No. 5469
Zaterdag 15 Augustus 1903.
28ste Jaargang.
.1
HbagBlaó voor idfCoorè- on a£uiè-<JLollanó.
De Baronie van Breda.
Zondagsblad.
dÏLagèa tftufilanó,
B U T N N L A N ÜT
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem
onderhoudende lectuur voor de
Huiskamer, vrage men aan het Bureau
van ons blad.
Frankrijk.
Engeland.
Rusland.
Servië.
De Macedonische quaestie.
Ondergrondsche spoorwegen.
Aangeaaam hooren.
1,50
2,90
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Toor het buitenland
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
H!o of d r e d a c t e u r-D i r e ct e u r W. KÜPPERS.
AGITE MA NON AGITATE
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 1—6 regels50 Cent
Elke regel meer7%
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Wegens den feestdag van
O. L. V. Hemelvaart, te
vieren als Zendag, verschjjnt de Nieawë
Haarlemse/te Courant morgen ni9t.
Proefnummers van ons
Op den eersten Augustus 1. 1. was het
vylhonderd jaar geleden, dat de baronie
van Brsda kwam in het roemrijke ge
slacht der Nassau's, later Oranje-Nassau.
In de groote kerk, de vroegere Onze
Lieve Viouwe kerk, thans Protestantsche
kerk, staat tegenover de wijdvermaarde
graftombe van graaf Engelbrechtii
van Nassau, de sierijjke graftombe,in zand.
sDen uitgevoerd, van graaf Engel-
b r e c h t I van Nassau, enJoannavan
P o 1 a n e n, want E n g elbrecht
van Nassau huwde op 1 Augustus 1403
de erfvrouwe van der Leek, Bre
da en Niervaart, de nagelaten
dochter van Jan vanPolanenll.
In de keurige middengroep boven de
tombe ziet men het beeld der H. Moeder
Gods Maria «set het goddeljjk kindje Ji-
zus. Ter rechterzjjde knielt graaf E n-
gelbrecht en zjjoe vrouw Joanna
met St. Joris en St. Bernard en ter lin
kerzijde graaf Jan van Nassau en
Vrouwe Maria met St. Jan den Djo-
per en St. Hieronymus. Nog voert ouze
geërbie ligde Koningin don titel van Ba
rones van Breda Jan van Polanen
II, de vader van Joanna, ontving ook
in leen de heerljjkheden Groot en Klein
Zundert, Prinsenhage, Sprundel en Nis
pen.
Roemrjjk is het vertelen van Breda.
Getnige de oude Lieve Vrouwe Keik,
voltooid in den tjjd, toen de Bredasche
gilden wel de bests werklieden oplever
den, getnige de hooge toren, eenmaal
gebouwd van de offergaven der vrome
pelgrims, die hier tot het Heilig Sacra
ment van Mirakel ter beévaart kwamen.
N i den tweeden Engelachen oorlog en
den beroemden tocht naar Chattam werd
te Breda in 1667 den vrede met Enge
land gesloten en hoe is Breda niet over.
al bekend geworden door het turfschip
der Spanjaarden, zoodat zelfs C a I d e r o n
dellaBarca aan B eda een zijner too-
neelstukken wijdde.
Niettegenstaande de Oranjevorsten door
FEUILLETON,
Vervolgd.
56.
was
de pohtiek, gevoerd werden tot Protestan
tisme, leef de bevolking van Breda
getrouw aan het voorvaderlijk Geloof en
geen geweld of achteruitzetting vermocht
eenige verandering te brengen in de ziels
overtuiging der Bredenaars. Breda was
en bleet eene Katholieke Stad en tegelijk
was Breda immer de vrooljjke, lachende
stad, waar een ieder gaarne verblijf
houdt. Dat de stad Breda in de laatste
vijf-en-twintig jaren steik is vooruitge-
gaau, zal niemand ontkennen, en nu
zullen de gedeelten waar Breda sterk is
aangebouwd en die nog behoorden tot
Gioneken,Prinsenhage en Teteringen nut
Breda vereenigd worden, al zal het dan
ook een beetje in de portemonnaie komen.
Breda's inwoners mogen wat doen waar
de bloei der zoo gunstig bekende stad
mee gemoeid is.
Heeft BreJa een schoon verleden en
een prachtige toekomst, dan dient niet
vergeten te worden waaraan dat alles te
danken is.
Breda dankt zijn r( em en grootheid
aan zjjn Katholiciteit.
De zendbrieven van Z. H. Leo XIII
en de toekomstige lessen van Z. H.
P i u s X, zullen de Bredeuqars, wars
een verfoeieljjk neutraliteitsbeginsel dat
njen er tracht in te voerer, tot richt
snoer bijjveu dienen, waar weldra de
tprens van zes sc'nooue parocbie-kerken
hnnne kruisen zegepralend ten hemel
verheffen.
Heerljjk wijzen Breda's monumenten
op het verleden air ein zekere waarborg
voor de toekomst.
Hij zag haar voor zich; hjj wist h.'e zij er
uitzag, als eenig leed haar trof. Hij had het
gezien -r- in dat uur, toen hij haar zoo veel
pijn gedaan had. Zij werd niet hoos, zij zweeg,
zjj leed in stilte en zou aan dit ljjden bezwij
ken.
Vele vrouw, n hadden reeds .tegen hem ge
zegd: ik houd van u, vele hem met dreigen
de, groote woorden verzekerd, dat zij het ver
lies zjjner vriendschap niet overleden zouden.
Hjj had daarover ongeloovig het hoofd ge
schud en gelachen Hij was geen ijdele man en
hij wist, dat vrouwen zich spoedig troosten. En
hjj had gezien en het beleefd dat dit werkelijk zoo
Magda echter, de eene, waarachtige, had
nog geene groote woorden gesproken, en zij
zou misschien dapper beproeven, verder te
leven, zonder hem Maar zij zou het niet kun
nen.
Hij gevoelde met onwederlegbare zekerheid,
die eiken troost en eiken twijfel buitensloot,
dat Magda's leven op het zijne ingeplant was,
die tan dood moet leiden, als zij niet tot ga-
luk voeren kon.
By de ouderaardsche spoorwegramp
te Parjj», werd de familie Laurent
wreed beproefd.
De twee broeders A u g u s t, 63 jaar
opd en Edward 57 jaar oud, alsook
do vrouw van dezen laat'ten, 49 jaar
opd, bevinden zich onder de dooden.
Van de familie B i d o u, kwamen by
do ramp om het leven de vade de moe
dor, twee huuner kinderen en mejuffrouw
A ub e rti d, onderwijzeres in de Fransche
taal te Edinburg, zuster van mevrouw
B i d o d, die eenige dagen met verlof bjj
de familie was komen doorbreugen.
—Het Staatsblad van Tunis kondigde
Woensdag ee besluit van den President
der Fransche Republiek af, waardoor iu
dje Kolonie aan de kloosterlingen verbo
den wordt scholen te openen of zelfs
maar onderwjjs te geven. Voor 10 Octo
ber a.s.moeten hun scholen gesloten wor-
deD.
oogen
Tusschen zijne vingers door, die zijne
bedekten, liepen natte druppels,
Hjj weende.
Het Was de eerste maal na den dood zijner
moeder.
I)an werd het stil in zjjne ziel, eene ernstige
rijst kwam over bem.
Hjj nam den brief en opende hem weder. Zes
kantjes had hjj met zijne vaste hand beschre
ven
Er mocht blijven staan, wat daar eenmaal
sfpnd, het was in eene gelukkige stemming
i eergezet en als Magda het las, dan woei
h^ir misschien de sdem van zi;n |leven aan.
Puiten op de achterste bladzijde schreef
hjj met groote letters niets anders dan:
»Magda, ik houd innig van u, mjjne ziel
is u niet ontrouw geweest. Gij moogt u met
haar vereenigd gevoelen, of gij mjjne vrouw
geweest waart.
Vaarwel, en wees een sterk meisje.
Uw René.//
Dan nam hjj een ander blad en schreef
aan Hortense .-
//Hoogvereerde, goede vriendin, wees
zoo goed en geef den ingesloten brief
aan Magda als gij tot morgen-middag van
mjj niets anders hoort,
Als altijd, uw dankbare, t>egenegeu
Bené Elemming.//
Toen dit dubbele schrijven weggebracht was,
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale Publicitê, Etrangire
G.L. DAVBE 8f Co JOHN., J ON ES Succ. Paris Slbis Faubourg Montmartre
De korkvervolger Combes, is bezig
met een nieuwe vervolgingswet gereed (e
maken, ten einde de magistraten, die de
kloosterliugen het recht toekennen van
ouderwys te geven, aan zjjne dwingelani-
sche bevelen t9 doen gehoorzamen.
De bewoners van het eiland Mar
tinique zjjn zwaar beproefd. Eischte de
vulkanische uitbarsting talrijke offers, nu
werd het eiland geteisterd door een cy
cloon, die de doppen Tivoli, Reculie,
hournoies en Fond d'Haie, voor een groot
deel Dieuw opgebouwd na de vorige ramp,
vernield
Bjj den storm verloren acht menschen
het leven en minstens vjjldaizend mea-
schen,die ternauwernood bekomen waren
van den vorigen slag, zjjn thans weer
zonder middelen van beslaan.
Er is sprake van eene Wereldtentoon
stelling, te Londen te houden in 1906,
in het Glazen Paleis.
Het was te Londen, geljjk men weet,
dat de eerete Wereld'entoonstelling werd
gehouden in 1855 en sinds dien tjjd van
Pieter Spa is er geen mejr geweest
in de Engelsche hoofdstad.
Italië.
Z. H. P i u 8 X, heeft generaal D e
C h a r e 1.1 e, gewezen bevelhebber der
Pauselijke Zouaven, iu gehoor ontvan
gen. De generaal beeft ook nameas de
oud-zoaaven zjjn gehechtheid en gehoor
zaamheid aan dtn Paus hernieuwd. De
H. Vader drukte hem zyn hooge vol
doening daarover uit en heeft aan gene
raal De Charette en aan al de
oud-pauseljjke zouaven zijn bjjzonderen
zegen verleend.
In d^n nacht vpn Donderdag op Vrjj-
dag zyn bjj de straatopstootjes te Kieff
zestig mensehen gedood en een honderd
tal gewond. In den nacht te vo~en wer
den acht politie-agenten door de werk
stakers gedood. De Gouverneur der stal
werd met steenen gegooid.
Te Bakoe staken 40.000, te Kieff
50.000 eu te Odssst 80.000 man.
Streng word in de napthabronnen te
Saboutcbi en Bal akhauan, wear het werk
is hervat, bewaakt.
De Ris.-i che pers heeft instrncties
ontvangen alleen ollicieele communi
qués te publiceereu.
De Koning van Servië heeft zyn
broeder prins A r s u e s, tot opperbe
velhebber van het Servische leger be
noemd.
In het Seivische Ministerie hebben hef
tige tooneelen plaats gehad over de be
noeming van den overste L e s j j a ui i n
tot hofmaarschalk. 'Het l.wam zelfs tot
een uitdaging tusschen den minister van
dacht hjj alles in orde gebracht te hebben, wat
er voor hem te regelen was
Ik w 1 naar bed gaan, ik heb mijne zenuwen
noodig, sprak hjj in zich zeiven.
Een gevoel,waaraan hijzich geene verklaring
wist tc geven, dreef hem er toe, al de papie
ren, die tot zijnrauziek drama behoorden z'ch
naar zijne slaapkamer te nemen. Hij moest
zijnen schat zoo dicht mogelijk b'j zich hebben.
Hij na liefkozend legde hij de bitden in gere
gelde volgorde op het marmeren blad van zjjn
na chttafeltje.
Lang bleef hij met gesloten oogleden wak
ker liggen t n trachtte zich Magda s lief, bleek
gelaat en hare ernstige oogen voor den geest
te trekken.
Het was en bleef kalm in zijn binnenste. De
gedachten, aan hetgeen Magda in deze uren wel
leed, vervulde zijn ziel met eene bijzondere aan
dacht.
Hjj kon niet slapen en bij wilde ook niet
slapen.
Hij vormde ook geen enkel plan en deed geene
enkele gelofte voor het geval, dat alles gelukkig
afliep.
Met diepen rnst, zag hjj het onvermijdelijke
tegemoet.
De voortkr-ipende uren van den nacht vie
len hem niet lang, omdat hij zooveel le den
ken had. Hij was bijna verbaasd toen buiten
de eerste mensehenschreden vernomen werden
en spoedig daarna een rijtuig vooibii ratelde
dat het huis er van dreunde. Toen hij licht
maakte, zag hjj, dat het zes uur in den morgen
was.
fiaanciën W e 1 j k o v i t s, zwager van
den benoemden, en S j i f k s v i t s, mi
nister van justitie.
Door tus chenkomst van den KoniDg
is de uitdaging ingetrokken, evenals het
verzoek om ontslag dat drie officieren
naar aanleiding van L e s j j a n i n's be-
nceming indienden.
Het teeken tot algemeen oproer is
gegeven, uitgebroken is het oprobr zelfs
voordat de leiders der beweging het sein
er voor gegeven hebben. Het oproer is
vervroegd omdat de Turken zich aan
nieuwe wreedheden hebben schaldig ge
maakt, of wat ons waarschynlyker voor
komt, door het voortdurend ophitsen de
beweging niet meer tegengehouden kan
worden.
Aan het ho„fd der Macedonische he
dging staan de van vroeger reeds be
kende samenzweerders, Boris S a r o-
vow, Grouet, Tochel enLoza-
n o 1.
Het getal opstandelingen, die aan
hunne bevelen gehoorzamen, wordt ge
schat op 25.000, waarvan 10.000 iu de
provincie van Monastir. Zij beschikken
over 35.000 geweren, waarvan er 25,000
nitgeddeld zyn, 150 patronen per geweer
en 3.500 kilos dynamiet. Een zeker getal
Alóaniërs, Valakken en Serviërs hebben
zich nu ook by den opstand aange
sloten.
De opstandelingen verklaren niet alleea
de onafhankelijkheid te eischeD, maar
dat zij willen hopen, dat zjj sterk ge-
noeg zyn om het Turksch gtzig at te
schudden en de vrijheid te veroveren.
Zy rekenen op den steun der Europee-
sche Mogendheden, maar zouden de Mo
gendheden Turkjje aanmoedigen, om den
opstand te onderdrukken, dan zonden ie
Macedonische comités zich wreken. Ma
cedonië aan ds Macedon;ërs. Hunne lenze
is: cvryhiid of dood.»
Om üunne beweging te rechtvaar
digen, beweren de opstandelingen dat de
hervormingen, weike de Sultin beloofd
had i i Macedonië in te voeren, niet tos-
gepast werden, of enkel, en dan nog op
zeer onvoldoende wjjze, op eenige pla at-
sen waar het Europeesch toszicht bastait.
O/erat e.ders zouden de vervolging tegen
de christenen hernomen zyn. Ue Bjlga-
ren, in de provincies Uskub en Mo ïastir
i gevestigd, klagen dat zjj door de Turken
op barbaarsche wjjze behandeld worden
hunne dorpen word&n geplunderd, en
vernield en ook wel in brand gesto
ken, ds kerken onteerd, vrouwen cn
kinderen afschnwelyk mishandeld en ver
moord. Vele landbouwgezinnen zjjn naar
het gebergte gevlucht of naar Bulgarjje
uitgeweken. Duizenden Bulgaren worden
zonder recht of reden in de gevangenis
sen geworpeu.
Eu toch blykt uit alles dat de Mace-
doniërs geen hulp van de Mogendheden
te wachten hebben, dat deze integendeel
de Ports aanzettsn om zoo spoedig mo-
Hij stond op Hij was koud en huiverig. Lang-
zaam, precies in dezelfde volgordeals eiken mor
gen maakte hij zijn toilet.
Zgn huishoudster bracht hem thee. Hjj dronk
met gretige teugen.
Buiten lag de sluier van dea nacht nor over
het aardrjjk uitgespreid; alleen in het Oosten
begon de hemel een eenigszins lichtere tint
aan te nemen.
Een huurrijtuig kwam voor.
René hing z .nen pelsmantel om en was nog
bezig dezen toe te k- oopen, toen Bohrman bin-
pen kwam. Die zag er ernstig uit en droeg bur -
gerkleeding.
Zij drukten elkander de hand.
Geslapen? vro 'g Bohrman.
Neen, zeide René met heldere stem, maar
ik gevoel mjj heel kalm; niet in het minst ze
nuwachtig.
Bravo, bravo! meende Pohrman en klopte
hem welwillend en aanmoedigend op den schou
der.
Pokier Msgius was uit voorzorg in het
rijtuig blijven zitten. Toen René nu bjj hem
instapte, drukte ook hij hem harteljjk de
hand.
Het rijtuig reed weg. de mannen zwegen.
Bohrman dacht er over, of hij een alledaagsch
gesprek zou beginnen.
Hj) was reeds eenmaal secondant geweest
bjj een duel, dat vroolik beëindigd werd
met eene champagnefnif. Toen had de
duellant tegen hem gezegdBorhman, als
gjj eens weer iemand als secondant bijstaat,
zet dan niet zoo'n doodbiddersgezicht. Als
gelijk het oproer voor goed te onder
drukken.
Naar aanleiding van het ondergrond
sche spoorwegongeluk te Parjjs, maakt
men zich te Londen, alwaar de spoor
weg viel dieper onder den grond is dan
de Paijjsche en slechts enkel|spoor heelt,
zeir angstig En de optimistische
verzekeringen, weike de directeur van
den «Central London Railway» gee.'t,
stellen de gemoederen niet volkomen ge
rust.
Te Berljjn heeft het bestuur van de
«Hoeh und Untergrund-bahu» terstond
een nauwkeurig onderzoek doen instel
len omtrent de vrasg, of een ongeluk
als dat van Parijs ook te Batlijn zou
kunnen gebeureD, en de uitkomst daar
van was, dat zulk een ongeluk op den
ondergrondechen spoorweg te Berljjn tot
de onmogelykheden behoort.
De Berljjuers kunnei dus gerust we
zen «Bei u n s» dreigt geen gevaar,
tot uit het bekende kleine hoekje eens
een ongeluk te voorsckjjn komt.
Ook te New-York kan een ongeluk
a's dat te Parjjs Diet gebeuren, altjjd
volgens de verklaring vau den heer
Bryan, President van den «New-York-
schen ondergronischen stadsspoorweg».
De waggons op dien spoorweg heb
ben vloeren van asbist met koperom
hulsel van buiten. Op elk station is een
«noodafsluiting» en er zij i nog verschei
dene andeie voorzorgsmaatregelen, zoo-
dat de directie in het ongeluk te Parjjs
geen aanleiding vindt tot hst maken van
veranderingen.
Oulangs zong te GüttiDgen de studen-
ten-vereeniging «Wi/ fridia» op een fees
telijke bjjeeukomst het lied
«Es zog ein flotter Bursch zum
Rhein.
Nach Bonn, dort zu studiereu».
Ein der studenten liep, terwjjl de an
deren zongen, even door dea tuin en
diar hoerde hij een jonge dame, die met
eeu gezelschap in een p-ieel zat, zeggen:
«Hoor, papa, na zingen zy het lied, dat
u hebt gemaakt.»
Hjj informeerde fcjj den logementhou
der eu na vernam hjj, d»t de bedoelde
beer Prof. Maller uit Q redlinburg
was, die daar met zjjne familie logeerde.
Zoodra de studenten d it hoorden, ging
de President naar het prieel, om den
dichter beleefd te verzoeken by de stu
denten aan de «Kneiptafel» te komen
zitten en de oude heer die nog zeer
flink en niet afkeerig van vrooljjk ge
zelschap is, nam de uitnoodiging a id.
Hij werd met gejuich ontvangen aan
de Kneiptafel. Ue jongelieden zongen
zjjn lied nog eerst met veel geestdrift;
er werd een flinke «salam su Ier» op zyn
gezondheid gedronken en ook daarna
nog menige dronk aan hem gewjjd.
Aan EmanuelGeibelis ook eens
ik bang geweest was voor den dood, zou
uw gezicht mij angst eu schrik aangejaagd
hebben.
Maar Bohrman wist niet recht goed of
Flemming naar zijn voorganger aardde. Ook
had Bohrman een vaag voorgevoel, dat het de
zen keer niet met een champagnefuif afloopen
zou:
Hij besloot hij zich zei ven af te wachten en
de eene ot andere opmerking van Bené of den
dokter aan te grjjpeu. Zwjjgen kon in dit geval
minder kwaad dan spreken. En de ervaring bjj
het eene duel opgedaan, konde niet dezelfde zijn.
als bij een ander.
Hij had eenseenen bekenden duellant hoo
ren zeggen, geen twee duels lijken op elkallJ
der, telkens merkt men iets nieuws, iets ver
rassends.
Doter Magius zweeg, o na dat lig moe was- Men
had hem in den nacht uitgehaald en dat lag hem
nog als lood in alle leden.
Op den zandige n weg in het woud reed lietrjj-
tuig bijua zonder geruisch verd-r. De ruiten wa
ren beslagen, de lucht somher.
René zuchtte en steunde metde hand tegen het
portier
Haastig stond Borhman op en den riem reeds
in de hand nemend, vroeg hij:
Zul ik het openschuiven,
Als gij zoo goed wilt zijn.
if'ordt vervolgd,)
