No. 3466
Woensdag 12 Augustus 1903.
28ste Jaargang.
QagBlaó voor ciïooró- on Zuiö-óiollanö.
Ware democratie.
Advertentiën
cïftacjèa tfiufilanè,
BUITKÜLAN D,
BUREAU St, Janastraat. Haarlem
welke driemaal ter pla ltsing zjjn op
gegeven, worden slachta tweemaal in
rekening gebracht.
En dat Blikken de Katho
lieken van Breda. De Bredasche Cou
rant zegt: wjj hebben een korte biograp-
hie gegeven van PiusX. En dan laat
het blad er op volgen:«de clericals bla
den hebben den n euwen Paus hoog ge
prezen. Zjj beschijjven den kardiuBal als
buitengewoon geleerd, goed, zacht, ge
matigd, voorzichtig, liefdadig en verzoe
ningsgezind. Inderdaad schjjnt Pius X
minder onverzetteljjk en halsstarrig dan
Leo XIII en P i u s IX. Met politiek
heeft de tegenwoordige Paus zich in zgn
kardinaals- en bisschopstjjd zoo goed als
niet ingelaten. Zou de katholieke keik
e'ndeljjk eens een hoofd kr jjgen, dat in
ziet dat politiek geharrewar en diploma
tie niet bebooren in eenige kerk, welke
ook.»
Frankrijk.
Amerika.
Italië.
De eenvoud van Pius X.
1ME
ST.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
7oor het buitenland 2,90
Aizonderljjke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur-Directeur W. KÜPPERS.
PBIJS DER ADVERTENT IEN.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meerTl/s
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het Buitenland Compagnie Génerale PubltciteEtrangère
G.L. DA LI BE 8f Co JOHN., I<.JOJ\'ES Succ. Paris cllbis Faubourg Montmartre
Zij* die huune adveitentiën
des Zondags willen gelezen
zien, maken wy opmerkzaam dat a.s.
Zaterdag geen nummer van de Nieuwe
Haarlemsche Courant verschijnt, uithoofde
van den feestdag O. L. Vr. ten Hemel
opneming, te vieren als Zondag.
Advert'ntiëu voor het Zondagsche uum-
njdr, worden dus intijds ingewacht.
Wjj weten met welk een verachting deso-
cialisten spreken over de Roomsche Ker^
over Paus, bisschoppm en priesters. Zy
verwgten de Kerk, dat zg aan het geld
is verslaafd en dat zjj heult met de mach
tigen der aarde. Eu wat hebbeo wjj de
zer dagen zien gebeuren Juist in de
Roomsche Kerk heerscht de waro demo
cratie. Als eene klinkende logenstraffing
op de hateljjke en leugenachtige beschul
digingen staat voor ons de verkiezing van
Z. H. PiusX.
Het Conclaaf, de vergadering van de
Kardinalen, de Prinsen der Kerk, hebben
tot Paus gekozen den zoon eener eenvou
dige familie. Pi us X is inderdaad de
oudste der acht kinderen eener iamilie,
die eerhr behoeftig dan welvarend ge
noemd mag worden. Zjjn ouders waren
niet bemiddeld en de jonge G i u se p p o
S a r t o, heeft aan de tusschenkomst van
liefdadige personen te danken, dat hjj in
de gelegeuheid werd gesteld zi n studies
13 kunnen u aken.
Nooit heeft de H. Vader zjjn nederige
afkomst verloochend. Integendeel, als
priester, pastoor, grootvicaris, bisschop,
patriarch, kardinaal eu zelfs nu als Paus,
bljjit Z. H. dezelfde.
P i u 8 X, hield zich zgn gehede leven
door ernstig bezig mtt de sociale-quaes-
tie, niet om politiek te drjjven en aan
zgn nichtjes en neefjes baantjes te be
zorgen, maar om de belangen van den
werkman te behartigen in den waren zin
des woords. Hg sprak den werkman niet
alleen over zgn rechten maar ook over
zgn plichten. Waar het pas gaf kwam
Hg persoonlgk tusschenbeide in de ge
schillen tusichen patroons en werklieden.
Nog niet lang geleden is, dank aan zgn
bemiddeling, eene groote werkstaking io
de sigarenfabrieken tot elks voldoening
bjjgelegd geworden.
FEUILLETON
53.
Vervolg)'.
Bené kwam tot de slotsom, dat niet het
aanstaande duel, maar alleen de aanblik
van Nicolai hem zoo zenuwachtig gemaakt
Wat moest de arme Macda wel lijden bjj
haar treurig ambt 1
Er voer hem eene huivering door de h.den,
Ik kon niet anders, sprak bij dan bjj
zich zeiven, het was mijn eenig wapen.
Anders zou mij het harte week geworden
zgn.
Maar nu op dit oogenblik, had hg Magda
gaarne naast rich gehad, hare hand in de
zijne, om zoo in hare stille nabij huid eene
harmonische levensvreugde te smaken.
Dat zg hem aangeroepen had, of zg van
het duel wist, was geheel uit zijn geheugen
verdwenen of ten minste als niets bijzonders
daarin achter gebleven.
Hij voelde zich zoo geheel en al één met
Magda, dat hg er zich aanmerkelijk over
verwonderd zou hebben, haar niet in zgn
huis te vinden.
Maar in zijne woning was het stil en
Wat de Paus evenwel ter harte nam,
dat was goede priesters te vormen en
van de stad Venetië eeu diep gods
dienstige stad te maken. De opleiding
d°r studenten tot priester ging hem zeer
ter harte. Ka'holiek zgn in alles en over
al, niet transigeerer, niet hier wattoege-
ven en daar wat nemen om de menschen
te believen, o neen, Katholiek zich too-
neu in alles en overal zonder te letten
op het aanzien der menschen, was de leus
die de H. Vader in toepassing bracht,
omdat in den godsdienst, flink in toepas
sing gebracht, de ware oplossing gelegen
is van alle vraagstukken die het mensch-
dom veideelen.
En hg, die zoo denkt, die zoo handel
de, die zich steeds too deed kennen in
welke omstandigheden bg zich bevond,
dezen man heeft het Conc aaf aan het
hoofd der Ketk gesteld, hg is bekleed
met het hoogste gezag dat op de wereld
bestaat. Door de keus van kardinaal D e 1
S a r t o tot Paus, hebbeu de Kardina
len getoond, dat zg wars zgn van elk
schjjnvertoon, dat de keus tusscheu de
Kerk en den modernen Staat niet twijfel
achtig kan zgn. De eeuwsn bewjjzen hoe
degel jjk en heilvol alles is wat door den
godsdienst beheerscht, hoe slecht en ramp
vol, het door onverschilligheid of onge
loof bezetene is.
De veilige grondslag voor de maat-
achappjj, voorstaat en gezin is uitsluitend de
godsdienst. Neem hem weg en wjj ver
vallen, met verlies der red», tot de
onzinnigheid van het vee, tot de woest
heid der wilde dieren, ja, dieper, want
deze Bparen elkander nog. Niets grim-
m:ger eu wreeder dan de mensch, indien
hg zonder vreez? Gods, zonder beteuge
ling zjjner begeerlijkheden, de eeuwige
wetten kan ontduiken of vertrappen.
Ja, 't is in den godsdienst, in de
Roomsch Katholieke Kerk alleen, dat de
waie democratie te vinden is, omdat zij
eerst en vooral Go Is glorie en het heil
der zielen voor oogen heeft, en, volgens
de woorden vau den Zaligmaker zelf, als
men het Rjjk der Heme'en zoekt, dan
wordt ook al het overige den mensch
toebedeeld.
In de K'rk bestaat geen onderscheid
van personen of stand, alleen de ware
verdiensten, de deugd en de gaven van
geest en ziel worden er erkeud, geljjk zjj
ook alleen voor God waarde hebben,
't Is dank zjjne werkzaamheid, zgn jjver
en zgu vele deugden, dat de werkmans-
zoon Giusseppo Del Sarto,
priester gewjjd, hooger opging tot op
ledig. Op (le ta'el lag de brief aan Magda
die nog nitt verzonden was; door de ver
broken regeling van het huishouden dieu
morgen, had de huishoudster niet geweten,
of «ij hem bezorgen moest of niet,
Wat er in stond scheen Bené nu niet
gewichtig genoeg meer, om haastig meege
deeld te worden. Hij liet den bri f liggen.
Hij beproefde te arbeiden. Hij vond, dat
hjj niet eens in staat was, de korte aan-
teekeningen, die hij in //de Posthoorn// ge
maakt had, in duidelgk notenschrift over
te brengen. Hij wierp dezen weg en ging voor
de piano zitten. De tonen deden hem pijn
en hjj voelde ze met lichamelijke smart in
zjjne maag naklinken een teeken van
groote zenuwachtigheid.
Hoe langzaam die tijd toch voortkr. op
Als Bohrman nu eerst maar kwam!
Of Nicolai den adem reeds uitgeblazen
zou hebben P
Wat voor uren moest de arme Magda aan
dit doodsbed wel doorleven 1 Zij ver.oor in
dien man eea goeden vriend.
Hjj heeft haar meer goed gedaan, dan
ik zeide hij bjj zich zeiven. Wat heb ik haar
anders gebracht dan kwelling en onrust En nu
weer zg zal van zorg om mij geene
rust hebben. Toen ik in haar leven trad,
dacht zjj het geluk gevonden te hebben.
Misschien is dit het ongeluk geweist
in elk geval het een zoo wel als het ander
misschien is het altjjd zoo bij eene ware,
diepe genegenheid zij vordt voor de vrouw
tegeljjk vreugde en smart.
den pauseljjken Stoel, 't Is Gods wil ge
weest, dat een priestir volg-ns Zgn
woord, een priester die in de Kerk leeft,
een priester, die de nooden des volks kent
en weet te lenigen, door de kardin-deu
to' Zijn Stedehouder op aafde warl geko
zen. t Is omdat PiusX dj belangen van den
godsdienst boven a les stelt, dat het Con
claaf hem tot Pain heeft uitgeroepen,
welke keus door de katholieke wereld
met eenparig gejuich is begroet.
Dat men dus ophoude met de Katho
lieken te willen verdoelen in democraten
ot hoe men de paitjjen noemen wil. La
ten wjj spitsvondigheden aan de
vjjanden der Kerk over. Voor
ona Katholieken bestaat er maar één
geloof, ééne kerk en één Paus. Er kan
dus ook maar één Katholieke partjj be
staan, wairbjj alle mannen van goeden
wil zich moeten en kunnen aansluiten,
een party, breed genoeg om vol'e vrjj-
heid \au handelen te laten over alle
vrjje kwesties, die nooit de christeljjke
liefdadigheid raag vergeten, maar die
ook de grondbeginselen der noodzake-
ljjke eenheid nooit mag verzaken in
necessariis unitas, in dubiis libertas, in om
nibus charitas 1
Katholiek in alles en voor alles, iseu
blgit onze leusKatholiek geljjk de
Paus. Dat is de eenige ware en goade
democratie.
En zoo'n blad wordt in Breda dojr
Katholieken gelezen. Nog verder gaat de
Bredasche Courantzg vraagt, «of het
Quirinaal en Vaticaan nog langer als
haters tegenover elkaar zullen staan, het
Vaticaan met zgn vermeende rechten.»
Het blad meent dat men om P i u s X
goed te leeren kennen, te st op zgn
daden moet wachten. Uit den karJinaal
den paus te boetseeren is noch juist noch
betrouwbaar. Ook Pias IX was als kar
dinaal een uiterst liberaal kerk vorst maar
oe geschiedenis kent hem als een reac-
Bobrman had er al lang kunnen zijn.
Ben# liep rusteloos in zijne kamer heen en
weer.
Ik ben geen wachten gewend, sprak
hij dan in zich zei ven. Het klamme zieet
stond hem op het vjorh mfd van ongeduld.
Dat in deze uren anderen voor hem han
delden en betei onderricht waren, over
het een gebeuren moest, dan hj zelf, kwam
niet in zijn geest op. H ij, wien de zaak het
msest aangiDg, moest hier werkeloos bljjven
wachten
Wachtèn, dat is eene lall'e bezigheid,
dacht hjj. En dat ontmoedigt iemand ook
Ik zal mjj beter voelen, als Boh-man er
geweest is.
Des namiddags eindelijk kwam Bohrman.
Zijn opgeruimd gelaat had nu eene ernstige
uitdrukking aangenomen, rtjj st-eek aan
houdend met de vingers de punten van zjjn
blonden snor in de hoogte, en snoot eeu
paar malen den neus
Op de schrii'ta'el brandde eene h .oge,
staande lamp, Bené zat er voor, den stoel
wat ter zjjde geschoven, de beenen over el
kander geslrgeu en met de punten der vin
gers tegen elkander gedrukt.
Zoo wachtte hjj, tot Bohrman uitgesproken
had.
De luitenant, die op een kleinen stoel naast
de tafel zat, werd door het licht, dat door
een oranjekleurige lampekap verzwakt werd,
beschenen.
Alles was in orde. Feiden, Wallwitz zoo
wel als René waren met een secondant tevre-
lionair geweldenaar op Petrus Stoel.
Het Bredasche blad citeert uit de
«Fiankf. Zeit». het volgende: «Kardinaal
Sar to geldt als een der onverzoenlijke
strjjders voor de wereldlijke heerschappij
van het ptusdom. Minder ruw dan R a m-
polla weet hij zjja gevoelens achter
zachte vormen te verbergen,» ten la at te
weet het blad een pleister te leggen op
de hateljjke insinuaties, door te melden,
dat bet Iialiaansche socialiateublad
«Avauti» verk'aart men geen betere keuze
had kunnen doen.
Ten s'ot'e spreekt het Bredasche or-
gian nog zjjn meaning uit door de
«Kölnische Zeitung» er bij te halen
wiens correspondent te Rome over zjjn
injruk der Paus-keuze 8'hrjjft:
«Wat de geesteljjkbéid betreft, kan
m»n zeggen, dat de hoogere geestelijk
heid niet erg is ingenomen met de
keuze, omdat zjj P i u s X voor een pans
houdt, die de zielszorg tot nadeel van de
diplomatieke actie op den voorgrond
stellen za'. Op denzeliden groud ver-
bljjtt z'ch de lagere geeste ijkh»i tdie
tot dusver achteraf gezet, op betere tjjdeu
hoopt
Wij herhalen: tEn dat slikken de
Katholieken van Bredal»
Te Marseille is op den Frauschen mi
nister-president Combes een aanslag
gep'eegd. Toen bjj uit de prefectuur kwam
w erp een 19-jarig Italiaan, zekere Dr a-
coni A go s tin i, een tomaat noarzjjn
hoofd. Een ander Italiaan S a u v a i re
Piccolo, oud 21 jaar en vriend van
D r a c o n i, loste.twee revolverschoten op
de politieagenten. Zg werlen beiden ge
arresteerd.
De laatste verklaart geen schoten te
hebben gelost; men heeft evenwel een
revolver bg hem ga ronden, waarin twee
leege putroonhulzen.
De eerste telegrammen, in Paijjsenin
het buitenland gepubliceerd, deden dit
leit voorkomen als een aanslag t gen den
heer Combes, omdat deze in eeD re
devoering heeft verklaard, dat de Regee
ring en da meerderheid der Kamer be
werk tegen de congregaties zou ten t ia
de brengen.
Dinsdag ondernam de heer Lowe,
hoofd-ingenisur van de Staaltrust, toen
hij te New-York vei nam dal zgn doch
ter ernstig ziek te Los Ajgelos in Cile-
fomië lag, een wedttrjjd met den dood.
Hjj vertrok onmiddelljjk naar Chicago,
waar hjj Woensdag aankwam en eeu
extra-trein bestelde, die hem in 57 uur
in Los Angelos zou brengen, een afstand
van 3600 kilometei. Deze trein kostte
hem 12000 gulden of ongeveer 250 gul
den per uur. De vader kwam echter te
laat. Hjj had een derde van deu weg af
den. Mr. Magius zou René, de regimentsdok
ter, Friedriehs, Wallwitz bijstaan. Als onpar
tijdige had men luitenant van Plüskow geko
zen. Wapen pistolen. Plaats voor het duel:
de Moerasweide, morgen vroeg om hilf negen.
Bepaling: afstand tien schreden en gelijktij
dig schieten, driemaal achtereen.
Bohrmzn vertelde dit all s heel omslachtig
René echter hoorde wel, maar onthield toch
slechts de hoofdpunten. Het kwam hem voor
of de zaak nu eerst werkelijkheid was gewor
den was, en of uit een spel der fanta ie zich
nu 'e daadzaak ontvouwd had alsof hij van
te voren aan iuts gedacht had, dat hem «elf
nauwelijks aanging.
Morgeu vroeg om half negen, zou hij duel
leeren, hij hij!! en waarom.
Een bittere trek kwam om zijn mond. ''ohr-
min keek hem oplettend aan.
Gij zijt zenuwachtig, mijn w iarde Plem-
ming, sprak hij op bezorgden toon.
Neen, neen, beweerde René haastig.
Wie zou dat ook niet zgn, aan den
vooravond van een duel, vervolgde Bohrman
Zeker betreedt gij beiden het lerreiu met het
voornemen, elkander te sparen. Hoe zou ook
Wallwitz, die zooveel van u geho iden heeft,
er aan kunnen denken u overh op te schie
ten! En hoe zoudt gg, bij de beleediging, die
gij Wallwitz aangidaan hebt, nog het voorne
men kunnen voegen, hem (lood te schieten
maar tooh, mijn beste Flemming,
in zulke oogenblikken it het noodlot niet te
berekenen, en de beste schutters kunnen niet
instaan voor de richting, die de kogel neemt.
gelegd, toen een telegram hem mede
deelde, dat zjjn dochter overleden was.
De koster van Cosdnoli tj San Hacco
heeft getracht zgn Pastoor waarmede hjj
in onmin leefde, te vergiftigen. De Pas
toor ontdekte dat de wjjn voor de H.
Mis bestemd, niet zuiver was.
Hjj onderzocht de ampulte eu bemerk
te op den bodem een roodachtig poeder.
De politie, die verwittigd werd deed
den verdachten wjjn onderzoeken en de
scheikundige bevond dat de wjjn met
sublimaat gemengd was.
Daar er vermoedens lezen tegen den
koster die met den pastoor in onmin
leefde, verdacht men h8m, dezen te heb
ban willen vergiftigen en weldra ook
was bjj aangehouden.
Zondag-morgen wa en in de Basi
liek van St. Pieter bjj de kroning van
den Paus, 50.00 0 personen aanwezig. De
Paus Dam gekleed in pontificaal gewaad
plaats op den troon, omringd door het
kapittel en de gee3t»ljjkheid van het Va
ticaan. Z. Ein. kardinaal R a m p o 11 a,
sprak een latjjnsche redevoering uit,
waarin hulde werd gebracht aan den
Paus.
De zangers van de Six'jjnsche Kapel
zongen «Tu es Petrus». De Paus besteeg
dar.rna de «Ssdia gestatoria», om iugd
van alle kamerheeren, dragers van waaiers
uitpauweuveeren, eu voorafgegaan door de
hoogwaardigheidsbekleders en kardina
len.
Uit zilveren trompetten werd de kro
ning aangekondigd.
Na afloop der kroning gaf de Paus
den zegen en bleet daarna eenige ïuinu-
i ten in aanbidding voor het H. Sacrament.
Met uitzondering van eenige vuile pars
producten verbaast Z. H. PiusX de
grheele wereld over zijn eenvoudige I9-
venswjjze. PiusX is gebleven waf kardi
naal Sarto waszsgt Don Stati miro wieh
de krachtdadigheid in de goedheid. Wan
neer ik, na zjjne kiezing tot Paus, aan
zjjne voeten neerknielde zonder een woord
te kunnen spreken, hief bjj mjj recht en
spiak mjj gemeenzaam aan. Toen wjj al
leen waren, spraken wjj in dan weiluiden
den Venetiaanschen tongval, waarvan wjj
zoo zeer houden.
Te Venetië stond bjj ten 4 ure 's
morgens op, bad, las zjjne mis en hield
zich met de zaken van het bisdom bezig.
Om zjjnen eenigen vikaris-generaal, die
86 jaar oud is, in zjjn ambt te behouden
deed bg zelf al het werk, zelfs de ver
zendingen. Zjjn huishouden was ingericht
geljjk dat van een armen pastoor. Hoe
eenvoudig de Patriarch vau Venetië
leefde, bljjkt uit zjjn middagmalen die
driemaal in de week bestonden uit risotto
coi pioci (rjjst met mosseiep) door
zgn zuster gereed gemaakt. Toen de
ze zgn verkiezing tot Paus vernam,
René schrikte uit een diep gepeins op.
Neen, zeker niet, ik ben niet vau plan
Wallwitz ten haar te kren'en, sprak hij op
hal'huden toon, maar mij voor hem plaatsen
om hem mijne horst aan te bieden-hem
Hij zweeg.
Ik begrijp, dat het u hijzonder pjjnljjk
is, omdat h j uw vriend was, n eendc Bohr
man bedrukt.
O, neen, riep René op levendigen toon.
Hg was mijn vriend niet. Wjj hebben samen
gedronken en gelachen en elkander intieme
geschiedenissen verteld, nooit twist gehad
en elkander gewaardeerd, ik zijn ernstig,
vast karakter, bij mjjn vroolijk gemoed en
mijn talent. Dat noemt men dan vriend
schap.
In den groud der zaak is '/iet niets anders
dan eene tjjdpasseering voor de ledige uren.
Hij of ean ander
Fobrman, de reden maakt mij deze zaak
zwaar
Om een niets 1 Ter wille van een gril
.waartoe ik onnadenkend het werktuig ge
weest ben. Ter «ille van een zaak, waarvoor
ik duizend verontschuldigingen heb.
Hjj zweeg, om niet meer te zeggen, om
niet uit te roepen ik, juist ik, diem jn hoofd
voor niemand buigt, moest de diepe vernede
ring ondergaan, het speeltuig geweest te zjjn
van een ijdel meisje.
Wordt vervolgd,)
