No. 5526
Donderdag 22 October 1903,
28ste Jaargang.
Ïï)ag6laó voor <3tooró- en SEuió-dtollanó.
De Gemeentewet en nog iets.
De weduwe Wendel en
hare kindeken,
BUREAU St, Janestraat. Haarlem
De Zegepraal der Katholieke
BTgen.
De Katholieke Kerk in de
Vereenigde taten.
BUIT i\ L A N l).
Amerika.
Frankrijk.
Oostenrijk-Hongarije,
Servië,
Duitschland.
ABONNEMENTSPRIJS,
Per 3 maanden voor Haarlem1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post >1,50
7oor het buitenland 2,90
Afzonderljjke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoof dredacteu r-D i r e ct e u r W. KÜPPERS.
PBIJS DEB ADVEBTEN1IEN.
Van 1-6 regelsCent
Elke regel meer7Vi
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentiea Contant.
AGITE MA NON AGITATE
Wie had gefachf, dat de zoo eenvou
dige wjjz'gingen in T horb ec ke's gemeen
te wet, door de Regeering voorgesteld, tot
zoo belargrjjke Ktmeidebatien aar-
leiding zouden geven, liet ontwerp be
oogde hoofdzakelijk een zoodanige wjjzi-
ging in de benoeming van ambtenaren
van den Burgerlijken Stand, det de on
wettige toestand, die thans vooral iu de ste
den bestaat, gewettigd werd. Velerlei han-
de lingeu, door de wet voorgeschreven als
behoorende tot de bevoegdheid van amb
tenaren van den burgerlijken stand, wo~-
den thans <envoudig verricht door often
overstaan van ambt°naren der secretarie.
Het ontwerp nu opent de gelegenheid,
deze allen ook tot ambtenaren van den
burgerlijken stand te verheffen, waarmede
dan de toestand in 't reine is. Dan werd
nog o.a. deze wijziging aangebracht, dat
er voor,aan in groote steden meer dan
vier wethouders mogen worden benoemd.
Dit al bad best in één dag kunnen
worden afgepraat. Maar z ev, niet min
der dan drie groote quaeslies weiden er-
bjj ter sprake gebracht:de benoembaar
heid der vrouw, de eed en het burgerlijk
huweljjk. Geeu kleinigheid voorwaar En
zulks te meer, wjjl de discussiëa van
ernstigen en principieelen aard waren.
Het feminisme deed in 's lands raadzaal
zijn intrede met een amendement S m i d t
hetwelk de mogelijkheid wilde scheppen,
om ook vrouwen tot burgemeester te be
noemen. Men kan begrjjpeD, dat er heel
wat over deze aangelegenheid los kwam.
Van «linkss sprak men vóór de benoe
ming van vrouwen, van «rechts» niet
altijd er tegen. Minister Kry per toch
en Dj. T a 1 m a zullen later nog wel eens
ts vinden zjjo voor uitbreiding van de be
noembaarheid der viouw, zg wenschten
dit echter niet maar zoo terloops te doen.
De Minister meent, Hat dequaestie dabr-
over te veel in het sociale leven ingrijpt,
in zooverre zij o.a. dinstrgd om het be
staan voor den man moeilijker maakt en
het aantal huwelijken kleiner. Men moet
daarom z.i. de zaak geheel overzieo en in
haar geheel regelen.
Is wel een beginsel, door den Minu
ter aldus vooropgesteld, maar t geuover
het amendement stond hg op die wij se
toch niet sterk. Dit gevoelde bjj zelf,
want anders had Z. Exc. wel het argu
ment teruggehouden, dat een burgemees
ter desuoods een weerspannige «bjj den
kraag moet kunnen grijpen» endatdaa-
om vrouwen voor dat ambt niet geschikt
FEUILLETON,
3. r ervolg.)
De stein, (lie hier een benauwden kreet om
hulp s'aakte, was hem niet onbekend"; zg
oefende op liem eene geheimzinnige en boven-
menschelgke macht uitsedert langen tjjd
had hij ze slechts in z;ne droomen gehoord
maar zij bezat a'tijd de krach», om alle ze
nuwen van zijn wezen te doen trillenzij
herinnerde hem als eene fee, aan al de ge
noegens en al de genegenheid zi.ner kinds
heid. Hij greep dus met kracht de hand van
Cbristly en zeide tot hem:
Vooruit broertje I Er mag geen sprake
meer zijn van vermoeienis, van rees of van
onwederwij moeten voortsnellen ondanks
bliksem, regen en wind. Ik heb de stem
van G etly herker.d. Hoort gij haar, broertje?
Zij roept ons ter hulp, zij rekent op ods, kom
gauw
Beiden snelden nu voort uit de richting van
waar de kreten om hulp vernomen werden,
die nu al zwakker eD zwakker werden en kort
daarna geheel we stierven.
frits had er volstrekt geen vermoeden
Vftn dat het vreeselijke tooneelhetwelk zij
200 dadelgk zouden zien, een gevolg was
zjjn. Terecht repliceerde de heer v. d.
Z w a a g: als het daarom te doen P, be
noem dan alleen worstelaars
Hoe 't zjj, de Premier koaz'ch onmo
gelijk neerleggen bjj h st amendement, dat
daarop verworpen werd. Een gelijk lot
weervoer eeu amendement om de vrouw ten
minste toe te laten als secretaris ei ont
vanger. Het feminisme bljjftalzoo geweerd
uit de stadhuizen, tot dat de quaes-
tie in haar geheel overzien wordt. Nu,
dat zal wel zoo gauw niet geschieden. Er
is werk genoeg 1
De twjeda groote quiestiewas die van
den eed. Van liberale en socialist:sche
z jj ie werl er op aangestuurvoorbir-
gemeesters den verplichten eed af te
schaffen, zoodat ook die dignitarissen in
den vervolge zouden kannen «be'oven».
Piincipitel ttond minister K uyp er hier
niet tfgenover. Ook hg vond het aantal
eeden te groot, dat thans voor allerlei
functies wordt opgelegd. Maar ook in
dit opzicht wilde bij d: zaak laten zoc-
als ze was, totdat de Regeering de
eeds-aangelegenheid in haar geheel aan c'e
orde stelt, 't Zelfde dus als bjj 't femi
nisme, met dit onderscheid alleen, dat in
deze de Regeering gebonden is door een
belofte. De zaak ging nu, door verwer
ping van bet desbetreffend anend-ment
van de b.an. Maar a's het Kabinet met
zgn eeds-ontwerp komt, zullen er ook
aan de rechterzgde wel gevonden wor
den, die meerdere eeden willen afschaf
fen. Ja, de heer L o h m a n dead z:ch
zelfs kennen als tegenstander van den ver
plichten eed eu wel om godsdienstige
redenen. De Bjjbel - zoo zeide hg
spreekt van eeden op verschillende plaat
sen, doch zij zgn geheel ver chillcnd van
vorm. Gaat het dan wel aaD, dat wjj een
bepaalden vorm voorschrijven? Spr. wees
nog op de woorden des Zaligmakers: «Uw ja
zg een je, uw neen een neen.» Dr. Kay.
per voerde daar tegenover aan, dat
Christus zelf ecu eed heeft afgelegd. Op
deze wjjze kwamen we midden in een
theologi-ch debat, - waaraan ook
Mr. Troelstra deelnam. Dat z»l wat
worden, als de eeds-aangelegenhbid in
vollen omvang aan de orde komt
Het derde belangrjjke punt, Let bur-
gexlgk huwelgk, werl iu 't dtbut ge
bracht door Mr. A al b e r s e, die er zgn
maidenspeech aa i wjjdde om het stand
punt der Katholieke i ten aanzien van het
burgerlijk huwelijk uiteeu te zetten. Het
is wel goed, dat de Kamer dit eens hoor
de, al bleef de Rechterzgde die im
mers met een coalitie-kabinet te doen
geweest van de onbescheidenheid van Christly.
1 e bedelaar, die het gesprék van den n o-
lenaar met zijne gasten gehoord had, had
nauwkeurig de aanwijzingen onthouden, die
hg dei jongen bijenjagi r had hooren geven,
en het besluit genomen er van te profiteeren
en den wilden zwerm te vangen. Hij bezat alle
gereedschap, dat voor de jacht noodig was
een mes, een vuurst en, eene pijp en tabak,
het koord van zijne veldflesch, waai in hij een
schuifknoop kon leggen en zgn bedelzak om
den zwerm in te vangen.
De holle weg, dien hij gevolgd had, zooals
wij reeds zeiden, kwam uit op den nieuwen
weg door het bosch van Tubingen naar Nord-
stetten leidde, en de eerste herberg of liever
de eenige, die men bemerkte, als men links
omsloeg, was die van ne Gouden Haan//.
Deze naam werd gerechtvaardigd door het
ijzeren uiilungbnrd, dat in den wÏDd op zijne
verroeste hengsels knarste en waarop een
groote haan geschilderd stond die in kleur
niet veel verschilde van dien, welken men op
den kerktoren zag.
De bedelaar trad de herberg binner, waar
hij gewoonlijk eenige stukken overgeschoten
haas kreeg, een glus hier en een paar sneden
brood. Somtijds zelfs dreel de herbergieister de
gastvrijheid zoo ver dat zij hem een glas
Kirschwasser s honk.
Zg was z.oveel te edelmoediger jegens de
zen bedelaar, omdat er verteld werd. dat hij
twee boerderijen in brand gestoken had wier
eigenaars zich hardvochtig jegens hem getoond
hadden, zjj bood heiu echter nooit aan een
heeft zich neerleggen bg den bestaan-
den toestand, hoe onbillijk die ook is.
Stippen wij nog aan, dat besloten werd,
de onkos'on der nieuwe Gemeente-wet
geheel te laten ten laste der gemeenten,
dan hebben wij beknopt T voornaamste
weergegeven uit het driedaagsche debat.
Met 1 April van 't volgende jaar komt
ale alles goed gaat de nieuwe wet
iu werking.
De Katholieken in gehtel België hebben
bg de gehouden gemeenteraadeverkiezin
gen gezegevierd. Zg hebben bjj do stem
bus de socialisten en hunne overige te
genstanders een gevolige nederlatg be
zorgd. In verschillende groote steden hadden
liberalen en socialisten zich vereenigd
om de Katholieken uit de gemeenterad n
te werpen, d e pogiugen zgn deerljjk mis
lukt vooral te Schaerbeek en te Laeker.
Te Brussel verloren do socialisten terrein.
Iu de voor.-teden St-Joosten-ten-Noorde
veroverden de Katholieken drie zetels en
een te St. Gillis.
Te Aotwrrpon scheelde het weinig of
de katholieken bekwamen de volstiekte
meerderheid en wierpen het liberaal ge
meentebestuur omvtr. Te M chelen, te
Namen en te Hoboken is hun zeg-praa'
volledig. In verscheidene gemeenten, waar
de libjra'eu dachten onbetwiste meesters
te zjju en te blijven, moesten zg hot on
derspit delven. In het Waleulaud gebeur
de hetzelfde met ve scheidene gemeenten
waar de socialisten aan het bewiod wa
ren. De zeldzame zegepralen, doo d> li
beralen of socialists hier en daar bebatld,
wegen niet op tegen da soh ttereodoover
winningen der Katholieken gnsih het
land door.
Het moet gezegd, dat ook in verschil
len ie steden liberalen voor de Katholie
ken gestemd hebben om tegen het mon
sterverbond vm de s iciali ten ea libera
len te protesteerea.
De gemeenteve. kieziugen hebben het
bewijs geleverd, dat de overgroote meer
derheid van het Belgische volk zich voor
de Regeering heeft verklaard.
Het is opvallend hoe in Am wik i de
Amerikanen, beh-orende' tot de «High
Church», (Hooge Kerk) openljjk zich voor
de Roomsche Kerk veiklursn.
Een hunner predikers, de Rev. Lloyd,
maakt er geen geheim van, d.t bjj zgn
offer brengt voor den Sint-Pieterspen
ning. Een zjjner ambtsbroeders, de Rev.
S p i c e r J o n e s, die io den staat van
New-York de maandeljjksche revue «Tbe
Lamp» dcet verscbgr.e schreef onlaDgs:
«De protestanten, die zich beroemen
nacht in het hooi iu de schuur te slapen.
Op k t oogenblik dat hij binnenkwam
hie'd icn rijtuig icht bjj de herberg stil.
Door de oneffenheden vau bet terrein was
het hem niet mogeljjk geweest dit vroeger te
zien.
Dit voertuig was een van die oude man
denwagens, groen geverfd en waarvan de kap
met leder bekleed was, Van voren was het
door twee gordijnen gesloten var. grof groen
laken en van achter waren een paar kleine
ruiten ingezet. e voerman kon deze lande-
lgke equipage gemakkeljjk besturen, dewijl hij
beschut zat tegen regen en wind.
Een grijsaard van ongeveer-zestig j iar stapte
met veel moeite uit het voertuig. Op hetzelf
de oogenblik schoven twee kleine blanke han
den snel de gordijnen wat open, die t.t nu
toe gesloten waren gebleven, en een mooi
meisjeskopje met blond haar en eene kleur
van gezondheid op de wangen werd zicht
baar De groote, blauwe oogen drukten zacht
heid en vroolijkheid uit, eD straalden u toe
als eene zonnestraal, die door de wolken heen-
schiet.
Moeten wij he' stil houden, vader?
vroeg zij met een nieuwsgierig gün-1 chje
waardoor eene dubbele rij ivoor blinke tan
den zichtbaar werd, die als patrien van een
halssnoer naast elkander stonden.
Neen, Margaretha, antwoordde de oule
man op jjna gehsimzinn gen toon, want voor
er een uui verloopen is, zullen wj thuis zgn,
waar een heerljjk souper op ons wacht, dank
zg de goede zorgen van juffrouw Catharina.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PubliciteEtrangère
G.L. DAUBE 4' Co JOHN., bJ O It ES SuccParis 31 ót* Faubourg Montmartre
op huure sicU irc t! vor le s! 11 Ie
ik ga verderde Anglicanen, die een hoo-
g0D dunk vau zich hebb n, wgl zg niet
onderworpen zjju aan den Apostolischen
Sioel, verhoovaardigeu zich op ie s, waar
over zjj zich moesten schamen.
«De zaak is nog te verhelpen wg moe
ten de dwa'i g ieereu inzien, waa:ia on
ze broeders voor ver hond-rd j iren ver
vallen zgn; door eeo goed o.erlegde al-
gemeene ovei eenkomst moeten wg ons
met dm a'gemeenen Vad:r der christen- j
heid verzoenen; wjj moeten ons aunslui-
ten bjj de Roomsche Kerk, de Moed r en
de Meesteiesse vauaile Kerken, iu welke
zetelt het opperste gezag, waarin wjj we-
dervinden het middelpunt der katholieke
eenheid, waarin wjj zullen wederzien
den Stoel van Petrus, tot wien onze Heer
gezegd hetftGjjzjj' Petrus, en op deze
steenro's zal ik Mjjne Kerk bouweD, en
de poo ten der hel zullen tegen haar niets
vermogen.»
Dat er eeu algemeens toenadering tot
Rome merkbaar is, bewgzeu ook de Vor
sten vau Europa in hun huldebrenging
aau den Paus. Oalanks de goddelooze
geest die uitgaa. vau de Fiansche Repu
bliek, die diepgevallen zadelooze deern,
die baar Moeder versmaad waaraau zjj
haar grootheid dankt, keeren eminente
manneu tot Rome terug, waarvan ons
Engela id en de Vereenigde S;atea schier
dageljjks overtuigen.
De stad Aberdeen, die geheel van hout
is gebouwd, slaat in brand. Bg het af
zenden der mededeelmg van deze ramp
wareu reeds eeu 100-tal huizen doorliet
vunr vernield. Tal van meuschen zgn ia
de vlammeu ongekomeo. Reeds nu wordt
de mue-ies'e schade opeen tnlllioen dol
lars geschat.
Het vilt niet te verwonderen, dat
in de Vereenigde Staten de Roomsch
Katholieke Kerk iu bloei toeneemt als
wjj vernenen hoe daar gewerkt wordt.
Dezer dagen ga'en de paters C o n v ay
en Harvey van de orde der Paulisten
te Milwaukee e rne missie voor niet-katho-
lieken.
Du z aden wilden deze priesters hooren
ea hun predikatië.i dragen rjjke vruchten.
De Fransche Minister van Oorlog, ge
neraal A n d r heeft na een ingesteld
onderzoek naar aanleidiog van de ver-
k egen nieuwegege eus, besloten de Drey-
fuszaak weer aan de orde te stellen.
Zoo tra de Fiansche Kamer weer bg
eeu is, zat eene interpellatie tot den
Minister vau Oorlog over deze geruchten
gericht worden.
Naar uit Weenen wordt medegedeeld,
Ik wil alleen iie gordjjnen maar even 9luiten
dat de waardin uit de G uden Haan u niet
zien zul.
Welke misdaad heb ik dan bui'en mjjn
weten begaan, vader, omdat gij meent mij zoo
zorgvu'dig te moeten verbergen voor de blik
ken Van deze brave menschen, die het woud
bewonen vroeg Marg retha, zonder zich ach
ter de gordjjnen te verschuilen. Zjjt gij soms
een vermomde kalif en ben ik eene sultane,
die in haar draagsto 1 reist, in een driedub-
beleu s'uier gewikkeld
Neen, dwaas kind, fluisterde de grijsaard,
gij zijt noch eene sultane, noch een monster
wiens aanblik een christenmensch op de vlucht
zou jageD
O, gg zjjt werkeljjk al te bezorgd, beste
vader, hernam Margaretha Lchende en bracht
den goeden grijsaard daardoor haast tot wan
hoop.
Verberg u toch maar achter de gordjj
nen, liefkind, sprak hij op ongeduldigen toon,
want de wa«rJin ou in staat zijn, ons eenige
ververschingen aan te bieden
O, dat zou inderdaad verschrikkelijk
zijn
Verschrikkelijk, ja, dat is het rechte
woord! Al wat zjj verkoopt is afschuweljjk
slecht en verbazend duur. Bovend en hebben
wij er volstrekt geene behoefte aan, hernam
de gr saard, die de spottende bedoeliug van
het antwoord zij-er dochter niet begreep. Ik
wil mijn paard alleen maar een oogenblik
ten rusten en wat te drinken geven.
Wacht daarom maa' even op mij, ik ga een
heeft het bezoek van koning L e o p ol d
g'en wjjziging gebracht in debetrekkin
gen tot zjjne dochter, gravin Lon yay,
De G.avin had iu 't geheel geen plan,
tjjdens de aanwezigheid van haar vader,
naar Weenen te komen.
Gisteren heeft de Koning den curator
van de prinses Louise van Coburg,
dr. F e i s t in a n t e 1, eu den advocaat
vau prins Philip van Coburg, Re-
geeringsraaJ Bachrach,te zamen in
een langdurig verhoor ontvangen.
Naar men uit Belgrado wordt gemeld
heelt koiiug P e t e r I zjju reis naar de
Earopeesche Hoven opgegeven. Hg moet
nit St. Petersburg e n waarschuwing heb
ben ontvangen om maar stilletjes't huis
te bljjveu nu de Czaat dezer dagen moet
gezegd hebban. «Die Koning Peter
heelt zich op genade of ongenade aan
de Servische moordenaarsbende overge
geven. 'i U eene schande voor Europa.»-
Het idee, dat bjj er ooit toe komen
zou au of Uter,om Karageorgewitsch
te ontvangen, noemde hjj «absurd». Nooit
zei de Czaar zou hjj Russische
officieren aanmoedigen om a«n «kame
ralen vau bloedhonden zooals deze ko
ningsmoordenaars zjjn, de hand te reiken.»
Koning Peter's reislust zal hier
door wel bekoel 1 zjju.
Keizer W i 1 h e 1 m toont zich in vele
gevallen een onbekrompen vorst. Z. M.
heeft toegeslaan, dat de Noordsohe zee
officier W a 11 e m e s aaa boord van het
Du tsche oorlogsschip Aeptus zich in
scheept om de inrichtingen en we kingen
der Uuitrche draadlooze telegraphie te
Ue-eu kennen. Dit is de e rA) maal, dat
aau een buiteulaudsch zee-officier toe
stemming verleend wordt zich aan boord
vau eeu Daitsch oorlogsschip in te sche
pt n.
De Berlga:che politie hsjftesa in
val gedaan in hel bureau van bet anar
chistisch orgaan «Neues Leben», naar
aanleiding van een artikel iu het laatste
nummer van <lit weekblad, getiteld«De
keizer der Sahara» eu dat beleedigiogen
moet bevatt m tegen Wilhelm I, «die
in 1870 zich te Versailles tot keizer liet
ui'roeprn». De redacteur Knobel is ia
hechtenis genomen.
Keizer Wilhelm heeft tot zjju twee
zoous, August Wilhelm en Os
car, toen zjj Z.terdagavoud in de Evan
gelische Kerk werden o, genomen, ge
zegd.
«Slechts eeu raad kin ik u van harte
geven voor uw volgeaJ leve-. Werkten
arbeidt zonder ophoud/u. Dat is ile kern
van het Christeljjk leve;', zooals Chris
tus ons dat heeft voorgde. ff. Werp eeu
blik in de Sehr.f eu leest de geljjke-
nissen vau den Heiland; bet zwaarst
woidt bg gest aft die niets do t, die
b'jjft zitten, diomet den stroom msegaat,
der emmers halen, die ik daar op de binnen
plaats zie stam.
aarom roept gij niet lie/er een der
bedienden uit de herberg, vader vroeg Mar
garetha nog en verborg nu haar mooie kopje
achter iu het voertuig.
God beware mij, dat ik een van die
leegloopers zou vragen mij te helpenant
woord e haa- vader met een gebaar van diepe
m nachting. Hij h n zon een nieuw tuig geen
aeht dagen duren. Men hee't w,l gelijk
met het spreekwoord: Men wordt nooit beter
bediend, dan door zich elven
Na eerst nog zorgvu'dig de gordijnen van
het voertuig gesloten te hebben, ging hjj den
emmer balen, die hij in de verte zag staan,
en hij vulde hem reeds ui het groote wed,
dat vlak bij de deur was, toen de bedelaar
de herberg uitkwam. Hij hield z'jn ledigen
bedelzak in de hand.
De waardin van d- Gouden Haan was des
morgens reeds vertrokken naar de markt
in een nvbur'g stadje en tijdens hare afwezig
heid had 'e meid hardnekkig geweigerd den
bedelaar eene aalmoes te geven, want vol
gens hare meening kwam de liefdadigheid
harer meestere! op hare rekening, eu ont
ving zjj er jaarlijks zooveel meer of zooveel
minder door.
{Wordt vervolgd.)
