No. 5481
Maandag 31 Augustus 1903
28ste Jaargang.
HDagBlaó voor cTloorè- en Sjuiö-JLolIanö.
Een greep in het
sociale leven.
Zij, die zich vanaf
heden op de
Nieuwe Haarlemsche Cou
rant abonneeren, ontvangen
de nummers verschonende
tot 1 October gratis
cfflagèa cïïufilanó,
B U I T M m L A JN 1).
Duitschland
Frankrijk.
Servië
Zwitserland.
Rusland.
De opstand in Macedonië.
Kerkvervolging in Frankrijk.
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,00
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoof dredacteur-Directeur
BUREAU St, Jansstraat.
W. K UPPERS.
Haarlem
PHIJS DEB ADVEBTEN1IEN.
Van 1—6 regelsCent
Elke regel meer7 b»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Ceuts per advertentie a Contant.
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Publicilè, Elrangère
O.L. DAUBEfy Co JOHN., B. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartre
De Duitsche Katholiekendag te Keulen
geeft ons weder een aanwjjzirg hoe de
strjjd der arbeiders gestreden moet wor
den tegenover de machthebbers en te
genover de met stoffelijke welvaart be
deelden.
Op de vergadering der Katholieke
Arbeiders- en Gezellen-vereenigingen
werd gewezen op het onbetwistbaar feit,
dat de werkliedenzelven geen genoegzaam
deel nemen aan de beweging, die ten
hunne voordeele ontstaan is.
Men ziet inlerdaad te veel advocaten,
kapitalisten en renteniers optrelen in de
wetgevende lichamen, gemeenteraden en
sociale-vereenigingen. Hoe goed gezind
o ik,hoe geleerd en welsprekend ook, mia
sm zjj de kennis van zaken om practiscb
deel te nemen aan beraadslagingen betref-
fendn de njjverheid en der arbeide; sbewe-
ging. Om de belangen niet alleen van de
werklieden, maar ook die der patroons,
werkgevers te behartigen, wordt prac-
tische kenuis veieischt, die niet door
boeken in een studeervertrek maar in de
werkplaatseu en fabrieken verkregen
wordt.
Zy, die willen adviseeren over een aan
te nemen houding der werklieden in den
Bocialeu stryd, over het wat te doen staat
en wat niet te doen, moeten het practiech
leven hebben meegemaakt. Zy moeten
ook deelnemen aan de a'gemeene bewe
ging der Katholieke Staatsparty, om de
arbeidersbeweging niet eenzjjdig te ma
ken.
De werklieden mogen zich in hun vak-
vereenigingen niet afzonderen, zij moeten
deelnemen aan de algemeene beweging,
daarvoor levert iu Duitsjhland het Volks'
verrein eeo doelmatige aanwijzing.
In het Volksoerrein heerscht geen af
zonderlijke klassenstrijd. Daar komen ar
beiders, landbouwers, winkeliers, patroons
en bedienden, alle standen en beroepen,
grooten en kleinen, armen en rykeu te
samen en leeren hunne wederzydsche be-
FEUILLETON,
08.
Vervolg
Als ik liaar maar zeggen kon, dat ik
alle» weet, dacht Magda onder dezen woorden
twist tnsschen de beide aanstaande schoonzus
ters, o, als ik maar kon
Maar zij begreep, dat zij zwijgen moest.
René had haar Lilly's naam niet genoemd.
Bené had voor haar geloochend, geduelleerd
te hebben. Wat zjj wist, wist zij door inge
ving van haar hart en door hetgeen zij gezien
en gehoord had. Als zij sprak, zou zij hem
onder verdenking brengen, niet ridderlijk ge
handeld te hebben. Maar zweeg zij, dan moest
zij ook van de voldoening a'zien, deze gebate
vrouw vernederd en angstig te zien. Magda
zou geene vrouw geweest zijn, als zij er niet
naar gesmacht had, Lilly, die haar voor kor
ten tjjd de genegenheid van den man harer
keuze ontroofd had, te mogen vernederen.
Maar zjj bedwong deze opwelling. Om zich
voor de verzoeking te redden, dacht zjj hij
zou het my nooit vergeven, als ik zoo klein
geestig was, om mij te wreken.
Nu, ik wil het gezellige byeenzijn met
u en eene zwjjgende Triendin niet langer
Storen, sprak Lilly op spottenden toon. Adieul
langen kennen. Het is goed voor de bij
zondere belangen van eeuen stand te
zorgen, masr het is noodzakelijker het
algemeen welzjjn te bevorderen, om zorg
te dragen, dat de eene stand den andere
niet benadeelt door zijn eischen en her
vormingen.
Dat wordt helaas, maar al te dikwjjls
vergeten. Men holt voort om het onbe
reikbare machtig te worden en aller
treurigst loopt men hst bereikbare voor
bij. Zy, die aan het hoofd der werklieden
verenigingen staau, mogen wel toezien.
Mooipraters brengea al heel weinig tot
stand. Practische mannen, mannen van
intellectuaeie algemeene ontwikkeling,!die
de hoogere standen den waren stand van
zaken, het lyden en streven der werkende
klassen leeren kennen om er de noodige
hulpmiddelen voor aan te wenden, die
Diet alleen een arbeiderspolitiek voeren
maar die ook de belangen der andere
standen krachtdadig verdedige r, aller be
langen weten te behartigen, moeten
aan het hoofd der beweging staan-
Wy vestigen daarom de aandacht op
Duitschland's Katholiekendag, waar niet
de belangen van ééa enkele vereeniging,
maar van alle, zonder de eene den
voorrang op de andere te geven, bespro
ken zyn.
Veel wordt reeds in het naburige Bel
gië, waar men zich richt naar het Duit
sche Volksverrein, tot staud gebracht, en
bet ware te wenschen, dat er in ons dier
baar Vaderland naar het voorbeeld van
onze Duitsche broeders, in het belang van
den werkman, wat meer yver en werk
zaam leven kwam, en dat onze Neder-
landsche Roomsch-Katholieke Volksbonden,
waarlyk de tolk worden, in den socialen
strijd, van alle standen van het katho
lieke Nederlandsche volk.
Uit Berlyn wordt gemeld, dat voor de
sluiting der te Altenberg in het onzydig
Moresnet opgerichte speelbank reeds de
van den kant van Pruisen vereischte stap
pen zyn gedaan. Het valt te hopen, dat
deze ondanks den eigenaardigen rechts
toestand in nentraal Moresnet weldi a het
gewenschte gevolg zuilen hebben, te meer
waar de Belgische Regeering hetzelfde
belang by een spoedige verdwyning van
de speelbank moet hebben.
De door verscheidene bladen gedane
mededeeling, volgens welke ten slotte de
regeling van de politieke onderhoorigheid
Yan neutraal Moresnet zou lot stand ko
men op den grondslag, dat het geheele
gebied met zyn inwoners aan België komt
Zij stak Sibylle de hand toe, alsof een ver-
trouwelijk gesprek haar heiden hier een mi-
nuu t of vijf opgehouden had, Zij deed het,
om ze dan ook aan Magda te kunnen reiken.
Met uitdagenden blik keek zij Magda aan,
Maar deze week terug, zij liet de handen
slap langs het lijf hangeD.
Neen, sprak zij toonioos, neen
Dan bukte zy zich haastig en verlegen en
raapte den mot op, dien zij had laten val
len. Met snelle schreden liep zij heen, nog
voor de verbaasde Sibylle eene vraag kon
doen.
Deze Lilly mocht denken, wat zij wilde
mocht vermoeden, dat zy meer van deze zaak
wist, het was Magda hetzellde. Voor alles ter
wereld had zij deze hand niet willen aanroe
ren, die zich eenmaal naar het heiligste, wat
ZÜ bezat, uitgestrekt had.
In de eerstvolgende uren kon zy haarhait
niet tot bedaren krygen. Onweerstaanbare ja-
loerschheid kwelde hare borst. Zij stelde zich
aanhoudend voor, hoe hij eens met deze Lilly
vertrouwelijk gesproken had.
Het was haar onverdraagiyk. Neen, sprak
zjj bij zich zelve, ik kan het toch nooit ver
geven en vergeten 1
Het was toch meer dan een spel, het had
zulke zware gevolgen, dat zjjn leven daardoor
geknakt werd. Zijne vrooljjkheid is gebroken,
zjjn werk verloren. En dat allee ter wille van
deze 1 Zoo iang wil ik met mijne gedachten
bij hein zyn, totdat eens beslist is en tot wij
weten of Wallwitz zal bly'ven leven.
Drie dagen vol onzekerheid nogAan het
en Pruisen voor het prjjsgevn zjj ïer aan
spraken een geëvenredige som gelds krjjgt»
is volk misn onjuist.
Toen de Fransche minister vau Ma
rine, de heer Pel let an, dezer dagen
zjjn terugreis van Beest naar Parys, in
gezelschap van zjjn jonge vrouw onder
nam, kwam hjj tot de ontdekking, dat
een zakkmroller hem van zy n portefeuille,
welke eenige duizenden franks en belang
rijke papieren bevatte, had beroofd.
De i'arjjsche politie heeft gedurende
een nachtelijke dryfjacht 17 verdachte
personen gevangen genomen. Op den heer
H a m a r d, ^oofd der veiligh ddtpolitie,
zijp bjj die gelegenheid vier revolverscho
ten gelost, bljjkbaar door slechte schat
ters, daar hjj niet getroffen werd.
Te Belgrado zal a s. Zondag eene groote
vergadering gehouden worden waar een
der sprekers het woord zal voeren ten
voordede van een Servisch-Bnlgaarsch
samengaan. Merkbaar is men er op uit
om met Bulgarije gemsene ziak te ma
ken en den eisoh van zelfbestuur voor
Macedonië onder een christeljjk gouver-
neur-geaeraal te ondersteunen. Verschei
den bUden prijzen de opstandelingen en
verspreiden de oorlogzuchtige stemming
in Ssrvië, met de hoop, naar men zegt,
dat koning Peter voor d.t streven ge
wonnen zal worden.
De Servische bladen gaan verder. Zy
wakkeren de opstandelingen aan, en zyn
vol lof over hun dapper optreden. In het
leger heerscht een oorlogzuchtige geest, in
het bjjzoader bjj het beruchte zesde re-
ment. En wanneer dit waar is, dan zal
koning Peter I, die, het is duideiyk
gebleken, naar de pypen van het regi
ment, waaram hjj zijn troon te danken
heelt, moet dansen, wal verpi icht wor
den zich aan 't lio fd te plaatsen van die
oorlogszuchtiger
Koning Peter zal den dans van het
revolutiouna'rsgeweld niet ontspringen,
tegen wil en dank zullen de moordenaars
van Koning Alexander hem weten te
explo teeren. Arme Pe t e r die het heeft
durven wagen zich door moordpleging
een koningskroon te veroveren!
Het verbljjt van vorst Ferdiuand
van Bulgarye buiten zyn land moet hier
in gelegen zyn, dat bij door den Fran
sche markies de Rose, een vrier.d van
koning Peter van Servië, tjjdig zou
zyn gewaaischuwd, d t tegen hem een
militaire samenzwering was op touwt ge-
zat, gtlyk aan die welke Pet ar op den
Servischen troon bracht.
Markies de Rose, drong er bjj ko
ning Peter op aan, dat vorst Ferdi
nand gewaarschuwd zou worden voor
fcet hem dreigende gevaar, maar deze
weigerde beslist, zonder eecige reden op
te geven. Daarop zju de maikies de
Rose zyn ontslag hebben genomen en
uit Belgrado naar Afia zyn vertrokken
bange wachten was eene grens gesteld Maar
omdat het laatste gedeelte van den weg altijd
het moeilykste is, werden ook deze drie dagen
eene eindelooze tgdruimte.
Als er treden op de trap gehoord werden,
leefde Magda op.
Het kon immers eene bo nlschap van Sibylle
zijn, om haar den dood van Walfried aan tj
kondigen. Als zij Sibylle oatmrette, begonneu
hare knieën te knikken en haar hart klopte
onrustig, tot zjj eerste woord over zijn toe
stand hoorde, 's Nachts lag zij slapeloos
op haar leger en dacht dan, of de gewonde
sliep.
Geene enkele ziel, zelfs dievan Sibylle niet,
kon zoo beven voor dit leven, dat nog altijd
in gevaar zweefde. Geen vuriger gebed werd
vcor zijn behoud ten hemel opgezonden.
Of René wel wist, dat de beslissing op
handen was of hij wel, zooals zij, de dagen
in koortsachtige spanning eu werkeloos door -
bracht?
Zij verdiept; zich geheel in zijn geuncd.3
toestand en meende alles te begrijpen en te
weten, wat er in zijn binnenste omging.
Ook had zij langzamerhand, om zich zelve
te troosten en eene verklaring te vinden voor
fijne stilzwijgendheid en terughouding, deze
verklaring aangenomen
Hij wilde geen aanspraak maken op ge-
lak, zoo lang Wal'rieds leven in gevaar
zweefde.
Als ik het toch zijn mocht, die hem zeide,
Walfried is gered! Hoe zou hij herademen,
welk eene v erlichting ion hem dat zijn.
om vorst F erdinand te waarschuweu
Deze ging hierop uit zjjn land.
Te Interlaken werd dezer dagen in
een hotel een toerist 's nachts iu zyu
slaapkamer beroofd.
Het geschied le door twee Spaansche
logeergasten van het hotel, die den toe
rist met chloroform bedwelmden. Eerst den
volgenden morgen werd da diefstal ont
dekt.
De dieven werden door een der schaf-
fers uitgevonden en in hechtenis geno
men, met nagenoeg al het gestolen geld
nog in hun bezit. Zy balden nog ver
scheidene andere diefstallen beproef
Het jooisch congr-s te Bazel ge
houden, heeft Woensdag, na eene lange
beraadslaging, waaraan wel een honderd
tal sprekers hebben deelgenomen, met
295 stemmen tegen 177 beslist eene com
missie te benoemen, die het voo-stel der
Engelsche Regeering om in Zuid-Afrika
eene joodsche kolonie te stichten, zal
onderzoekeu.
E n commissie door het congres bt -
noernd, zal naar Zujd-Afrika vertrekk-m,
om het grondgebied te onderzoeken, door
de Eogelsctn Regeering voor de te stich
ten joodsche kolonie aangeboden.
Italië.
Een zware boschbrand heeft in de om
streken van Avela op Sardinië gewoed.
Meer dan 300 hectaren zjjn vernield. Sd-
datsn hebben bjj het blusschingswerkhnlp
moeten verleenen.
De Vesuvius braakte gisteren lava
uit, die de helling van den berg afliep en
tot op 850 meters van het station kwam.
Het tooneel was indrukwekkend. Da lava
stroom le met eene snelheid van 200 me
ter per uur. Tot na toe bestaat geen
gevaar voor de bevolking van den om
trek die zeer ongerust is. De Overheid
neemt maatregelen om de gemoederen
gerust te stellen.
Woenrdag zyn de paarden van het
rjjtuig vau kardinaal R imp oil a op
hol geslagen. Z. En. verkeerde geen
cogenblikin gevaar, het gelukte aan po
litie-agenten de paarden tot s aan te
brengen.
In de vlakten van westelyk Rusland
hebben schrikkelijke regens en hagelbui
en den oogst op eene uitgestrektheid van
verscheidene honderden kilometer vernield.
Van iu Julj reeds werden de graauvel-
den verwoest. Da schade beloopt verschei
dene millioenen. Niets werl gespaard;
graan, haver, rogge, aardappelen en groen
ten, die eene streek de helft van Frank
rijk groot, besloegen, zyn vernield. Daar-
bjj nog heeft de bliksem iu de provin-
c es Mohelis, Grodno, Koroner en Vite-
bod 300 meuschen en 2000 huisdieren
gedood. Geheele dorpen zyu afgebrand.
In geen honderd jaar heeft men zulk
een onheil beleefd.
i at zij dit oogenblik, als het kwam, niet
met hem doorleven ron, »as «ene bittere te
leurstelling.
De e minuten nog met hem genieten, dacht
zij en dan scheiden
Dat me niet meer vrijwillig van eeuen man
scheiden kan, die eene meisjesziel zoo algeheel
heelt ingenomen, daar dacht zij niet aan, ,dat
werd haar niet duidelijk.
Zooals l clat en lucht onontbeerlijke fae'o-
ren zijn voor het leven, hoewel men niet bij
eiken blik en bij elkea ademtocht daaraan
denkt, evenmin werd Magda zich bewust,
dat de hoofdinhoud van hare dagelijksche
gedachten, de eene altijd wederkeerende ge-
dach e aan hem was.
Den eers en dag n«dat het hoopvolle woord
van uitzicht op genezing gesproken w s,luid
den de berichten zeer gunstig De volgende
nacht was onrustig geweest, maar geene tee-
kenen hadden geopenbaard, dat de toestand
weer ernstiger werd,
Den derden dag vond M»gda den moed
niet, uit te gaan. Zij za' te huis, telde de
uren en maakte zich zoo zenuwachtig, dat zij
i geen vijf minuten st'l op hare plaats kon blij
ven ziiten. Op Sibylle w chtte zij vergeefs.
De avond kwam Nog geene tijding. Daar
buiten dwarrelde de sneeuw, die door sterke
rukwinden nu eens naar boven, dan weder
naar beueden geworpen werd. Magda durfde
bij luik weer de oude Katlii niet laten gaan
vragen.
Zij z t iu de donkere kamer, lag, hoe de
sneeuwvlokken bui'en tegeude rniten kleefden
In het Turksche leger, dat in Macedo-
n den opstand moet bedwingen, heerscht
volgens een bericht uit Belgrado, groote
ontevredenheid wegens het niet uitbetalen
der soldy. Inmidde's heeft de Porte aan
de geesteljjke en burgerljjke autoriteiten
zoomede aan da bevelhebbers der troepen
het bevel gegeven, om met kracht en
desnoods met geweld alle gruwelen en
losbandigheden der Turksche troepen te
beletten. De Porte stelt de plaatselijke
overhedeu verantwoordelijk.
Inmitdel wordt het de Regeering te
Konstintinopel lastig gemaakt door de
Oostenryksche en Russische regeeringen
zij eischen vaa den Sultan, dat hjj on
verwijld den opstand in Macedonië onder
drukt. Vaniaar de buitengewone troepen
verplaatsing in Turkije en de ouvermy-
delyke botsingen die ontstaan.
De bevelhebbers van de Turksche troe
pen, die in Macedonië ageerea, beletten
elk uitspatting niettegenstaande de op
standelingen zich schuldig maken aan
plundering, brandstichting en moordenary-
en. De Turksche troepen worden door de
rustige bevolking overal met vreugde
ontvangen. Dat neemt eciPer uiet weg
dat de Turksche troepen zich, daar waar
hun geloofsgenooten laaghartig zyn ver
moord, hun wraak koelen.
De opstandelingen eischen oorlogsbe
lasting, plundering de winkels en versprei
den schrik onder de bevolking. Komen
daarna de Turksche sjldaten, dan wreken
zy zich over den dood der hunner en
plegen eveneens geweld.
Volgens de laatste berichten geven de
Mogendheden krachtigen steun, om den
opstand te bedwingen.
Donderdag hebben de troepen weer
hevigen tegenstand ontmoet bjj de uit
voering der Wet op de Congregaties. De
paters-redemptoristen van Sables d'Oloane
w lien hun klooster niet goedwillig ont
ruimen. Op de binnenplaats bevonden zich
vele vrouwen en kinderen, de poorten vau
het klooster warea gabarricadeerd. Toen
de gendarmen en soldaten naderden hie
ven de vrouwen en kinderen kreten aan
als :Leve het Leger! Leve de paters!
Men weigerde da poorteo te openen.
Naiat de commissaris van p?litie drie
maal gesommeerd had de poort te openen
eu dit zonder gevolg bleet, liet hjj ladders
aanrukken om de muren van het klooster
te beklimmen. De personen binnen het
klooster begonnen nu van al de binnen
plaats met steeuen, dakpaunen enz. ta
werpen, waardoor enkele soldaten gewond
werden.
Toen ontzagen de autoriteiten zich
niet een brandspuit te laten aanrukken
en met behulp hiervan aan den tegen
stand een einde te maken.
De binnenpoorten van het klooster
waren echter ook gesloten eu toen deze
ten slotte waren opengebroken, vluchtten
en luisterde naar het huilen van den wind!
Pe e tonen joegen haar angst a n, zij klon
ken als het geluid der doodsklok.
Zij waagde het nauwelijks naar bed te gaan.
'Zij begon over allerlei bijgeloovige dingen te
denken als de storm ophield, eou Walfried
leven. Of; als er hedenavond nog iemand
kwam, zou bij s'erven. Maar als des avonds
laat juffrouw Bohmer nog kwam, om van
Katki voor morgen het wasohbord te leenen,
zeide Magda bij zich zelve
Hoe kan ik toch dwaze dingen denken!
en toen in den nacht de storm niet ophield,
dacht zij: hoe onzinnig van mij.
Toch schrikte zij den volgenden morgen
toen zij zag, da', haar horloge stil stond. Het
was op half drie blijven staan. Dat was een
teeken Magda meende zich ook nog te
herinneren, dat bet haar om halt drie zoo
zonderling bang om bet hart geweest was.
Ik heb eenvoudig vergeten, het horloge
op te winden, zeide haar verstand.
Maar zij liet het nu onopgeffonden liggen.
Zij kleedde zich snel aan en overwoog, of zij
toch niet lievei na.r Sibylle sou gaan.
Als zij mij dan ontmoet als ik de
verschrikkelijke tijding op straat hooren moet
of in het bijzijn van andere pervonen....
Niet meer wetende vat te doen, ging zij in
haar stoel bij het raam zitten.
{Wordt vervolgd.)
1
