No. 5447
Dinsdag 21 Juli 1903.
28ste Jaargang,
2)ag6laó voor iSïooró" on SEuió~3Lollanó.
Intellectueel ontwikkeld.
cJïïagóa cftuRlanè,
BUITBNL AND.
BUREAU St, JanBBtraat. Haarlem
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Eervië.
Amerika.
DuitBchl&nd.
Kerkvervolging in Frankrijk.
Da toestand van den Paus.
mi we
sim: mum.
ABONNEMENTSPRIJS.
per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
oor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoofdredacteur-Directeur W. KÜPPERS.
PRIJS DER ADVERTEN 1IEN.
Van 16 regels
Elke regel meer-
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant,
50 Centa
7*
AOlTE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEtrangère
G.L. DA ÜBE Co JOHN., F. JOJS/ES Succ. Paris 816w Faubourg Montmartre
(Ingezonden)
Dezer dagen bjj een onderwijzer op zjjn
kamer zijnde bjj had door een val
van zjjn rjjwiel zjjn knie bezeerd en mocht,
niet gaan, zoodat ik naar hem ging om
les te geven inplaats van dat hij naar
mjj kwamwerd er na de les nog een
uurtje gebabbeld en wel over dedageljjks
voorkomende zaabjer. Gjj moet weten,
waarde lezer, dat de mao, of de jonge
man, aD gjj wilt, intellectueel, zooals hg
meent, zeer ontwikkeld is. Buiten zjjne
studiën als onderwjjzer om, heeft bij nog al
gt lezer; hij doet aan litteratuur, maakt
een aardig vers, hjj heeft er een gemaakt
ter verheerlijking van den wieedbepioel"
den heer vanderGoes, nu weet gjj
meteen, welke richting hg zoo wat is
toegedaan, schrjjft wel eens in de Bode
en ook wel in het Volksdagblad meen ik.
Op het punt van Godsdienst is hjj voor
het vrije ouderzook, natuurlijk, maar dat
onderzoek, scbjjnt bjj hem al afgtloo-
pen, hjj onderzoekt niet meer
en is natuurljjk godsdienstloos.
Maar hg is, meent hg, iutellectueel ge
noeg ontwikkeld om iedereen recht te
laten wedervaren, hjj is volkomen neutraal.
«De Paus houdt het nog lajg uit»
zei hg. «Wat een taaiLven zit er m dien
man.»
«Ja», antwoordde ik, «dat had men
niet gedacht, toen hg gekozen wdrd; hjj
was toen reeds zoo'n tengir persoon.»
Ja, had men dat kunneu Toorzien,
dan zou men hem waarschgnljjk uiet ver
kozen hebben.»
Waarom, niet? Men verkiest toch
niet iemand, in de hoop, dat hg weldra
zal sterven.»
Neen, maar die er op rekenen zjjn
op.'olger te zullen worden, doen dat toch
wel
Aha, veel liberale bladen gelezen
in den laatsten.tjjdMaar ik dacht
niet, dat het Paus rijn tegenwoordig zoo'n
benijdenswaardig baantje was
Nu ja, sedtrt bjj den kerkeljjken staat
heeft verloren, moet hg natuurlijk veel
missen,maar dat neemt uiet weg, dat
Paus Leo een aardig fortuin van een
kleine dertig millioen meen ik, heeft bij
eengegaard en aan zijne neven kan na
laten.
Zoo, weet gjj dat Heeft de Paus
U dat verteld of laten weten
Neen, maar dat hebben de couran
ten toch algemeen geschrever, volgens
FEUILLETON,
34.
Vervolg
Fea polsslag lang was het Magda, of zjj
door eene duizeling bevangen werd, alsof
alles slechls een droom geweest was, alsof hij
omkeeren moest om met een jubelkreet in hare
armen te snellen.
De deur viel toe. Nu was hij weg.
Magda stond eene poos onbeweeglijk, lloven
haar hoofd sisten de gasvlammen. Plotseling
kreeg zij een gevoel of haar dit pijn de d
Zij legde de hand op het hoofd
Langzaam schreed zjj vooruit, naar de deur
toe, hem achterna.
Dan ontglipte een diepe p'jnljjke zucht aan
hare borst. Zij keerde om en ging door het
atelier naar hare slaapkamer, liep werktuiglijk
verder door de keuken, Kathi voorbij, door
de kamer en zag Hortense niet. Zij hiel ge
heel vergeten, dat die daar was. Dan ging zij
naar den ouden man, die in een hoek der .kamer
zat, zonder eeuige deelneming met haar lot
te tooiieu.
1 ^'1 knielde naast hem neer en nam zijne
band. Zj boog het. hootd en legde het gelaat
op deze hand.
inlichtingendie zy van hunne ieporters
uit Rome ontvangen.»
De niet-Roomsche couranten, na
tuurlijk. Ea gg", intellectueel ontwikkeld
measch, neemt dat natuurljjk allemaal als
zoete koek aan. Ik meende, dat meu
over het algemeen de Roomsche Cu-ie
nog al voor slim ea diplomatiek hiel t en
denkt gij dan, dat da Paus en zjjne om
geving hunne intieme en particuliere zaken
aan den neus zullen hangen van dagblad
reporters en dau nog wel aan vertegen
woordigers van vaak zeer anti-Pausge
zinde bladen. Zeg, gebruik uw hersens
toch even.»
Maar men weet toch hoeveel geld
de Paus jaarljjks wel krjjgt uit dsn St.
Pieterspenning
Zoo, weet men dat Eu dan weet
men ook zeker, wat de Paur met dat
geld doet? Dat belegt lig zeker allemaal
in soliede papieren. Als hg het dan
maar niet aau Italiaarsche banken toe
vertrouwt.»
En wat een geschenken heeft de
Paus niet in zjjn lang Pausschap ont
vangen! Yan alle kanten kwamen zjj
toestroomen.
Ja, zelfs van niet-Kathol tke
hcoggeplaatste personen, van vorsten,
koningen en keizers. Men scheen nog al
wat rr.et hem op te hebben.»
Ja, maar hjj was ook een zeer
vrijzinning ker kvorsf, zelfs nog al socia
listisch gekleurd. Dat bleek uit zjjn en
cycliek Rerum novarum.
Gelezen
I Dat juist wel niet, maar veel vau
j gehoord.»
O, zoo! Van geboord, zelf gele
zen niet, gg man, van het eigen onder
zoek en intellectueel ontwikkeld. Kent
gjj het spreekwoord: van hooren zeggen
en navertellen komen veel leugens
Hjj zweeg een oogenblik, maar her
nam spoedig.
Is er al wat bekend omtrent zijn
opvolger. Daar moet op dit oogenbl k te
Rome verschrikkelijk geintrigeerd word n.
Zelfs zegt men, dat de Paus al dood is*
maar dat de Kardinaleo dien dcod zoo
lang mogeljjk geheim houden om tjjd te
hebben hunne vrienden, die veraf zjjn, te
waarschuwen, opdat die bjjtijds te Rome
kunnen zjjn voor de Pauskeuze.»
Prec'es. En L a p p 0 n i 3d M a z-
z 0 n i en al de kardinalen en dienaren
en de gardes nobles zjjn mee in het
complot en liegen er allen gezamenljjk
maar op los. O, intellectueel OLtwikkeld
jongmensch, laatje niet uitlachen.»
En hoewel de man, met zjjn langzaam af
nemend verstand niet meer begrjpen kon,
wat zielelast is en al kon over zijne lippen
o-een enkel woord van troost meer komen
en al leefde in z,ne ziel niet een» goed het
bewustzijn meer, dat zij, die daar naast hem
neerknielde zijn kind was, zijn ongelukkig,
doodelijk gewond kind het was toch eene
levende, warme vaderhand, die Magda
omklemde het was toch de eenige plaats
op de groote, wijde wereld, van waar nie
mand haar verdrijven kon, die haar geene
andere Yrouw, geen nieuw gevoel kon be
twisten.
Zij drukte deze baud al vaster en vaster
tegen de oogen, en de warmte, die zij ge
voelde,' deed de ijskorst van haar hart
smelten het was, of zij het bloed, dat
zij in deze aderen voelde kloppen hoorde
zeggen: wij zijn samen een I Gij stamt van
mij af. Gij zijt een wezen, om te lijden,
evenals ik 1
Hare tranen begonnen te stroomen, al
sterker en sterker. Haar geheele lichaam
trilde van het snikken.
Zij zonk op den grond neer en met de
handen voor het gelaat brak zij in een wild
geween uit.
Hortense die zwijgend naar haar gekeken
had, boog zich over haar heen en richtte
haar op. Zij legde het meisje, dat krampach
tig bleef snikken, op de sofa. Zij haalde wa
ter n v.rkoelde haar het gloeiende voorhoofd
en de roode oogen. As et zachten dwang
liet zij de snikkende wnterdrinken hare
Maar gjj zalt dan toch niet ont
kennen, dat de Jezuïeten mede de han.
den in het spel hebben. Hun generaal
zit in Rome.»
Ja, en de generaals van andere
Orden ook. Maar het verwonderde mg
al lang, dat die Jezuïeten nog niet op i
de proppen waren. Die zjj 1 jelui eau-
chemar.»
Nu, de volgelingen van Igna
tius Loyola hebben al vau de twaa'f-
.de eeuw af niet anders gedaan,dan geïn
trigeerd.»
Ik maakte hem e* opmerkzaam op, dat
hg nitt scheen te weteu, wanneer de
Je zuïeter-oide gesticht was, maar hg
stapte heel gemakkeljjk over die kleine
tjjlrekenzonde heen.
Ja,» ging hg voort, «ea dat weit
ik van een katholiek hoofdonderwijzer»
hij noemde zjjn naam «de Jezuïe
ten zjjn bgzonder machtig, ook omdat
zjj vele leden hunner Orde hebben, die
in gewone burgerljjke betrekkingen zjjn
en dus onbekend onder het volk leven, j
waardoor zjj achter allerlei dingen en
geheimen komen, die men hun niet zou
de vertellm, indien men wist, dat zjj
Jezuïeten waren.»
1 Mooi zoo, en die Jezuïeten in bur-
gerkleeding, in burgerbetrekkingen, zjjn
dan koopman, bankier, advocaat, schar -
sliep, Minister, enz. hé?» Nu die katho
lieke hoof londerwjjzer wist er al heel
weinig vau. Hij 1 >og of gg liegt.
Het moet al een hejl rare Roomsche
zjjn geweest.»
Ik moet zeggen, d it hjj aan zjjn j
geloof niet veel deed maar ik meende
toch, dat bjj zoo iets wel zou weten.»
Ik stond op en keek eens in zijn bi- j
büotheek.
Zeg eens, vriend, hebt gjj hier ook
de eene of audere Roomsche geschu-
denis, of het eene of andere Roomsche
boek waarin gjj wat over het Pausschap
en de Jezuïeten en andere Roomsche za
ken kunt nalezen
Wel neen, ik heb in mjjn geheele
bibliotheek geen een werk, voor zoo ver
ik weet, door een kathol iek geschieveu
Welnu, dan moet ik u zeggen, dat
het met uwe intellectueele ontwikkeling
bitter treuiig uitziet en dat uw eigen
onderzoek geen duit waard is. Vau za-
keu, het Roomsche geloot en de R iom-
schen betreffende, weet gjj nog minder
dan eene boe van saffraan vreten. H=t
lust mij niet, al den onzin te weerleg
gen, dien gg uitkraamt, inaar één vraag
moet ik u toch doen.»
tanden floegen Klapperend tegen het glas.
Dan nam zij Magda in hare armen en
hield haar stil op schoot, met het hoo'd tegen
haar schouder, totdat ze van uitputting
langzamerhand het bewustzijn verloer
Met geen enkel woord sprak zij over de
smart, die deze verstrooide ziel moest ge
voelen,
Maar rie nu in dit gelaat gezien had dat
zich 0 er ie weenende heenboog, die zou
de schoone, voorname, aan de wereld ge
wende dame niet meer herkend hebben,
Door den indruk van deze dieps, edele
zielesmart op haar gemoed, stond op hare
trekken weer duidelijk de waarheid van haar
leven te lezen.
E11 die heetten eene altijddurende smart
om een eenmaal verloren geluk, onuitspre
kelijke bitterheid over de wreedheid van het
mensch om
Z01 verliep er weer een uur.
De oppasser van den ouden Ruhland kwam
met eene vraag. Hortense wenkte hem te
zwijgen.
Door niets werd de stilte des grals om hen
heen gestoord.
Eindelijk bewoog Magda zich en sloeg de
oogen op. Zij zag Hortense aan
Het is uit, fluisterde zij. Hortense
knikte. Magda behoefde haar geen woord te
vertellen, geen enkel woord. Hare helder
ziende ziel door de smart rijk aan ervaring,
toonde haar de zaak, even duideljjk, of zij
er getuige van geweest was.
Zoo of zoo de vorm, de aangevoerde
Als gjj eens i ets wildet welen van de
schoenmakerij en er was een boek geschre
ven over het schoenmaken d ior een sui
kerbakker, een ander geschreven door
een zeer bekwaam en ontwikke'd schoen*
maker, een derde door een ophakker,
een vierde door een bekend bekwaam,
elettro-technicus, uit welk boek zoudt
gjj dan 't best uwe wjjshetd putten Ik
zal uw antwoord maar niet afwachten,
maar U dit zeggen: «indien Gjj werkr-
ljjk prjjssteit op 1 w naam als iutellec
tueel ontwikkeld jongmensch, prjjs stelt
op eigen en vrjj onderzoek en over
Roomsche zaken wilt ingelicht zjjo en
de waarheid wilt trachten te achterhalen,
klop dan voortaan niet alleen aan bg
anti-roomsche schrijvers, maar steek uwe
neus eens in een degelgk historisch
werk door e:n katholiek geschreven,
lees eens wat geleerde katholieken over
den Paus en het Pausschap over Jezuïe
ten eu andere Rijmsche dingen schrjj-
veD, onderzo k eens nauwkeurig, over
weeg en denk na.]Misschieu krjjgt gjj dan
we! eens wat juister döukbeeldeu.
Of houdt gjj misschien alle Roomsche
schrjjvers voor omgekochte of onder de
pluk zittende leugenaars.
Beste heer, mtt omkoopen en liegen
en bedriegen big ft geen kerk negentien
honderd jaar bestaan, steeds onderduikt,
steeds vervolgd en steeds overwinnend.»
Ik ging heeu, maar ik dacht ,bjj mg
zeivenAls de intellectueel ontwik
kelden zich zoo laten misleiden door
allerlei courantengeschrijf, hoe moet het
dan gaan met de minder-ontwikkelden
Maar die couranteDschrjjvers z. Iven,
weten die er dim ook niets van F
Het heeft veel ergernis verwekt dat de
Koning v&n Servië den berachten luite
nant-kolonel M a s c h i n, ge wezen schoon
broeder van de vermoorde koningin Dra-
g a, van minister van openbare werken,
tot zjjn adjudant heeft benoemd.
Men ziet in die benoeming, dat koning
P ete r, de moordenaars van het konings
paar voor hun afschuweljjk werk, waar
door h m de troon van Servië ten deel
viel, weet te beloonen.
Naar wordt medegedeeld bezit de
Koniog niet alleen geen fortuin maar een
millioen francs schuld in het buitenland.
De Karageorgewilchen bezitten nog een
g oot eigendom in Ramen hetwelk
toebehoort aan prins Joris, broeder des
Koning", die in zya testament, dat eigen-
do n omvervreemdbaar heeft verk'aard.
reden of hij met ruwe hand of voor
zichtig den slag hail toegebracht, het was
hetzelfde Hortense wist, dat hij haar ver
laten moest.
Magda ging rechtop zitten.
Hjj moet eene andere huwen. Zijne eer,
zegt hij, gebiedt hem dit, sprak zij.
En weder knikte Hortense. Zij dacht welke
andere dat was, en schrikte toch. Want voor
zoo ver reikend, voor zulke ernstige gevol
gen had zij niet gelach", dat de betrekking
tusschen Lilly en Reué zjjn kon.
Wat is dat moeielijk te begrjjpen riep
Magda plotseling uit, weder in tranen los
barstend.
Mijn liet kind, zeide Hortense. en
keek met starende oogen naar het lamplicht,
dit behoort tot de dinge 1, die men nooit
begrgpt, wjjl ze buiten alle berekening vallen
en omdat men er de reden niet van opgeven
kan. Ze behooren voor hem zelf, die er even
goed het offer van geworden is als gjj tot de
dcmodische v-rrassingen in de wereld. Alleen
is voor hem op dit oogenblik daarbij het
hoogste voed en voor u het zwaarste leed.
Als gjj eerst zoo lang als ik het leven be
schouwd hebt, zult gjj met smart, doch zon
der verbazing de omve werping begrjpen,
welke door den hartstocht veroorzaakt worden.
Daar verlaat een groot ernstig man, die reeds
op leeftijd gekomen is,* plotseling de gezellin
van zjjn roemvol leven, aan wier zorgzame
liefda alleen hij het te danken heeft, dat hij
ongestoord kon arbeiden en waardoor zjj
indirekt mede deelgenoot werd van zijn he-
Ook de zonen van koning Peter bezit
ten nog een fortuin van twee millioen
francs, afkomstig van hunne moeder,
doch hun grootvader, de Prins van
Montenegro, beheert dat kapitaal en staat
er geen centiem van af aan zjjn schoon
zoon.
Generaal J 0 u b e r t heelt 100.000 acres
grond gekocht in M?xico om daar in den
staat Tamaalipas een kolonie van Zuid-
Afrikaansche boeren te stichten.
Hjj heeft bovendien het recht verkre
gen om nog 100.000 acres tegen denzelf
den prijs er bjj te nemen.
Prins Adalbert van Pruisen, derde
zoon van den Duitscnen Keizer, zal op
bevel van zgn vaderden a.s. herfst met den
krniser Hertha eene reis naar het verre
Oosten ondernemen om zgn zeevaartken
nis tot officier der Marine te voltooien.
De Prins zal waar9chgnlgk twee jaar in
dieust der vloot b'gven.
De Koaing van Sakssn heeft de
gewenen kroonprinses Louise den j titel
verleend van gravin va 1 Montignoso
De Koning kwan tot dit b laait in
overleg met het Oostenrgksche Hof.
Daardoor is echter prinses Louise uit de
vorsten haizen v an Saksen en Oostenr jjk ge
treden en hat verbljjf in Duitschland is
baar voortaan verboden.
De Prefect der Hante Garonne heeft
bevel gegeven dat 150 zusterscholen, die
meer dan 8000 leerlingen hebben,tegen
1 Angustus a.s. moeten sluiten. De
meisjesschool ie Domreny. het geboorte
dorp i an Jeanne d'A r c, die koste
loos door zusters wordt bestuurd waar de
leerlingen den naam dragen van Jeanne
tot aandenken van de dappere heldin,
heeft bjj Combes geen genade ge
vonden. Ook uit die school worden de
zusters verjaagd.
Te SL Etieune zijn een aantal katho
lieken dia bjj het verjagen van de pa
ters Capucgnen «Leve de vrgheid
Leve de Paters,» hebben geroepen, tot.5
dagen gevangenisstraf eu 15 francs boe
ten veroordeeld.
De geneesheeren van den H. Vader
vinden in den toestand vau Zjjne Hei
ligheid geen merkeljjke verandering. Dr.
Lap pon i heeft verklaard, dat de H.
Vader nu nog verscheidene dagen zal
kunnen leven, hoewel de Paus zoo zwak
is dat hg geen nienwe operatie meer zal
kunnen doorstaan. De geneesheeren hon
den echter alles gereed indien mocht
bljjken dat eene operatie onvermijdelijk
zal worden.
Het voedsel van den Paus bestaat uit
vleescb, soep, thee en melk, chocolade,
eieren, een weinig champagne- en bor-
deau xwjjn.
haalden roem en verkregen eerwaarom Hij
werpt zich weg aan eene jonge mooie, doch
alledaagsche vrouw zonder op zjjn naam of
zijn huisel.k geluk te letten.
Daar ziet gij eene vnuw die jaren lang
ia trouwe plichtsbetrachting voor hare kin
deren en haren echtgenoot lee't, haar huis
ontvluchten en de wereld ingaan met ee-en
man, die haar misschien na eenige weken
snood verlaat Mannen en meisjes ziet gij
in deze ellende, ja in den dood gaan als
aan huane vereeniging hiuderpulen in den
weg gelegd worden door verstandige oudeïs
die vooruit zien, dat die twee samen onge
lukkig zullen worden. En al deze onder
vinden het, bewust of onbewu-t, dat het
wezen en einde van zulke hartstochten, on
geluk en ellende is. Gij hebt het honderd
maal aan voorbeelden gezien en er van gele
zen. Bn geen wilde, naar raad luisteren. De
vurige wensch van het oogenblik, elkander
toe te behooren, doet hen over alles heen
stappen. Do liefde, de achting, die iemand,
zoo lang en in dit heilig vertraowen gekoes-
heeit zijn als weggeblazen. Ja, zelfs het be
grip van eer en liet voordeel over moraal
ondergaat verandering. Een man vergeeft eene
vrouw,diehij zoo begeerenswaardig vindt schre
den en daden, die lij aan de hoogvereerde en
vroeger beminde nooit veryeven zon hebben.
ffordi vervolgd.)
