No. 5435
Dinsdag 7 Juli 1903.
Ü8sle Jaargang
HbagBlaó voor &Soorè~ on SCuió-^Lollanó.
Ongeloovige wetenschap.
cJÏÏagóa *3tuRlanè,
De keuken bij verschillende
volkeren
BUITUNLA N D.
Frankrijk
Amerika.
Zwitserland.
SCHICK
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen
f 1,20
1,50
2,90
0,03
R e d a c t e u r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
PBIJS DBB ADVEBTENUEN.
Van 16 regels50 Cent»
Elke regel meer7 Vi
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AöITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEirangère
G.L. DA LI BE fy Co JOHN., B. JONES Succ. Paris 31 tó Faubourg Montmartre
J^Prof. Beys Aengenent van het
Rageveltsche Seminaire wjjdt in de Ka
tholiek (aflevering Juni) eene beschou
wing aan de inwijdingsrede san prof.
Dr. Kernkamp, by het aanvaarden
van zjjn ambt als hoogleeraar in de Ge
schiedenis van de Universiteit van Am
sterdam.
«Over de materialistische opvatting
der geschiedenis» was de titel der pro
fessorale en inauguralerede. Een poging
om de Socialistische opvatting der ge
schiedenis te weerleggen en men kan
zeggen eene poging, die totaal, die ge
heel en al mislukt is. Immers wanneer
men de Voorzienigheid Gods in den loop
der wereldgebeurtenissen i iet geheel en
al erkent, dan moet men nooizakeljjk
geraken tot eene materialistische opvat
ting der geschiedenis Dat kan niet an
ders De geschiedenie-opvatting d r So
cialisten is dan ook het natuurlijke uit
vloeisel der ongeloovige en moderne we
tenschap; dan moet men de geschiedenis
der men8chheid gaau beschouwen als een
aanhoudende klassenstiyd en dan is de
o economische ontwikkeling der maat
schappij de reëele grondslag, waaruit men
de juridische, politische inrichtingen, de
godsdienstige en wysgeerige voorstellin
gen moet verklaren. En daarom zegt
ook prof. Aengenent zeer terecht,
dat het betoog van prof. Dr. Kern
kamp voor de Socialisten nu juist niet
zoo verpletterend kan genoemd worden en
de?e kunnen den professor terecht toe
voegen «Les gens, (jue vous tuez, se por
tent assez bien.» De lieden, die gjj meent
te doodeumaken het opperbest, terwy'
het geheele betoog van den professor
dus neerkomt op eea toegeven aan de
Socialisten.
Wil men de ontwikkeliogs-theorie dei-
Socialisten met succes bestryden dan
beeft men zich te plaatsen op een geloo-
vig standpunt, dan moet men erkennen
dat iu Gods hand is het bestuur en de
leiding der werelddat boven het gt war
rel en het streven der menschen eene
opperste macht heerscbt. Die leid ud in-
grypt in den toestand en de gebeurte
nissen der menschheid en zoolang men
deze opvatting niet huldigt, staat men
tameljjk machteloos tegenover deze tegen
standers. Daarom erkent ook prof.
Kernk amp zijne zwakheid en zeide
«Tot de vele goede voornemens, waarme
de ik mjjn hoogleeraarsambt aanvaard,
FEUILLETON,
behoort ook da*, om te zwygen over
onderwerpeD, waarmtde ik niet goed ver
trouwd ben en geen absoluut oordeel
uit te spreken over een kwestie, die mij
voor wetenschappelijke beslissing niet vat
baar schijnt
De professor erkent dus zjjne onmacht
om de leer van het Socialisme te weer
leggen.
Het Socialisme is dus ook niet. an
ders dan een kind dei ongeloovige, mo
derne wetenschap en H. Roland
Holst, de propaganiste der Socialisti
sche party in ons land, noemt het So
cialisme «de jorgere zusters in der we
tenschappen tij van het natuur-detrrmi-
nisme.»
«Dj strijd tegen het historisch mate
rialisme» zegt professor Aengenent,
«kan alleen worden aangebonden door
hen, die ret geloof aan eene goddeljjke
Voorzienigheid htbben bewaard. En zoo
lang het bestaan van die Voorzienigheid
nog steeds met wetenschap] e'ijke zeker
heid te bewyzen is, zoolang weten wjj,
dat de socialistische opvatting der ge
schiedenis eene afschuwelijke dwaling is,
zoolang st»at het vast, dat de geschie- j
denis der menschheid zich niet ontwik
kelt volgens ijzeren wetten eener blinde
noodzakelijkheid, maar dat God met on
eindige wjjshtid den gang der geschie
denis en der ontwikkeling regelt en leidt.
Dia leiding der Voorzienigheid sluit 1
volstrekt niet uit de medewerking
van dea mensch. Iategeudeel, God
schonk ons juist den vrjjen wil op
dat wjj nut vrij rail aan de plan
nen der goddeljjke wereldorde zonden
mede arbeiden, zich voorbehoudende in
te grjjpen, waar hjj zulks noodig oor
deelt.
Wy zeggen dus met Joseph de
M ai 8 t r e. Wy zjjn verbonden aan den
troon van een Opperst Wezeumet een
losse toom, die ods vasthoudt, zonder ons
de vrijheid te benemen.
Wij kunnon onmogelijk alles opvatten
als stof en stoffelijke ontwikkeling:
«Loopen als eene kudde, de oogeu ter
aarde en alles wat bovenaardsch is
ontkennen, is dat nu gelukkig zjjn
Neen, dat is ophouden mensch te zjjn
en zijne ziel verlagen, zooals de Mus
set zingt
Pass r comrne nn troupeau, les jeux fixes
a terre,
Kt renier le reste, est cc done être henre-x?
Non, e'est cesser d'etre homme et dégrader
2-2.
Vervolg
Bené, zoo wel als Lilly draalden nog in
stille overeenkomst wisten zij het zoo nsn te
leggen, dat zjj de laatsten in de groote, ledi
ge danszaal waren.
Het was hen te moede, of zjj elkander nog
iets te zeggen hadden, alsof de avond zoo
niet eindigen kon voor hen.
Toen zij zich nu alleen bevonden, d ïcbt
bij eene deur, die in de woonkamer van de
onde gravin leidde, z vegen zij toch. Bene
zag liet meisje lachend, in afwachtende hou
ding aan. Zjj sloeg de oogen tot hem op en
lachte ook het was een onzeker lachje en
de scboone o^gen hield zij half gesloten. Hij
drukte haar Ae hand en stamelde een fluis
terend: tot ziens
In de aangrenzende kamer werd om Lilly
geroepen,
Zonder Bene Flemming nog aan te zien
•snelde zij weg. Hjj wist niet, of hij haar vol
gen zou naar de oude gravin, hij gevoelde
ock op eens geen lust meer, om nog te bij)
ven en li-p de zaal door de gang in.
Daar trof hij bekenden, sloot zich hjj hen
aan en ging met lien nog naar //De Wilde//
waar hj in zeer gemoedeljjke, hoogst aange
name stemming nog een uur doorbrnoht on
de, een glas bier,
De danspartij was zeer amusant en voor
hem een soort lan kleine roman geweest, die
in den handdruk een triomfeerend einde ge
vonden had. Voor z n hart was deze geieur-
tenis nu geheel voorbij maar hem bleef nog
eene aangename herinnering over, waardoor
zjjne vroclijke stemming nog verh ogd
werd.
Hjj sliep dien nacht vast en toen z ne
huishoudst r hem den volgenden morgen
wekte, was hij niet weinig uit zjjn humeur.
Wat, moest hjj nu al opstaan? Ach ja, voor
h] naar het bal ging, had hjj het uitdrukke
ljjk bevolen om hem vrocte wekken.Om hall
tien moest heene repetitie houden, waarvan
hjj griezelde
Eene nieuwe opera, die een neet van Zijne
Hoogheid gecomponeerd had, werd ingestu
deerd. Bené had dit baantje eerst zijn colle
ga Viebig op den hals willen schuiven, maar
hoe goed Zijne Hoogheid anders ook was,
dezen keer had hij tegen Bené gezegd
Mijn beste Flemming, ik hoop, dat gij
zei' uw krachten a: n dit werk zult willen
wijden ener de beste spelers voor nemen. Eu
als gij ten minste ook van deze meening zijt,
zoudt gjj de //Zenobia/ met Larenzen kunnen
bezetten.
Bené was nu wel niet van deze meening
j maar men is niet gewoon die uit te spreken,
als ze van die Zijner Hoogheid afwijk'. H t
Men kan er vau op aau, gedachtig
aan het Duitsche spreekwoord der Mensch
ist was er isst, (de mensch is, wat hjj
eet), dat ongetwijfeld veel waarheid be
vat, dat een blik in de kenk- n van een
volk ons veel van zjjn karaktertrekken
eu eigenaardigheden ontsluieren zal. Een
klein overzicht van de wijze, waarop
verschillende volkeren hun spjjzen foebe-
ieiden, zal dus niet alleen uit een maag-
kundig oogpunt van belang wezen, mat r
zal tevets een menschkundige studie
moeten ziju.
Het is verstandig, onze revue te be
ginnen met de besprek'ng der keukeu
van hen, die een groote en —goede maag
hebben eu veel tjjd aan hun maaltyden
kunnen bestedenda Polynesiërs. Op de
meeste eilanden,doi r dezen volksstam be
woond, troften de eerste zeevaarders
geen andere groote zoogdieren aan dan
het varken en dea hood, die beide met
veel graagte werden opgepeuzeld.
De smakeljjke wjjze, waarop men al
daar dit vleesch, toebereidt, zou zelfs een
Europeesellen lekkerbek doen watertan
den. Men graaft eerst een groeve, die
de groo'.e heeft van Int dier, om haar
daarna zorgvuldig met platte steenen te
bemetseltn. Waonetr deze primitieve
oven door kolen verwarmd is, legt men
het dier er in en voegt er eenige worte
len, die in geurige bladeieu zjjn ge
wikkeld, aan toe. Daarra wordt alles met
aarde dicht gestopt, tot lat de spjjze door
de warmte langzaam gaar geworden is.
Ook de schildpad, die sums 10 a 15 pond
overheerljjk vleesch levert, wtten deze
natuurvolken zich te deen smaken. De
bewoners van Sanna daarentegen beschou
wen te- egels en aardwormen, als ten
ware delicatessezjj breken ze voorzich
tig in tweeën en zuigen ze uit over
den smaak valt niet te twisten.
De gerechten der Japanneezen munten
door grooten eenvoud uit. Godsdienstige
gebruiken ontzeggen hun het nuttigen
van vleesch. Melk verafschuwt de Japan
ner als ware het it bloed en ook boter
wordt door hem versmaad. Kleine koeken
eu meelgerecht, vruchten, fijuegroenten en
peulen, rjjst, thee, koffie en allerhande
visschen, die nu eens gekookt, dan weer
gebakken en en ook wel rauw genuttigd
worden, maken de Japansche spyslijst uit.
Op het Cnineesche menu pryken boven
aau de ijjnste delicatesse de bekende eet-
vernuft van Kaspari, met wie hij zelf de par-
tij van Zenobia wilde bezetten, zon hem zijn
werk heel wat verl cht heb oen, maar Laren-
zen werd door Zjjne Hoogheid geprotegeerd
en met deze dame zon het een heele toer
worden.
Hij kleedde zich haastig aan, doorliep hij
de thee vlug de stukken, die de post ge
bracht had. en snelde dan naar het thea-
terïlier bood zijne taak zooveel moeieljkhe-
den aan, dat hij vel tienmaal dacht
hel hootd er bij te verliezen, en daarb kon
hj niet eens goed uitrazen, want Zijne Hoog
heid kwam zelf, om de eerste repetitie van
het orchest bij te wonen. Daarbij het Zijne
Hoogheid hem nog zeggen, dat hij hoopte, dat
het nieuwe werk Zondag over acht dagen
opgevoerd moest worden, zoo'n verlangen nu,
was evengoed als een bevel. 1 e he le repeti
tielijst, die reeds voor eene gamche week op-
gemaakt was, werd daardoor in de war ge-
stuurd en eiken morgen werden repetitie an
Zenobia daarvoor in de plaats gezet.
Rsné voorspelde, dat hij et oei vau ^°u
worden, sprak tegen Ka>pari over het weini
ge doorzicht van Larenzen, de afschuwelijke
uiteenzetting van het werk en verwenschte
zijn beroep wel tienmaal op een dag.
Des namiddags at hij met den tenor en
den bas, om hen bij talel in een gesprek wat
licht over hun rol te geven. Pan sliep hij
een uur als een doode en bracht den lieelen
namiddag en avond door met klavierrepetities
om zoo de solopart,en in te studeeren. Des
bare vogelnetjes. Het voornaamste ge
recht vormt rjjst smakeljjk toebereid met
het vleesch van vark»-n, schaap, wilde
hond, kat, js zelfs rat. De laatste, eens
tjjdens i en hongersnood als noodzakelijk
kwaad beschouwd, is nu een der lekkerste
beetjes der Chineesche taf-I geworden.
Allerjongste reisbeschrijvingen eerst
hebben ons een blik gegund in de keu
ken der half wilde nomadenstammen der
Kirgizen. Dit volk leeft vaD schapen- en
paardenvleesch, dat in den winter als
rookvleesch en worst op tafel komt en
's zomers in den vorm van kleine kaas
jes in de zon wordt gedroogd.
Brood en groenten zjjn onbekende
heerlyb heden, thee echter behoort tot de
geliefkoosde drankenook kumis (ge
giste melk). Beide worden met zont en
schapenvet gekookt. Deze thee wordt ver
vaardigd van de blaadjes van den thee
boom en andere in het wild groeiende
planten, die, met gezouten runderbloed
vermengd, een mengsel vormen dat in
kleine tabletten wordt geperst. Van die
tabletten zet da Tartaar dan gemakke
lijk sjjn heerljjke thee, die hem even on
misbaar is geword-m als ons het brood.
Ook een soep of brei, uit roggenmeel,
schapenvet en zout vervaardigd, is een
door den steppenbewoner zeer ge
wilde kost.
Denk u eau Samojeedsch bruilofts
maal, waar gjj meda aanzit tusschen de
vroolyk lachende gasten. Voor uw ver
baasde, ja byna verschrikte oogen, wordt
een schotel opgediend die u met afgrjj-
zen vervalt. Een rendier, waarvan de buit
i» opengesneden, ligt op den mg en ge-
ljjkt een groote ovale kom, waarin lon
gen, lever en andere hearljjïbeden rond
drijven.
De genoodigden snjjden elk een stuk
der begeerlijkheden af en doopen het in
het b'oed, dat hun by het kauweu lang
de wangen druipt. Longen en lever vor
men een heerlyk naschotel'je. En dat
alles wordt overgoten met een sius van
zu veren brandewyn.
Zoo ziet m9n, 't is overal 's lanis wjjs,
's lands eer.
In verschillende steden van de Ver
enigde Staten heeft men in de vjjvers
zwanen geplaatst, die afgericht zjjn om de
kiudereu die in 'i water vallen, met d- n
bek by de kleeren te grjjpen en ze aan
wal te sleepen.
avonds dankte hij d-n Hemel, als hjj in
«den 'A ilden man// z'jn beefsteak eten en met
goede bekenden in vrooljjke scherts zijn hoofd
rust kon gnnnen als tegenwicht voor zjjne
zware taak.
Hij had den heelen dag niet aan Magda ge
dacht, eerst toen hij naar bed ging, viel hem
in, dat hij haar een brefje had willen achrjj-
ven, om haar te ve-tellen hoe zijn werk hem
de heele week in beslag genomen had Hjj
stelde hit uit tot den volgenden morgen.
Bij zijn ontwaken vond hij een brief van
Wallwitz naast zijn kop hee liggen. Nu kwam
de schoone Lilly hem weder voor den geest
en met eenige nieuwsgierigheid o ende hij
den brief.
«Mijne waarde Flemming I Gjj waart
Dinsdagavond dadelijk na di cotillon
verdwenen, terwjjl wij nog geruimen tjjd
genoegljjk bijeen gezeten hebben. Eene
der jonge dames, ik geloof mjjne zuster,
deel den voorslag. dat wij, ongehuwde
kameraden in ons casino nog een na-
feestje zouden geven in den vo m van
een namiddag thee; deze gedachte vond
algemeenen bijval. Mijne vriendin, onze
majorin verklaarde terstond de honneurs
te willen waarnemen.
Natuurlijk kozen wjj een dag, «aarop
geene groote opera uitgevoerd wordt.
Dus Vrijdag. In naam mijner kameraden
noodig ik u hierbij uit. Op Lillys ver
zoek speelt onze muziek uit uw Sitile
den Rei,jen. Uw VY'allwitz,*
In den Franschen Senaat, is de kloos
terwet hevig bestreden. De minister Com
be, zweeg op al de bsschaldigiogea die
hem door de afgevaardigden. Ponthierde
Chamarllard naar het hoofd werden ge
slingerd, de la'aardj gevoeld zich sterk
door een gewetenlooza meet derheid die
uit haat tegen da Kerk hem steunt.
Waarom laat gy, riep Pontkier, de
Chamaillardden ee» loozen kerk ver volger
toa, uw zoon door den modder sleuren
zonder voor de Assisen op de ingebrachte
beschuldigingen te antwoorden.
Da meerderheid van den Senaat was
overtuigd van het onrecht, datC o m be s
ple gt en toch, ondanks de hevige protes
ten der rechterzyde, werd met ISO tegen
88 stemmen besloten tot de beeprekiDg
der artikelen over ie gaan. De wet om
de kloostergoederen in te palmen, zal dus
zonder twjjtel aangenomen worden.
Toen de afgevaardigde de C h a m a i 1-
1 a r d dezer dagen Combss de be
schuldigingen onder het oog bracht te
gen hem en zyn zoon a3Dgevo9-d, noem
de de korkvervolg-r dat alles latter
waarop hjj niet eens wil autwoorden.
Laat de zaak door een onpartydigen rech
ter uitmaken, voegde de Chamail-
lard Combes toe, dat durfc gjj niet,
wel wetende, hoe schaldig gy beiden zjjt.
Combes heeft in den Senaat zjjn
haat tegen de religiensen weer eens lucht
gegeven. Hy besch ïldigdehen van prose-
lieteumakery, uit eigen belang. Wy zjjn
niet meer, liet hy er op volgen, in een
tjjd, waarin de monnikspjj een overwe
genden invloed op het volk kan uitwer
ken, onze sceptische eeuw gelooft niet
meer a^n een plotselingopkomende gees-
teljjke roeping.
H a 1 g a n onderbrak hem, zeggeud, dat
Combes zelf een voorbeeld was van
een mislukte roeping. Co m b e s ant
woordde. De Staat mag aan de klooster
orden haar particulier initiatief niet
ontaemeD, ik eerbiedig de toewjj ling van
de leden voor zoover zjj uit overtuiging
handelen maar dit als een bargerljjk
recht beschouwen, dat verbiedt me mjjn
geweten. Toejuichingen. De kloosteror
den zjjn in strjjd met de tegenwoordige
begrippen. Ze wordej niet gestaafd door
het geloof, de voornaamste beweegreden
van de geestelyke roeping is eigenbe
lang. (Protest van de rechterzyde. We
moeten de toelating weigeren aan alle
instellingen, welke een industrieel doel
beoogen. Herhaalde toejuichingen. De
zitting werd tegen middernacht opge
heven.
De zeven strdenten, die gezamenljjk
den Mont-B!anc beklommen en als ver
loren we.den beschouwd, zjjn terugge
vonden.
Donderdagmiddag ztg men te Chamo-
nix dat vier der zeven studenten, op een
hoogte van 3800 meter, uoodsignalen
Rene kree hij deze laatste mededeeling
een zenuwachtig gevoel. De schetteronde mi
litaire muziek zou zijnen //R -igen'/ spelen, die
met zijne zoetvloeienle muzuk alleen op de
violen, houten blaasinstrumenten eu de harp
tot zjjn recht kwam.
Dan dacht hjj o ïgeveer: Wel zoo, Lilly
Wallwitz sohjjnt den kleinen roman verder
te willen spelen.
En juist op dit oogenblik had hjj zoo wei-
nig tjd voor zoo'n tijdverdrjf. Ea toch, bjj
dezen afschuwelijken arbeid, die volstrekt
niets verhevens had en toch de inspanning
van alle krachten eisohte, was dit eene aan
gename afwisseling.
Viebig km jdag-middag met Laren
zen repetearen, besloot hij bij zich zeiven.
In gedachten verloren over deze kleine
zaak vergat hjj weler aau Magda te schrij
ven. Des avonds werd de //Freischutz// gege
ven. René's oogen dwaalden telkens af naar
den eersten rang, als hjj het orchsst betrad.
Van Magda kon hjj niets ontdekken
Lilly echter zat in de uiterste loge rechts
voor am, zoodat hij haar niet alleen moest
groeien, maar tevens het bewustzijn van hare
aanwezigheid behield.
Zooira hij zich maar een weinig naar
rechts wendde, zag hij de heldere plek, die
haar kleed in het m ,tig verlichte gebouw
vormde, en ook, hoe zij haar tooneelkijker
op hem gericht h:eld,
[Wordt vervolgd.)
