No. 5446
Maandag 20 Juli 1903,
28ste Jaargang
ÏÏagBlaó voor cffiooró~ en Zuió-Jlollanó.
Amsterdamsche Brieven
clïlagèa *3luRtan6,
BÜITiSNLANl).
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem
Eerbied voor den dood!
Italië.
Rusland.
Engeland.
De toestand van Z. H. Leo XIII
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlem
f 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nnmmers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofdredacteu r-D irecteur W. KÜPPERS.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels50 Cent»
Elke regel meer7%
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitèEtrangére
G.L. DAÜBE fy Co JOHN., B. JONES Succ. Paris 3 Ibis Faubourg Montmartre
17 Juli 1903.
«Gewezen van de hand». Dit is de
uitslag van de verkiezingen voor den
Gemeenteraad te Amsterdam voor de
sociaal* democraten. «Gewezen van de
hand» is het antwoord der burgerij, ook
der kleine burgerjj en der christelijke
werklieden op hun aanbod om in den
Gemeenteraad op te treden als de ware
verdedigers van de belangen van mid
den» en werkmansstand, van welke ver
dediging zij zich het monopolie aanma
tigen, eenige ware, belanglooze en
eeiljjke volksvrienden, zooals zy voort,
durend en overal zeggen te zijn.
«Gewezen van de hand» hun pracht-
nrogram van gemeente-politiek, met zoo
veel mooie dingen, als daar zjjn Uit
breiding van gemeentelijk grondbezit,
zorg voor de werkloozeD, behoorlijke be
zoldiging van lagere beambten en werk
lieden in gemeentedienst, met zjjn kos
teloos lager, middelbaar en hooger on-
derwjjs voor minvermogenden, Bchoolvoe-
ding en kleeding, vacantiekoloniën,
schoolartsen en schoolbaden enz. enz.
enz.-een program, door welks vervulling zjj
beweren de verheffing te bewerken ,van
de arbeidersmassa in stoffel ijken en _ze-
deljjken zin en onze samenleving beter
en gelukkiger te maken.
«Gewezen van de hand», ook door zoo
vele honderden arbeiders, die dat mooie
program en zij nen verkondigers den rug
toekeerden en met de gegoede burgerjj
en de kapitalisten, brmeestemden, na
tuurlek op inblazen au patroon, pastoor
en domine. 't Is treurig!
En nu had er nog wel zoo'n mooi
plaatje gestaan in de veikiezingscourant
van de S. D. A. P., waarop, de patroon,
naar pastoor en domine wpzend, zjjne
arbeiders aanspreekt en zegt:
«Komaan, mannen, als pastoor en domine
u zeggen, op wie gij stemmen moet, dan
moet gij dat toch gelooven.»
Waarop de arbeiders fier ten antwoord
geven
«Mijnheer, als het den godsdienst be
treft, dsn luisteren wjj gaarne naar hen,
maar in de politiek, dan is onze plaats
daar ginder aan de zjjde onzer mak
kers.»
Och, 't heeft ook al niet geholpen, dat
plaatje, met de burgerjj hebben zjj mede-
gestemd op al die manner, die door de
S. D. A. P. waren uitgekleed tot op hun
hemd, vau wie geen enkele deugde noch
FEUILLETON,
33.
Vervolg).
Hjj schrikte bij dit woord, maar hij deed
geene vraag meer. Er ontstond eene lange
Pauze.
Magda dacht zooveel. En bij knielde nog
altjjd naast haar neer en zag haar met eene
onuitsprekelijke bezorgdheid in het gelaat. Zjj
voelde zjjnen blik zelfs niet.
En hoe wonderlijk toch, dat zijne eer
hem niet gebood, haar zelf zjjn woord te
houden. Als er een conflict ontstaan was,
waarom moest dat dan haar ongeluk en
niet^ de andere ongeluk brengen Jbij de op
lossing? Als een van beiden weenen moest,
waarom dan zjj, die in krachtige, Teiue,
zeil verloochenende liefde gestreefd zou heb-
en de goede engel zijns levens te zijn
waarom niet de andere, met wie hjj reeds
°1> dit uur een ontwaken vol ellende
vreesde
^au mogelijk, dat in een men-
sc enhart opeens alle genegenheid en alle
herinneringen aan. de eigenschappen, die de
genegenheid opgeWekt had, konden ver-
dwijnen.
vond in hunne oogen, meege-
stemd op een Hendrix en S mi f, le
den dier zwarte partij, z o by uitstek
de vjjanden der Sociaal-democratie, op
F a b i u s, horribele dictie, den onverbid-
deljjken bestrjjder hunner fraaiste plan
nen en dien men nu eens kans meende
te hebben, door de dwaze houding der
liberalen in district VIII, uit het zadel
te lichten.
Helaas, het heeft niet moeten wezen.
Aide socialistische candidaten zjjn gewo
gen en te licht bevonden, zelfs hun aller-
uitmuntendste, de heer Tak, en dat nog
wel in hun district, het district, waar
vriend Troels tra met eene alles ver
pletterende meerderheid van meer dan
duizend stemmen werd verkozen en waar
nu de heer Tak met achthonderd stem-
men in de mind-rheid bleef. Ook in
district V, het werklieden-district, kreeg
dr, Schippers meer dan het dubbele
aantal stemmen dan de heer van K u ij k-
hoff, ook een der corypheen der Soci
aal-democraten. Neen, de gemeenteraads
verkiezing is voor de S. D. A. P. een
volkomen tegenslag geweest, en «'t is
maar gelukkig ook»zeide mjj één harmer
«dat wjj dezen zomer geen Tweede Ka
merverkiezing hebben, anders kregen wjj
nog erger klappen». Van waar nu de
fegenslag Iu de eerste en voornaamste
plaatsjzeker, moet die goede uitslag der
gemeenteraadsverkiezingen toegeschreven
worden aan de correcte houding der
katholieke en ChristeLjjke arbeiderskiezers
die de les, bun bjj de zoo spoedig niet
vergeten werkstaking gegeven, ter harte
hebben genomen en voor goad den rug
keeren aan de mannen, die hen zoo roe
keloos leidden op het pad, dat tot hun
ondergang, ja, tot de misdaad voert; dant
die nog niet bekeerd waren door de
werkstaking zelve, werdeo het zeker door
de napraat, die er op gevolgd is en die aan
de sociaal-democratische en anarchistische
party wellicht nog meer nadeel heeft
toegebracht, dan de staking zelve. Dan
zyn er heel wat kleinere neringdoenden
en ook heel wat beambten en ambtena
ren bjj de douane en elders, die meenende
dat van de Soc. democratische beweging
voor hen ook heit te verwachten was,
maar nu iuzien, dat zjj daardoor van den
wal in de sloot geraken, hun vertrouwen
in de Soc. democratische leiders verloren
en zich nu niet meer gelyk voorheen voor
hen het vuur uit de sloffen liepen, 't
Was dan ook vrjj kalm en rustig ge
weest op de vergaderingen door de S. D.
A. P. belegd vóór de verkiezingen. Over
Magda, zeide hij met zachte stem. Hij
wilde haar uit deze pijnigende gedachte
doen ontwaken, die hij op haar voorhoofd
las, want daar vertoonden zich diepe, smar-
teljke plooien. Zjj schrikte op en keek
hem aan. Haar blik drong diep in
zijne oogen.
Nu zal ik u nooit meer zien, zeide zij
eindelijk op zichten toon.
Hij schrikte van deze woorden. Hij was er
niet op voorbereid zoo'n woord te hooren.
In zijne fantaisie had hij zich dat onderhoud
voorgesteld als een tooneel van heftig ge-
klaag, geween en verwijt. Haar hart, het
ait eener vrouw kon niet begrijpen, wat
er gebeurd was, zeide hij b j zich zelve i en
zij zou hem met vragen pijnigen en met
een verzoek om breede verklaringen.
En, zoo dacht hij, hare vrouwelijke nieuws
gierigheid zou met een vijandig gevoel
ontwaken, zjj zou heel nauwkeurig willen
weten, wanneer, waar, hoe hij door deze
nieuwe genegenheid met zooveel kracht aan
gegrepen weid. De voorstelling, «dat hij uit
voerig over het gebeurde spreken moest, bad
hem vijandig jegens haa- gestemd Hjj vreesde
onrechtvaardig en heftig te worden, als zij
hem zoo kwellen zou.
Want hij was een van diegenen, die wel
eene dwaze daad begaan, maar ze later niet
onder de oog-n durven zien.
Hij had het dan ook voor ontwjfelbaar
gehouden, dat zij heden in heitigen toorn
Tttn elkander zouden scheiden. Maar als
iets heel natuurljjks had ook de zekerheid
het algemeen kwamen er weinig belang
stellende kiezers opdagen en hadden die
vergaderingen een ver oop, dat reeds een
voorproef was van de naderende neder-
laag.
Nu mogen de sociaal-democraten zich
troosten met de gedachte, dat hun totaal
stemmencyfer bijna 1600 stemmen groo-
ter is dan voor twee jaren en dat de
verkiezingen onder voorhen zeer nadeelige
omstandigheden plaats hadden, maar zij
mogen ook wel eens bedenken, dat d't
grootere stemmencyfer wel grootendeels
te danken is aan hunne ia die twee
jaren zeer verbeterde organisatie en het
candidaatstellen in alle districten terwyl
de ongunstige omstandigheden voor ben
niet zullen verbeteren, nu de niet-socia-
listische werklieden ontnuchterd door de
Januari- en Aprilbeweging al langer boe
meer zullen gaan inzien, waar zy hunne
ware vrienden te zoeken hebben.
De pathetische uitroep van den heer
Tak, by het einde zijner troostredevoe
ring tot zyn partygenooten gericht «en
niettegenstaande alles, is toch de wereld
aan ons», moge heel aardig klinken als
slot-kualeifect, maar kon heel nuchter
beantwoord worden met«ja, als er geen
Christendom meer was, en geen christe
lijke arbeiders, wier oogen zyn openge
gaan.»
Is echter voor ééne party deze gemeen-
teraadsverkiezing een slag en een ware
debacle, dan zeker voorde liberalen.In
district II moest de liberale heer Har
ten wyken voor den katholiek S m i t,
in d'strict VI viel een hunner candida
ten t egen den Christ. Hist, van der
V elden, terwyl de tweede het zeer waar-
schynlyk by de herstemming zal afleggen
tegen den anli -revol. R u y s in V en
IX werden hunnen candidaten, aftrelende
leden met groote meerderheid herkozen,
dank zy den ktachtigen steun der chris
telijke jartyen, in VIII werd de heer
F a b i u 8 met eene zéér voldoende meer
derheid herkozen, niettegenstaande de
liberalen toen hun steun onthielden.
Waar is toch de tyd gebleven, dat
«Groodwet» en «Burgerplicht» en zjj
allèèn de lakens uitdeelden en opper
machtig beschikten over de zetels in de
regeeringslichamen? «'t Kan verkeeren»,
zeide B r e e r o o reeds. Een ieder moge
dat bedenken in tjjden vod voorspoed en
zjjne maatregelen nemen voor de toe
komst.
von de socialistische bladen inlichtingen
over de ziekte van Z. H. Leo XIII, Le
Petit Bleu zelfs schaamt zich niet, nu men
elk oogenblik den dood van den eerbied-
waardigen Grjjsaard van het Vaticaan ver
wacht, een carricatuur van den Paus te
geveo die afschuwelijk is.
Wat de artikelen der Fransche socia
listische bladen betreft, deze zyn zoo ge
meia, dat zelfs de deftige liberalen niet
kannen nalaten er tegen te protesteeren.
Een liberaal blad schrjjfc «Met wal
ging lezen wjj de spotteroyen van zeke
re Fransche socialistische bladen o 'er d n
Paus. Het is niet noodig Katholiek te zijn
om den ouderling te eerbiedigen die op
sterven ligt, na het voorbebld vrn verhe
ven deugden gegeven en vau uit het Va
ticaan meer dan twee millioen katholie
ken bestuurd te hebben.
«De wilden zelf eerbiedigea de ouder
lingen. Wij zouden het beneden ons ach
ten, beleedigende woorden te gebruiken
op het ooganblik nu in een kamer zon
der versierselen op een eeuvoudigbed.de
Paui zyn dood te gemoet gaat, die ge
kozen werd uit de waardigsten om geheel
de wereld te vertegenwoordigen.
Eu dan durven de socialisten, diedoor
hun gemeens taal walgicg bjj niet-ika-
tholieken verwekken, nog beweren, dat zjj
eiken godsdienstige overtuiging! eerbiedi
gen, en dat men katholiek en tevens so
cialist kan zyn. Driemaal schande ov er
de volksbedriegers, die zelfs geen eerbied
hebben voor den dood!
Op 8chandeljjke en hateljjke wjjze ge-
eener verzoening, die later volgen zou, hem
voor den geest gestaan
Even weinig als hjj vroeger bij eenig
ve schil met zjjne moeder, ot bij het ver
driet, dat hjj hair soms deed, er aan dacht,
dat hem dit van het hart z ner moecler
vervreemden kon, dat hem het naaste op de
wereld was, evenmin had hij er aan gedacht,
dat iets hem geheel van Magda zou kunnen
losrukken.
Gij wilt mij uit uw leven verstooten
vr.eg hij op dringenden toon.
Hare stille gelatenheid in haar lot had
hem ouuitsprekeljjk getroffen. I'at zij niet
eens probeerde, hem aan die andere te ont
wringen, kon hij maar niet begrijpen. De
hoogste genegenheid scheen hier bijna ver
want aan de hoogste onverschilligheid, want
anders, dan in eene overgave zonder strijd
kon hire onversehilliiheid zich niet uiten.
Ik vroeg zjj met een hart verscheuren
den lach.
Mjjn gevoel voor u is hetzelfde geble
ven, verzekerde hij op hartelijken toon, ik zie
in u de trouwste zuster. En deze lieve, engel
achtige goede zuster smeek ik bljjt voor mjj,
wat gij geweest zjjt.
Zuster herhaalde zij op bitteren toon.
Hare vermoeide oogen dwaalden door het
vertrek rond Daar, waar het omgekantelde
tafeltje op de rustbank lag, bleef haar blik
nadenkend starei en keerde dan weer lang
zaam naar den vochtigen vloer terug, de
stoelen, die er op stonden en het saamgevou
wen apaanache scherm.
De Koning van Italië, die met de Kó
ningin bjj een toer met een nieuwe elec-
trische automobiel in het park van Rac-
conigi reed en daarbjj bet stuur van het
voertuig verloor, kwam tege n een boom
terecht, dié door den schok afsplinterde.
Dè inzittenden bieren ongedeerd, maar
bij het uitspringen uit het voertuig ver
stuikte de Koningin zich den voet. Zjj
zal eenige weken haar kamer moeten
houden.
De Jodenvervolging houdt in Rusland
nog steeds aan. Zjj worden overal ge
weerd. Te Wilna is zelfs aan de joden
den toegang tot bet stadspark verboden.
Aan den ingang van het park staat een
agent van politie. Deze laat de christe
nen door en houdt d8 joden tegen. Twjj-
felaars worden aangehouden en onder
vraagd naar godsdienst en ras.
Te Warschau is dit systeem sedert lang
in zwang aan het- groote park «de Sak
sische tuin», daar woiden joden, in het
gewaad van hun volk, geweerd.
De joden achten zich in verschillende'
plaatsen niet meer veilig.
De stad Lowitsji in de provincie Ria-
zan is geheel verbrand: Kerken, officiëele
gebouwen, het hospitaal en ongeveer
350 woonhuizen, alles is in de asch ge
legd. De inwoners een 6000 in ge
tal staan op straat. Er zyn vreeseljj-
ke tooneelen voorgevallen bjj de ramp-
In het hospitaal hebben de zieken niet
uit de zalen kunnen wegkomen en een
veertigtal zyn omgekomen in de vlam
men. Men heeft de verkoolde ljjkea on
der het puin gevonden.
Het, is niet pluis iu Znid-Afrika.
Volgens de correspondenten van de
Standard te Kaapstad en Johannesburg
wekt Both a's brief, inde Times open baar
gemaakt, algemeene verontwaardiging,
Eenige heethoofden zouden verlangen dat
Botha dadeljjk het land uitgezet werd.
Ook de jingobladen te Londen uiten zich
op verontwaardigden toon. De Standard
ver wjj t Botha, dat hjj de goede gezind
heid der Engelschen op een zware proef
stelt, en waarschuwt de Boeren, dat En
geland, indien het bljjkt dat de Boeren
zyn goedertierenheid verkeerd opvatten
of .misbruiken, de verleende tegemoetko
ming weer zou kunnen intrekken.
Hèt schjjnt echter dat de Boeren niet
veel hebben aan de goedertierenheid der
Eagelschen, want Lo u i s Botha is er
de man niet naar om verzet te plegen.
Te Waterloo bjj Liverpool heeft
een ernstig -spoorwegongeluk plaats ge
had, waarbjj vjjf vroawen en een stoker wer
den gedood, terwyl er nog een twintig
tal reizigers gekwetst zyn, sommige zeer
ernstig. De> machinist van don trein is
in doodsgevaar.
Het is een* van de vreemdste spoor
wegongelukken geweest, die men zich
denken kao. Rechts en links van de baan
was men aan het graven, en vermoede
lijk is tengevolge van de hevige regens
een gedeelte van den weg versmakt. Zoo
kwam' het, dat de machine in volle
vaart van- (te rails sprong na een bocht
gepasseerd te zjjn, juist aan den iDgang
van een brug. De locomotief vloog te
gen het- jjzerwerk aan en maakte letter-
terlijk een luchtsprong, zoodat ze, om-
buitelend, met den voorkant naar de wa
gens kwam te staan, deze schoven door
hun vaart de - machina nog -een meter of
twintig over de brug, eu vervolgens
kwam het gevaarte in het plaatskaarten
lokaal van het kleine station terecht: De
twee voorste wagens werden aan splin
ters geslagen. Slechts eokele reizigers
kwamen er geheel ongedeerd af.
Het bulletin vau 9 uur gisterenochtend
luidtDe [Paus had vannacht eenige
uren rust en was gedurende korte tus-
schenpoozen wat onrasfrig. De stand van
het vocht in de borst blijft binnen de
reeds vastgestelde1 perken, zonder ern
stige pjjn te veroorzaken.' De algemeene
toestand wan den zieke vertoont geen op
merkelijke verandering. De polsslag is
89 de ademhaling 30, de' temperatuur
46.5.
De groote, platte gasvlammen kwamen zacht
sissend uit de branders. In de donkere, ge-
wasschen ramen weerkaatste de kamer. Itené
zag daar duidelijk nog eens de vrouwelijke
gestalte, zooals vroeger.
tl4 wist. welke herinnering hare starende
oogen hier zochten hem zeiven overvie
len ze als eene brandende schaamte. Toen
zijne genegenheid voor Magda hem bijna alle
bezinning had doen verliezen, droug de zachte
avondschemerirg in het vertrek. Iedere minuut,
ieder uur stond hem weer duideljjk voor den
geest.
Bn het.op bitteren toon uitgesproken woord:
//zuster,/ deed hem het bloed naar de wangen
stijgen.
Hij stond nu op. Onwillekeurig rees ook zij
van haar stoel op.
Hjj legde de vingers der rechterhand tegen de
slapen,
Mag ik u iets verzoeken vroeg
zj.
Hjj knikte, zonder iets. te zeggen.
Laat het kort zjjn,—kort!
Hij begreep wat zjj meende, maar op deze
hartverscheurende aanmaning antwoorden,Jneen-
dat kon hjj niet.
Allerlei onduidelijke gewaarwordingen kwa
men in zjjn ziel op, dat Magda speedig weer
vrede zou vinden en hem hare trouwe vriend
schap schenken, dat hij Lilly leeren zon, haar
als een heilige te vereeren, dat hij, voor zoo
ver het hem mogeljjk was, zonneschijn in haar
leven wiida brengen en haai voor alles op
beuren moest, door haar te toonen, dat h<j
haar boven alles, hoog, zeer hoog wist te
schatten.
Hjj zou op dit o»genblik de sterren van den
hemel willen halen, om haar goed te doen en
toch wist hij, dat zjjn bljjven of gaan, zjjn
spreken of zwjjgen haar evenveel pijn doen
moest.
Vaarwell zeide hij.
Mag ik morgen komen zien, hoe het met
u gaat„? en u zeggen, hoe het met de
zaak staat f verzocht hjj. Het kwam hem
zoo natuurljjk voor, met haar nu alles te be
raden en te bespreken, haar precies te laten
weten, höe zijn lot werd, haar steeds
meer van zich zelf te laten vertellen,
dan vreemde menschen hooren zouden.
Zij schudde het hoofd.
Hij gevoelde, dat hj Magda niet langer
mocht kwellen, haar geenebelofte afpersen en
niet van haar verlangen, dat zjj hem toestond
haar weer te zien. Maar hjj voelde ook, dat
hjj, door zielesmart gedreven, zonder
hare toestemming wederkomen mocht,
moest.
■Zij hadden elkander niet9 meer te zeggen.
toch stond hjj nog altijd als aan den grana gena
geld voor haar.
Ga, smeekte zij bjjna onhoorbaar.
Magda zag hem naar de deur toe gaan en
hoe hjj deze opende. Nog een seconde bleef hij
aarzelend etaan.
(fPordi vervolgd,)
En
