No. 5465
Dinsdag H Augustus 1903,
28ste Jaargang.
ïïagBlaè voor iSfioorè* on SBuió-JioUanó.
De Rechterzijde.
cffiagóa tfiufilanè,
B U I T N< L 1 V 1).
BUREAU St, JanBStraat. Haarlem
1,50
2,90
0,03
Uit het familieleven van den
Paus. De valer van Z. H. P i u s X,
was bode van het gemeentehuis ts Rie-
se. Er waren acht kinderen; twee zoons
en zes dochters. De valer verdiende
twee francs per dag. De moed r was
naaister. De familie bezat een klein stnkje
grond en leefde eeu oudig.
Frankrijk-
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlem f }>20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofdredacteur-Directeur W. KÜPPERS.
PBIJS DEB ADVEBTEN1IEN
Van 16 regels
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
50 Cent
7
A^ITE MA NON AGITATE
IJ oof dagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publ-citeEtrangère
G.L. DA ÜBE fy Co JOHN., h. JOi\ES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartre
wy
zjjn
van linksch meer
vaak ook
Te midden der belangryke berichten,
welke in de laatste dagen in den breede
te gedenken vielen, zouden we haast ovei
't hoold zien een interresante discussie
in de pers gevoerd over de regeerkracht
tir reihter/.yde. Onze lezers weten, dat
hierover gunstig denken. De fe.ten
er trouwens, welke deze meening
bevestigen.
't Is intusschen niet meer dan natuur
lek, dat de liberalen een ander denkbeeld
zjjn toegedaan. Speciaal in t IIhl. werd
betoogd, dat de rechterzijde en 't Minis
terie ieitelyk beelemaal dryven op den
heer De SavorninLohman, vol
gens dat blad de eenige, tan wien rechts
kiacht uitga*.t. Aan de linkerzijde ziet
het er, volgens diea liberalen schrijvei
vrj vat beter nit. En dan somt hjj op,
wat er al ter linkerzijde is ge
zegd.
Nu is 't waar, dat er
gesprokeu werd in de Kamer,
ten welgevalle van het Kabinet, rus-
schen praten en doen heeft echter altyd
onderscheid bestaan en wjj gelooven niet,
dat bjj 't in acht nemen hiervan de po
litieke schaal ten nadeele van oaze par-
tjjen zal (verslaan.
Intusschen zjjn toch ook van rechts
stemmen opgegaan, welke op meerdere
activiteit onzerzjjds aandrongen. Wjj zwjj-
gen van de Christen- Democraat, die nooit
tevreden zal zjjn. Maar wat De Neder
lander zegt, verdient gehoor. Dit blad
betoogde o.m.
«Daar zal nog iets anders noodig
zjja dan kiezersorganisatie en beginsel-
propaganda, hoe nuttig ook deze op
zich zelf zp, zal aan de Rechterzijde
de leiding onzer toekomstige volks
ontwikkeling verblijven. Daar zullen
ook noodig zjjn zware inspa-ioing en
moeitevolle arbeid op het gebied vau
velerlei techniek.
Voor ons is het aan geen twyfel
onderhevig, dat de richting, die onze
politiek in de toekomst zal nemen, gro
tendeels zal afhangen van de vraag, of
dit tjjdig zal worden ingezien en ter
harte genome
Nog betoogde het blad, «dat zoowel
in ah buiten de Kamer flinker zal die
nen te worden aangepakt» De Stan
daard van haar kant sprak dit geenszins
tegen, al voerde zy verschillende argu
menten aan, welke de gedragsljjn der
rechterzijde verdedigden en verklaarden.
Haar eindoorieel luidde:
«dat de mindere activiteit der Rech
terzijde in de be de ufjeloopen zit
tingjaren, deels uithoofde van normale,
deels uithoofde van buitengewone oor
zaken, tot op zekere hoogte voorzich
tig en geboden was; maar tevens dat de
verwachting mag gekoesterd, dat de
beide jaren die oas nog resten,de drie
partgen rechts tot die volle pari unen-
taire ontwikkeling zullen brengen, die
voor het oef-tnen van krachtigen in
vloed èu op de wetgeving èa op de
stemming in den lande, onmisbaar is.»
«De Tijd» ging met dit alles riijwel
accoord en kwam er rond voor uit:
dat onze eminente mannen
niet te nages(rjken bjj de ka
thol eke groep der regeer ngsmeerder-
heid even goed, neen, in nog hooger
ma'e dan bjj anti-revolutionnaire, zich
een «te-kort» aan parlementaire werk
kracht en werklust onder deze chris
telijke regeeringsperiode deed gevoelen.
Deze rondborstige verklaringen echten
wp in de hoogste mate verblijdend, 't
Getuigt van krach*als men frank en vrij
voor zjjn gebreken durlt uitkomen. Eu
tweedens kan zoo'n openbare belijdenis
niet anders dan nuttig werken. Wat er
te verbeteren valt zal eer ter hand
worden geLomen, wanneer bet openlijk
onder de oogeu wordt gezien, dan wan
neer men het aDgstig tusschende plcoien
van den mantel der liefde wegmoffelt.
Allicht zal deze of gene zich geraakt of
gekwetst gevoelen, wanneer «die pers-
meuschen» zich verstouten, hun gebied
te betreden. Dien kruidjes-roer-mij -
niet zjj echter vrijmoedig herinnerd,
dat «die persmenschen» ook hun verplich
tingen hebben; dak de lezeis van hen
niet alleen nieuws verwachten maar ook
door hen op de hoogte wenschen gehou
den te worden van den waren stand
vau zaken in onze party. En wanneer
dan het spelen van open kaart boven
dien in 't waarachtig belang is van ons
politiek weizjjn, dan is er voor de peis
zeker allerminst reden, om een blad
voor dm mond te nemen.
Nogmaals wenschen wp er echter op
te wjjzen, dat men zich toch niet door
alarmeerende berichten ?an linktch, van
de wjjs mott laten brengen. Men is aan
de oveizjjde zoo gewoon, aan den kant
der «vrijzinnigen» a'les mooi, aan de
zjjde der «clericalen» alles leelyk en af
keurenswaardig te vinden.
FEUILLETON,
52.
Vervolg).
Pat zal altjjd voor mij verborgen bij-
ven, dacht hij, en toch kwam terstond in
hem een vermoeden der waarheid op het
was de wraak voor zijue verachting en mis
schien het middel hem en Vtallfned voor adijd
van elkander te verwijderen.
Al deze gedachten gingen hem bliksemsnel
door het hoold.
Hn haalde met moeite adem.
Dan viel hem in, dat hij een second: nt
hebben moest en dat de heele zaak ver
harend ingewikkeld en tjdroovend was
Daar ergerde hij zich plotseling over.
En voor dit alledaagsch gevoel van ergernis
verdween elke andere opwelling.
Ik zal waarschijnlijk mijn vriend, den
schilder Nicolai wel bereid vinden, mij in
deze zaak van dienst te zjjn. sprak hij op
zjjn gewonen, bedaarden toon, in elk geval
verzoek ik u, rnjjn secondant voor de ver
dere bespreking te willen ontvangen, en
verk'aar mjj van te voren bereid alle he
ringingen, die Wallwitz maken zal, aau te
nemen.
Dit bewjjst weer het geschrijf, dat zich
in den laat den tijd voordoet over de verkie
zingszeden in ons vaderland. Zeker, ook
wjj keureD streng af de tbier en jene-
verkiezing» te Siltard, waarover, hopen
wjj, het laatste woord dat van offi -
cieele '/ijle moet komen nog niet
gesproken is. De fel.-te afkeuring, welke
de liberale bladen et van beliaven le ge
ven, maken wjj gaarne to de onze
mits men niet grof en onwaar worde,
gelpk de verkiezingsplaat van Het Volk.
Maar tevens zouden wij dan dien vrij
zinnigen cout anten wel willen vragen;
steek de hand ook eens in eigen boezem.
Denkt aan de verkiezingen te IJselmuiden,
waarvan De Zeeuw ons vertelde. Daar
deden de liberalen niet alleen bier en
jenever stroomen, maar beleiteu ook som
migen van hen aan geloovige kiezers
het opgaan ter stembus. Denk ook aan
de Ilaagsche Raadsverkiezing in district
I, waar insgelgks braaf getapt werd voor
liberale candidaten.
Wjj wjjzen op deze gevallen geenszins
ter vergoelijking van de Limburgsche
kies-zeden. Verre van daar.
Ze worden alleen aangehaald, om te
doen zien, dat de lil.9raleu zich nu juist
niet behoeven te beroemen op eeu mono
polie van verkiezings-moraiiteit. Ook bjj
hen is kaf onder het koren.
Laat echter ieder zijn eigen tuin wie
den. En nu terugkeerend tot ons punt
van uitgaug zjj verklaard, dat de christe-
ljjke pers de taak van het wieden van
onkruid kloekmoedig op zich heeft geno
men. Ieder weldenkende zal haar daarbij
gaarne steunen, wyl immers haareerljjk
pogen slechts ten goede kan komen aan
de Christelijke partgen, die wjj zoo gaar
ne lang en kloek vertegenwoordigd z»-
gen op de commandobrug van het Schip
van Staat.
De broeder van den Paus wa< aan
vankelijk brievenbesteller en werd wel
dra bevorderd tot postbeambte iu het
dorpje Grazie bjj Mantua,
Een der zusters van den Paus woont
te Salzane, zjj vertelde aan eeu journa
list nit Venetië dezer dagen, dat toen
Giuseppe Sarto (Pius X) nog
Btudent in het Seminarie te Treviso was,
een ouderling van zjjn geboort dorp hem
voorspeld heeft, dat hjj i.ooit langer dan
9 jaar in dezelfde si ad ol in hetzellde
moet gj uwen secon-
Keller op terechtwij-
ambt zon bljjven. Inderdaad, de Paus is
9 jaar pastoor te Torubolo geweest, 9
jaar pastoor te Salzano,9 j lar kanuimk
te Treviso, maar hjj is 10 jaar p.triarch
van Venetië' en Ka diuaal geweest, zoo
dat die voorspel ing gedeeltelijk heeft
gefaald. Toch weende Regina Sar-
t o overvloedig, bevreesd als zjj was, dat
haar broeder nu na 9 jaar u t het Va-
ticaan zou gedragen worden.
De dagbladschrijver ontmoette haar,
bezig aan een groote -wasch op de bin
nenplaats vt.n haar hu;8.
Zjj vertelde, dat Giuseppe, zoo noemde
zy baar broeder, thans Paus, als jongen
buiteugewo n vlijtig en leeizaam was.
Ia de drieklassen der dorpsschool ver
wierf bjj de eerste p yzeD. Later ging hjj
met zjjn broeder naar de school te Cas-
telfranco; om de dsgelgksche reis teve -
gemakkelijken, had de vader hun een
ezeltje gekocht, en onderweg twistten de
twee broeders dikwijls om te weten wie
den toom zou mogeu houden.
Te Casteltrauco studeerde Giuseppe
zoo goed, dat de aartspriester Fusa-
r i n i ham het latjjn liet ouderwijzen en
een jsar later zond lig hem naar het
Se ninarie van Padua om voor priester
te etudeeren.
Twee Zusters van den Paus, die met
hem in het patriachaal paleis ti Venetië
woonden, zullen te Rome hun intrek nemen
in een kooster.
WatdeH. Vaderbetref t, algemeen wordt
hjj geroemd als latinist, leeraar en wel
sprekend redenaar.
Toen een zijner vrienden hem vroeg ol
hjj als Paut eea ander mensch zou kun-
neu worden, antwoordde Z.H.ais Paus
kleed ik mij ia 't wit ia plaats van ij
't rood, dat is di eonige verandeiiug.
Pi us X is een hartstochtelijk muziek
liefhebber; bespeelt uitmuntend het
orgel en de piano en heeft eene prach'ige
barytonstein.
Als bisschop van Mantua en patriarch
van Venetië heelt de Pans veel gewerkt
voor de outwikkeling van den Landbouw
en de volkscedrieten. Hg was een der
jjrerigste voorstanders van Katholieke en
Werklieden Congressen en steeds deed hjj
veel aan den maatschappeljjken vooruit
gang-
Deze verklaring
dant meegeven, sprak
zenden toon.
Bené begon zich nog meer te ergeren.
De heele geschiedenis kwam hem als eene
grap voor. Hij had uur!ijk wel wat beters
te doen, dan ter wille van zoo'n meisje,
aan wien hij slechts met minachting kon
denken, te duelleeren, waarbij het toch enkel
maar op eeD paar onschuldige schoten aan
kwam terwijl men daarna elsander de hand
weer drukte.
Laten wjj dan zoo gauw mogelijk een
eind aan de zaak maken, zeide hij door
Keilers toon geprikkeld, terwijl hij nu van
zijn kant ook een hoogmoedigen toon aan
sloeg.
Keiler maakte zwijgend eene buiging,
Bené begeleidde hem tot aan de deur. l'aar
bogen zjj nogmaals voor elkander Nauwelijks
was de deur in het slot gevallen, ol René
begon te lachen. Het was zoo komisch ge
weest, hoe de hartenboer met den ernst van
den dood op het gelaat eene buiging ge
maakt had op zrne eigenaardige wijze,
één keer diep, een paar ma 1 korter, net
als een lichaam, dat nog even beweegt, voor
het tot rust komt.
Dat ontbrak er nu nog maar aan Vaar
wel, heerljjke rust voor den arbeid, minstens
tot morgeo
Hoe bij toch zoo in eens op Nicolai ge
komen was? Hij schrikte er bijna van, toen
hem dit tot bewustzijn kwam. Dan kwam
er een gelukkig lachje om zjjn mond. De
italié.
Z. H. Pi us X heeft Woens'agmiddag
den Rouieinschen adel en een deputatie der
Italiaansehe Journalisten ontvangen. De H.
Vader prees den adel omdat sedert
de gebeurtenis len van 1870 de adel trouw
gebleven is aan den H. Stoel. Met de Jour
nalist)) onderhield de Paus zich zeer gi 1-
hariig en eenvoudig.
Donderdag in den voor middag na de
ontvangst van het Corps diplomatiek, ont
ving de Paus verscheidene kar liualen. In
den namiddag deed Z. H. een groote wan
deling in de tuinen van het Vaticaan.
Zeer indruk wekken 1 was de ontmoeting
van Z. Em. kardinaal R a in p o 1 I a met
P i u s X Toen de Kardinaal zich aan-
biod om den gekozen Paus opzijn beurt
de hand te kussen, hief Z. H. hem
op, omarmde hem en barstte iu traneu los,
ook kardinaa1 R a ni p o 11 a was zeer ont
roerd en weende.
Z. H de Paus hee.'t besloten heden
een geheim Consistorie te houden voor
de benoeming van eenige kardinaals, en
Donderdag een openbaar Consistorie voor
de overhandiging van den hoed aan de
kardinaals door Z.fl.L e oXIII benoemd en
die hem nog niet ont'aügen hebben.
Z.H. P i u 8 X heeft tot voorloopig
staatssecretaris benoemd, den secretaris
van het conclave Mgr. Merry del
Val. Volgens de «Germania» is hjj vol
strekt niet de richting toegedaan van
hen, die eene oplossing der Romeinsche
kwestie in den zin der Ilulianissimi als
geweuscht beschouweu.
Merry del Val is nog jong in
jaren, daar hij eerst 37 j iren telt, maar
hjj is rjjk aan diplomatieke ervaring.
Vóór 15 jaren vertoefde hij in de Duitsche
hoofdstad als secretaris van den naar
Berlijn, ter bij woning vau de begrafenis
van keizer Wilhelm I. gezonden nun
tius mgr. Galimberti.
Hjj werd op den lOen Oclober 1865
te Londen, waar zjjn vader destijds ge
zant van Span je was, geboren en in 1888
tot priester gewjjd. Reeds te voren (op
1 Januari 1887) had Paus Leo XIII
hem tot zijn geheim kamerheer uitver
koren. Het ambt van een dienstdoenden
kamerheer, en wei dat met den titel van
«Guardaroba» (garderobist), die, naar
men weet, den uieuw-benoemden kardi
nalen den kardinaalshoed moet opzetten,
kieeg hij in 1892. Nadat hjj zjjne di
plomatieke studies met groote onderschei
ding voltooid had, werd hg iu 1897 tot
huisprelaat benoemd en iu hetzelt'Jd jaar
als apostolische delegaat ia buitengewone
missie naar Canada afgevaardigd.
Sedert 1900 is Merry del Val titulair-
bisschop van Niciia. Tegenwoordig is hjj
voorzitter van de «Accademiadei nobili
i ecclesiastici»waa:in jonge edellisden tot
den pauseljjken diplomatieksn dienst woi-
den opgeleid,
i De benoeming tot voorloopig staats
secretaris, hseft ia den rege', de orticieele
benoeming tot gevolg. Toch is het nog
niet buitengesloten, dat een andere kar
dinaal slaitssecietaris wordt. Als zooda
nig wo: dt tbans ook kardinaal A g 1 a r d i
genoemd.
De werkstakers te Lorient hebben bjj
honderden een aanvul gedaan op de ge-
vaugenis om bun makkers te bevrjjden.
De cava'erie heeft met de blanke sabel
de oproerige benden door bjj heihaling te
chargceren, uit elkaar gej mgd.
goede man was immers als een stuk van
Magda en men k n vast op h m vertrouwen.
Bjjna scheen het he o tegen de borst te
stuiten, juist Magda's goeden buur tot secon
dant te kiezen, bij een duel, dat niet om
Magda zou plaats hebben,
Maar Bené had geen sp.t over deze keus.
Nicolai was in elk geval iemand, die zweeg
als het graf en het scheen Bené een soort
van poëtische gerechtigheid, Magda op deze
wijze bij zjjn duel om Lilly te laten vertegen-
wo. rdigen.
Hij was weder heel vergenoegd en zeide
Nu gauw er heen. Gp weg naar Nicolai
dacht hij, dat hij Dr. Magius als arts zou
kunnen nemen en dat hij Nicolai wilde
vragen, den luitenant Bohrman als onpa--
tijdige voor te slaan. ohrman stond hun
beiden, Wallwitz en hem zeiven, even na.
De heele zaak leek beiu van minuut tot j
minuut meer een comediespel, dat zijn zoo
vurig begeerde rust verstoorde. Had hjj
tot nu toe Li'ly's aandenken nog met eene
krachtige veiachting vereerd, die in elk
geval toch nog ren vorm was van eene nog 1
niet geheel uitgestorven belangstelling, nu
werd ze hem eenvou ig vervelend, en de
heele kleine persoon met hare snel voor
bijgaande genegenheid voor hem, scheen
hem niet gewichtig genoeg, dat verscheidene
mannen door haar in hun beroep gestoord
werden,
Hjj klopte bij Nicolai aan en hij vond
Magda eu eenen stervende
Toen hij tien minuten later weder op
was hij eer. ander man ge-
straat stond
worden.
Zijne wangen waren bleek, zijne trekken
scherper. Met snelle schreden liep hij voort.
Het gold nu allereerst een anderen secon
dant op te zoeken. Hjj dacht een oogenblik
aan ürwald. die eenigen tijd in de medi-
oijneu gestudeerd had, voor hij zich aan
het t.oneel verbond en als oud student wel
bekend zou zijn met alle vragen en formali
teiten, die eerst vervuld moesten worden.
Maar eeu zeker voorgevoel verbood hem,
iemand van het toonetl in deze zaak te
betrekken. Hij besloot daaro n naar luitenant
Bohrman ts gaan. Hij nam een rijtuig en
reed naar de kazerne.
Bohrman had juist zjj no morgen taak van
het rekrutendrillen achter zich, en lag op eene
sofa met een ouden hui-jas en platgetrapt
pantoffels. Het was iu de kamer verbazend
warm, een soldaat zat voor de kachel en
pookte ze nog wat op.
Toen René vijf minuten in de kamer ge
weest was, voelde hij, dat hij duizelig werd
en vroeg verlof het raain te mogen open
schuiven Bohrman, eene tlinke, jonge man,
met een opgeruimd gezicht, verkeerde voort-
d rend in verlegenheid.
1 Z,n toilet en z;n toestand waren lang
niet, zooals hjj dat wel geweuscht zou
hebbenhij vreesde bijna, zich belachelijk
te maken, terwijl hjj met zjjne sloffende
huispantoffels eu een ou l huisjasje over de
voorbereidende inaatregeleu voor een duel
besprak.
Maar Bené bemerkte daar niets van. Eén
gevoel beheerschte al het andere, de zaak
zoo spoedig mogeljk aan kant te maken om
weder alleen te kunnen zijn. Hij drukte
Bohrman dankbaar de hand, toen hij hem
bereid vond voor den gevraagden dienst.
Dan snelde hij weg en sprong weer in het
rijtuig.
Hij sLoi de oogeu. Tevergee's 1 Voor de
gesloten leden, zoowel als voor de wijd ge
opende cogen stond altijd hetzelfde beeld de
stervende Nicolai.
Het was toch iets vreeselÏLs, de dood
Niet er aan denken, nu niet Hij spande
zich in, om weder zijne kalme stemming
te krijgen, om de zaak als een comediespel te
beschouwen, zooals hij deed, toen hij op weg
was naar Nicolai
In zijn geheugen rakelde hij alle duelge
schiedenissen op, waarvan hij ooit ehoor J
had. Ia den grond der zaak was er niet meer
gevaar bij dan bij zijn rit in het rijtuig op
dit oogënblik. Duizend menscheu rijden iu
een rijtuig, met den duizend-en-eerste gaan
er de paarden van door. Alle dagen duellee
ren ergens een daar gekke menscheu, men
hoort er nieth van bIs alles goed afloopt
van de honderd gevallen is het l egen eu
negentig ma l maar voor den vorm comedie,
aanstellerij, dat er een paar kogels gewisseld
worden.
Wordt vervolgd.)
