No. 5500
Dinsdag 22 September J 903
28ste Jaargang.
HbagBlaó voor tfflooró- en Suió-Jiollanó.
Amsterdamsche Brief,
GüWROKEN.
Zij, die zich vanaf
heden op de
Nieuwe Haarlemsche Cou
rant abonneeren, ontvangen
de nummers verschijnende
tot 1 October gratis.
BUITKJVILAJVD.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem
Turken en Christeaen,
Oostenr ijk-Ilongarije.
Dultschland.
Engeland.
Milt till
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
7 oor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoof dredacteur-D ire cteur W. KÜPPERS.
jrwAikinsn
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regels
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingeu 25 Cents per advertentieh Contant,
50 Cent
7%
AöITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor liet BuitenlandCompagnie Génerale PublicitêEtrangère
G.L. DAG BR Co JOHN., h- JOIN ES Succ. Paris 316»* Faubourg Montmartre
19 September 1903.
Men vet telt, dat L u e g e r, de beken
de, zeer beminde, maar ook door enke
lf n zeer gehate burgemeester van Wee-
ueu, aan een dtzer dagen gehouden feest
maal, waar men hem vroeg, of hg Am
sterdam kende, zoude gez gd bebben
«joa, oach so eine Judenstadt»Men
weet, over Joden is de heer Lu eg er
niet al te best te spreken. Zjj hebben
het er evenwel te Weenen ook wel wat
naar gemaakt en ik geloof, dat de Wee-
ner en Weenerinnen er zich niet over be
hoeven te beklagen, dat bjj aan het drij
ven van het Jodendom te Weenen een
weinig paal en perk gesteld hevft. Maar
zijne uitdrukking «Amsterdam st oach
so eine Juderstadt» is wel wat overdreven.
Voorzeker hun aantal in Amsterdam is
niet garing en hun invloed misschieu in
verhouding tot huu aantal wel wat ruim
groot, masr niets belet de Christoljjk ge
zinde partijen dien invloed binnen de ver-
eischte grenzen te houden, wanneer deze
slechts eendrachtig samenwerken tegen al,
wat zjj vreezen, dat schade'jjk kan zjjn voor
hunne belangen.
Neen, Amsterdam is nog geen Joden-
stad, al hebban de Israëlieten door
hun geld groote macht verkregen, al breidt
huu handel zich voortdurend u t, al ne
men hunne winkels en magazijnen steeds
inoarder raimte in in de voornaamste wiu-
ketstiaten der stad, waar zjj vro°ger slechts
zeer sporadisch voorkwamen. Dat echter
de Christenen zich daar ook niet onbe
tuigd lateu, blijkt uit de groote en mach
tige gebouwen en wii kelpaleizen, die in den
laalsten tjjd verrjjzea in de Kalverstraat»
op don Nieuwendijk en elders. Ik wjjs
alleen op den reusachtigen bazar, door
den bouwmeester Job. Cuypersin zoo
korten tjjd op den Nieuwendjjk gebouwd en
die, naar ik meen, half October zal ge
opend worden.NeeD, Amsterdam ie nog
FEUILLETON,
11.
(Vervolg.)
De gravin sloeg liet gelaat van Niels uit-
vorschend gade. Het was hem, or hij droom
de een uitdrukking van onbeschrijfelijke
vreugde stond in zijn oogen te lezen. Hjj
drukte blozend en stotterend zijn oprechten
dank uit en verliet, terwijl hij het kostbaar
stuk zorgvuldig ouder zjjn wambuis verborg,
haastig de kajuit.
Toen Niels Knudson de eerste huizen van
het dorp achter den rug had, zag hg plotse
ling Karen voor zich staan. Nadat zg eerst
een schuwen blik om zich heen had geslagen,
reikte zjj hem de hand, Onder den indruk
van deze in hasr zoo ongewone toeschictel.k-
heii, stak Niels ('e hand reeds ODder zijn
wambuis om haar zjjn geschenk ian te b'eden
Plotseling dacht hg er aan, dat den volgen
den Zondag in Sture's huis een groote dans
partij zou plaats hebben. Dikt was een betere
ge'egenheid, om met den waaier voor den dag
te komen, dacht hjj. an kon iedereen het zien
dat hjj haar boven allen uitverkoren had,
terwijl zjj, als ze het nu ontving, zjjn geschenk
wa rsehijnljjk beschaamd en verlegen in haar
geen Jodenstal, d.w.z. Aris e dam staat
nog niet o .der den al machtigen invloed
van het Jodendom, al tellen zjj voorgoel j
mee en zjjn zjj lang niet eene quantité
négligeable. Op de geldmarkt spelen zjj ze
ker een eerste viool, in den handel niet min
der, in de sociale bewegingen doen zjj
goed mee, al houden zjj niet van werk
stakingen, de Amsterdamsche groote ptrs
is echter volstrekt niet in Joodsche han-
deD, gelijk dat in Weenen het geval was
en in de besturen en regeeringslicha-
men nemen zjj nog eene bescheiden plaats
in. Wat echter niet is, kan komen, en
al ben ik volstrekt geen antisemiet, ik
heb volstrekt geen reden om te verlangen
of te wenschen, dat hun invloed grooter
proportion aanneme.
Laat echter de christenen daartegen
waken door voorzicht gh r.d en san» en-
sluiting want de ondervinding heeft het
meern alen bewezeD, waar zjj, de Joden,
eene vasten voet hebben gekregen, groeit
hun aantal v oridurend aan, terwjjt hun
durven en hun woordrjjkheid al zeer spoe
dig anderen t/t zwjjgen of tot deu aftocht
dwingt.Hoorde ik niet nog voor een paar da
gen iemand zcggen «Vroeger kwam ik
altjjd daar en ik was er gaarne, maar
eerst zjjn er een paar en later meer Is
raëlieten gekomen en die hadden altijd
btt hoogste woord. Ik was dat geschetter
moe enbleef weg.»
Of dit nu de ware manier is om hun
invloed te beperken, betwijfel ik, maar
waar is het, dat het veel ióó ge3chicd.
Doch nu een ander praatje.
Reeds aetmalen is er in dit blad op
gewezen dat het hoogst noodzake'jjk is,
dat onze Christeljjke afgevaardigden naar
de Tweele Kamer en naar den Gemeen
teraad zich niet onbetuigd laten bij volks
vergaderingen enz. en dat zp, waar zjj
dat kunnen, tot het volk gaan, hun ad
vies geven, h.inne b langstelling toonen
in en hunne krachten wjjden aan de be
langen des volks. Zjj mogen niet de so
cialisten en democraten, vrijzinnig of niet-
vrjj/.innig alleen aau het wooid laten.
Dat dit advies op goeie gionden steunde,
is voor een paar dagen in onze goede
stad Amsterdam duideljjk gehl ken.
De Amsterdamsche Bratdwachfs heb
ben grieven. Soms drie uaal vieren twin
tig uren van huis zjjn, zonder vrouw en
kinderen te kunnen bezoeken, ver
lamt ea verstoort het familieleven. Dat
is te lang. Er moet eene betere orga
nisatie komen. Ook zjjn er nog wel andere
dingen, die om vernudeiing vragen. De
Amsterd imsche Brandwachts- V^reeniging
linnenkastje zou wegbergen Hij irok dus zjjn
hand terug en beantwoordde metlevendigheid
de vragen, die, Karen betreffende het sierlijk
gebouwde jacht, tot hem richtte. Eindelijk
waagde hij te vragen
Zeg, Karen, zul je naar mij uilkjjken,
als er Zondagavond bij jullie aan huis gedanst
wordt
Je vraagt veel, an'woordde Karen spot
tend, het is nooit m ne gewoonte geweest,
op iemand te wachten wie met mij dansen
wil, moet maar zorgen, dat hij er bijtijds is.
1 it zeggende snelde zij heen en zong onder
het loopen zóó vrooljjk een walsje, dat Niels
het niet over zijn hart kon verkrjjgen, boos
op hu ar te zijn
Ze meent het niet ernstig ze kan het
niet ernstig meenen, mompelde bg en terwijl
lig zijn weg huiswiarts vervolgde, zweefden
hem allerlei heerlijke toekomstdro men voor
deu geest.
Den volgenden dag, toen de schemering
haar doorzichtigen sluier over de breede fjord
begon uit te spreiden, legde het bootje van
Niels voor de valtrap van het jacht aan en
steunde hij zjjne moeder bjj het beklimmen
der //Pandora,,.
Dat noem ik eerst stiptheid, zooals een
flink rechtschapen man betaamt, riep de
gravin moeder en zoon toe, toen zjj de ka
juit binnentraden. Dadeljjk daarop let zij
er echter op volgen, zich alleen tot Niels
richtende
bieU eene vergadering, watriu le len van
dsn Gemeenteraad htt woord voerden, ook
do vrjjzinnig-lejaocraat, de heer Nol-
t i n g naa-o >k het auti-revolutioauaiie
werk-naas-raadsl d D o u w e s en de
katholieke werkman Smit, oak lid van
dm Rtad.
De Brandweer moet geieorganiseerd
worden. Die reorganisatie zou echter de
sfad volgens B. en W. op ongeveer
170.000 gulden jaa.ljj'cs ko uea te staan,
volgens de berekening der brandweer
°p 70.000 gulden. Do hee.* N o 11 i n
rond natuurljjk direct allee goid m baat
wat de brandwachts vroogen. Ja, ja, dat
moest er ko uea. De werklielea bohoif-
den zich bg hun eischea ua i niets and irs
te storen dau aan huune eigene belan
gen. Of de gemeeate het dragon kon, oi
de belasting-verboogiug zoo zwaar begint
te drukken, dat de wélgestelden Amster
dam verlaten en de stal op don weg
naar het bankroet geleid wordt, dat komt
er minder op aan. De werklieden moeten
in de eerste plaats geholpen worden en
hun zin kijjgeu. Dat de heer Nolting
door den werklieden maar wat naar deu
mond te prateo, een goedkoop applaus
verwierf, is wel te begrjjpen ea dat zulke
redevoeringe de lui langzamerhand aan
het holleu en tot dwaze daden voert, voelt
men gemakkeljjk. Maar gelukkig, dat én
de bee r D o u w e e én de heer S m i t
door hun degeljjk en veistaudig advies,
de als ordelievend zoo goed bekende en
zoo hoog gewaardoirdi Amsterd a rsche
Brandweer binnen het rechte spoor hiel
den. Hunne woorden werden met niet
minder en met een zeker veel beter ver
diend applaus begroet, waar zjj toonden
ware vriendea des volks te zjjn, die
de gemeeate-belaDgen niet uit het oog
verliezend, een warm hart toonden te
hebbeu voor de bel tngen van d en werk
man en gaarne te willen medewerken,
om binnen de perkeu van het bereikbare,
de gewenschte vdrbeteringe i te ver
krijgen.
En zóo moet hot gaan. Men moet de
socialisten ón va'sehe volksvrie nieu uitt
langer vrjj spel laten en het hoogste woord
laten voeren. Dat mogen zg alleen doen
in hunne eigene bjjeenkomsten, waar zjj
geen andere sprekers, dan die huu in het
gevlei komen aan het woord la'en en
die, welke van een andere, waarschjjnljjk
meer juise meening zijn, door g flu t en
getrappel eu geraas het spreken onmoge
lijk maken, opdat tech het kalme woord
der waarheid het oor hunner verdoolde
volgelingen niet bereike eu misschien het
Gij kunt wel weer naar den wal gaan.
Maak u maar niet bezorgd over uw moeder,
ik zal haar straks door mjjne manschappen
wel laten brengen, waar zij Wezen wil.
Niels vertrok en de gravin be oud zich met
Christine Knudson alleen.
Ic veronderstel, sprak de gravin, toen
zij de vi schersvrouw had laten plaats nemen,
dat uw zoon u op de hoogte zal gesteld heb
ben van de redenen, die mij noopten, u hier
te ontbieden. U zondt mjj een groot genoe
gen doen, als u me openhartig alles zou.lt
willen mededeelen, w at gjj omtrent den dood
van uw broeder weet of vermoedtm'sschieu
kan ik dan meerdere bijzonderheden aan het
licht brengen.
De weduwe Knudson, die de Engelsche
taal slechts zeer onvo'komen machtig was,
dacht even na, duidelijk zeide zij
Toen wjj niets meer van Erik boorden
en ongerust begonnen te worden, schreef ik
naar Huil, aan de» reeder en vroeg dezen om
inlichtingen Van hem vernam ik, dat de
//Emilia// aan de kust van Brazilië schip
breuk had geleden en de kapiteinde scheeps
kok, een passagier en onzen Erik den dood
in de golven hadden gevonden. Alle zaken,
die betrekking hadden op het verongeluk e
sch p, waren geregeld door den eersten stuur
man Mac Lear. tiet geld, dat denjrmen veronge
lukten, toekwam, zou op aanvrage, door eenjhan-
delshuis te Rio, nan de nabestaanden worden toe
gezonden. Ik schreef aan die firma en ont
ving ook het loon enz., dat mijn broeder nog
te goed had. Later schreef ik nog eens, om
sluimerende bewustzgn wakker roepe, dat
huu toont, hoe zjj zich op deu verkeerden
weg bevinden, op deo weg, die ten verderve
voert.
Ia een schrgveu uit Konstantiuopel
wordt met verontwaardiging gesproken
over de Bjlgaarsche oproerlingen die in
de hoop hun grondgebied te kunnen ver
meerderen, tot plundering en brands.ich-
ting en moorien ophitsen.
De Turken, die op moeten komen in
htt leger, te raidden van den oigst,
uiten verschrikkelijke bedreiging1» tegen
de Bulgaren eu Ouk tegen de christenen.
Zjj verwjjten deu Czaar van Rusland, deu
vredeaposte', dat hjj het oproer laat voort
duren om er protjjt van te trekken.
Uit eei godsdienstig oogpunt beschouwd
zjjn de Turken duizendmaal heter als
sommige menschen die zich christenen
noemen.
Te Koastautiuopel he rscht de volle
digste verdraagzaamheid voor den gods
dienst, elke godsdien t wordt er geëer
biedigd, processies der katholieken wor
den er zelfs geleid ea bescherm 1 door
de troepen. De straten der stad, die nog
al vuil zjju, worden door het gemeente
bestuur schoongemaakt zoodra vernomen
wordt dat een processie uittrekt.
Aan de hoeken der straten woidt zelfs
cavalerie geplaatst om te beletten, dat
de orde gestoord wordt. Turkache solda
ten groeten eerbiedig en zoo lezen wjj in
bedoeld schrjjvea, zij wierpen zelfs da
hoeden af vaa christenen die bjj den do>r-
tocht der processie het hoofd niet ont
blootten, terwjjl zjj de wapens presen
teerden.
Waar ztl men zoo'u optreden van mi
litairen vinden. In Frankrjjk worden de
processies verboden ea aangevallen. Het
is zeker dat de Katholieken in Konstan-
tinopel meer vrjjheid genieten dan in de
Fransche Republiek.
Wat zien wjj daa entegen in Rusland
gebeuren onder de Regeering van zjjnen
Czaar, die zoo zeer verheerljjkt wordt
voor zijn mislukt we k der vredesconfe
rentie van den H -ag? In deu Caucasus,
eu in Armenië, doet hjj de goederen der
Armenische kloosters aanslaau en inpal
men: de bevolking protesteert, en er wordt
op geschoten. Men roep': «leve de Keizer
van den vrede I» en men schreeuwt te
gen den Sultan.
De Muzelman eerbiedigt den gods
dienst van andereD, men moet hem ecu-
ter iiiet tergen dan vervalt hjj in dweep
zucht eu het optreden van dtzra onbe-
schaafjen, woesten en oorlogszuchtigeD
mensch is dan afg jjselqk wreedaardig.
Wjj hopen dat denouwe Turksche leger
aanvoerder in Macedonië, dooreen krachtig
optreden aan deu warboel een einde zal
maken.
te weten te komen of zijn horloge, dat ik als
aandenken wilde bewaren, ook gered was ge
worden. Eerst na een half jaar kreeg ik uit
New-York het belicht, dat Mac Lear, de
eenige man die mij hieromtrent inlichtingen
zou kunuen geven, reeds lang dood en begra
ven was. I ovendien vernam ik, dat hij in
armoede gestorven was, zoodat de begrafenis
kosten niet eens door zjjnr nalatenschap kon
den gedebt worden
Het is niet waar/ Hij kan niet dood
zijn 1 riep de gravin eensklaps met heftigheid
uit. Neen, hg moet nog leven in armoe
de sterft geen man, die vrjj over twee en
iwintig duizend pond
Plotseling hield zij op en staarde somber
voor zich uit. Toen zij eicdeljjk de verbazing
en ontsteltenis over dien uitval op het gelaat
harer tezoekster zag uitgeirukt, ging zjj kal
mer voort
Verwonder u niet over mjjn driftige
woorden van zooeven. Ik hei er belang bij,
dat. die man nog leeft. Maar last nu die pa
pieren eens zien. Als ze mg ook maar eenigs-
l zins van nat kannen zijn. zal het u niet
berouwen, dat gjj mjj uw volle vertrouwen
hebt geschonken
j De gravin las nauwkeurig de brieven docr
en bood daarca de weduwe een aanzienlijke
som aan ia ru 1 voor de papieren.
Lk neem dat geld dankbaar aan, omdat
het mijn goede oude moeder zoo heer
lijk te pas komt, antwoordde Christine aar
zelend. Ze haalde diep adem en ging toen
schuchter en verlegen voort
Te Weenen spreekt men over den Duit-
schen Keizer als den besten bondgenoot
van keizer Frans Jozef.
Het Fremdenblatt schrjjft: DeDuitsche
Keizer heeft steeds met kracht degemeen-
achappeljjke pogingen vaa Oostenrgk en
Ruslaud gesteund, om den vrede in de
Balkan-streek te bewaren. Daarover zul
len de keizers thans nadere bespreking hon
den en de innigheid der vriends chap tus-
Bchen de beide vorsten zal opnieuw bjj
deze gelegenheid bljjken, Da Neue Preste
merkt op, dat het Oostearjjksch-Dui'Bche
verbjnd slechts de handhaving vaa den
vrede in de Bdkanlandea beoogt.
De Deutsche Zeitung gelooft, dat de
samenkomst der monarchen te Weenen
tot resultaat zal hebbeu de maatregelen,
welke de Balkantoe <tand van het oogen-
blik vordert.
Het Extra Blatt is er van overtuigd,
dat door deze samenkomst d> goede ver
standhouding tusscheu Oostenrgk en
Duitsch'and zal woeden versterkt.
Het Deutsche V olksblatt zegt, dat meu
te Weeuen Wilhelm II begroet als
esn trouwen viiend van den Keizer, met
wien hij hetzelfde doel tot handhaving
ea bevestiging van den vrede nastreeft.
In Duit8chland wordt jacht gemaakt
op twee personen die valsche bankbil-
j >tten van 109 franks hebbtn omgege
ven
Volgens de Voss. Ztg. schrjjft prof.
B e n s e l e r, te Göttingen, het onbesten
dige weder en den lagen luchtdruk,
toe aau de sterkere werking der
vulkanen, die sedert de uitbarsting op
Murtiniqne, ook in Enropa zich haefc ver
toond. De heete lacht die voortdurend
uit deze bergen opstjjgt, trekt oostwaarts
en htelt als zjj afkoelt, zwakkeren lucht
druk ten gevolge. De vulkanen op IJs
land werken aldus iu Noord-E rropa, de
Vesuvius en de Etna in liet Zuiden.
Zoolang de vulkanen niet rustiger wor
den, zal het weer onbesteniig bljjveu.
Tegen den Redacteur van een week
blad te Dosseldorf i9 een verrolg'ng in
gesteld. Hjj bad groote billetten door de
stad laten dragen waarop ezels, ossen en
kameelen waren afgebeeld met het on
derschrift: «Deze kiezen wjj» (volgde
de naam van den- candidaat). Eeu aan
tal kiezers, tot 't Centrum behoorende,
hal hem wegens openbare beleediging
aangeklaagd en het Openbaar Ministerie
eischte veroordeeliug op dien grond. Maar
de Rechtbank achtte dit misdrgf niet
aanwezig, wel de rekbare «prober Unfug»
en veroordeelde den beklaagde daarom
tot 10 mark boete.
Het aftreden van den minister Cham-
lk helj n°g een groot verzoek aan u.
Uw inwilliging zal zeker mjj en de mijnen
tot zegen zijn. Mgn zoon vertelde mjj name
lijk, dat u hem een plaats op uw schip had
aangeboden en hoewel Niels niets hiervan wil
weten vraag ik u, als zijn mojder, hem niet
aan z n woord te houden, ik zou zoo gaarne
hebben, dat de jongen weer naar zee ging,
hoewel mij het afscheid zwaar zal vallen.
Op het anders zoo strakke gelaat wisselden
nu warme sympathie en innerl ,ke zegepraal
elkander af. Eindeljjk zeide zjj op doffen toon
Er zullen weinig moeders gevonden
worden, die hun zoons uit eigen beweging
aan de gevaarljjke zee toevertrouwen Het z*n
doorgaans niet de besten, die van kuis ge
stuurd worden en toch heeft uw zoon can
zeer goeden indruk op mjj gemaakt.
Hij is ook een beste, brave jongen
haastte Christine zich tc antwoorden. Als ik
hem naar zee wil hebben, is het alleen om
hem en ons voor onheil te bewaren. Ik zal u
ronduit zeggen, hoe de zaak in elkander zit.
Hjj is smoorljjk verliefd op de dochter v«n
den rjjken loodsmeester Sture, die hem steeds
met haar mooie oogen en lieve woordjes weet
te lokken en dan weer van zich stoot, 't L(jkt
wel dat Niels met blindheid geslagen ish'j
ziet niet in, dat hij slechts voor speelpop ge
bruikt wordt.
Wordt vervolgd.
