No. 5491
11 September 1903,
28sle Jaargang.
Hbag6laó voor <3ïooró- en Zuió-éiollanó.
Hollandsche
ongemanierdheid,
Gewroken.
BUITMMj'AM).
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem
Een Bisschoppelijk optre
den. in de Fransche Republiek brengt
de minister-president Com bes door zjjn
wederrechteijjk optreden tegen de reli-
gieuseu de Bisschoppen t gen zich in
openbaar verzet. De Bisschop van Mar
seille, Z. D. H. Mgr. A n d ri e u, wien zjjn
tractemeut is ontnomen omdat hjj ge
wezen beeft op hetgeen Combes aldaar
tegen de Kerk heeft verricht, vair deze
regenaat de geestelijkheid heefc uitge
maakt als hooghartig, heftig en agres
sief, zeg-, dat Combes, den ooilog
heeft verklaard aan de geestelijkheid en
dat het zjjn plicht is al-i Bisschop zijn
priesters opte beurt n en hun jjver te schra
gen. Dat is meer dan mjjn recht, la t
Mgr. A n d i i e u er op volgen, het was
mjjn plicht en dien piicht heb ik zonder
bjjgedachten vervuld. Aan een der mede
werkers vau de Libre Parole, heelt de
Bisschop verkluard, dat hjj zich door de
straf-inhouding van zjjn t actement ver-
Frankrijk.
Oostenrijk-Hongarije.
Italië.
Duitschland.
De opstand in de Balkanataten.
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen
Hoof dredacteu r-D irectenr W. KÜPPERS.
XIENDRiT!
PRIJS DER AD VERTEE'IEN.
Van 16 regels
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentiea Contant,
50 Cent
7%
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PubliciléEtrangère
G.L. DAJJBE fy Co JOHN., f. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartre
Het Haarlemsche Pers-interview met
Mr. C h a s e, die met een A nerikaonsch
gezelschap, kunstschiideressen eu kunst
schilders te Haarlem vertoeft, heelt heel
wat pennen in beweging gebracht.
Naar aanleiding vau dit interview en
de klacht door Mr, Chase, geuit, over
de ouwelvoegeljjkheid van het Haar
lemsche straatpubliek, dat het gezelschap
Amerikaansche artisten bjj hun werk
uiaar al te dikwjjls beleedigde en uit
schold, schrjjft de Amsterdamsche cor- 1
respondent van de Nieuwe Rotterdamsche
Courant het volgende
«Het zou uiterst nuttig zjjn, als wjj
eens een dengdeljjk onderzoek instelden
naar de gronden onzer ongeman:erdheid,
naar de iootsn i i onze beschaving, die
zich op zóo weerzinwekkende wijze ma- j
nifesteeren. Immers, hoe aangenaam ons
de lot toekliukt, dien Mr. Chase over
heeft voor de midden- en hoogere stan
den, met welke hjj te Haarlem is in aan
raking gekomen, de Hollandsche onge
manierdheid pleegt zich heus '.h niet uit
sluitend bjj het zoogenaa uds straatp i
bliek te openbaren. Hst i' vrijwel een
algemeen, vooral Noord-Nederlandsch,
speciaal polderlandsch euvel. Ik herin
ner aan de botheid, waarmede nog on
langs bij de opening der Nie iwe Bsnrs
vertegenwoordigers van buitenlandsche
groote persorganen zjja bejegend, aan de
moeite, die het iudertjjd d->n Journalis-
tmkring gek .st heeft om de buitenland
sche journalisten, voor de Inhuldigings
plechtigheid in de Nieuwe Kerk naar
hier gekomen, voor een gelpke bejege
ning te vrijwaren. Ik denk aan de kan-
nibaalsche houding van ons publiek in
Artis, bp gelegenheid, van het jaarljjksch
Koninkijjk bezoek, aau de bandeloosheid
van ons publiek uit verschillende
lagen der maatschappij bp nationale
feestenaan de barbaarsche tooneelen
in onze stad, op drukke dagen, bij de
beitorming van de tram. dit al deze
dingen bljjkt, dat in menig opzicht ous
doen en laten wordt gekenmerkt door
een gebrek aan welvoegeljjkheid, aan
zelfrespect, door een tuchteloosheid, die
de zeden verlaagt en ons vernedert in
het oog van den buitenlander; eigenaar
digheden, gebreken, die in het klein zich
zelfs uiten in een zekere slonzigheid van
houdiug, kleeding, spraak en 'aa'.gebruik.
2.
FEUILLETON
(Verrolt/.)
Ghastly, zeide zg' tct hem, hoe lang
behoor je nu al tot de bemanning der „Pan
dora» f
Even over de acht jaar, antwoordde
hjj, na zich een oogcnblik bedacht Ie hebben,
Ben je, voor je bier aan boord kwam.
wel eens meer in de buurt geweest vroeg de
gravin ver'er.
Ghastly's gelaatstrekken werden, zoo moge
lijk, nog bleeker en s'rakker en, naar het
eiland ziende, om de blikken dor gravin te
ontwijken, herhaalde hjj
Hier in de buurt Ja, als is goed naga,
wel meer dan eens.
En weet je ook, of je op dat tihnd
drie kruisen heb gezien f
Ghastly draaide zjjn muts tusschen de vin
gers en schraapte zich de keel, terwijl zijne
gelaatsuitdrukking meer en meer verlegen
werd.
Ik heb er wel eens over hooren
spreken, zeide hjj, maar gezien heb ik ze
nooit.
Juist op dat oogenblik verscheen Simpson,
de gezagvoerder, op het dek, Bjj was een man
De schrjjver ziekt dea oorsprong in
een tot tuchteloosheid verworden vrij
heidsbegrip, dat in onzen ruw aaogeleg-
den Germaanschen aard den vrucht
baren bodem voor ^jjne ontwikkeling
vindt. Wjj plegen ons hoog te verheffen
boven de Dui'sche tucht, die wjj ten onrech
te uitsluitend in het militairisme signaler.-
ren en liefst ridiculiseerm, maar waarbp
wjj dan vergeten, dat deze tucht in het
militaire niet anders is dan ophaarbeuit
een manifestatie van de tucht in het
gezin, in de opvoeding, ia de school 1
Moge er in het Duitsche regime veel
zjja, d it ons tegens'aat en terecht tegen
staat het door ons gevolgde systeem
in huis en sch( ol kon wel eens al te
eenzjjdig naar deu anderen kant overhel
len. Bjj ons ts de tucht als opvoedings
middel uit onz" paedagogiek schier geheel
verdwenen. Het «lsat de kinderen zoo
veel mogeljjk vrjj» is het overheerschend
beginsel, reedi in de leiding der prille
je igl. In onze scholen wordt dan ook
gek'aagd, dat den onderwpzer allengs elk
tuchtmiddel door wet of verordening is
ontnomen.
De Standaard, dit beamend, zegt
Zich asa niets en niemand storen, zeg
gen wat voor den mond komt. zich noo t
geneeren, eu nimmer iets voelen voor
wat we aan de gemeenschap, aan het
saamleven, aan het verkeer met anderen
schuldig zpo, is er bjj ons ingeroesten
het praatje dat ieder zelfs zjju eigsn mo
raal naar believen kan maken, heeft dat
kwaad nog verergerd.
De school is ten eenenmale te kort ge-
schoten in haarroepiug om de maa'schap-
peljjke deugden iu te prenten, en het ban
deloos optreden vau de onderwjjzers in
het publieke leven wettigt de vrees, ol
hier veel hcop op beterschap te wachten is.
De politie komt hierdoor in een lastige
positie.
Tast ze het kwaad, geljjk behoort, op
staande voet aan, dan keert het publiek
zich tegen laai, en oordte't een deel
dor pers al spoedig, dat ook een straat
jongen vrjj moet zjjn, om te zeggen wat
hem goed dunkt. Zo wordt, bjj het mis
lukken van haar pogen, dan nog uitge
lachen op den koop toe.
Toch zal de politie, gesteund door een
verordening die haar kracht geeft, tegen
dit bocze kwaad moeten optieden, en
krachtig moeten optreden.
Althans aan de vreemdelingen, d e
onder ons verkeereu, moet een beseher-
van flink uiterlijk en zeer beschaafde manie
ren en genoot dan ook het volste vertrouwen
der gravin, die hem meer a's vriend dan ris
ondergeschikte behandelde.
Terwijl hij met een verrekijker naar het
eiland wees, zeide hij
Het schijnt toch, dat er waarheid iu
die geruch en schuilt. Ik kon door den kgkei-
een oneffenheid in. den bodem waarnemen,
die, naar ik zou zeggen, ontstaat d or drie
elkander bedekkende kruisen.
Na eenige oogenblikken te hebben nage-
dach zeide de gravin
Dan moesten we toch zien, dat we met
de sloep aan wal kwamen, wilt u zoo goed
zijn ze gereed te laten leggen
Is het u dan werkelijk ernst, om dat
onbewoonde eiland te bezoeken f vroeg Simp-
som, ik raad het u ten sterkste af, want niet
alleen, dat de branding bg de rotsen zeer
sterk is, ook het weder vertrouw ik nie op
zoo'n windstilte wil nog wel eens sto-m
volgen en dan is het de vraag, hoe u weer
naar het jacht terug kunt keeren.
Ik stel uwe bezorgdheid zeer op prijs, zeide
de gravin, doch zal niet van mijn plan
afzien. Sedert ik van die geheimzinnige krui
sen heb hooren spreken, is mijne belangstel
ling te zeer opgewekt, dan dat ik ze nu ook
niei zou bezoeken.
Als u dan in ieder geval wilt gaan, sprak
de kapitein, dan raad ik u aan zoo s oedig
moge ijk te vertrekken, want, zooals ik reeds
zeide, er kon wel ander weer op til zijn.
Op een wenk van deu gezagvoerder werd
ming verleend worden, in niets onder
doende voor de bescherming die ons zel
ve verleend wordt in het buitenland.
Wjj zjjn het volkomen eens met den
AmsterJamschen correspondent vaj de
N. Rolt. Ct. en zeker niet mind r met
hetgeen da Standaard er van zegt, maar
meecen er op te mogen wijzen, dat onze
a.beidswetgeviug ook de hoofden onzer
jegens op hol heelt gebracht. De beDgels
van 12 tot 16 jaar plegen juist de groot
ste straatschandalen, terwjjl zjj in werk
plaatsen en fabrieken als jongejuffrou
wen behandeld moeten worden.
's Avonds vooral mogen zjj geen mi
nuut 1 -nger in hun werkplaatsen gehou
den wotde-, dau mo-ten zjj da st-aat op
om hun tuchteloosheid bot te vieren.
In werkp aatsen en fabrieken heeft de
O erheid geen enkel tuchtmiddel tegen de
brutaliteit o zer jeugd. Daar hebban de
straatbengels hun rechten zonder dat de
arbe dswet hen aan plichten bindt. Zoo'n
w. tge ing produceert brutaliteit biunens-
en buitenshuis.
In ons Hollandsche leven heerscht een
onbeschoft vrjjheidbeset, dat zich open
baart iu kleeding, toon en optreden. Het
volk hoort in Bonden en vergaderingen van
rechten spreken, zelden van plicht* n. Ook
daarin schuilt veel kwaads.
De «Haarlemsche Pers» heeft een ver
dienstelijk werk gedaan door het inter
view met Mr. Chase publiek te ma-
keu, opdat een ieder daaruit leeren kan
hoe op te tredeu, om wat meer welle
vendheid te paren aan onze bakende
gastvrphe.d.
eerd gevoelde. Een commis ie, bestaande
uit geestelijken eu verscheidene personen
van aanzien, kwam D. H gelukwen-
schen met zjjn houding.
Niet rniuder treedt de Bi-schop van
Nancy, Mgr. Tarinaz, tegen den
kerkvervolger op. Deze Prins der Kerk
brandmerkt de anti-godsdienstige politiek
der Fransche Rgeering op waardige
wjj ze.
Moge in de Frausche Republiek be
waarheid worden, dat de bis^chopstaf
verder reikt, dan het tyrauniek optreden
van Combes, opdat Fratikrjjk3 groot
heid niet ten onder wordt gebracht door
het gewetenloos drjjven van mannen
tie aan de regeeringstafe' gezeten, in hun
godsdienstbaat, moderne hardnekkigheid
en uoogmoedige verstoktheid niet terug
schrikken, het Fransche volk tot afval
van het Geloof te brengen.
Moge het optreden der Bisschoppen in
de Frausche Republiekaau de Kerk de ge
legenheid schenken hare macht en wjjs-
htid ten Iood te spreiden om a's de eeni
ge bescherm ter van Europa, ook op
staatsgebied, alles te behouden.
De vreemde officieren die tegenwoordig,
zjjn bjj de groote manoeuvres van het
Fransche leger, zuilen den 16enSeptem
ber, te Montelimar bjj den presiden
L o u b e t dejenueeren.
De Petit Journal verneemt uit
Limoges dat het 20e regiment dragon
ders tengevolge van de dsar heerschar de
lyfus-epidemie, niet op manoeuvre is ge
gaan. Vele manschappen zjju naar het
hospitaal gebracht.
Gedurende de legervefeningen nabjjHnda
Pest is een Hongeaisch infanlerie-corps
in opstand gekomen. De soldaten Tgden
de wapens en neer eu weigerden voort
te gaan. De Kolonel vau het regiment
deed 6en bataljon van een ander regi
ment tegeu de oproermakers optrekken
en vuurgeven met het gevolg, dat een
aantal weerspannigen werden gedood en
een groot aartal gekwetst.
Z. H. Pi us X, heeft Zondag-namid
dag een 200-tal Fransche pelgrims, waar
onder ook eenige Belgen, in audiëntie
ontvangen. Van Rome trtkkeii deze be-
devaaitgangers naar Jeiusalem. De B.
Vader liet hun allen tot den lingkus
toe en onderhield zich met hen in de
Fransche taal.
De H. Vader zei o.a. dat bjj Frank»
rjjk uit gunscher harte bemint en voor
dat ongelukkig land dageljjks bidt. Z.H.
verzocht de pelgrims voor Hem, voor de
Kerk en voor hun vaderland te bidden.
De Paus was diep outroeid toen hjj over
Frankrjjk .sprak en gaf ten slotte allen
zjjn zegen.
Maand 8g-morgen zijn de zusters van
den Paus in het Vaticaan aangekomen.
Z. H. ontving hen in zjjn bjjzondere ver-
trekken, de ontmoeting was ha'troerend.
Zjjne zusters vielen voor den Paus op de
knieën en wilde zjjn hand kussen, doch
I Z. H. richtte hen op en omhelsde hen.
Gedurende het onderhoud zei de Paus be
droefd te zjjn, nu hjj voor altjjd van
J zjjne geboorteplaats verwjjderd moest
j bljjven, doch hjj voegde er aanstonds
aan toe, dat hem de troost overbleef zjjn
zuste s, die hem lief zjjn, in zjjne nabjj-
heid te hebben. De zusters van den Paus
I zuIIpd zich vestigen in het paleis Bog-
j gio, corso Vtclorio Eraanuele 323 te
Rome.
In de kathedraal van Met* is gisteren,
voorafgegaan door den bisschop Mgr.
B e n z I e r, een plechtige dienst gehou
den voor de i ageöachteuis van de in
1870 ODder de muren der stad gevallen
Fransche soldaten.
Tal van kransen en vele ruikers waren
om den katafalk neergelegd en de gra
ven der soldaten om het kerkhof van
Cbamelière waren onder een schat van
bloemen bedolven.
De ruzie, die de socialist B e b e 1 met
de Vorwarts, het blad zjjner partjj heeft,
is nog niet oit. Dit blijkt uit een schrjj-
ven aau de Leipziger Votkszeitung, waarin
deze de door de Vorwarts afgewezen ver
klaringen betreffende de qaaestie van het
oudervoorzitcerssbap vaD den lijjksdag
publiceert en bjj in deheftigste bewoordin
gen de Vorwarts, Auer enGerisch
aanvalt.
Dat de Vorwarts aan Be bel het spre
ken wil beletten, is voor hein iets onge
hoords.
Ern treurige misdaad is te Frankfort
ontdekt. Fier aaneen gebod en ljjken, vader,
moeder entwee kinderen, zjjn daar uit de
Main opgehaald. De familie heelt zich ge-
zelfmoord.
nu de groote boot uitgezet en m t acht
roeiers bemand. De gravin begaf zich naar
hare vertrekken, die tusscheudeks gelegen
waren, om zich «enigszins voor het tochtje
uit te rus en. Op Ghastly, die haar gesprek
met simpson bad aangehoord, sloeg zij geen acht,
anders rou zij gez en hebben, hoe hij met
verwrongen trekken cn wanhopig vojr zich
uitstarende oogen tegen de verschansing
leunde.
Na eenige oogenblikken verscheen gravin
Varley weer op het dek met een blauwwollen
doek en een regenmantel over den arm Simp
son hielp haar in de sloep, plaatste zich, het
roer grijpend, achter haar en met trotsche
slagen verwijderden de roeiers het vaartuigje
va i den schoener.
De gravin bewaarde gedurende den tocht
het stilzwjj.en. Steeds had -o het oog gericht
op het eiland, waarop echter door de steile
rotswanden, niets waar te nemen was
Nadat de sloep met veel moeite do-r de
i randir.g was gekomen en door de matrozen
nog een eind verder over de klippen was ge
sleept, steeg de gravin uit en terwijl z j
het aan den kapitein overliet, aan de
manschappen de verdere noodige aanwijzin
gen te geven, klauterde zij het eerst van
allen tegen de rotsen op, die den bui
tenrand van het eiland vormden. Toen zij
boven was, bleek het, dat zij zich in den af
stand met betrekking tot de k uisen zeer had
vergist. Van het schip uit gezien, leek die
slechts eenige minuien, maar inderdaad bleek
er ruim een kwartier noodig te zijn, om de
De Bulgaarsche leiders der Macedonische
beweging doen al het mogelijke oji de
sirjjdende Macedonië s te helpen. In de
talrjjke volksvergaderingen, in de laatste
dagen gehouden, werd de Regeering aan
gemaand om hulp te bieden aan de ljj-
dende bt oedeis,
j ln een memorandum, dat aan de ver-
tegenwoordigers der Groote Mogendheden
zal worden overhandigd, wordt er op ge-
wezen dat volgens nauwkeurige opgaven
|in Macedonië reeds 55,000 Bulgaren dak-
I loos zjjn.
i Eene bjjeenkomst van vertegenwoordi
gers Van alle politieke partjjen, profes
soren aan de hooge scho en en Macedo-
niers, besloot de openbare meening in
Europa te hulp te roepen tegeu de
barbaarsche wijzen van strjjden der Tur
ken.
kruisen te bereiken.
De gravin liep stevig door en even vóór
zij het doel der reis bereikte, haalde eimpson
haar in
Wie weet. of ik me niet te veel van
dit tochtje heb voorgesteld, zeide de gravin
misschien heeft de kapitein van een of ander
schip, toen hij hier passeerde, drie juist ge
storven manschappen hier laten begraven,
in plaats van hunne ljjken in zee te doen
werpen.
In ieder geval zal uwe nieuwsgierigheid
nu bevredigd v orden eu gjj zult die geheim
riunige kruisen uit uwe herinnering kunnen
bannen, antwoordde Simpson.
Zij bevonden zich thins voor de kruis en
Deze waren uit wrakhout op ruwe, doch stevige
wjjze vervaardigd en di p in den grond ge-
breve i. Waarschijnlgk had men ze ter nage
dachtenis van drie afgestorvenen opgericht en
was de keuze juist op dit gedeelte van
het eiland gevallen, omdat hier de grond
betrekkelijk los was, en dus meer tot graven
geschikt. Van grafheuvels was intusschen geen
sprake. Waren ze er al geweest, dan harl de
tand des tjjils ze zeker doen verdwijnen. Voor
het eene kruis was zel's een inzinking in
den bodem op te merken, alsof het geopende
graf tevergeefs op zijn bewoner had gewacht
en na verloop van tijd was ingevallen
Niettegenstaande al hunne opmerkzaamhei.1
konden noch de gravin, noch Simpson eenig
opschrift op de kruisen ontdekken Eindelijk
stiet de kapitein met zijn voet tegen een
hard voorwerp, dat, teen hjj het van den
gr nd opraapte, een vierkante leien plaat bleek
te zijn. e vorm der plaat deed reeds ver
moeden, dat ze door menschenhanden was
bewerkt en toen Simpson voorzichtig het
mo» en de aarde, die zich op de oppervlakte
bev nden, had verwijderd, bleek dit vermoe
den gegrond. Op de plaat lazen zij de vol
gende woorden, die er hljjkbaar met een scherp
voorwerp warm ingegrift
//Hier rust Erik Larsen van het eiland
Utsteyn in de Huk fjord, Noorwegen.
Als een Christen ooit deze woorden onder
de oogen krijgt, moge h; rechtschapen en
liefderijk genoeg zijn, om naar de geboorte
plaats van den doode de tijding van zijn over
lijden over te brengen. Hij stierf als het
slachtoffer van een laag en snood verraad.//
Hieronder stond de datum van den sterf
dag, die al li jaar tot het verleden bleek te
behooren.
De gravin niet minder dan Simpson door
de e woorden on reerd, dacht eenige oogen
blikken na
Het is onze plic'it, om den laatsten
wensoh van den armen doode te vervullen,
zeide zij eindelijk.
Haar gelaat nam een sombere uitdruk
king aan.
Wordt v, rjolg l,)
