No. 5427
Vrijdag 26 Juni J 903.
28ste Jaargang.
Ïï)ag6laó voor *3Hoorö- on SLuiè-éiollanó.
Amsterdamsche Brieven
dïlagèa tfiufilanó,
BUITENLAND.
BUREAU St. Jansstr&at. Haarlem
Italië
Rusland.
Frankrijk.
Turkije.
Ouitsohland.
Kerkvervolging in Frankrijk.
lAMLIISIIll COM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Toor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Redact eu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
PBIJS DER ADVERTENIIEN.
Van 16 regels
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie h Contant.
50 Cents
7% s
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publicite, Etrangère
Q.L. DA UBE 4' Co JOHN., F. JOMES Suec. Paris 316»» Faubourg Montmartre
Zondag 21Juni, de langste dag de* jaan».
Ik neem mjjn overjas en ga een wande
ling maken. Mjjn overjas?Ja, want
tempera'uur en luchtbewolking dom meer
aan een Septemberdag dan aan midden
zomer denken. Waarheen?
Er is alom heel wat te zien iD de hoofd
stad. Amsterdam is bezig zich op sommi
ge gedeelten te moderniseeren. Vooral de
omtrek der Nieuwe Bears trekt een
nienw kleed aan. Dr. Cay pers heelt
gezegd «Wanneer de omtrek der nieuwe
Beurs wat meer in overeenstemming is
gebracht met het nieuwe gebouw, zzl zjjne
schoonheid beter tot haar recht komer.> 1
En men is nu volop begonnen dien om
trek te veranderen. Langs het Damrak
verrjjst bet eene nieuwe gebouw naast
het andere. Met koortsachtigeu haast
schijnt daar aan de herschepping van het
aanschgn te worden gewerkt. Nieuwe
passages, verbindingen tusschen Damrak
en Nieuwendjjk, nieuwe winkels, wis
selkantoren, lunch-rooms, betwisten elkan
der weldra den voorrang. De Nieuwen-
dijkjgeljjkt wel eengroote bouwwerkplaats,
de eane schutting grenst aai de andere
eu waar er eene verdwjjut en een nieuwe,
wrelderige gevel zich aande blikken ver
toont, verrijst weder aanstonds eene an
dere, waarachter moker en breekjjzer het
oude gebouw doen ineenstorten.Bet geheel
modern ingerichte, met breede trappen,
lifts, smyrnascbe tapjjtea, electrischever
lichting voorziene manufactuarmagazjjn
van Schade en Oldenkott, - het
vroegere Keizershof, zal weldra zjjn me
dedinger vinden in het reuzeuraantelma-
gazjjn van Brennekmejjer en Co. en
de Nieuwe Groote Bazar, die staat te ver
rijzen op de puinhoopen van S i n k e 1s
magazijnen zal beiden in uiterljjk schoon
en weelderige inrichting voorzeker niets
toegeven. Zoo zullen Nieuwendgk en Dam
rak weldra een geheel nieuw aanschjjn
krjjgen en ook de Stille Zjjde van het
Damrak, waar nu reeds de vernieuwde
gevel van het Bible-hotel zjjne verbreede
vleugelen ontplooit, zal in die herschep
ping deelen.
In het begin der volgende maand komt
ook de Oude Beurs onder den sloopings-
hamer. Sic transit gloria mundi. Wat al
hartstocht heeft daar gewoed! Wat vlij
mend leed is daar gekropt en verborgen,
wat triomf uitgeschaterd. Fortuin, n gt"
maakt, fortuinen verlorenHeden rjjk,
morgen arm! Uw val is mjjn opkomst!
FEUILLETON,
Vervolg).
Nu valt zj) zelve, de oude Amsterdam
sche beurs Wat zal haar vervangen
Of zal de ontstane ruim e in een wan
delpark herschapen den Dam kom-ui ver-
grootsu En zal het ontberende Com-
mandants-huis de Oude Beurs volgen in
haar val?
Wel jammer dat Amsterda u's financiën
niet toestaan in de eerste plaats te v.a-
gen, naar wat het mooiste zou zjjn maar
dat wel degeljjk dient rekening gehou
den te worden met de ei?che.i, die de
geldelijke toestand stelt.
Men begint anders den Dam aardig te
ontruimen. Van de zgde van het Paleis
zgn al de trams en tramlgnen verdwe
nen en nn voor goed, naar 't schjjnt, ach
ter het Paleis, naar de Raadhuisstraat
cn dan Voorburgwal of naar de an
dere zgde van den Dam naar het com-
mandan tshuis verbannen. Zoodoende wordt
de Dam een ruim plein en de Amsterdam
mers zuilen spoedig aan de nieuwe stand
plaatsen der trams gewoon zgn. Op dit
oogenblik moet men, als men niet gewoon
handelsstelen, aan de Noordzee vooral,
Amsterdam aangedaan wordt.
Dat die pogingen vergezeld gaau van
8tÜg'Dg der belastingen is natuurlijk.
Die belastingen zgn echter nu tot eene
hoogte gekomen, dat grootere druk n;et
meer te dragen is en het Rgk wel zal
dienen bij te springen om de Hoofdstad
de middelen te verschaffen zich in haar
rang te handhaven.
Maandag had te Palettreda een ver
schrikkelijk geval plaats. Een 30-tal
werklieden schuilden tijdens het onweer
op eeu stelling onder den boog eener in
opbouw zjjnde brug.
Plotseling zakte de stelling onder fcet
gewicht der menschen ineen. Vjjf werk
lieden waren op slag dood en twintig
anderen werdsn ernstig gekwetst.Slechts
vgf kwamen met den schrik 'rjj.
In een toespiaak heeft Z. H. L e o
XIII gewezen op de moeilijkheden waarin
zich hel Katholicisme bevond. O reral laat
14
Te hertogin zag haar aan als eene echte
dame ,van de wereld, maar door de aan
trekkelijke persoonlijkheid der buitengewone
vrouw altijd weer opnieuw geïnteresseerd, gaf
Fare Hoogheid de hoop niet op hier nog
eenmaal eene bekeering te weeg te breDgen.
l aar Hortense altijd gewoon was volkomen
vrij hare meeuing te zeggen, over alles, wat
haar voor den geest kwam, viel het haar
altijd een beetje moeieljjk, zich bij de herto
gin in te houden, want de goede vorstin kwet
sen wilde zjj voor niet nog zooveel.
Zij verzamelde daarom altijd eerst de nol-
dige kalmte, voor zjj naar het slot ging d.w.z.
zjj las wat in de eene of andere brochure
om de hertogin door hare kennis der kosten
ei de uitdeelingen der volkskeuken in N.
zoowel als de inrichting voor ziek-nverple
ging in N.N. te verheugen, i it moest echter
onmiddellijk voor het begin van den theeavond
bij de hertogin geschieden, want anders ver
gat Hortense alles weer.
Daarom werden de in stilte verlooiden ver-
zoeht om twee, in plaats van om vgf uur te
komen.
is met de tram te rjjden, wel eens naar (j(J (jer christenheid vgaudige strco-
de standpla itsender verschillende verplaat
ste trams gaan zoeken. Het aanleggen toch
der nieuwe lijnen en de verandering dtr
oude in electrische banen, het verande
ren en versterken van bruggen, is op dit
oogenblik in volle werking. Ea zoo trekt
Amsterdam, dut in de buitenwgken reeds
het moderne gewaad droeg, ook in zgn
drukste en meest bewogen gsdeelte eene
nieuwerwetsche kleediDg aan. Eén wen*ch
moge echter vervuld worden Moge het
oude Amsterdam in zjjne heerljjke grach
ten ten minste zgn ond, eerbiedwaardig
karakter bewaren
Ligt er nu tegenspraak in deze voort
durende, bjjna koortsachtige verbouwing
van oude, en aaubouwing van nieuwe
magazijnen en winkels, in de steeds
voortgaande uitbreiding der stad door nieu
we straten en geheel nieuwe wjjken en
de bewering, dat de zaken slecht gaan,
dit de handel kwjjnt, dat Amsterdam arm
wordt en dat de oude werkzame geest
verdwenen is?
Mjj dinkt, eenigszins wel. Geen vreem
deling ten minste, die Amsterdam bezoekt,
zal den indruk krijgen van kwjjning en
achteruitgang, maar wel «au een werk
zame, krachtige poging om te voldoen
aan de eischen van den geest des tjjds
en Amsterdam hiren rang onder de we-
leldstsden te doen behouden, niettegen
staande de ontzettende concurrentie, die
vooral op het gebied van handel en
scheepvaart door de andere Enrope.sche
Magda was haren dag begonnen met de
gedachte, dat René haar niet bezoeken zou,
want bij Hortense zou hij daarover eerst met
haar spreken.
Maar zjj had zich voorgesteld, dat hij haar
een briefje ol een paar bloemen zenden zou
en haar vol ongeduld vragen, of zij gisteren
avond trotsch en gelukkig ge .eest was en aan
hem gedacht had. Zij trachtte zich \oor te
stellen, wat hij haar wel schrjjven zou.
Maar toen het eene uur na het andere ver
liep, zonder dat er iets van hem kwam, nam
zij zich voor, nooit meer op iets te wachten,
want hare fantasie bereidde haar teleurstel
lingen zoover had zij hem nu re ds leeren
kennen, dat hg niet de min was om altjjd
even teeder en galant te zijn.
Nicolai was zeer gelukkig, toen Kathi hem
meldde, dat de juffrouw reeds om twee uur
wegging. Dau kwam zjj ook vroeger terug en
bleef den geheelen avond niet weg, want de
Zondagavonden waren voor hem l'ie bracht
hg bij den lijdenden mau door en het goed
aardige meisje.
Hij belde reeds om half twee beneden aan
de voordeur, want Zondags kwam hij nooit
in Magda's atelier, omdat het daar dan stil
was en er zich niemand bevond. Hjj vermeed
het steeds, met haar alleen te zgn.
Ik wilde maar even hooren, of gjj nog
bijzondere maat egelen wilt nemen, zeide Kif,
1 \S n.3 n nivl f J .1
miog gevoelen, in de zeden, in de wetter,
de openbare instel'ingen, in de philo-
sophie, de schoone kunsten, in de lite
ratuur. Men moet echter op God's goed
heid blijven vertrouwen. Ten slotte zeide
Leo XIII, dat hg binuenkort hierover
eene encycliek zal uitvaardigen.
Eeuige Sirvische officieren die te Sl:
Petersburg vertoeven,-zgn daar in het
uiispauningslokaal «Aquarium» uitgejouwd.
Zg werden verder met aardappelen
en dergelijk werpgerei verdrevenzij
durven zich niet meer in heï openbaar
te vertooDeo. De verontwaardiging der Rus
sische pers neemt met den dag toe.
In de Libre Parole kenschetst Edouard
Drumont op eigenaardige wjjze den
tegmwoordigen toestand in Fiaukryk.
De politie valt op een Vrjjdag een huis
binnen en vindt er een man aan tafel,
bezig met visch te eten.
Waarom eet ge visch vandaag?
Om mager te worden.
Dan is 't goed. Bij gezondheids
maatregel dus
In een an Ier huis wordt ook een man
gevonden die visch eet.
Waarom eet ge visch vandaag?
Omdat het Vrjjdag is en de H.
Kerk ons gebiedt dien dag vleescb te
derveD.
Zoc, das om godsdienstige redenen!
A bas la calotte! Dispersez-vouU
Z >o is thans waarlgk de toestand in
Fiankrgk: alles is er toegelaten, uitge
nomen zjjne godsdienstige plichten te
vervullen. De gewezen kloosterlingen
M agda lachte gelukkig, Zij had eene nieuwe
japon aan van zachtgrijze kl ur en een grooten
ruiker herfstviooltjes tusschen ha/r wit cein
tuur.
Haa' blozen en Flemmings brief hadden
htm een slapeloozen nacht b zorgd.
Maar nu wachtte hij, dat zj hem vragen
zou, hoe het met hem ging. Anders was deze
vraag e n soort van kwelling voor hem. Zij
herinnerde h m er aan. dat zijne eer en rnen-
schelijkheid hem verboden, om naar ha e band
te dingen of eene poging te wagen haar hart
voor zich te winnen. Omdat hg haar liefhad,
mocht hij zelfs niet vienschen dat dit weder
keerig was, want zulke genegenhed kon haar
slechts ongelukkig naken Maar heden wilde
hij, dat zij naar zijne gezondheid vroeg en
dat geene nieuwe storende gedach e haar van
deelneming in zijn ouden vriend weerhielden.
Magda vroeg hem niets Zij was zoo vol
tnugde eu genoot reeds bij voorba tzij rag
er zoo blozend, gezond en schoon Lit.
Zoo zag hij hsar weggaan en ging bij de
oude Excellentie zitten, blijde, ten minste in
hare woning te zijn
Bené was reeds aanwezig, toen Magda het
salon b'j Hortense binnentrad.
Zg groetten elkander hartelij'r.
René keek baar vol vreugde in de oogen.
l at zjj geleden, gewacht, en teleurstelling
ondervonden had, was vergeten. Een onuit-
daar Magda zelf de deur voor hem opende, sprekeljjk geluk vervulde haar hart met kin-
Neen, papa is heden heel wel. Ik denk derljjke blgdscbap
ook om Vi;f uur terug te komen. j Hortense had ergens achter palmen en een
at zgt ge schoon vandaag. der Spaansehe wanden gezeten, waardoor de
mogea zelfs niet meer samen komen, of
zjj worden vervo'gd en veroordeeld. De
processies worden verboden of door het
gespuis aangevallen, maar aan socialisten
en anarchisten woidt volle vrijheid van
minifest°eren gelateD.
De luchtreiziger Santes Dnmont
is Dinsdagmorgen met zjjn bestuurbaren
ballon van Neuilly naar Parijs gekomen.
Hg vert ok in de richting van den triomf
boog, gevolgd door talrjjke wielrjjders.
Op de Place 1' Etoile gekomen, deed
hg den ballon rond den triomfboog zweu-
ke ea daalde deu boulevard af tot aan
het huis dat hjj bewoont. Hjj laudde
recht tegenover zgn woning, stapte oit,
ging het ontbjjt nemen en steeg omhoog
om rair Nmitly terug t9 keeren. San
tes Dumont had groot succes.
Hoe man in Turkjje het volk inlicht
is treurig. De Sultan heeft van den
moord te Belgrado aan de dagbladen
strengen last gegeven hierover geen
woord te zeggen
Daar de dood van den Koniug van
Servië echter toch aan het publiek moet
worden bekend gemaakt, veroorloofde de
censuur aan de dagbladen te vermelden
dat koaing Alexander van Servië
j in den afgeloopan nacht gestorven was.
I Verder niets. Tegeljjkertjjd aankondigen
dat koningin D r a g a dood was, dat
vond mea te gev arljjk. Hit publiek koa
dan een drama vermoeden. Voor het
Turksche volk leett koningin D r a g a
dus Dog, maar ze is weduwe.
Men weet dat president C a r n o t, ko
ning Humbert, de keizeriu van Oos-
tenrjjk gestorven zgn voor de
Turken, de een aan een hartkwaal, de
ander aan een beroerte en de derde aan
peritonitis (bnikvliesontsteking).
Een nieuw bericht meldt echter, dat
de Turksche Regeering thans voor de
pers de censnnr heelt opgeheven, inzake
den moord op het Servische konings
paar.
Men heeft van regeeringswege den
dagbladen verzocht dat deze hun afschuw
zoudeu u tspreken over de gepleegde
gruweldaad.
De Duitsche socialisten hebben een
manifest uitgegeven van den volgenden
inhoud
«De leden van de Duitsche sociaal-
demccratische paitjj, die bjj de herstem
mingen zich zullen hebben uit te spre
ken vóór of tegen de candidaten der ons
vjjandipe partgen, zullen slechts moeten
stemmen voor den candidaat die zich bjj
zgn verkiezing bereid verklaart om te
jjverenlo. ten gunste van het behoud
zonder eeüig vcorbehoud, van het alge-
meeu kiesrecht voor den Rgksdag; 2o.
tegen de verhooging van de bestaande
rechten op de eerste levensbehoeften3o.
tegen elke nieuwe indirecte belasting of
yerhoogiog van de bestaande belastingen,
groote, ruime zaal in kleiae gezellige kamer
tjes verdeeld was Nu kwam zg te voorschijn
en liet zich Magda's stormachtige begroeting
welgevallen.
Zij vond het zoo roerend, te zien, hoe het
anders zoo terughoudend meisje, nu sointjjds
jubelde van geluk, om het volgende oogen
blik schuchter weer te verstommen, alsof
Magda het niet recht goed vertrouwde aan
hare rechtmatige vreugde te gelooven.
De maaltijd was even vrooljjk als die op
den verlovingsdag, behalve dat zjj elkander
nu met moesten aanspreken, wat voor het
oogenblik eene bijzondere bekoring voor
hen had.
Als de knecht, die bediende, niet tegen
woordig was, verhaalde Magda van hare dioaze
gedachten nu, tegenover hem en zijne schit
terende oogen vond zij ze dwaas. Hoe had zij
gisterenavond n ar hem verlangd en zich in
gebeeld, dat hjj net gevoelde al» zij, en dau
die wreede ontdekking, dat hjj zoo vrooljk
naar dea //Wilden man// gegaan was.
René lachte en verklaarde haar, dat zjjne
zenuwen na zulk eene taak te ove'spannen
waren, om zich in den stillen huiseljjken
i kring aan banden te legdendan moest hij
leven en beweging om zich heen hebben, dan
moest hij kunne i uitrazen in gezelsohap van
vroolijke luidruchtige makkers.
Als tegenwicht vo r de hoogste, geestelijke
jpspanning was onschuldige vrool .kbeid het
beste middel, die ook het hoofd gezond hield,
terwijl hij krachteloos en zenuwachtig werd,
oodra hij zich overgaf aan zjjn gevoel van
welke van de dagaljjksche verbruiksar-
tikelen worden geheven; 4o. tegen elke
uitzonderingswet (als de sociaustenwet)
en tegen elke poging, strekkende om de
bestaande wetteljjke rechten te vermin
deren; 5o. tegen elk nieuw wetsontwerp,
betreffende leger of marine, dat zou be
doelen den bfla tiügbetaler nieuwe lasten
op te leggen.
Moor het geval geen enkel candidaat
bereid zou worden bevonden om deze
voorwaarden aan te nemen, ware het
wenschelgk zich geheel van stemming
te onthouden.i
Er zullen in den nieuwen Dnitschen
Rgksdag 4, misschien vgf leden zitting
hebben, die reeds in den eersten Duit-
schen Rjjksdag een zelel hebben bezet,
n.I. Richter, Bebel, graaf H o m-
pesch, Lender, en misschien v o n
Kardorff, zoo deze bjj de herstem
mingen wordt herkozen.
Het vurig verbeide Amerikaansche
smaldeel, bestaande uit het linie-schip
Kearsarge en de kruisers Chicago en San
brancUcij te Kiel binnengeloopen. De
schepen gingen liggen iade binnenhaven
na ODder het biunenloopen de vlag vaa
het linie-schip Wettin, de rjjksoorlogs-
vlag en desfranibatterg yau Friedrichsfort
begroet te hebben.
In den loop van den middag heeft de
Amerikaansche admiraal Cotter aan
prins II e i n r i c h en zgn gemalin een
bezoek in het paleis te Kiel gebracht,
dat prins Hein rich later beant
woordde aau boord van de Kearsarge.
In het dorp Ste-Fey bjj Lyon hebben
d i socialisten het gewaagd de processie
te beleedigen en de vrome deelnemers
uit te jouwen. Dat zou hun betaald wor
den gezet. De Katholieke m innen maak
ten front tegen de bende godloochenaars,
slopgen er duchtig op in en dreven de
socialisten op de vlucht.
De aanvallers werden tot Lyon toe
achtervolgd en daar nog eens flink af
geranseld, hun roode vlag werd aan
stukken gescheurd. De Katholieken ble
ven meester van de straat en trokken
de stad rond onder het geroep van
«Leve de Vrgheid!» Weg met Com
bes!»
De jongste] vergadering der Fransche
Kame-, waarip het wetsontwerp is aan
genomen, dA gewezen kloosterlingen ge
durende drie jaar het recht wordt ont
nomen om onderwjjs te geven, was zeer
interessant omdat bleek met welk een
vinnigen haat de godsdienstloozen de
persoonlijke vrgheid aanranden; ze'.fs on
der het schrikbewind weiden zulke vrjj-
heiddoodende maatregelen niet genomen.
Eeuige leden der linkerzjjJe verklaar
den vlakaf, dat zjj de nieuwe wet nut
teloos vondeD. Zg vroegen, dat men
eenvoudig het godsdienstig onderwjjs zou
verbisden. Anderen daarentegen vonden
dat de wet te ver giüg en dat een enkel
kloosterling toch geen congregatie uit-
genegenheid en sentimentaliteit.
Magda nam deze verklaring van hem ge
willig aan en was er dankbaar voor, zonder
dat zij zich van deze behoefte eene duideljjke
voorstelling kon n aken.
Gij zult er u later dikwjjls door ge
krenkt gevoelen, zeide hjj, maar gij zult het
leeren begrijpen, ea het spreekwoord verstaan:
Alles begrjjpen is aHes vergeven.
Ha, sprak zjj op levendigen toon Die
spreuk is een gevleugeld woord, z oveel heb
it al wel begrepen. Daarentegen schijnt het
de plicht der liefde en het lot der vrouw te
zgn, om te vergeven, wat men niet beirriint.
Bravo z ide René.
Hoor nu eens aan, zeide Hortense, het
kind beeldt zich reeds theoriën in.
.Ta, in uw bijzjjn komen er verstandige
gedachten in mjj op die mjj vertrouwen schen.
ken maar als gjj er niet zijt zjj vol
tooide den volzin niet. Haar oog zag hem
smeekend, lie'devol aan.
- O God sprak hjj fluisterend en nam hare
hand, om d:e vol teederheid te drukken.
Even na vier uur zond Hortense het bruids
paar weg, men had afgesproken, dat Bené, na
Magda wegens de Zondagsdrukte op straat
thuis gebracht te hebben, met haar naar Z .ne
Excellentie gaan zou. Hij kon daar in Nico-
lai's bijzjjn koffie meedrinken en zoo onge
merkt een bezoek brengen b§ den ouden,
zieken man.
Wordt vervolgd.)
