No. 5453
Dinsdag 28 Juli f903,
28ste Jaargang.
hDagSlaó voor <3ïooró~ on Zuiè-óLollanö.
Paus en Pausdom.
cfflagèa dtufilanó,
Uit het leven van
z H. LEO XHI.
BUITEJN L.AJN D.
BUREAU St, JansBtraat. Haarlem.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
Engeland.
Ooatenrijk-Hongarija.
Rusland-
Kerkvervolging in Frankrijk.
MUI I44RLKHE
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Toor het buitenland 4
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschjjnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofdredacteur-Directeur W. KÏJPPERS.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels50 Cente
Elke regel meer7 Vi
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AöITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PuhlicitêEtranglre
G.L. DAVBE 8f Co JOHN., f. JONES Succ- Paris Blbis Faubourg Montmartre
Meer dan coit worden dezer dagen de
P*us en het Pausdom besproken. De
couranten der geheele wereld vallen ko
lommen vol over den gestorven paus,
Z.H.Leo XIII; zjj melden wat te Rome
aan de orde is en maken zelfs beschou
wingen over den n'euweo nog te kiezen
Pans. Zoo alles behcerschend toch is
het feit van den dood des Pausen, dat
de geheele wereld naai Rome staart en
als met verstomming is geslagen. Zoo
lang had men d'en dcod verwacht, voor
speld, en nu bjj er is, vraagt iedereen
zich af, chce is het mogelgk?» En zoo
zeer was men gewoon in het groote le
ven der maatschappij en der,volkeren den
invloed van den verheven Paus te on
dervinden, dat men zich afvraagt, «hoe
zal het nu gaan»? Men gevoelt, dat het
zeer moe'el ijk zal zjjn, aan Leo XIII
een waardig opvolger te geven en dat
van deze Pauskeuze zeer veel voor de
Kerk, maar ook voor de Staten afhangt.
Wij, Katholieken, wjj zien die keuze
zonder angstige spanning maar met ver
trouwen te gemoet. Wjj weten, dat die
keuze wel het werk van menscheD, maar
toch geen menschenwerk ie, dat God
zelf die keuze leidt en de II. Geest het
verstand verlicht dier hooggeplaatste,
vrome mannen, aan wie het verheven
en moeieljjk werk is toevertiouwd aan
den goddeljjken üistnurder der Kark,
die eens zeide: «Ik zal met U zjjn tot
aan de voleinding der eeuwen», een
waardig plaatsvervanger op aarde te kie
zen. In de moeieljjke tgden voor de Kerk,
heeft deze altjjd Peusen gehad, die door
hun groote wjjsheid, hun vroomheid en
hun moei opgewassen waren tsgen de
grootste gevaren en moeieljjkheden en
zóo zal het nu ook zgn.
Nog levendig herinner ik mg, haar
den dood van d< n zoo beminden
P i u s IX, er een stroomiDg ging door
de der Kerk vjjandig gezinde menigte,
als ware het nu uit met de macht en
dea invlaed des Pausen. E* waren er
zelfs, die bt twijfelden of het nog wel tot
eene nieuwe Pauskeuze zoude komen.
En zie, de nieuwe Paus werd mach
tiger dan ooit. Zjju land, zgne vrije be
weging waren h^m ontnomen, maar nim
mer klonk des Pause i stem mee1- d -
heerschend door en over de we-eM dan
de stem van den Paus der Encyclieken.
Nimmer wer.t een Paus door vorsten en
volkeren meer gehuldigd dan Leo XIII,
FEUILLETON,
Vervolgd.
40
Het was hem te moede, of hij een afkeer
vau de heele wereld had en of daariu niets
achtens en beminnenswaardig was dan
Magda alleen. Hij dacht steeds meer aau
haar. Hjj zag hare trouwe, verstandige
oogen voor zich. Elk leed vermeerdert
onze kennis, sprak hj in zich zeiven, daarom
zal ook M agda hier nu het leven verstandger
beschouwen.
2jj zal mjj m'sschien later, als ik weer
eens in gevaar kwam, door een nieuwen roes
overvallen te worden, mij toe lachen en zeg
gen Wett gij nog van toen hoe snel dat
voorbij ging?
Het moest toch een heerlik rusten zijn
aan dit trouwe, verstandige, geduldige hart.
Eén een ding alleen mocht zjj niet ver
nemen later misschien nu deed de
wonde der vernedering nog te veel pijn. Hij
kon haar niet zeggen, dat Lilly hem niet als
echtgenoot gewild hadMagda met haar fijn
gevoel mocht zelye raden, dat lij op de
eene of andere wijze tot de erkenning ge
komen was, dat Lilly slech's met hem ge
speeld had.
aan wiens verheven lijfde voor de
tuenschheid, helder inzicht iu het wal-
zjjn der volkeren, Uooge wjjsheid, kalme
bezadigdheid, vastheid vau wil en onb
rispeljjk leven ook de boog9ten der aar
de, voisten en koniugeD,eerbiedig hunne
hulde brachten.
Het Pausschap ia deze tgden vau on
geloof en materialisme tot den grootsten
luister te hebbeu gebracht en het een
nooit gekenden invlosd op het maatschap-
peljjk leven tj hebben verzekerd, de Ka
tholieke Keik te hebben bestuurd in de
iwaarste beproevingen met eene wjjsheid,
die haar eene grootere macht, hechter
samenhang en meerdere uitbreiding heeft
gegeven dan menschtlgkerwjjze had kun
nen verwacht worden, is het groote,
verheven werk geweest van dezen Pans,
die de bewonderiag der wereld, maar
meer nog de kinderlijk) vereering en
liefde Zgter bedroefde kinderen mede-
n-emt iu het graf.
Edoch, de Paus sterft uiet. Deze
heerljjke, oubegrgpelgke, wondervolle
strekking van den Christus, die tot Pe
trus zeide: «Weid mgne lammeren,wgd
mgne schapen, ik zal U de sleutels
des hemels ge,en en ik zal met L zjjn
tot aau de voleindiig der eeuwen,»
blgft onwrikbaar steels en onverander
lijk, de persoon, de drager der
waardigheid st rft, de Paus blgft. Eu
daarom verwachten wjj de keuze van den
nieuwen drager dezer hoogste waardig
heid met de kalmte en het vertrouwen
van den geloovigen christen voor wien
de Paus nimmer stierf.
D arom ook halen wjj wol een beetje
medelijdend de schouders op voor al de
voorspellingen, bespieg lingen, kansbe
rekeningen over de keuze vau deD nieu
wen Paus, wiens portret men wel haast zou
willm verkoopen, voor hij gekozen is.
Zagen wjj dezer dagen ir Amsterdam voor
de vitrine van een sigareuwinkel niet
reeds een achttal portretten vau Kardi
nalen, allen genoemd candiduten voor den
pauseljjken S otl, maar onder welk) het
portret van mgr. Cotti op bjjzondere
wjjze was op am voorgrond geschoven
door htt bjjschrifi «d) vermoedelijke op
volger ran Leo XIH,» welke toen nog
leefle.
Eigenaardig tn vreemd is het echter,
hoe de huid'ge wereld, vooral de onge-
loovige geleerde wereld zjo vaik van
den katheder verkondigt,^at het met het
Riomsche Geloof is gedaan, dat zg'n
tgd voorbjj is, dat de wereld ui te ver
licht is geworden, om zich nog om zulke
Hjj voelde zich zoo geheel eu al met Magda
vereen'gi, dal hel niet meer in z n geest
opkwam, dat er een woord van scheiding
tusschen hen gesproken was, en nog minder
kwam de vrees in hem op, dat zij dit kon
aanzien als een blijvend woord.
Het was al lang geheel nacht geworden.
Aan den donkerenblauwen hemel stonden
sterren, aaar de razende stormwind joeg er
telkens wolken over heen, die de lucht
met hun vochtigen adem verzadigden. De
weg, dien Bené werktuiglijk volgde, was
tusschen de zwarte wanden van net wo d
goed te herkennen.
De storm raasde door de bladerlooze tak
ken der beuken, het was een aanhoudend
knappen en knetteren in de lucht boven zijn
hoofd, maar Rent; na n het niet met volle
bewustzijn waar.
Het geruisch was voor hem eene natuur
lijke begeleiding van zijne gedachten. Hij
merkte het eerst toen de tonen b ven zijn
hoofd plotseling veranderden. Hij was nu
de beuken voorbjj en tusschen de denneboo-
men gekomen en de natuur hief plotseling
eene geheel andere, eene majestueuze wellui
tiende muziek aan.
Een geruisch als Tan de golven der zee,
die met donderend geraas tegen het strand
rollen, trok door het dennenwoud, en zoo
als bjj het terugloopen van het water in
het geweldig geraas telkens eene pauze
ontstaat van een lang zwijgen, zoo liet ook
de vosrtjagende storm aan de toppen der
dennen korte rustpoozen om hunne uaalden
middens uwsche begrijpen te bekomme
ren, enz. enz. en z'ch toch zoo zenuw
achtig nieuwsgierig toont, nu aan die
Rocmsche Kerk on nieuw opperhoofd
moet wordea gpgeveD.
Nog eene opmerking. Meermalen lazen
wjj dezer dagen, hoe het onder do wijze
regeering van Paus Leo XIII nogmaals
zeer duideljjk gebleken was, hoe de ka
tholieke Kerk zich wist te schikken en le
plooien naai alle wjjzigingen van tgden
en omstandigheden.
Elieve, zoude dat niet juist bewjjzen,
dat zjj de ware Kerk van Christus is,
die onveranderljjk in hare leer, geschikt
is voor alle tjjden en voor alle volkeren,
zooals zjj behooit te zgn, gesticht als zjj
is, door haar Gjdieljj'ten Stichter, niet
voor é*n volk, niet voor een tgd, maar
voor alle volkeren en voor alle tjjden
tot aau de voleinding der eeuwen.
Z H. Leo Xlir, nu ter ziele, heeft een
leven gesloten vol van godsvrucht en
eenvoud. Zijn behofftsn waren sobjr, hjj,
de groote zoo niet de grootste man van
onz^n tgd,leefde zeer eenvoudig; behoelte
ocb, de H. Vader kende ze niet, eea kop
koffie of een glas melk was vaak v «ldoen-
de v >or zgn ontbjjt.
Een weinig bouillon gebruikte hjj soms
tusschen z'jn maaltijden. Aau de middag
tafel, waarop slechts weinige doodgewo.
ne gerechten verschenen, dronk hjj éen
glas wjjn, Bordeaux, waarvan eenige da
mes ui: de Girrnde hem voorzagen, en
z>o hjj toch nog ergens aan gehecht was,
dan was het alleen aau het gebruik
van suuif abak. De Paus snoof zeer veel;
zgu tabatière had bjj altjjd bjj de hand
en tot groot verdriet van zjju trouwen
kamerdienaar droeg zgn witte soutane
zeer vaak d i speren van die gewoonte.
Aai dig en teekenend voor het karakter
van den overleden P,ntif-x zgn de vol
gende anecdoten:
Toen de Pa is nog bisschop van Perngia
was, had hjj eenmaal gehoord, da1, een jong
p.iester gedurende de week dikwgU ver
zuimde de H. Mis t> lezen en zjja paro
chie verliet. Onverwachts begof monseig
neur P e c c i z'ch toen eens tusschentgds
naar dat plaatsje, las dien dag zelf de
Mis en hield ee fraaie preek. Men stelle
zich den schrik voor van den jongen priester,
toen hjj, in het dorp fe-ugkeerende,hoor
de wat e* gebeurd was. Dadeljjk ging hjj
naar den bisschop en wierp zich aan
d:ens voeten. Monseigneur Pecci zeide:
«Ik vergeet n gaarne, maar» voegde
hg er met den hem eigensn fijnen glim
lach aan toe«wees zoo goed en waar
schuw in hst vervolg, als ik u weer ver
vangen moet.»
Een man van energie wa9 Z H.L e o XIII
geheel zgn leven door.
Indien het nog noodig ware het te be
wjjzen, dan zon het bewezen [bannen
worden door een feit, dat van 1843 da-
1 teert. De nieuwe nuntius kende sleihts
weinig Fransch, toen hg dat jaar naar
België toog. Maar van den 19an Ma-rt
af, tosn hjj zich te Civita Vecchia in
scheepte, had hg zich ernstig op ds sta
die der taal toegelegdeen ongesteld
heid, die hem verplichtte 14 dagen te
Ntmes te big ren, gat hem gelegenh i 1 les
sen te nemen en torn hjj te Brussel kwam,
was hjj het Fransch vo'komen roeesti r.
Merkwaardig is ook, wat Leo XIII
eens antwoordde aan eei gezant bjj den
H. Stoel door hem in audiëntie ontvan
gen.
De gezant meende zich iegenover den
Paus op een toezegging van den kardi
naalstaatssecretaris te mogen beroepen.
Kalm maar beslist antwoordde Zgne
Heiligheidde staatssecretaris mjjnheer
ben ik. Z. H. L eo XIII was een politi-
cis van den eeis'en rang en zjj die hun
kleine catechismus betrachten en begrjj-
pen, dit wetboekje navolgen, noemen zich
geen damociaten, mair handelen naar de
wjjze lessen van den Paus, naar plicht
ei geweten, zooals dat de zonen der
Roomsche K*rk betaamt.
Hoe weinigen begrjjpen zgn Encyclie
ken die ge ichreven zjjn niet voor een deel,
maar voor het geheele volk.
te schudden die met geweld uaar het- westen
geblazen waren.
Kn daartusschen een angstwekkend ge
kraak en geknerp. De buigzame stnmmn
der jonge boomen werden klapperend tegen
elkander geslagen, het hout der ou len boog
steunend naar den grond en richtte zich
krakend weer op.
René luisterde, hij beproefde zijne gedach
ten op Magda terug te brengen, luisterde we
der en zag zich zeiven dan plolseling in eene
andere wereld
Door de zuilenhallen van den tempel van
Margaretha een tooneel uit zjjn opera
trok eene schaa- nonnen. Plechtig en verhe
ven klonk het orgel, maar zeer duidelijk
was daarbij een ach'stemmig dubbelchoor te
onderscheiden.
René hoorde nauwkeur'g de vrouwenstem
men en daartusschen die van zjjne heldin
Lucrezia Busse.
Zwaar bazuingeschal ondersteunde het
choor. Het geheel stond voor hem als een
schoon gebouw met slanke zuilen en ge
schilderde ruiten, op een monumentaal ton
dament.
Maar plotseliug verdween de vrome stem
ming Filippi lipp die bevend van oatro3-
ring achter een der zuilen gewacht had, kwam
te voorschijn. Hij hoorde de stem van den
man heel duideljjk zingen. De violen en
hobo's begonnen eene heerl ,k scboone
wijs, en een vurig verlangen der
hooge genegenheid trilde in deze
muziek.
Da deputatie van Fransche Parlements
leden onder leiding van den heer d'E -
tcmrnelles de Constant, wordt overal te
Londen met groo'e vriendschap ontvan
gen. Zjj hebben Mansion-housa bezocht,
waar da Lord mayor vriendelijke woorden
tot hen richtte en woonden een vergade
ring in Guildhall bjj, welke door den
Lord-mayor eveneens met enkele woorden
van welkom voor de Fransche ga-ten
werd geopend. Na Guildhall bezoek aan
de beurs met een ovatie der effectenhan
delaars, en zoo overal dezelfde harteljjk-
heid.
De Prins en Prinses van Wales
hebben te Devonport de stapelloop bjjg)-
woond van een nienw slagschip voor de
René had tranen in de oogeneene diepe
ontroering had hem aangegrepen.
Bruisend raasde de storm boven hem
verder.
De kracht eener overweldigende liefde, die
over leven en dood zegeviert, doorgloeide hem
Was dit zijn eigen gevoel of de liefde, van
zjjn held? Oascheidba r versmolt zjjn eigen
wezen me t dat van die gestalte, waaraan zijn
werk leven gaf.
René liep steeds haastiger. Zjjne ge
dachten werkten met ongekende kracht en
snelheid. Hij onderschei de niet meer, of
de tonen, die hjj om zich hoorde, de stem
der elementen was en of ze alleen maar in
zjjn geest klonken.
Uren verliepen er zoo.
Plotseling werd René opmerkzaam, kort
voor hem blonk een mat licht, het gehinnik
van een paard en het geblaf van een hond
klonk schel, om even spoedig in de lucht weg
te sterven want de storm voerde het geluid
mee. Van een kerktoren dreunden tien doffe
slagen met ongelijke kracht dringen de
tonen tot René door.
Hjj had dus vjjt uur geloopen het zweet
guds e hem van het voorhoofd, zjjne knieën
knikte van de groote inspanning. Hjj wist
niet, waar hij was
Maar hij gevoelde zich verlicht. Vrij en
ruim haalde hij adem
Maar vijt uur Het was hem of er
dagen verloopen waren, als de herfst
storm, die over hem heen bruiste, in
zjjne ziel een nienw jaargetjjde gebracht
Engelsche vloot. De prinses liet het
nieuwe schip te water en doopte het
Koning Edward VII. üezs oorlogsbodem
zal het grootste Engelsche slagschip zgu:
de waterverplantsing is ruim 16,000 ton.
De bemanning zal 750 koppen tellen. De
ko3ben van het schip bedroegen ongeveer
18 millioen gulden.
Door geheel Oostenrjjk hebben de s>
ciaal-demociaten vergaderingen uitge
schreven om aau le dringen op invoe
ring van het algemeen kiesrecht. In den
Weener-Prater zullen zjj een grootsche
betooging doen honden.
De Neue Freie Presse, vertelt bijzonder
heden van de ongeregeldheden, welke
onlangs in een der Petsrsburgsche ge
vangenissen hebbeu plaats gehad. Dj
ongeregeldneden werden veroorzaakt door
de opsluiting van eenige gevangenen in
de onderaardsche hokken. Met het doel
de ongelukkigen uit deze donkere voch
tige kerkers te bevrjjden weigerden de
andere gevangenen gedurende verschil
lende dagen alle voedsel.
Grootvorst W 1 a d i m i r, chef van het
militaire district Petersburg, kwam in
de gevangsnis te einde onderzmk te
doen en op zgu last werden de gevan
genen uit de onderaardsjha holen be-
vrjjd.
Te Wiborg heeft iets derge'jjkg plaats
gehaf, waar een twintigtal gevangenen
meest studenten, mishandeld werden, ge
ketend en in de oublietten geworpen.
In het Engelsch Lagerhuis heeft de
minister Lord Camborne, de kerk
vervolging in de Fransche Repibliek
vrjjheiddoodend genoemd. Nooit, sei de
Lord, zo a in Engelend zoo'a wet als in
Fiankrjjk is aangenomen trgenover de
religieusen geduld worden.
De I irsche leider Redmond vroeg
de Regeering, of zjj niet voornemens
was tea gunste van de Engdsche Bsne-
dictjjner monniken van Donal tusschen-
beide te komen, dis tengevolge van de
verfoeieljjke wet op da congregaties uit
Frankrjjk verdreven werde
Lord Cranborne antwoordde na
mens de Regeeriug, dat hjj evena's de
heer Redmond de gebeurtenissen in
Frankrjjk betreurde, dat een dergeljjke
wet tegen de congregaties in Engeland
nooit zou zgn goadgekeurd en dat hjj
verbaasd was hoe de groote nabuuruatie
het noodig had kunneu oordeelen der
geljjke wet aan te nemen.
Hij gaf den raad, dat de kloosterlin
gen z ch tot de Fransohe rechtbanken
hebben te wenden om hunne rechten te
doen gelden.
Inmiddels ziet mea in Frankrjjk de
vrjjheid geweld aandoeo. Zoo werd dezer
dagen een priester te Huriel, dij latjjn-
sche lessen gaf aan twee jongelielen om
had. Hjj voe'de zicli onbeschrijflijk rijk.
Toen hij dichter bij het licht kwamj
begreep hij, waar hjj was. In den zomer
reed hj met goede bekend n diWjjls hier
heen. Dit groote dorp was door een prach-
tigen rijweg over de hepvels en door het
bosch met Leopoldsburg verbonden. In
het logement n 'e Posthoorn», éat voor
het dorp aan den zoom van het woud lag,
werd bij zulke uitstapjes vrooljjlc feest ge
houden.
René keek door het m m van het loge
ment. De ruiten waren aan den binnenkant
beslagen, maar hij kon toch z en, dat er wei
nig men'chen zaten.
Mjjnheer de hofkapelmcester, riep de
waard uit »De Posthoorn// verschrikt, René
zag er wel verwilderd uit zjjn gelaat
was doodsbleek, zjjne oogen schitterden, z'dne
haren kleefden tegen zijn voorhoo'd en z'y'n
hoed was weg.
Nu, nu, ik ben geen spook, zeide hjj.
Ik ben in gedachten verdiept maar steeds
voortgeloopen, en mijn hoed heb ik verloren.
Gjj moet voor dezen nacht eene kamer voor
mij in gereedheid brengen, en uwe vrou.v
moet mii ook van alles voorzien, wat een
menscb noodig heeft Eene goede tafel, heer
wa rd met wjjn er bjj.'
Vrouw, vrouw riep de waard door de
deur. Hjj had nog de vlnghe'd van beweging
behouden uit den tyd, dat hj als kellner
diende, en hy droeg ook nog dezelfde klee-
diug als vroeger,
[fPordt vervolgd.)
