No. 5473
Vrijdag 21 Augustus 1903,
28ste Jaargang.
HDagBlaó voor <3Tooró- &it Suió-éiollanó.
L e o XIII.
cJÏÏagóa
B ir I T H N L A N IJ.
BUREAU St, Janastraat. Haarlem
Da katholieka politiek in
België. Wie zich nog herinnert den
strij 1 der liberale en a ïtiliberale pang in
België in de trchtiger jaren, moet eerbied
hebban voor den moed, het doorzicht en
de volharding, waarmea de Belgische
Katholieken zoo krachtdadig da godadien-
aiige vrjjheid en het katholiek geloof
htbbeu verdedigd, en de destgds overmo -
dige en oppermachtige Loge noodzaakten
de teugels van het bewind neer te leiz-
gen.
Pro3lt, mr. Troastra. Even
scherp als juist teekent het N. v. N.
de grove eenzijdigheid der socialisten in
het volgende moot gevonden stukj
Rusland.
Frankrijk:.
Dnitschland.
Servie
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlem
f 1,20
2,90
0,03
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
7oor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoofdredacteur-Directeur W. KÜPPERS.
PRIJS DEB ADVERTENTIE!?.
Van 1-6 regelsCent
Elke regel meer7b4
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Diens taan 1» ie dingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PuhlicitêEtrangère
G.L. DA ÜBE Co JOHN., JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartre
Neen, wy kunnen hem niet vergeten,
den Romeiusehen Pontifex, Wiens geest
hoog uitstralend boven het dom rumoer
der wereld opging tot de Godheid, 'ot
een rijk van hooger idealen en die ons
telkens lersen sprak van meer dan gewo
ne menschenwjjsheid, die mier dan vijf
en twintig jaren troonde op den zetel
van St. Petrus, die zijnen tijd beheersch-
te, en lot Wien alle weldenkeuden over
de geheele wereld met eerbied en ontzag
moesten opzien. Kardinaal La ng li
nie u x zeide na een Lezoek aan Paos
Leo XIII in 1899. «De Paus verschjjnt
voor hen, die hem van tabjj kunnen be
schouwen, in waaiheid als het verheer
lijkte Woord op den Thabor. L e o XIII
was niet alleen, wat de geheele wereld
weet, van groot verstand en sterke wils
kracht, onverzwakt in zjjnen ouderdom
maar hjj was bovenal, in de volle be-
teekenis van het woord, een waar pries
ter. Wanneer men enkele uren in zijne
tegenwoordigheid had doorgebracht, ont
gloeide het hart van al wat edel en
schoon is en men gevoelfe zich opnieuw
bezield, zooals de Apostelen zich moeten
gevoeld hebben, toen zjj van den berg
aidaalden, waar zjj met Cnristas hadden
verkeerd.» Dat transparante lichaam ia
het vlekkeloos wit der Pauselijke sou
tane, die flikkerende oogen, dat fyn be
sneden gelaat, die Paus van het «non
possumus», «wjj mogen niet transigeeren,
waar het de recht-n der Kerk betreft,
die Pans vol liefde en goedheid, wanneer
hjj zjjne getrouwe kinderen uit de Lage
landen rondom zich zag geschaard, die
Man met den adelaarsblik, die boven-
aardsche verschijning van Leo XIII, die
was zoo geheel en al ziel en geest
neen, dat beeld wjjkt niet van voor on
zen geest, en wanneer wjj zjjne beelte
nis beschouwen dan zien wjj weler Jien
fijnen glimlach, dat diep bewogen gemoed
zich afspiegelend op de gelaatstrekken,
die kracht die de gewaarwordingen eener
vaderljjke goedheid beheerschte.
Het opperpriesterschap van Leo XIII
is geweest een der rosmrjjkste Pontifi-
caten der Roomscae opperpriesters. Tot
dien Doorluchten Gevangeue vau het
Vaticaan gingen de volkeren om zjju
isolement te verbreken en de Yorsteo
volgden hun onderdanen.
De macht en invloed van het Paus
dom, ook op de niet-katholieke wereld,
FEUILLETON,
60.
Vervolg).
Arm kind, zeide zjj, gjj doorleeft moei
lijke tijden. Maar waarom kwaamt gjj niet naar
mij toe? Waarom bleeft gjj den ganschen dag
alleen met uw verdriet 1 zei zij op liefdevollen
toon.
Ik kon niet. Ik wachtte. Sibylle had
mij beloofd terug te komen, om mij alles te
vertellen, wat erg:beuren zou. Zij wilde oppas
sen. Zjj had Wallwitz niet gezien, hij had
zich bjj haar, die eerst sedert drie dagen
zijne bruid is, verontschuldigd I Met dienst 1
En 8ibylle heeft ergens een van zjjne kame
raden ontmoet en .gesproken. Deze vertelde
baar, dat Wallwitz heel geen dienst had.
er wist Sibylle niet. Was het niet ge
noeg
Neen, zeide Hortense en beproefde een
op^eruimden toon aan te slaan,het was niet
genoeg. annen kunnen plichten hebbeu
dan viel haar in> ,lat Keat: eeu brief yoor
Mag a gezonden had, dien zij haar geven
moest, als er tot dezen namiddag geen ander
bevel kwam. Zg huiverde.
Deze nacht was
verachrikkeljjk 1 De
steeg onder Leo XIII en paus Leo
behoort tot de groote geesten, die hou
stempel drukken op het tjjdpark, waarin
zjj leefden. «Non omrit moriar» zong
de Romeinsche dichter H o r a t i u s, steu
nend op de schoouheid en den zang zij
ner veizen «want leven zal ik in mijne
goddelooze verz3n.» Dat wi s de zch
zelf vergodende heiden, die uit de hoogte
neerzag op de onontwikkelde menigte.
«Odi profanum vulgus». «Ik haat de
domme menigte, die voor mjjn hoogmoed
nit t knielt, voor mij, der Muzen priester.
Kn wanneer het Vaticaan, na audiën
ties of' plechtigheden ouder de Regee
ring van Leo XIII eenzaam was en
verlaten en wanneer paus Leo zjjne
Staatszaken en kerkelijke aangelegenhe
den had afgedaan, wanneer Hg zjjne
geastaljjke overwegingen en gebeden had
geëindigd dan klonken daar in die
stilte de zoete tonen eener fijngevoelige
lier, Roomsche verzen op oud-Romeiusche
wjjs, de gedicht m van een Hor at ins
omgezet in liederen en lofzangen op de
reine Maagd der Maagden, op Christus
en Zjjne vlekkelooze Bruid, de Kerk en
daarbjj die serene glimlach van Gods
vertrouwen en Godsdank, dat woordm»
loos, maar welsprekend«Non omnis
moria'». «Niet geheel zal ik sterven» en
die blik van medelgdead gevoel, niet de
trots van den oud-Romein H o r a ti u s,
die de menigte minacht maar die lief
devolle blik van den Vader, dii bezorgd
is voor de zjjnen, die op het voor
beeld van den goddeljjken Meester
medeljjdea heeft met de scharen en die
zjjn schoonste, hoogste en breeibte ge
dicht schiep in zjjne Encycliek «R<ruu
Novarum» «over den toestand der werk
lieden.»
Een niet-kutholiek ooggetuige ge fc
van Leo's stoffe'gk overschot, uitge
steld onder de katafalk in de Sacra
ments-kapel van S'. Put r, de volgende
droeve beschrjjving:
In eene mengeling van rood
en purper en wit het ornaat van de
pontificale Mis, onder een gouden
mjjter, die diep op het voorhoofd daal1',
een grauw, ingevallen gez cht, het on
herkenbaar gilaat van Leo XIII. De
oogen, die zoo scherpen flikkerend het
niterljjk maakteD, voor goed gesloten, de
neus ingezakt naar de teruggetrokken
bovenlip, het deel naar de oo-en toe
verfrommeld in huid-vouwen. Een angst
wekkend doodend gelaat in die pracht
van
cDe menschen trekken er met wgd-
starende oogen langs, verbaasd en ver
schrikt, da; uit het witte visioen van den
Paus, dien zoovelen in Sint-Pieter tri
omfant bebbm zien vei\chguen, dit schrik-
beell van den dood geworden is».
Het was het vreeselijke vau den donj
van het scheiden. Maar bovou en om de
katafa.k klonken de tonen van het «non
orainis tnorar» «niet geheel zal ik ster
ven», omgezet in ds hymnen van z»lig-
heid en rust, omgezet in het triomflied
eener toekomstige verrjjzenP, toonend het
beeld van den glorieuson PoJfex; ge
kroond door de hand van den Almachti
ge met eeni onverwelkbare kroon, ver-
li erljjkt door der engelen koralen.
St
Si
(loode onder ons dak eerst heden morgeu
hebben ze hem naar de kapel op het kerk
hof gebracht ik was om zes uur opgestaan.
Hij mocht niet zoo alleen weggedragen
worden, li\j heeft zooveel van het sihoone
en plechtige gehouden. narom heb ik met
juffrouw Böhmei in de kamer kaarsen aan
gestoken en wij legden bloemen in zijne han
den. Wjj baden voor hem. Hij zag er uit, ot
hjj lachte.
Dit alles, mjjn kind, heeft u zenuwach
tig gemaakt en uwe fantasie verhit. Gjj moet
nu bij mij blijven, wjj zullen een rjjtoer maken
en over alledaagsche dingen spreken.
Neen, riep Magda opspringend, het is
geene fantasie, het is werkelijkheid, volle wer
kelijkheid
Zjj klemde zich aan Hortense's arm vast en
sprak op halfluiden toon met het gelaat tot
haar geneigd.
Ik werd als voortgedreven. Ik luisterde
aan het raam en dacht, als zjj wegreden moet
ik hen zien. Want, als het gebeurt, dan ge
beurt het van morgen. Zoo iets stellen man
nen nooit uit. Ten laatste zag ik niets meer
het bleef ook nog zoo lang donker. Dan
was ik bijna onmachtig van het wachten. En
dan viel mg in, dat zij in alle richtingen
de stad konden verlaten en dat ik dwaas was
geweest, te denken, dat zjj bij mij voorbij
moeeten komen. En toen
Zjj zweeg en keek Hortense doordringend
aan.
En toen vroeg deze, terwjjl zjj het
sidderen harer stem nauwelijks bedwingen kon-
Toen de liberale partjj in 1884 af
stand moest doen van de Regeering,
troostte zjj zich met in den lande te ver
kondigen, dat weldra bet clericals Kabi
net zonde moeten aftreden bjj gebrek
aan ministers. Het ontbrak, naar hun be
weren, den Katholieken aan mannen, oin
een ministerie samen te stellen. En dit
zou spoedig bljjken.
Deze voorspelling, evenmin als die, dat
het Katholicisme slechts een «cadaver»
wae, dat men maar in den grond had te
stoppen, om er van bevrgd te zgn, en
dat de achteruitgang op stoflefgb, industri
eel en iutellectueel gebied de liberaleu
weer aan de Regeering zou roepen, zgn
in vervulling gega n.
Het getuigenis, dat de Franschmau
Ren La vollee in den «Carrespondant»
van België geeft, bewjjst zulks meer dan
genoeg als hij schrjjtt
«België geeft een schouwspel te zien
wellicht eenig in de heele werelJ het
schouwspel van een ka holiek land, door
een katholiek ministerie geregeerd, dat
zoowel in de Provinciale Staten als in
beide Kamers op eene katholieke meer
derheid steunt. Dat kleine land van zoo
bescheiden uitgestrektheid, maar zoo groot
door de intensiteit van zgn intellectueel
en economisch leven, zoo aanzienlijk door
zgn Dgverheid, zgn handel en zgn igk-
dom, zoo belangwekkend door zgn kun-
s:en en de her nneringen aan de tradities
uit het verleden, die op zgn bodem en
in zjjee monumenten voortleven, hand-
haait zich, ontwikkelt zich en bloeit ou
der de leiding van jolitieke mannen van
hoogen godidienstzin, die op loyale wjjze
Magda maakte haar ook zenuwachtig met hare
opgewonden heid.
Toen liep ik weg,het huis uit—naar
zjjne woning 1 Ik sche de aan. De oude vrouw,
die open deed, kent mij immers niet, maar
waarom zou zij liegen? ik vroeg naar hem,
ik moest hem spreken. Hij was reeds om
zeven uur op üe jacht gegaan, op de
jacht! op de jacht! riep vlagda uit, ter-
welzij bj eltce herhaling vau deze woorden
hare stem luider verhief.
Hortense was bleek geworden, fit en de
brief, de bewjjzen schenen ook haar ouwe-
derlegbanr.
En om deze Om baar, die hij nu re.ds
verachtteHoe kwam hjj daar toe 1 Was hjj
daar niet te goed voor Mocht hij zjjn leven
op het spel ze'.ten, riep Magda. Zjjn leven
En ik, misschien heb ik er ook schuld aan,
misschien bracht ik er hem toe in de rechte
stemming 1 O, ik heb hem een hatelijken
brief geschreven, dat ik hem niet meer ver
trouwen kon, omdat bij geene wilskracht ge
noeg bezat.
Nu is het genoeg, sprak Hortense op
gebiedenden toon.
Gij weet niet meer wat gij zegt.
Zjj nam Magda bjj den arm en dwonw haar
te gaan zitten.
Als hg uitgedaagd werd, kon hij niet
weigeren om voldoeniug te geven en al
ver.cht hjj haar, om wie het duel zal plaats
hebben, ook lienmaal. Dat zjjn helaas in onze
kringen onvermijdeljjke dingen het een
vloeit uit het andere voort zoudt gjj dan
de Groudwet in to passing brengen.
Onder hunne auspiciën zjjn de geluk
kigste en soms de meest pedutf e her
vormingen tot stand gekomen. Eene
lange reeks van wellen heelt het arbei
dersvraagstuk geregeld en den socialen
vrede bevestigd, door het lot der arbei
ders te vei beteren, zonder de levenskr cht
en de ontwikkeling yan de Belgische njj-
verheid te schaden.
Zonder omwenteling is da stoutmoe-
digsfe electorale hervorming door de Bel
gische Katholieken tot stand gebracht,
en wal verre van hierbjj te verliezen,
hebben zjj eene meerdarheid behouden,
die wel niet de talrgkste, maar zeker de
meest soüede is, welke ze ooit gehad
hebben
Tegen het katholieke bolwerk zullen
de li be. alen, al bedelen zij ook de gunst
der sociilisten, niets vermogm, zoolang
katholieke kiesverenigingen niets anders
beoogen dan het algemeen welzjjn, wars
van elk vuig eigenbelang, werkziam zgn,
zoolang men naar de Kamer* zendt
knappa mannen, die niet schromen hun
rast en hun peroonljjk belang op te offeten
voor het heil dei maatschappij en den
bloei van Kerk ea Staat.
Een nieuwe p'aat van Hel Volk.
Dr. Kuyper is er weer het onderwerp
van maar de plaat zal nu geen aanleiding
tot een stralvervolging geven, 't Is eenvoudig j
eene voorstelling, die te denken geeft. Men j
ziet dr. Kuyper in reiskostuum, peinzen-
de //waarheenv hjj gaan zal op zijn zomer-
reisje.
//Waarheen?,/ vraagt daarnaast op dezelfde
plaat een gezin, slachtoffers van de s'aking,
dat van de woning wordt gezet, omdat het de
hu.r niet betalen kan.
Inderdaad. de tegenstelling is schril
Maar de plaat is nog niet volledighet had
een triptiek moeten wezen, naar het beroemde
voorbeeld der primitieven als hoofdtableau,
het van zijn woning verdreven gezin, in 't mid
den; links had dan onzentwege dr. K u y pe r
op reis afgebeeld moge zijn, als dan ook
maar rechts mr. Troelstra (tond met
zjjue 800 partijgenooten op weg naar Brussel.
Dan had het onderschrift kannen luiden:
//Waar heen,Als vlakbij zooveel ellende wordt
geleden.»
Wij kunnen niet berekenen, wat dr. Kuy
per zjjn reis zal kosten. Miar met f 25 per
dag is het uitstapje ook van den welgesteld-
sten man toch ruim berekend en dr. Kuy
per heeft vier weken vacantie genomen.
stel dus f 700.
De 800 sociaal democraten, die met mr.
Troelstra voor twee dagen een uitstapje
naar Brussel hebben gemaakt, hadden ieder
f 15 bjj te dragen voor de kosten, 800 x
15 f 12.000.
Twaalf duizend gilden.
Waarheen, met twaalf duizend gulden, o,
brave, innig deelnemende en raet het ljjden
uwer slachtoffers steeds zoo diep bewogen
mr. T r o e Is t r a, als vlakbij zooveel ellende
wor t geleden.//
willen, dat hjj Wallwitz geantwoord had, ik
duelleer niet
Neen, stamelde Magdamaar het gaat
toch om mijn hart om mijn leven.
De daden van mannen doen ons altijd
geweldig aan, zeide Hortense op kalmen toon.
Ik wil wel toegeven, dat ik Da al het ge
hoorde ook wel aan een duel geloof bin
nen kort zullen wij wel meer van de waar-
beid kooren -vergeet echter niet, dat wij het
nooit met volkomen zekerheid te weten zullen
komen.
Zij zullen allen zwijgen a's het graf, Daar
om waarschuw ik u, René niets te vragen,
als gjj hem weerziet.
Zal ik hem ooit weerzien vroeg Magda
bevend.
Leeft hij nog Eu als hij leeft, houdt
hij nog van mij Waar moet ik rust en zeker
heid vinden
Zij sloeg de handen voor bet gelaat.
Hortense ging naar hare schrijftafel. Zij
bad na rijp beraad het besluit genomen, tegen
Rene's bevel te handelen en Magda den brief
nu reeds te geven. Wat er ook in stond, het
moest de waarheid zijn, die op Magda invloed
zou hebben.
Misschien stond de bekentenis daarin, dat
hjj haar niet had liefgehad. Tan was het ook
beter voor Magda, op eens den vree seljj ken
slag te dragen.
Misschien ook stond er in, dat hjj berouw
gevoelde over zijn ontrouw en haar alleen
genegenheid toedroeg—het een of het auder—
aan de onzekerheid moest een einde komen,
Wjj misgunnen den socialisten hun
uitstapje DietGepast genoegen komt
itder top, zoowel mr. Troelstra als
dr. K uy p e r, al schynt Bel Volk
er alleen den Premier ean grief van te
maken. Da jongste plaat van Pi eter
J 8 11 e s' orgaan, uitkomend n 1. op den
dag zelf der Brusselsche rais, toont dui-
di-lgk aar, hoe bekrompen eenzijdig de
socialisten de zaken plegen te beschou
wen.
Rusland heeft heden bjj de Porte nieu
we ei8chen vau poliliekeu aard iuge-
diend.
Gisterenavond ontstond weer een pa
niek op den «Metio»-spoorweg, bg de
«porte Maillot», door de onvoorzichtig
heid van den wattman, die eea bran
denden lap uit den trein wierp. Onge
lukken kwamen gelukkig niet voor.
Over h"t ontsporen van een trein iu
de nabjjheid vau Rothenkirchen komeu
langzamerhand nadare berichten.
Men vermoed*, dat ook in dit geval
de schuld bg den machinist ligt, die, de
scherpe bochten in aanmerking gencmen-
veel te snel reed.
Op de plaats dea onheils heeft de lgu
namelgk een zeer sterke kromming.
Zondagavond ging de trein tegen half
aeht uit Rothenkirchen. Er werd zoo snel
gereden, dat de passag ers in de waggons
door elkander geschud werden en toen
reeds bang waren voor een ontsporing,
zoodat velen m9t moeita e. tos overge
haald werien, ia het eerstkomend sta
tion uiet uit te stappen. Daarna ging
de propvolle, 18 waggons lange trein
weer met dezelfde verbazende snelheid
verder, tot zjj op de ongeluksplaats aan-
kwun waar de locomotief nut Uil ge
kraak ontspoorde en de volgende rjj'ui-
gan met zooveel geweld in hun vaart
stopte, dat 10 waggons omvielen en ver
pletterd werden.
Na eanigen tjjd werden drie daoden
van onder de poiahoopen opgegraven.
Een zwaargewonde stierf den volgenden
dag en eveneens een vriuw, twee ga-
huwda bergwerkers en een kind. Velen
kragen gevaarlgke verwondingen en
kneuzingen. Machinist en stoker startten
van da machine maar werden slechts
jicht verwond.
De Milaansche Lombardia z ig.t, dat een
groot aantal Servische offiaieren, die aan
net huis b r n o w i tiaj trouw geble
ven zjj'd, het besluit hibben genomen
aan de ex-keizerin N a t h a 1 i e te verzce-
o' Magda zou er het verstand door verlie
zen.
Al zou Rent: dan later boos zijn, Hortense
moest zoo handelen.
Hier, zeide zij, is een brief van hem
voor u.
En dien geeft gjj mjj nu eerst? riep
Magda uit en trok haar dea brief uit de
hand. Zjj scheurde de enveloppe in stukken.
Het papiei was toevallig zoo gevouwen,
dat de eerste, dichtbeschreven bladzijde buiten
kwam.
Magda nam de bladen zoo, als ze uit den
omslag kwamen en dan las zjj
"Mjjn lief, dwaas kind, van u afzien,
dat zou imaiers hetzelfde zjjn, air niet
meer dirigeeren of componeeren
Zj las en las en een blijde glimlach kwam
op haar gelaat.
Zoo overmoedig, zoo zeker van de over
winning, zoo tintelend van geest en vreugde
schrjj t geen man, die een duel te genfoet
gaat.
Zij las de schoone woorden aan het einde
van de zesde bladzijde en zag daar naast de
zevende, die onbeschreven was.
Met schitterende oogen keek zij Hortense
aan.
l eze lehter, die voor Magda stond, bul
al lang de weinige regels op de laatste blad-
zjjde bemerkt.
Wordt vervolgd.)
