No. 5455
Donderdag 30 Juli 1903,
28ste Jaargang.
ïïagBlaó voor <3fïoorè* Zuiè-óLollanó.
Het oordeel van
een groot man.
cfllagèa cfiufilanè,
BUItMJVLAN i).
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem
De Socialist Bebel.
Italië.
Rusland.
Engeland.
Daitsehland.
Amerika.
Servië.
HMRLEME
ABONNEMENTSPRIJS.
Par 3 maanden voor Haarlem
t 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,50
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zou- en Feestdagen.
Hoofdredacteur-Directeur W. KÜPPERS.
2,90
0,03
PEIJS DEE ADVEETENTIEN
Van 16 regels
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant,
50 Cents
7%
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale Publicitê, Etrangère
G.L. DA UBE Co JOtiN., F. JONES SuccParis 315» Faubourg Montmartre
Een der schoonste en merkwaardigste
brieven, door de Bisschoppen afgekon
digd ter gelegenheid van het overigden
van Z. H. L e o XIII, is wel het schrij
ven van Z.Em. Antonius Fischer
kardinaal-aartsbisschop van Keulen.
In het laatste consistorie werd Mgr.
Fischer tot kardinaal verheven en op
den vooravond van 's Pausen ziekte nam
hjj afscheid van Z. H. Leo XIII. By
dat afscheid sprak de H. Vader op ern-
atigen en beteekenisvolleu toon «Gjj zult
Leo niet meer zien.»
Toen kardinaal Fischer, tegen dat
droevig vooruitzicht protesteerde en de
H. Vader er op wees hoe vurig en over
al voor zgn herstel gebeden werd, wees
de Paus op zyu hoogen ouderdom, en
liet er op volgen, dat de gebeden zjjner
kinderen hem tot nu toe op de been
hadden gehouden.
Z. H. Leo XIII, had een voorgevoel
dat hjj spoedig sterven zou. Ei de Paus
1b gestorven, schrjjft kardinaal Fischer,
maar het pausdom sterft niet. Hjj leeft
ouaterfeljjk voort sedert de dagen van
den H. Petrus. Met Petrus begonnen,
strekt zich de reeks zjjner opvolgers on
afgebroken door deeeuwen heen voort. De
Pausen volgen elkander op geljjk de
schakels van een keten tot den nu ge
storven Leo XIII, en zjj zullen elkan
der verder opvolgen tot den 1-etsten
Paus toe, die nog regeeren zal, als de
menschgeworden zoon Gods zal weder-
keeren om de levenden en dooden te oor-
deelen.
Wat was Z. H. Leo XIII? Wat zal
zgn opvolger zgn
Da Paus, zegt Mgr. Fischer, is
een vader vol liefdej vol verkleefdheid
en zorg, vol apostelischen jjver voor het
heil onzer zielen, een vader, die, met de
wysheid welke van boven komt, de hem
toevertrouwde geeetelyke familie beheert
ze met kloek beleid tegen de dreigende
gevaren waarschuwt, ze met zekerheid
op den rechten weg leidt en met krach-
t:gs hand de door de tijdsomstandighe
den vereisohte hulpmiddelen doelmatig
weet aan te wenden. De Paus is een
koninklyke vader, die met eene majes
teit en eene waardigheid zonder weder
ga, zjjn hoog ambt bekleedt, en in
deze droevige tjjden zelf van alle
aardsche macht berooid, toch als erfelijk
FEUILLETON,
Vervolg).
42,
O, als zjj dat geloeven kou Ala zij be
scheiden genoeg bleet, daarmede genoegen te
nemen.
Eene korte, heimelijke vreugde greep haar
aan. Maar het was haar, ot z'j zich daarover
moest schamen.
Was dat in den grond der zaak niet eene
onwaardige lafheid van haar, was het niet
de geheime gedachte, liever tevreden te zijn,
met het gedeeltelijk bezit van dezen man,
dan hem geheel te verliezen...
En in haar trots, die zich hiertegen ver
zette, besloot zjj, terstond iets te doen, waar
door aan elke wankeling en lafheid een einde
gemaakt werd.
Zjj beantwoordde den brief en liet het
antwoori terstond naar Rei'és woning bren
gen. Als hjj heden of morgen thuis kwam,
zou hjj het dadelijk vinden. Haar brief
luidde
«Lieve Bene 1
lk wil niets verbergen. Ook niet
dat ik u nog altijd lie'heb en nooit
ee&.anderen man beminnen kan, Maar
koning, met de koningen en vorsteu en
grooten der aarde omgaat, van allen ge
acht, bemind en bewonderd.
Maar is de Paus, het zichtbaar hoofd
der Kerk, toch bljjft hjj voor wat zjjn
persoon betreft, maar een meuscb, op
wien ook het woord van de H. Schrift
toepasselijk is«Zelfs de rechtvaardige
valt zeven maal daags. Is de Paus in
zjjn leerambt, wanneer hjj als stedehou
der van Christus ex cathedra spreekt,
Gods leering verkondigt, en de Kerk be
stuurt, onfeilbaar, omdat de waarheid
van Gods woord rooit kan verminderd
of verminkt worden, toch is hjj als
mensch aan dwalingen en misslagen
bloot gesteld geljjk elk ander sterveling;
en ook de Paus moet ootmoedig, geljjk
de geringste der Christenen, dageljjks in
het Onze Vader biddenVergeef oos
onze schulden, gelyk wy vergeven onzen
schuldenaren.
Is de waardigheid, die de Paus be
kleedt, groot, hoog en heilig, van den a a-
diren kant is er ook eene groote ver
antwoordelijkheid aan verbonden. Eu
daarom moet er door alle christenen ge
beden worden voor de zielerust van den
H. Vader, gelijk de kiaderen in geweten
verplicht zyn voor de zielerust hunner
ouders te bidden. En daarom bid ook de
Kerk voor den overleden Pa is, zooals de
Aartsbisschop en de Bisschoppen van oas
land afkondigden, om den bystand des
Hemels at te smeeken, opdat de Zalig
maker ons, volgens zjjne goddelyke be
lofte, «geene weazen late», oil wellra
aan de Roomsche Kerk eea Opperhoofd,
een Vader en eea Herder schenke, iu
den persoon van deu Opperpriester naar
Zjjne keuze.
Voornamelijk iu deze benarde tjjlen
heeft de verkiezing vaneen nieu ven Paus
het allergrootste belang. In de goddelooze
en socialistische bladen wordt veel ge
schreven over de vooruitzichten van het
aanstaands Conclave, van de candidaten
voor den Pausclyken stoel, van over-en-
komsten tusschea ds Kardinalen, en wat
dies meer.
De kinderen der wereld, schryft Mgr.
Fischer, spreken hier volgens hun
eigen aard, en zjj zjjn gewoon hun eigen
doen en lateu ook can anderen toe te
schrjjven. Men moet hen dat niet euvel
duiden, zjj hebben niet het minste begrip
van die zaken.
Het H. College, gaat de geleerde
Aartsbisschop van Keulen voort, is eene
gemeenschap van ervaren en geleerde
mannen, in de verschillende kerkeljjke
het woord van scheiding, dat gjj teg n
mij gesproken hebt, scheidt ons voor
idtijd. Pat eene nieuwe genegenheid u
aangegrepen bad, was ontzettend, mjjn
vertrouwen wordt echter nog meer ge
schokt, doordat deze genegenheid zoo
snel vervloog en in verachting verander
de Ik druk mjj zeker n et gelukkig uit.
ik'meen bet zoo; ik begrijp wel, dat
men zich zelf niet altijd meester >s,
maar ik denk, als uw wil sterk genoeg
geweest was, om eenigen tijd aan de
verzoeking weerstand te bieden, zoudt
gij nog bijtjjds tot het inzicht gekomen
zijn, dat geene ware liefd maar slechts
een roes u aangegrepen had. Mjj, en
ook u was dan al dit verschrikkelijke
bespaard gegeven. Want ik weet, dat
gjj lijdt, omdat gjj mij hebt doen
ljjden. Alleen door wilskracht kunnen
gevaren vermeden worden, die ons ge
meenschappelijk leven ongelukkig maken
moeten. Ik zie, dat u deze wils
kracht ontbreekt, en daarom verzoek
ik u, doe maar geene moeite meer, om
mij «eer te zien. Ik ben niet boos op
u, daartoe ben ik te zwak, en te on
gelukkig. Maar wij moeten van elkan
der aizien.
Magda.»
Nauwelijks was de brief weg of de twijfel
kwelde haar, ol zjj wel rechtvaardig goweest
was in haar oordeel.
Ik had hem eerst aan Hortense moe-
ambten ingewijd, zich wei bewust van
de zware, buitengewoon zware verant
woordelijkheid, die zjj voor God, voor de
Kerk en voor het menschdom hebben in
de uitoefening van hun gewichtigste voor
recht, bet kiezen van een nieuwen Paus.
Aan de trouwe kinderen der Kerk be
hoeft niet verzekerd te worden, dat de
Kardinalen zich ia deze gewichtige zaak
niet lateu leiden door een aardsche of
persoonlijke beweegreden, maar enkel
en alleen door hun geweten, dat zjj eens
aau den eeuwigen rechter over de keus
van den Paus rekenschap zulten hebben te
geven. De Kardinalen hebben zorg te
dragen voor de glorie van God, het wel-
zjjn der Kerk eu het heil der zielen.
Hjj, die het zou durven wagen naar
de Pauseljjke waardigheid te dingen en
daarvoor pogingen aan te weuder, zon
daardoor reeds bewjjzen, dat hjj die hooge
waardigheid, onwaardig is. Maar ze
ker zyn er onder de tegenwoordige
Kardinalen verscheidene die waardige op
volgers van den overleden H. Vader zijn.
Daarom, zoo herhaalt Mgr. Fischer
moeten wjj bidden opdat de H. Geest
het H. Ooilege moge verlichten en leiden
opdat door de a.s. keus der Kardinalen
hy moge gekozen worden,die voor de oogen
van God, de waardigste is om het ver
heven ambt te bekleeden.
Zisdaar de uitdrukking der ware ge
voelens, die op dit oogenblik de Kardi
nalen moet bezielen by het verkiezen
van den nieuwen Pans.
Geen wereldsche bekommeringen hou
den hen bezig. Zjj kennen hunnen plicht
en zullen dien in geweten vervullen. Al
de lage eantygingen en zinspelingen
dsi vjjanden van de Kerk, verdienen de
verachting van alls weldenkende lieden.
Deze heetgebakerde woordvoerder der
Duitsche Socialisten-party, raast en tiert
in het Sociilistenorgaan Vorwarts en in
vergaderingen tegen het kapitaal, terwjjt
hij zelf een groot kapitalist genoemd kan
worden.
De arme kerel die tegenover het pto-
litariaat krokodillentranen schreidt over
de slechte verdeeliug van het kapitaal,
houdt er bjj Züerich in Zwitserland eene
prachtige villa op na. Was Bebel al rjjk,
onlangs werd hem nog 80 duizend mark
geschonken door een Boierech oud-offi
cier, die hy dankbaar heeft aangenomen.
G<-«a cent geeft bjj aan zyn arme me
debroeders, zy mogen jeeu aalmoes aan
nemen, daarvoor stam zyn medepartjj-
geuooten te hoog, maar meteen houdt
Bebel de duiten in den zak en leeft hjj
als grand seigneur.
ten laten zien, eerst met haar ever dezen
nieuwen ommekeer in Bené's hart moeten
spreken, lk begrijp ook dat misschien niet,
dacht zij vM angst.
De toon van haar brief zon hem beleedi-
gen. Hoe durfde zij hem zeggen, juist hem,
dat hem wilskracht ontbrab, die d^or de
kracht van zijn eigen, onvermoeiden arbeid
reeds op acht-en-twintigjarigen'eeflijd op eene
plaats stond, die anderen eerst met hun
veertigste jaar bereiken
Neen, zij had moeten schrijven, ik begrijp
u niet, daarom ontbreekt mij genoegzaam
vertrouwen, om naast u te staan.
Misschien zou Hortense haar alles ver
klaard hebbe i.
Tienmaal kwam zij in de vei zoeking den
brief t rug te halen en eerst met bare vriendin
te spreken
Maar twee dingen hielden haar daarvan
terug de vrees, dat hare luiheid haar tot
zeltbedrog verleiden zou, en dan de erken
ning, dat duizend verstandige vriendelijke
woorden geene kracht genoeg hadden, om
ervaring te schenken en haar vertrouwen te
sterken.
Het moest uit haar zelve geboren worden
en dit hield Magda voor onmogeljjk.
Een woord van het dienstmeisje riep
Magda uit haar gepeins wakker. Toen zjj
Kathi met buitengewone drukte de houten
tafeltjes voor het raam zag schuiven, sprak
zjj vol ergernis
Kathi, wat maak je toch een leven, wat
moet dat beduiden
Hij voert strjjd tegen het Colletiris-
me en trekt t-igen het kapitalisme ts velde,
hy scheldt de patroons voor uitzuigers en
de typografen van de Vorujdrts», zijn lyl-
orgaaD, beweren, dat zjj een geringer
loon hebben dan hunue vakgenooten op
andere plaatsen.
Wanneer zullen de socialisten eens in
zien, hoe zjj door hunne woordvoerders,
die veel beloven en niets geven, om den
tuin worden geleid. Hoe die leiders zich
ten koste van hun onnadenkende volge
lingen weten te verheffen.
Hoe hoog staat tegenover dat alles de leer
der Roocnsche Kerk, die niet blind is voor
de economische wanverhouling der maat
schappij. Wanverhoudingen die zyn ont
staan door het vergaten van het feit, dat
bezitters en niet bezitters, kinderen van
één-hemelsche-Vader zyn. Dat heeft Z. H.
Leo XIII, met recht genoemd de Paus
der werklieden, neergelegd in zyn Ency
cliek «Rerum No varum».
De Vesuvius is in volle werking. Over
vloedige lava stroomt uit den krater, de
woning- n der gidsen van de Regina zyn
verwoest en het bovengedeelte van den
weg iu de richting van Pompeï is met
lava bedekt.
Ontploffingen doen zich meermalen hoo-
ren. Men veelt de aaide trillen en vuur
kolommen etjjgen hoog uit den krater op
waarts. Zjj bieden een waarljjk grootscn
schouwspel aau. De lavastroom is acht
meter breed en ongeveer een meter dik,
doch kan niet langs den kant van Na
pels gezien worden.
Veel mensehen bewonderen 's avonds
den vuurgloed die uit den krater bjj tus-
schenpoozen opflikkert.
Nabjj Odessa is etne verschrikkelijke
misdaad gepleegd door eene bende Rus
sische werklieden. Een dertigtal jonge
werkmeisjes, die aan deu oogst hielpen,
hadden zich in eene schuur opgesloten
om aan de achtervolging der werklieden
te ontsnappen. Deze laatster, woedend
geworden, staken de schuur in brand en
al de werkmeisjes vonden een yseljjken
dood in de vlammen.
Te St. Petersburg wordt al het tnoge-
ljjke gedaan om den Czaar te weerhou
den vau zyn voorgenomen reis naar Ita
lië. Men vreest dat de Czaar ernstig ge
vaar zou loopen. Volgens een vastgesteld
'program zou Nicolaas II, Da zyn Itali-
aauscne reis, wellicht naar het Heilig
Land en Jerasalem gaan. eu op den te
rugtocht. den Sultan van Turkjje bezoe
ken.
Een treurig geval heeft zich voorge
daan cp den weg naar Belfast, toen Ko-
Het is zoo aanstonds teekenles, zeide
K athi.
Magda schrikte. Heden zou zj dus weer
het gebabbel der jonge meisjes moeten aan-
hooren
Welkeen onbeschrjjfljke last 1 Zij bere
kende, of er nog tijd genoeg was, om de les
door Kathi af te laten zeggen. Onmogeljjk
Maar juist kwam op dit oogenblik eene af
zegging ais geroepen. Johanna van den Busch
en de twee schilderende zusters lieten door
dezelfde bode de les afzeggen.
Dat was vreemd, maar toch zeer welkom.
W ie wist, door welk vermaak de meisj es
opgehouden werden.
Een half uur later kwam met de post eene
briefkaart van mevrouw van Lenzow, waarop
deze mededeelde, dat zij wegens de vele uit
noodigingen die Sibylle ontvangen had, er
van at zag, hare dochter voorloopig verder
teekenles te laten nemen.
De koele toon, de onbegrijpelijke reden,
verschrikten Magda. Kr moest iets gebeurd
zijn, men had iets tegen haar
Zjj dacht nu en peinsde. Vergeefs
Daar ging de deur open. Sibylle Lenzow
kwam binn n, snelde op haar toe en begon
jammerlijk te weenen,
Wat scheelt er aan, Sibylle, wees to ch
bedaard verzocht Magda.
Tranen zien, en klachten hooren,—heden
nu haar zelve alle kracht ontbrak. Neen, dat
was meer, dan zjj verdragen kon
Ik verwachtte" u niet, na deze merk
waardige afschrijving uwer moeder, sprak zij.
ning Edward en de Koningin terug
reden vf n de onthulling van het stand
beeld voor wijlen koningin Victoria
en de iuwjjdmg vaneen nieuw hospitaal.
E nu arme vrouw had zich door de
laagi den weg geschaarde soldaten we
ten heen te dringen, waarschijaljjk om
den Koning een smeekschrift te over
handigen. Maar de ongelukkige geraakte
van de been en kwam onder de wielen
van het Koninkljjk rijtuig terecht. Ern-
stig gewond werd zij opgenomen en naar
het juist geopende hospitaal gebracht.
Het gebeurde ontroerde de Majestei
ten diep.
Door de Pruisische regeeriug is eeu
crediet van tien millioen mark toege
staan om de bevolking van Opper-Stle-
zië by te staan, die by de jongste over-
stroomingen ontzettend werd geteisterd.
Daarby komt nog, dat te Gloga en in
andere streken zich gevallen van typhus
hebben voorgedaan.
Te Bellijn heeft men by een aantal
onweren van den laatsten iyd weder be
vestigd gezieu, dat de bovengrondsche
geleiding van de electrische tram een
uitstekend voorbehoedmiddel is tegen
bliksemgevaar. Een groot getal ontla
dingen ging door de geleiding zonder
eeuige andere schade aan te richten, dan
dat er een enkel keer een kleiu defect
kwam aan de verbindingen. De voilig-
heid van het verkeer wordt hierby ver-
zekeid door bliksemafleiders die aau een
aantal plaatsen van stroomverdeelingen
en aan alle tramwagens zyu aangebracht
Ook in andere Duitsche steden heeft
men geljjke ervarin r opgedaan, dat de
stiaten en pleinen waardoor de elec
trische leiding loopt, geheel tegen blik
semgevaar beveiligd schijnen te zyn.
Geheel buiten verwachting is het be
richt dat president Roo sevelt van
de Vereenigde Staten, indien hy mocht
herkozen worden, eeu bezoek zal brengen
aan koning Edward van Engeland,
den President der Fransche Republiek
en eenige Soven in Europa.
Wy deelen dit gerucht echter onder
voorbehoud mede, daar het de eerste maal
zou zyn, dat een Ptesideut der Vereenig
de Staten een dergelykeu tocht geduren
de zyn ptesideutschap zou maken.
Over het zyn land verlaten van den
Vorst van Bnlgarye loopen allerlei ge
ruchten. Do een zegt hy is naar een
badplaats en de ander vertelt hjj is er
van doorgegaan, benauwd om het lot te
moeten deelen vau den armen Alex
ander van Servië. Een gerucht spreekt
van een complot, dat zich nu tegen Fer
dinand van Bulgarjje richt. De radi
calen nit de Buigaarsche Kamer en de
Macedonische leiders van Oud-Servië
Sibylle bleef met de handen voor de oogen
voor Magda staan.
O, wat zijn het toch voor menschen,
wat zijn het toch voor rocnscheu stamelde
zij.
Magda nam haar de handen voor liet ge
laat weg. De bruine vingers van hare glacé
handschoenen waren geheel nat,
Wat is cr dan toch gebeurd? vroeg zjj.
Heelt luitenant Wallwitz zich met eeue andere
verloofd
Sibylle hield dadelijk met weenen op.
Neen, klonk het op tiotsohen toon.
Wel weet buiten papa en mama nog nie
mand het, maar gij zult het ook hooren,
als gij mjj zweert, tot Zondag te zwijgen.
Wij zjjn Zaterdag-morgen verloofd, mijne
tante geeft het geld. Wallfried hoopt, dat
zijne grootmama er niets tegen heeft. Zon -
dag zal alles in orde zijn dan staat het in
de courant.
Maar dan hebt gij toch alle reden, om
gelukkig te z'-'n, zeide Magda en gaf de
kleine bruid en hartelijken kus. Zij hield
van dit openhartig kind. Dan begrijp ik
ook, dat gjj verder geen teekenles meer
neemt.
O, maar daarom jis het niet, riep Si
bylle uit, en dat js juist het schandelijke
Eu reden om gelukkig te zjjn, heb ik ook
nog niet lk geloof, dat er iets verschrik se-
ljjks in de lucht zweef.
Wordt vervolgd.)
