke regel meer7V*
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AGITE MA NON AGITATE.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publicite, Elrangbre
G.L. DA ÜBE Co JOHN,, F. J ONES SuccParis 315i« Faubourg Montmartre
Zoo noemen de]godsdienstloozen onzer
dagen de kloosters en de geestelijke ge
stichten van onderwijzers. Diep wordt de
haat tegen de Roomsche Kerk en bet
Katholiek onderwijs dr godsdienstlooze
jeugd ingeprent en zjj die tr van geno
ten hebben, die er alles wat zjj gewor
den zjjn aan te danken hebben, zjjn de
ondaakbaarsten. Zien wjj niet een C o m-
bes in Frankrijk zgu haat uitstorten over
zjjn weldoeners de religie nsen, waartoe
hjj weleer behoorde
Met een schandelijken ijver sluit hjj de
religieuss tcholen waarin hjj zgu weleD-
schap hetfs geteerd, hierom bewonderd
en verheerlijkt door de soc'a'isten en vrij
denkers. Godsdienstloos moet het onder
wijs zjjn, dat is de leuze van den ondank
bare.
En tocb, wa ar heerscht meer degelij
ke wetenschap dan iu de kloosters, geen
bombast, zooals ons modern en jeugdig ge
slacht wordt iugeprent voor examens om
straks alles te zgu vergeten.
Was het geen religieus die de Fransche
grammaire heeft uitgevonden
Zjjn onze hoogescholen van den begin
ne geen kerkeljjke stichtingen
Onze wgsbegeerte berust op den hoofd
inhoud van St. Thomas van Aquine.
Een monuik(Rogei Bacon) vond
het schietpoeder uit.
De bommen werden uitgevonden door
een bisschop van Munster.
A1 b e r t L e G r a n d, een der paters
predikheeren, vond het kompas uit.
J acq us de Vitry, een andere
kloosterling, was de uitvinder van het
stuurroer der schepen.
De brillen werden niet uitgevonden
door de joden, al kennen zjj er zoo goed
den prjjs van, maar door eeu klooster
ling pater D e s p in e.
Paus Silvester vond het raderhor
loge uit.
Sint Bonaventura verklaarde
de natuurkrachten, a!s de warmte,
het licht en de sterkte, een der roem
rijkste zaken welke de XlXe eeuw zich
toeeigeat.
Bede, een kloosterling, verklaarde het
bestaan der getjjen.
Twee kloosterlingenArthonenA--
d o n i n, vonden het alphabet uit.
Spaansche Benedictgnen legden de
grondslagen voor de doofstommenspraak
van priester de l' E p e e.
F E O I L L E T O N,
Vervolg
Maar de gezonde had missehien aan een
ander meisje de hand mogen reiken
Hortense keek naar d6 schilderijdie boven
de rustbank hing ea die zij natuurlijk van
buiten kende.
Het ergert en boeit mij altijd weer op
nieuw, mijn beste Nicolaï, zeide zij.
Het schilderstuk in een witten lijst gevat,
stelde in een licht gekleurd lentelandschap,
aetheiische, slank opgeschoten en dicht naast
elkander staande wezens voor, die op wonder
lijk gevormde muziekinstrumenten bliezen
De kleuren van hunne kinderachtige lichamen
en doorzicht'ge gewaden, waren nauwelijks van
die van het landschap te tonderscheiden. Op
den voorgrond lag een man, die m t gesloten
oogen en bezield gelaat naar de muziek luist r-
de. ne stem deg Lente» heette het schihle-
rjj.
Eer Nicolaï nog antwoorden kon, kwam
Kathie, de zware dienstmaagd, uit de keu'; en,
door Magda's kamer heen.
Daar is een brie', zeide zjj en hield
Magda een schreven voor, dat beneden aan
de deur afgegeven was.
Een monnik, G e r b e r t, voerde bjj
ons de Arabische cjjfers in.
Een missiounaris, G u i d' A r r e z z o,
vond de zeven muziekaoten uit.
De miscroscoop was eene uitvinding
van pater M a g n a n.
Twee kloosterlingen, L a n a en B e c-
c a r i a, vonden de wetten der barnkracht
uit (electriciteit).
De kloosterling B a r a n t i e was de
uitvinder van de rem der locomotieven.
De Jezuïeten vonden het gas uit (O, dis
vrienden der duisternis). Het waren ook
de Jezuïeten en zjj zijn het nog
die schier geheel de wereld door de
groote sterrewachten besturen. Zjj geven
onderwjjs in vjjf en negentig talen.
Da aardrijkskunde werd gemaakt door
mDsioauarissen.
Dit lijstje zou uog veel kunnen uitge
breid worden. Iudian de religieusen, thans
in Frank'jjk schandelijk vervolgt door
een ge wetenl lozen tyran, van de weten
schap moesten terugnemen, wat zjj haar
schonken, die arme wetenschap zou lee-
ljjk in de war zitteu.
Waar kunnen de Godsdienstloozen hun
helden toonen die hooger staan dan de
kinderen der Roomsche Kerk in de mu
ziekwereld, in de beeldhouwkunst enz 1
Keizer Wilhelm had wel geljjk toen
hjj bjj zjjn bezoek aan het Vat'caan te
Rome, radruk legde op de noolzakeljjk-
heid van den godsdienst «Da kracht», zei
hg, «is niet voldoende voor di besturen
der maatschappij en ware kracht om
alles te voorzien, schuilt in den gods
dienst.»
Eu Z. M. l et er nog opvolgen: Zon
der Christendom loopen de volken hun
ondergang tegemoet
Zjj, die de Roomsche Kerk, de biker-
mat van kunsten en wetenschappen vervol
gen, mogen over de woorden van den
Duitschen Keizer wel eens nadenken.
Combes en Loubet maken van
de Fransche Republiek, voorheen de oudste
dochter der Kerk, staande aan de spitse
dar beschaving, een vuile Btraatdeerne,
die het zichtbaar verval der Fransche
natie bewerkt.
Neen, de kloosters zjjn geen broei
nesten van onwetendheid.
De verkiezingen voor den Rijksdag
hebben den liberalen een gevoelige neder
laag bezorgd, aanmerkelijk is die partjj
verzwakt waarbjj de vrijzinnige volks-
Magda nam bet aan, scheurde het couvert
open, dat op den grond viel en las dan snel
de regels door.
//Liefste Ma:da Eergisteren-a-ond ben
ik hier aangekomen, gisteren had ik twee
repetities te houdeD.
Mijne hoop, u heden te kunren zien
is ook vervlogen, want voor weinige mi
nuten kan ik riet komen.
Maar ik denk, dat gij wel in het thea
ter zult zijn. Ho.wel ver van elkander,
gevoelen wij dan toch, dat wij bij elkaar
bebooren.
René.
Nicolai had het convert opgeraapt, en
geheel verrast, zoodat hjj z'jne verwondering
niet verbergen kon, riep hij uit
Maar dat is Elemminge schrift
Deze karakteristieke letters, vluchtig neer
geschreven, maar die in alle haast toch nog
haar eigenaardigen stempel droegen, kon nie
mand vergeten, als hij ze eenmaal gezien
had.
Ik. wist niet, dat gjj he <n kendet, voegde
bjj er op onzekeren toon bij, want hjj begreep
dat hij iets gedaan had, wat niet in den haak
was, want men kjjkt niet naar nethandschrift
op de brieven van anderen.
Magda zag hem aan, en hjj Magda. Hunne
blikken schenen in elkanders ziel te willen
lezen, Magda werd vuurrood.
Magda heeft Hemming leeren kennen,
wj ontmoeten h«m op reis, antwoordde K or-
partjj voorraneljjk het kind van do re
kening is.
De Voss. Zeit schrjjft desocialistieche
zegepralen toe i an de tariefwelten, de
duurte der levensmiddelen en de aange
kondigde lasten op tabak en bier; deze
waren troeven in hunne hand.
De Porwarts roept triomfeereud uit:
De kiescjjfers hebben als dondeislagen
geknaldde mannen die het brood
duurder maken zjjn geoordeeld, 't Is een
noodlottige slag voor het tegenwoordig
regiem. Het rijk is aan ons
Het is in Daitschland bjj dezev<rkie-
zing van leden voor den Rjjksdag gegaan
evenals 't overal gaat. De goedgeziu-
den zgu laks, ze gaan niet ter stembus
terwjjl de socialisten als een man opko
men. Door de overwinning der socialisten
hoopt de Kreuzzeitung&W, bij de herstem
ming nafionaal-liberaleo, conservatieven en
katholieken als een man zullen opkomen
tegen de sociarl-dem >cr«tie. Het orde
woord moet zjjn«strijd tegen da
revolutie
De Nordd. Allg. Ztg. zegt dat hare
voorspellingen bewaarheid zjjo: de socia
listen zegepralen dank a on de verdeeld
heid der burgerpartijen; het bUd hoopt
dat de burgerpartijen bjj de herstemmin
gen vereenigd zullen optrekken.
Te Berljjnzjju twee metselaars tot
anderhalf jairgevangeniss'raf veroordeeld
omdat zij in een restaurant een buste vau
keizer Wilhelm L met opzet hadden
vernield. De ongelukkige dadrs van deze
kwajongensstreek werden onmiddeljjkvan
de terechtzitting naar de gevangeais over
gebracht.
Te Allenstein, in Pruisen, istbans
het proces begonnen tegen de grondeige
naarsvrouw P r z y g o d a, die beschuldigd
w rdt van moord (foor ve gif) op hare
vier vroegere echtgenooten en poging tof
moord op haren vjjfdenman.
Zjj ontkende alle schuld.
Het fortuin van Koningin Draga is
aanhaar fimilie overgedragen. Het bo-
staat uit juweelen en 30 000 franks.
Hare zusters zgu tot Vrjjdagochtend
in Belgrado gebleven en toen naar Wee-
nen vertrokken waar zjj zich zulltn
vestigen.
In het onde paleis te Belgrado, dat
door koning Peter I zal worden bi
trokken, is alles weggenomen wat aan
den vermoord to Alexander her
innert.
Min zegt dat er 8.000.000 francs zjjn
gevonden, voortkomends van de laatste
Servische leening.
In de Yereenigde Staten nemen de
echtscheidingen een onrustbareud ka
rakter aan. Een aantul d rminees te
New-York hebben zi h vereenigd om dit
kwaad te bestrjjden. Zjj hebben daartoe
de hulp der Katholieken ingeroepen en
tense op lossen en onverchilligen toon.
Nicolai kon zjjn oogen niet van Magda'»
gelaat afhouden. Zijn adem ging snel, a's vaD
iemand, die het erg benauwd heeft. Magda
herstelde zich spoedig en greep Nicolai's
hand.
Gij wilt dus morgen met papa eten?
sprak zjj op vriendeljjken toon. Ik dank u.
Hij gevoelde, dat dit zooveel wilde zeggen
als ga nu, ik gevoel behoefte aan eenzaam
heid. Er kwam verder geen woord meer over
z,ne lippen, met een linksche buiging ver-
wjjderde hjj zich.
Hortense keek hem na. Arme drommel,
sprak zij op meewarigeu toon.
Bené verontschuldigde zich—hij had het te
druk, zeide Magda met onvaste stem.
Het was hrar of Hortense buiten aan den
brief kon zien, dat er zoo weinig in stond
en Magda wilde verbergen, dat zij door dit
korte schrijven teleurgesteld was.
Deze verstandige vrnndin gevoelde nauw
keurig dat Magda haar iets verborg. Eu of
schoon zij wist, dat het arme kind nu mis
schien uren lang zich met eene lierschenschim
zou kwellen, liet zij haar zwijgen. Laar moet
zij zich zelve door helpen, sprak zij wijsgee-
rig ea verliet Magda.
Deze nam den brief weer op en las hem
nog eoü9 door. aarom noemde hij de reden
niet, waarom hij verhinderd was W aarom
schreef hij haar niet hoe hij zijne uren sedert
eergisteren doorgebracht had r Voelde bij dar
niet, dat hij hierdoor alleea Magda had kun.
n n overtuigen, dat het hem werkeljjk oumo-
zich tot den aartsbisschop Farley ge
wend. Men wacht het antwoord van den
Prins der Roomsche Kerk af alvorens
handelend op te treden. Hoewel iedere
sects vertegenwoordigd is, zjjn de do
minees toch voor het meerendeel Epis
copaten.
Het katholieke lid van het Iluis der
Lirds, de heer Grey, heeft Donderdag
een voorstel ingediend, strekkende om
le hatelgke verklaring tegen den Ka
tholieken godsdienst, die de rei bevat
dien de Koning bjj zjjne troonbeklim
ming m> et afleggen, af te schallen.
Dit voorstel werd in eerste hzing
aangenomen.
De ramp in de lyddietfabriek te Wool
wich is nog veel erger dan eerst gemeld
werd. De vijf gebouwen zjjn door de
ontploffing ten gronde vernield. Er zjjn
15 dooden en 7 gekwetsten en 5 werk
lieden wordeo vermist. Er wordt ge
zegd dat hvt getal slachtoffers groote r
moet zgu.
In het Berliner Tageblatt wordt mede
gedeeld, dat teg n 26 Mei j'. te Novgo
rod Sieversk, een stad in Zuii-Rusland
eene algemeene jodenmoord op touw was ge
zet. De joodsche bevolking, door een
vreeselgke paniek bsvangen, verzamelde
zich om de synagoge. Do politie schgnt
hier echter haar plicht ts hebben gedaan.
ZÖ zond sterke patrouilles door destra-
ten en voorkwam daardoor een bloedbad.
De plaatseljjke gouverneur, prins G a-
1 i t z i n, ging met de andere autoritei-
te n naar de synagoge en woonde er een
godsdienstoefening bjj ten einde aldus aan
de bevolking te toonen, dat de joodsche
godsdienst een geooil -ofde belijdenis was.
De joden durfden eerst den volgenden
dag hunne woningen weer te betrekken.
Gelgklnidende berichten werden ont
vangen mt een aantal anders kleine plaat
sen in Zuid Rusland.
De positie van den militairen attaché
bjj het Servische gezantschap te Weenen
en van de Servische officieren, die hun
opleiding ontvangen in het Oostenrjjksche
leger, zal bepaald onhoudbaar worden,
daar de Oo.-tem jjksche officieren hen ge
woonweg in de gezelschaj skringen «boy
cotten», en hen, waar de d enst zulks
nnvermgdeljjk maakt, slechts met
gedwongen, koude hoffeljjkhdd beje
genen en hen„ als hadden zij zulks on
derling afgesproken, geenvan allen de hand
reiken.
Zoo nu rn dan wordt den kerkvervol-
ger Combes eene terechtwijzing gege
ven. Hg had de verregaande brutaliliet
ook de school van Saint-Georges te wil-
gel.k geweest was, te komen? Wist hij dan
niet, dat de weinige minuten, die hij ver
smaadde haar nog eene onbeschrijfl ke vreug
de bereid zouden hebben, dat zij 'hem liever
even, dan in het geheel niet zag? Begreep
bij dan volstre'i t niet, wat een vrouwenhart
pijn deed of opfleurde Dat men met een
hurteljjk woord een lie'hebbtnd gemoed dui
zenden kwellingen bespaten kon?
Magda voelde, dat zij vertwijfelde. Maar het
lag niet in haar aard, zich wanhopig aan te
stellen, te weenen en te razen. Zij bleef on-
be eeglijk staan en vroeg zich af, of hij haar
liefhad, zooals zij wenschte en begeerde dat
zij haar liefhebben zou en of het niet beter
zou zijn, aan deze kwelling een einde te ma
ken, door een kort en krachtig woord
I aarvoor schrikte zij echter zoo, dat het
haar toescheen, dat haar zenuwachtige toe
stand van heden nog beter was, dan hare
vroege e kalmte.
Werktuigelijk deed zij al hare bezigheden.
Aan tafel zorgde zij als altijd voor haar
vader. Zijne oude Excellentie zat, zorgvuldig
in het zwart gekleed, in een rolstoel. Ruhland
had een gezicht, wiens fijne trekken door ar
beid en lijden eene scherpe uitdrukking aan
genomen hadden.
De witte bakkebaard eindigde in den
mondhoek en liet de kin vr§. De oogen, on
der het hooge voorhoofd, lagen diep ingezon
ken en hadden een teldzaraen, eigenaardigen
glaus.
Zijne ongesteldheid was in de aanvangsperio-
de en maakte langzaam vorderingen. Magda's
Ien sluiten. Daartegen kwam de pastoor
van St. Georges in verzet, met het ge
volg, dat een proces werd gevoerd. Het
Hof te Riom (Pay de Döme) heeft uit
spraak gedaan. Het vonnis behelsde, dat
aangezien de Zusters van O. L. Vrouwe,
onderwjjs geven onderjde leiding van den
pastoor, en deze inrichting geen klooster
school is, van een sluiting der school
geen sprake mag zjjn. De Procureur
der Republiek ging in beroep, maar het
Hot heeft de uitspraak bekrachtigd en
opnieuw de beschuldigden tegen de Wet-
Waldack-Rousssan vrjjgesproken.
De paters Benedict ijnea uit
Douai zjjn met 65 hunner leerlfngen
naar Engeland vertrokken. Aan het
Charings Crossstation te Londen werden
zjj door een overgroo'.e menigte begroet.
Na eenige woorden van verwelkoming,
begaven de paters zich met hunne leer
lingen naar het Charing Cross-hotel, waar
zjj vaiwegs den hertog van Norfolk en
den bisschop van Mtddlesbonrough een
adres ontvingeo, hen bedankende voor
hetgeen zjj te Douai deden voor de ka
tholieken en huDne verdrjjving nit Frank
rijk betreurende.
Zjj ontvingen ook een brief van deel
neming van den Paus.
Het was eene onaardige ontmoeting
die de Prefect van het Departement van
de Rhöne had toea bjj op bevel de
processie te Sainte Tey afgelaste. De
bevolking jouwde hem nit. Zoo werd
ook de onder-prefect van Tournon, die
Woensdag de twee kapellen van den
H. Franciscns nabg Privas moet sluiten,
niet alleen uitgejouwd maar met steenen
geworpen. Hjj werd door een 600 tal
personen ingesloten. De militaire macht
moest hem ontzetten.
De Commissaris van politie van Viviers
moest de bedevaartkapel van den Kal-
varieberg te Pradei sluiten. Hij werd
beschermd door een groote militaire
macht. Ondanks dit groot vertoon van
troepen jouwden en floten de burgers
den Commissaris nit. Weg metdehand-
langers van Combes! werd geroepen.
Gravin d'Uzès is ti Pa*iji voor de
Rechtbank gedaagd, omdat zjj in een
harer huizen gastvrijheid had verleend
aan uitgedreven kloosterlingen.
In hetEugelsch Hoogerhuisheeft Lans-
do w n e veiklaard, dat de Engelsche ge
zant te Belgrado, last heeft gekregen
niets te doen dat zou kunnen uitgelegd
worden als een officieele erkenning van
de voorloopige regeering. De Engelsche
regeering acht het onwenscheljjk, dat
hjj te Belgrado, zou zjjn bjj de inhuldi
ging van de nieuwe regeering. Hg heeft
mitsdien order ontvangen Belgrado tjjde-
lijk te verlaten. Franbrjjk, Duitscbland,
en Italië nemen een honding aan, welke
met de Engelsche overeenkomt. Rostand
en Oos'enrjjk zgu bereid het tien we
régime te aanvaarden, maar Rusland
vrienden en vriendinnen, hoopten dat Ruh
land spoedig sterven zou, opdat zijne doch
ter eras'iger tijden bespaard zouden blij
ven.
Magda vertelde hem nooit als zjj 's avonds
eens uitging. Hij zou hare bedoeling begrepen
hebben en daa'door zeer ontstemd zjjn geweest
terwijl hjj in werkeljjkheid hare zorgvuldige
verpleging slechts bjj zijne maaltjjden ver
langde en de laatste was 's a»oudsomzes uur.
Toen Magda zich in hare kamer voor het
theater kleedde week de beklemming van haar
die haar geest 'den heelen middag neerge
drukt had. De gedac'ite René spoedig, ten
minste uit de verte te zien, verschafte haar
reed» zoo veel vreugde, dat zij den brief nog
eens uit den zak haalde om hem opnieuw te
lezen.
Nu bleef haar oog het meest rusten op de
woorden:
Hoe vel ver van elkander, gevoelen
wjj dan toch, dat wij bij elkander behooren.
Onderweg naar de operazij moesten bijna
de halve Uings'raat doorwandelen—dacht zij
aan Rene's vertellingen, waarmede hij haar
aan de open ta'el zoo dikwijls onderhou
den had/ van de ongelooflijke moeilijkheden
om eene opera in te studeeren, van de dui
zenderlei hindernissen, die men van te
voren uiet zie', die dikwjjls uog op den laat-
sten dag voorkomen en veroorzaakt worden
door heesch geworden zmgeressen, barpen-
spelers met pijnlijk ontstoken vingers, nukki
ge tenoren enz.
(Wotdl vervolgd
