No. 5428
Zaterdag 27 Juni 1903,
28ste Jaargang.
2)aqËlaè voor cfflooró* on S/uiè'&Colland.
„Het Duitsche Clericalisme."
cffiagèa cRufilanó,
BUITENLAND.
aSHias
Rusland.
OoBtenrij k-Hongarije
Zwitserland.
Engeland
Uuitschland.
HAmME CIOIMI
-Tin 1 -rvTT-cTjrnvnw^TT^Ta
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
f 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,50
Voor het buitenland 4 2,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Red act eu r-U itgever, W. KÜPPERS.
BUREAU St. Jansstraat. Haarlem
PRIJS DER ADVERTENTIE*.
Van 16 regels50 Cent»
Elke regel meer7%
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publicitê, Etrangère
G.L. DAUBER Co JOHN., F. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartre
Wanneer L1 Européen is opgericht nut
het bepaalde doel het clericalisme*,
m.a.w. het Katholicisme, te bestyden,
dan dient erkend, dat dit weekblad op
zjja manier zyn uiterste best doet om
te beantwoorden aan zijn bestemming.
Het Parysche orgaan vat wat men
van een blad, dat pretendeert een licht
baak te zjjn voor het denkend Europa,
niet zou veronderstellen zjjn taak
overigens zeer luchthartig op; de onwe
tenschappelijkheid van zijn redacteuren
in godsdienst-quaesties is fabelachtig groot,
grooter zelfs dan men verwachten zou
bjj onze tegenstanders, van wie bekend
dat zij zich in het algemeen niet de
dryven, wat hem, helaas, al te goed
gelukt is!
Dit alles vindt men onder diverse
hoofdstukken in één het laatste
nummer van 1/Europeen en dan op den
koop toe nog een interessante beschou
wing over »het Duitsche clericalisme*
interessant vooral met het oog op
den uitslag der Ryksdagverkiezingen,
welke Dinsdag j.l. plaats hadden.
Eecige scherpzinnige geesten zegt
het blad zjjn van meening dat er
binnenkort reeds in Duitschland slechts
twee machten van beteekenis zullen over-
blyven: Catholicismus und Social-Demo-
cratie.
Een feit is vervolgt R Européen
dat in dat land, welks bevolking groo-
tendeels protestant is, de katholieken
»e<;n meer dan verontrustende* invloed
en beteekenis hebben verkregen.
Het brave bad wil niet beweren dat
bet geheime doel van het Duitsche ultra-
montanisme geen ander is dan het cesaro-
papisme te doen zegevieren, maar op het
oogenblik, dat de Jesuïten op het punt
zyn om weer in Dnitschland toegelaten
te worden, is, meent de schrjjver, elke
ongerustheid hoe overdreven ook, ge-
rechtv aaidigd.
is
moeite geven om de katholieke leer, in
stellingen en gebruiken ook maar opper-
vlakkig te bestudeeren.
In het laatste nummer kan men splin
ternieuwe dingen lezen over de onwetend
heid en de onbeschoftheid der Spaanse'ie
Jezuïeten,die hunne leerlingen niet eens
zoo ver konden brengen in de meetkunde,
dat dezen een begrip kregen van een
decimeter, zooals gebleken is uit een
examer, pus te Madrid afgelegd. Won
dere onthullingen worden gedaan over
onze missionarissen in Cochin China,
die zelf een goed leventje leiden, ïich
toeleggen op het verwerven van aanzien
lijke fortuinen en het werken en.het ploete
ren voor het zieleheil der arme heidenen
overlaten aan de inlandsche katholieke
priesters. Verder wordt met ernst staande
gehouden, dat de talryke bekeeringen
in het missiegebied, waarover deFranrchen
het protectoraat hebben, moeten toege
schreven worden niet aan innerlijke over
tuiging, maar aan de zucht om te komen
onder de bescherming der Franschen en
vette postjes machtig ts worden.
De speurhonden van L Européen drin
gen door tot in het Vaticaan. Zjj weten
te verzekeren dat de Paus wel degdlyk
Loubet zal ontvangen, ook al brengt bij,
het katholieke hoofd van een katholieken
Staat, het eerst een bezoek aan het
Quiriuaal, de Paus iB om de Fransche
Regeering gunstig te stemmen, gedwon
gen toe te geven op een punt, waarin
zoowel Pias IX als Leo XIII tot hiertoe
zich onverzettelijk toonden.
Verder wordt van dezelfde »wèl inge
lichte zjjde* vermeld dat de Paus, om
keizer W i 1 h e 1 m te believengeïntrigeerd
heeft by de laatste keuze van den gene
raal der Franciscanen, met bet doel de
benoem'ng van een Doitscher door te
FEUILLETON,
Bachem in weinig tijd heeft gemaakt
tot een mededinger van de officieuze
Rolnische Ztkung. In deze vereenigingen
vergaderen elke wesk zoowel de meester-
gezelleu als de leerlingen. President is
altjjd een kapelaan van de parochie.
Dis priester zorgt ook voor de stoffelijke
belangen, want de vereeniging is tege-
ljjk bank, vereeniging vau bijstand en
feesten, club en middtlpuut van verkie
zingsactie.
«Men kan zonder overdrjjving zeggen
dat in Duitschlaud bjjoa alle werklieden
die niet socialist zyn, katholiek zyn, en
het zou niet onmogelijk wezen, dat in
eene min ot meer nabjj zynde toekomst
mond van eeu tegenstander, werkt op
ons, Katholieken, opbeurend en verhef
fend op een oogeablik, dat de socialis
tische Veruiavts mei tartenden overmoed
zyn tegenstanders durft toeroepen
«Duitschlaud wordt het land van het
onoverwinnelijk voorwaarts dringend so
cialisme; het wordt de bevrjjder, de ver
losser; de zegepraal van het Duit
sche proletariaat is de zegepraat van de
Duitsche beschaving. Aan ons het Rijk
Aan ons de wereld
Neen, Vorwarts, aan de uwen behoort
niet de wereld! Eén macht zult ge nim
mer overwinnen, wjjl de «poorten der
hel» tegen haar niets vermogen het
de twee partyen (Catholicismus und So- is de Katholieke Kerk, het is het Ka-
siaal-Democratie) alleen het strydperk tholicisme. Wanneer gy het woord niet
bleten behouden: de rooden en de zwar- I gelooft van den Goddeljjken Meester,
15.
Vervolg),
Door de stad en in de Ringstraat liepen zj
naast elkander. Hier en daar kon men een
blik werpen op het geel roode wond, dat ach
ter de tuinen in de Ringstraat op de helling
des heuvels lag.
Beiden voelden een vurig verlangen in zich
opkomen, naar gindsche schoone wandelwegen
want hierin kwamen ze overeen dat de natour
hen in ée beste stemming bracht, en op
hetze'fde oogenblik zeiden zij Konden wij tocb
maar naar het wond gaan
Dat zij zoo ge'ijktjjdig dezen uitroep slaak
ten, maakte beiden gelukkig
1 at wil zooveel als het moet zoo zijn.
Een half uurtje maar, smeekte hij.
Magda dacht er niet eens aan, dat1 et voor
vreemde menschen iets buitengewoons kon zijn,
als zij met Bené klemming in het woud ging
wandelen, l'e onschuld van haar hart was zoo
volkom n. dit zij er nooit aan dacht, dat
anderen zoo iets verteerd konden uitleggen.
keu eersten weg, die tusschen twee villa's
naar het woud leidde, sloegen zij in. Tegen
den helderblauwen hemel stok de zoom van
het oploopende woud heerlijk a', waar zich
tusschen het donkergroen der dennetoppeu,
»Het Katholicisme iu Duitschland
letterlijk VEuropéen is vooralpracHseh.
De priesters worden niet genegeerd door
bun cosluum en de anti-clericalen kunnen
niet, geljjk in Frankryk, schreeuwen
tegen het dragen van den toog. Het
Katholicisme is georganiseerd zoowel in
de katholieke als in de protestantsche
streken.*
Ziehier een treöend voorbeeld:
Te Berljjn, een stad, welke-bevolking
overwegend piotesiaut is, tellen de ka
tholiek i werklieden vereenigingen 20,000
leden, terwjjl de protestantsche, die meer
voordeelen schjjnen te schenken aan haar
getrouwen, er niet meer dan 1800 hebben.
Die katholieke werklitden-vereenigin-
gen (Gesellenvereine) welke zich zoozeer
uitbreiden, zyn bet werk van een i ries-
ter, wiens naam verbonden is aan alles
wat in Duitschland op de katholieke
arbeidersbeweging betrekking heeft. Ik
wil spreken van K o 1 p i n g, wiens dood
door de geestelijkheid terecht betreurd
wordt. Het orgaan van deze vereenigin
gen is tot dusver het Kolpingbla/t
welks redacteur tevens redacteur is van
de clericale Rolnische Volkzeitung, een
ultramontaanscb orgaaD, dat zyn directeur
de geelroode beukenkroneu zich verhieven
in eene rchoone kleuringmengeliug.
Hooger op cn verder af schenen de dennen-
toppen door blauwe gebogen lijnen doortro ken,
open plekken tusschen de reien der 'ooomen.
Een sterke geur van dorrend loover vervulde
de lucht en gaf iets karakteristieks aan de
omo-eving, Het kreupelhout, dat zijne kromme
twijgen tusschen grijze en bruine stammen
uitspreidde, was nog groen, zoodat deze nog
iu hun lentedos schenen te preken,
Zij liepen langzaam op een rechten, lang
zaam glooienden weg voort, waarvan de wand-
muren boven aan den gezichtseinder ineen
schenen te loopen en slechts eene kleine ron
de opening lieten, welke deed vermoeden, dat
men van daar eeu schoon vergezicht zou heb-
hen.
Zjj ontmoetten cc nige bekenden, die wel wat
verbaasd groetten wat echter René evenmin
als Magda bemerkte. Zij lieppen zwijgend naast
elkander voort. De volkomen tevredenheid in
hun beider zielen was zoo groot, dat zij geene
behoelte gevoelden om iets te zeggen.
Kené was m t zijne gedachten plotseling
midden in zijn arbeid. Met zijn geeatesoor
hoo'cle hij op eens duidelijk de instrumenta
le klaaken voor een tooneel, tus.-chen zijn held
en zij Re heldin.
Zoo helder en k'aar als de zon stegen de
tonen van het orehest voor hem op, beheerscht
door het zoete motief.
Wij zijn zoo dadel jk aan ons huis zei-
de Magda's stem.
René s*hrikte op en zag haar een seconde
taD, d e elkander niets toegeven in deug
delijkheid van organisatie.
«De Katbolieken twjjfelen er niet aan,
en de Keizer-zelf in het vooruitzicht van
deze gebeurlijkheid heeft reeds zjjne sym
pathie betuigt aau de Katbolieken, die
zyn eenige steun zullen zjjn. De pries
ters zien in de verte den gelukkigen dag
na leren, waarop de dynastie der Ho-
henzollern gedwongen zal zyn van het
Protestantisme, dat haar groot maakte,
over te gaan tot het Katholicisme, dat
haar op den troon zal handhaven.»
In de laatste zinsnede en andere, die
wjj onvermeld lie en, kruipt de bekrom
pen, domme anti-c.'ericaal er weer uit.
Mear overigens kunnen wy den schrijver,
die tegen het clericale gevaar wilde waar
schuwen, niet anders dan dankbaar zyn,
dut hjj juist op dit tydstip, nu het on
weerstaanbaar voorwaarts rokkend so
cialisme de wereld verschrikt, door de
triomfen, bjj de pas afgeloopen verkie
zing behaald, als een hoogst onpartjjdig
en onverdacht getuige optreedt van de
Wiens voonpelling niet falen kan, gy
hebt slechts te luisteren naar het getui
genis van den vrydenker, die tegen wil
en dank gedwengen wordt de verwezen
lijking van deze profetie te constateeren
op het eigen oogenblik dat gy u van de
eindoverwinning zsker waant!
Stelselmatig worden de Finnen onder
den Russischen knoet gebracht eu wordt
dit volk de vrijheid geheel ontnomen.
Êeu nieuwe order uit St. Peteisburg, die
door den Czaar bekrachtigd is, verbiedt
deu Finnen het hebben van gewerei en
schietvoorraad, zonder bijzondere vergun
ning van den Gouverneur-generaal. Jacht
geweren val'en echter buiten de veror
dening.
Frankrijk.
Bjj de groote revue van het Fransche
leger te Longchamp zal een infanterie
compagnie voor het eerst in geheel mo
dern legeruniform gekleed gaaD, name-
beteekenis der Katholieken en der katbo- §rBze11 D® A^Wnnn^n^Irn^
kraag, bruine meta en knoopen, grau-
lieke actie in Duitschland.
Het Katholicisme alleen nog in staat
om de bedreigde sociale orde te redden
en Duitschland tegen een omwenteling
te behoedenbet Katholicisme alleen
nog bjj machte om de arbeiders tegen
de sociale besmetting te vrjjwaren; het
Katholicisme door zyn bezorgdheid ook
voor het stotfelyk lot van den werkman
zich het vertrouwen eo de liefde waardig
makend van hut volk; de katholieke
priester door den vrjjdeuker gehuldigd
als mannen bjj uitstek, die door hun so
ciale werkzaamheid den ondergang der
bestaande samenleving tegenhouden,
zulk een getuigenis, vernomen uit den
als verstoord a n, alsof hij niet wist, wie zjj
was en hoe zij hier bj hem kwam. fan speel
de er een gelukkige glimlach om zjjn mond.
Zwijgend was zij na st hem voortgegaan,
omgekeerd, teruggeioopen en hg was werktui
gelijk met haar medegewandeld.
Gij, goede engelzeide hij. De plaats
iu mijn muziekdrama, die zooeven ontstaan is,
merken wij met een ro ode streep.
Zjj had al den t,d met een gevoel van
gekrenkte eigenwaarde gekampt, dat hij haar
zoo heel en al vergat. Nu beg eep zij, dat
zjj ongelijk gehad had, dit gevoel niet met
geweld te onderdrukken.
Maar pijn deed het toch, bittere pijn, als
op deze wijze of zijn beroepsleven, «f zijne
muzikale composities hem verhinderden, zich
aan haar te wijden, en pijnlijk viel het baar
ook, zich daarin zwijgend te schikken.
Hier, zeide zjj en opende met een klop
pend hart het jjzeren hek van den tuin voor
het huis.
t'et was zoo'ii groot en gewichtig oogen
blik, dat René haar huis betrad en baren
vader zag. Bené echter zette een heel vroo-
lijk gezicht, op zjjn gelaat nog de afschadu
wing van de heerlijke ingeving, die hij zoo
even gehad had
Boren op de derde verdieping sprong Ni-
colai van zijn stoel op, waarin hij bij het
raam had zitten lezen, terwijl van den anderen
j kant der kamer de lijdende, man in zijnen
rolstoel in eene zachte sluimering gedommeld
1 zat.
j Er was g heli. Dat moest Magda zijn
wen, slappen Boerenhoed met cocarde
op den opgeslageu rand.
Deze proef zal beslissen of het ge-
beele Fransche leger aldus zal gekleed
worden.
Uit Weenen wordt gemeld, dat by den
doortocht van koning Peter van Sorvië
aldaar aan het station een aantal belang
stellenden, onder wie de te Weenen aan
wezige Servische studenten aanwezig wa
ren om den nieuwen vorst te huldigen.
Een der studenten hield een toespraak
tot den Vorst en aan toejuichingen was
geen gebrek.
Koning Peter herhaalde aan een
ieder die het hooren wilde, dat hy een
precies om vjjf uur, zooals zg gezegd had.
Hij ging naar beneden, om de deur open te
maken, want hij was hier als te huis. In de
kleine gang was echter Kathi ook reeds aan
de deur.
Wat keken beiden verbaasd op, toen naast
'a ook een heer op de stoep stond.
Fltmmingriep Nicolai. Zjjn gelaat
was doodsbleek en hg keek Magda aan. Deze
voelde zijn blik heden zelis niet, maar deed
reeds hoed cn mantel af, terwijl Kené op
vroolijken toon zeide
Ik heb de eer gehad, met mejuffrouw
Ruhland bij meviouw van Eschen te dineeren
en mocht haar nu naar huis vergezellen. Tot
belooning voor dezen dienst heeft juffrouw
Ruhland mij op de thee uitgenoodigd. En
het doet rag genoegen, u hier te treffen Ni
colai.
Hg keek den schilder zoo eerljjk en lachend
aan, dat deze bij al zijn stillen kommer zjjne
genegenheid voor René opnieuw in zich voelde
opwellen en hem hartelgk de hand schudde.
Zg gingen het sabn binnen. Magda liep
naar haren vader toe, omarmde hem en sprat:
Papa, hier is een goede vriend van Hor-
tense, die u even -goeden dag wil zeggen.
Ruhland richtte zich een weinig op, in
zjjne oogeo kwam wat meer levenhet lichaam
bewoog onrustig en met de handen streek hij
heen -en weer over de gladde leuning van
den rolstoel.
Die moet weg weg weg 1 be
val hij heftig en knikte bjj ieder woord met
het hoofd.
zuiver constitutioneel Vorst wil zyn, het
geen voor Servië zeker iets nieuws is.
Een drietal Katholieke afgevaardigden
van den NationalenRaaddehb. Haenggi,
Decurtius en Schmidt, hebben
bet verbod van den Bondsraad betreffen
de de nederzetting van Fransche orden
en congregaties gecritiseerd. Zy eiscben
dezelfde vryheid voor kloosterlingen die
andere vreemdelingen in Zwitserland ge
nieten.
Brenner, chef van het Departement
van Justitie, verklaarde, dat de Bonds
raad de stellige en dnide'yke bepalingen
van de grondwet in toepassing bracht en
deelde verder mede, dat in de laatste da
gen weer tien nieuwe Fransche Con
gregaties het pariteinsche gebied waren
binnengekomen,
Te Londen is men zoo goed als ge
reed om president Loubet van de
Fransche Republiek te ontvangen. Hooge
hofdignitarissen zyn na dagen langen ar
beid er thans in geslaagd om het defi
nitieve programma op te stellen.
Met het oog op het korte verblyf van
den President der Fransche republiek,
kon er geen sprake zyn van een vloot
revue, noch van eene reis in het Noor
den.
Maandagavond zal Koning Edward
in het Buckiagham-paleis een diner ter
eere van den heer Loubet geven.
Dinsdag zal er eene galavoorstelling in
de Opera plaats hebben, en Woensdag
zal de President de revue bijwonen,wel
ke de Koning te Aldershot over de troe
pen zal houden, 's Avonds van dien dag
heeft er ter eere van den boogen gast
een gala-bal teo paleize plaats.
Het is bjj de verkiezing van leden
voor den Doitachen Rijksdag gebleken,
dat zich in de toekomst de staatspartijen
oplossen in twee tegenover elkaar staan
de groepen nl. de Katholieken en So
cialisten. Deze toestand zal tengevolge
hebben dat de politieke en parlementaire
positie van het Centrum versterkt wordt
en deze party in de toekomst de steun
pilaar van het Ryk en als het ware het
eenige bolwerk tegen het sooialisme zal
blyken. Al zullen na de liberalen zich
met de katholieken vereenigen tot be
strijding van de socialisten of zich bjj
de laateten aansluiten tegen het ultra-
montanisme, in beide gevallen is het
voordeel aan den kant van de katholieken
en hun betrekkingen tit de regee
ring en tot den Keizer zullen dus
voortdurend stekker en nauwer worden.
Willen de niet-katholieken bet sooialisme
bestrijden en er niet ia opgaan, dan die
nen zjj zich aan te sluiten bjj de Ka
tholieke .staatsparty. Hebben de socialis
ten bjj de jo igste verkiezing een groot
succes behaald, dan is ook waar, dat dit
René kwam dicht bij den stoel staan, boog
zich over den zieken man heen en keek hem
vast in de oogen en greep daarna eene der
strijkende handen.
Wjj kennen elkander al lang. Zijne Ex
cellentie heeft vier en een half jaar geleden de
goedheid gehad, mj na de aanvaarding van
mijn ambt te ontvangen, zeide hij dan op
kalmen, bedaarden toon.
Inderdaad had René toen bij den minister
RuhlaDd een bezoek gebraoht en was twee
minuten lang zoo onvriendeljjk ontvangen
geworden, dat hjj zich diep gekrenkt geroeid
had en weggegaan was.
De mannelijke stem en den vasten blik
joegen Ruhland vrees aan. Teze woorden, wjj
kennen elkander reeds lang, brachten zjjn
geest in werkinr, Zooals het met velen dezer
zieken gaat, wist hg zelf, dat hjj niet ge
heel heer en meester over zijne gedachten
was en vaak wantrouwde hjj zich zeiven.
Wjj kennen elkander, wij kennen
elkander, stamelde hij half vragend in zich
zei ven.
René gevoelde bjj den aanblik van den
zieken man iets verschrikkelijks, eene men
geling van tegenzin en ongeduld. Voor zijne
bloeiende gezondheid was ziekte iets onver
draaglijks en het leven had hem nog geen
medelijden geleerd.
{Wordt vervolgd.)
