No. 5542
Dinsdag iO November
18ste Jaargang.
QagBlaó voor <3ïooró~ en SLuió-éLollanó.
De weduwe Wendel en
hare kindeken,
&ejaacjófieió.
13 U l T H N L A N D.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
Duitechland.
Frankrijk.
Amerika.
Italië.
De Balkan-quaeatie.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden yoor Haarlem f 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad versch jjnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoof dredacteur-Directeur W. KÜPPERS.
IIXND.R
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regels
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant,
50 Cent
7% r
AGITE MA NON AGITATE
Door nitts onderscheidt zich de tegen
woordige tjjd meer dan door gejaagd
heid. Alles moet even spoeiig en ge
haast geschieden. De snelite spoorweg
verbinding is nog niet snel genoeg, de
telegraaf moet het afleggen tegen de
telefoon en steeds tobben de uitvinders
en ontdekkers over nieuwe middelen om
de afstanden nog meer te doen inkrimpen.
LNiet op materieel gebied alleen heerscht
de gejaagdheid. Op intellectueel terrein
doet zjj niet minder haar invloed gelde
Bg de opvoeding der kinderen, bp de
studiën niet het minst.Met welke koorts
achtige gejaagdheid de knapen en meisjes
moeten klaargedrild worden voor toeia-
tings- en andere examens, opdat zjj toch
vooraf vjoeg genoeg klaar zjjn, is alge
meen bekend. Ea hoe dit vaak geschied
ten koste hunner gezondheid en niet
minder ten koste hunner latere geestes
ontwikkeling behoeft geen betoog. Maar
zsker niet het minst lfldt de Journalis
tiek aan deze gejaagdheid. Vlug zpn,
de eerste zpn, als het mogelpk is, maar
zeker niet achter een ander aankomeD,
dat is eene levenskwestie voor het dag
blad. Om met een bericht, met eene be-
oordeeÜDg niet later te komen dan een
ander, geven de groote bladen mor-
gea-eiitiea uit, die het nieuws vau den
vorigen avond, van den nacht aan de le
zers bp het ontbjjl aanbieden.
Is er eene belangrjjke redevoering uit
gesproken, heeft er een feit van groot ge
wicht plaats gehad, het is niet genoeg
dut het eerstverschpnend nummer den
inhoud dier redevoering vermeldt, dat
feit publicjert, o nsen, er behoort ook
rteds een oordeel over te worden uirge-
sproken, de waarde van dat feit en van
deszells veimoedelpke gevolgen dient be
paald en vastgesteld te woiden. Het
publiek behoort het oordeel der Redactie
van het blad te kennen, nog vóór die
redevoering, dat feit koud zpn geworden.
Er mag geen dag tusschen verloopen,
eene bestudeering a tête repo.-ée kan
niet worden toegestaan.
Dat daardoor van een Journalist ont
zettend veel gevergd en hp in een toe
stand van groote gejaagdheid komt, valt
niet te betwpfelen. Maar evenmin dat
zoodoende dikwjjls een oordeel uitgespro
ken wordt, hetwelk niet in al'e detlen
juist of soms nog al bezjjden het ware
ligt, een oordeel, dat geheel en al
berust op den eerst ontvangen indiuk
die wel eens de goede kan zpn, maar
FEUILLETON,
19.
Verwig
Gij lacht, om het verkrachten der wet
ten, mannen.
Maar ik zeg u, als ik den naam van den
brutalen schurk wist, die dezen Vei geplant
heelt, dsn zou ik hem zonder genade aan het
gerecht overleveren.
Maar, Gaspard, gij maakt u ounoodig boos.
Deze Meiboom is er neergezet ter eere van
uwe dochter, om hare schoonheid en deugd
te eeren. Gij kunt een braven jongen niet ver
hinderen, haar mooi te vinden en liet te
hebbendat kan haar geen schade doen aan
haar eerlijken naam. Het staat u vrij, den
VIjjer de deur te sluiten, of van uwe doch
ter een begijntje te maken, dan behoeft gij
haar geen bruidschat te geven, maar het is
dwaas, om u boos te maken op dezen armen
Pijnboom, die vrjj onschuldig is en die allen
zoo prachtig vinden.
Melzer richtte zich op als een haan bij
het gevecht en den pachter met fonkelende
oogen aanziende, antwoordde hij op boozcn
toon
die ook wel eens door eeDe si te vluch
tigs beschouwing of door eene oovclko.
men kennis der bpkomendo omstandig
heden, een niet al te zuiveren kan zpn,
waardoor de beoordelaar gedwongen kan
zijn later op zijn zoo haastig uitgespro
ken oordeel geheel of gedeeltelijk terug
te komen. Ea dat zou nog zoo erg niet
zpn, indien slechts alle lezeis, die het
eerste oordeel lazen, ook de rectificatie
later lazen, maar dit gebeurt vaak niet,
waardoor niet zelden valache voorstel
lingen en onware oordeelvellingen bij de
lezers bljjven bestaan.
Nog zeer kort geleden zagen wij zoo
iets gebeuren met de Ongeval-kwestie
te Delfshaven. W. Timmermans,
arbeider aan de machine-fabriek aldaar,
kreeg eene kneuzing aan den duim en
vroeg een formulier aan voor de Onge
vallenwet. Daarop volgde zjju ontslag
aan de fabriek. Volgens het oordeel
van den verzoeniDgsraad, zoude dit ont
slag in verband hebben gestaan met de
formulier-aanvrage en derhalve niet ge
rechtvaardigd zpn geweest.
Verschillende bladen, waaronder de
Nederlander, vatten hierop vuur en kwa
men tot conclusiën, waarover wjj hier
niet behoeven uit te weiden, in verbaDd
met de Ongevallenwet en de al- of niet
noodzakelijke verplichting van de patroons
om aangesloten te zpn bij de Rijksver
zekeringsbank.
Deze oordeelvellingen kwamen zeer
haastig op het voorgevallen leit en wat
bleek spoedig daarop? Dat de Opkomende
omstandigheden van het ontslag de zaak
ineen heel ander daglicht stellen. Zon
der bekend te zijn met die omstandighe
den was het oordeel niet met da noodige
juistheid te vellen en de o.i. wel wat
voorbarige uitspraak behoefde enkele wij
zigingen.
Dergelijke gevallen zouden zeker met
andereu te vermeerderen zpn en het is
zelfs te verwonderen, dat zjj niet veel
talrijker voorkomen.
Het lezend publiek vergt tegeuwoor-
dig van den journalist eene zoo vlugge be
diening, dat het nauweljjka nog aanspraak
mag maken op eene werkelpk accurate,
daar het den schrijver nauwelpks tg 1 tot
degeljjk nadenken en tot nauwkeurig on
derzoeken laat.
Wp spreken natuurlpk niet van schrp-
vers, die maar eens van tijd tot tjjd met
een of ander artikel uit den hoek komen
maar \an den dagbladschrijver, aan wien
de leiding van een dageljjks verschjjnen de
Courant is opgedragen en die altjj i op
Zoo, meent gij, dat dit haar eerlijken
naam niet schaden zal, meester Hendrik Hoe
kunt gij dat beoordeelen rijt gij haar vader?
Heb ik den goeden naam van mijn kind u te
bewaren gegeven? Ik zeg, dat deze openlyke
betuigingen de eer van een jong meisje
kwetsen.
Haar bruidegom alleen heeft het recht, een
Mei aan te bied-n, en juist hij kon er zich
door beleedigd gevoelen, dat een onbekende
zich dit voorrecht aanmatigt. Men kan geloo-
ven, dat mijn kind hem aangemoedigd heeft.
Neen, deze boom mag niet voor het raam
van mijn kind blijven staan, als eene uitda
ging. Kom, help my een bandje, vrienden,
om den boom neer te velleu, dau zullen wij
daarna samen eenige fiesscheu ouden wijn
ledigen, om wat vau de vermoeienissen te
bekomen.
Hendrik maakte een gebaar van verontwaar
diging en afkeer.
Gij biedt ons wat te drinken aan, vader
Melzer, maar ik bedank u, het zou schande
zijn, dit aan te nemen Wij willen niet mede
helpen aan uw ondeiganggjj zoudt ons Van
dezen wijn een verwijt maken tot onzen dood
toe.
De oude Gaspard voelde de beleedigende
onbeschaamdheid van dit antwoord en den
pachter met uitdagend gelaat aanziende,
sprak hjj
Gij verdedigt den Meiboom met vuur,
Hendrik, hebt gij hem soms uit het bosch
gehaald
De Hemel beware my, neen Hoe schoon
zpn qui vive most zjju, opdat niets hem
ontsnappe, niets vergeten worde, wat het
publiek moet weten en dat den lezers
zoo niet door hem, dan door andeien zal
voorgezet worden.
Het ware daD ook te wenschen, dat
door zekere personen al willen zjj den
moeitevollen arbeid van den Journalist niet
erkennen en wasrdeeren,wat minder af
brekende taal werd geuit, waarmede ze
zich belachelijk maken bp menschen die
een edeler begrip hebben vau journalis-
tieken arbeid, dan zjj.
De Dagbladredacteur ttaat in veel ge
vallen voor het oogenblik, dat hp onmid
dellijk zpn oordeel in eene beschouwing
moet neerschrjjven, deze overhaasting kan
uitteraard soms leideu tot eene onnauw
keurigheid, die een rectificatie behoeft
het lezend publiek moge daarom steeds
gedachtig blpven, dat het oordeel van
den dagbladschrijver wordt gegeven versch
van de pen.
Op den Katholieken Journalist, wil
bij zonder aanzien van personen,waar
de Pausen meer dan hun goedkeuring
aan schenken zpn plicht vervullen,
boven het klein gedoe der menschen,
zjju vooral toepasseljjk de woorden
«zelden rust!*. Ea zeker ook zjju de
we erden van Vondel op hem van toe
passing «Wanneer men droomt van
rust, wordt d'onrust eerst geboren.»
Een treurige huwelijksplechtigheid heett
in d i gevangeniskapel te Saarbaiken plaats
gehad. De bruidegom was een kort te
voren tot 8 jaar tuchthuisstraf veroordeeld
gedetineerde. Na de huweljjksiuzegen Dg
werd de man weer naar zjju cel terug
gebracht, na van zjjo echtgenoote te heb
ben afscheid genomen. Een «tot weer
ziens», dus, over 8 jaar.
De sameuspreking die graaf B it 1 o w
en giaaf Lamsdorf gisteren iu het
Hotel Britannia te Darmstadt hebben ge
houden, duurde twee uren en had onder
vier oogen plaats.
Een brutale diefsial heett in den
nacht van WoeDsdag op Donderdag te
Berljjn plaats gehad in het paleis van
prias Albe r t van Pruisen.
Toen de portier in een gang hel licht
wilde aansteken, weid hp door den inbre
ker aangevallen die twee revolverschoten
op hem loste en hem zwaar aan den voet
verwondde. De inbreker ontkwam met
medeneming van een horloge en een spaar
bankboekje dat hp uitdewonÏDg van den
poitier had weggekaapt.
Volgens een bericht uit Keulen
zou een dokter aldaar, zpn naam wordt
en goed Gretly ook ia, het zou niet iu mij
opkomen, om een Mei aan te bieden aan den
dochter vau den vrek, die mijn vaderlek erf
deel iugeslokt heeft, omdat ik door den hagel
verhinderd was drie honderd gulden te beta
len, op den vervaldag.
Ér ontstond een gemor onder de menigte,
vermengd m,t spottend gelach. Melzer deed,
of hij dit scherpe antwoord niet gehoord had
en zich tot een anderen wendend, die scham
per lachte, zeide hij
Kn gij, Jargli, de houthakker, die er
zoo vroolyk uitziet, hebt gij ons soms een
proel willen geven, hoe goed gij uw ambacht
verstaat
Hoe kunt gij daaraan denken, mijnbeer,
antwoordde Jargli met geveinsde nederigheid
Zou een arme houtbakker, als ik ben, zich
het recht durven aanmatigen, om aan eene
dame die uit de kostschool komt, en wier
vader rijk genoeg is, om haar aau een armen
landgraaf ten huwelyk te geven, zulk een
prachtigen Meiboom aan te bieden
Kom aan, gij zijt een bescheiden jongen,
die zijn verstand weet te gebruiken, hernam
de grijsaard, terwijl hij deed. of hjj de spot
ternij niet begreep, die in deze vleiende woor
den lag opgesloten. Kn gjj, Jackel, de paar
denkoopman
Jackel richtte zich in zijne volle lengte op,
Iedereen weet, dat ik geld genoeg er
voor heb, en dat het geen misplaatste eer
zucht zou zjjn, om naar de hand uwer doch
ter te dingen. Ik moet ook bekennen, dat z'j
zeer schoon en innemend is maar als zij mjjne
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale Puhlidte, Etrangire
G.L. DAU BE fy Co JOHN., F. JONES SuccParis 3lbis Faubourg Montmartre
u;et genoemd, de kanker-bacterie hebben
afgezonderd, en daarvan een serum heb
ben bereid, dat genezend werkte.
Op de te B rljju gehouden synode
der protestantsche geestelijkheid ia
Duitschland, kwam ook de bestrjjding
der prostitutie ter sprake. In het mon
delinge rapport over dit vraagstuk, door
den predikant Frieste Halte uitgebracht,
sprak deze zpn leedwezen uit over het
feit, dat «een zoo onzedeljjk stuk als
Monna Yauua meer dan twee honderd
maal te Btrljjn kon worden opgevoerd».
In de Fransche Kamer zpn twee wets
ontwerpen ingediend op het middelbaar
onierwjjs. Het eene van den heer Chau-
m i minister van onderwps, laat de vrjje
scholen toe, doch eischt van de leeraren
en be*taurders diploma's welke zjj tot
hiertoe niet behoefden te bezitten en toe
zicht van den Staat. Het tweede ontwerp
dat der commissie, eischt, dat de Regee
ring voor elke vrjje school eene bjjzon-
dere toelating zou verleenen en geeft dus
feiteljjk aan den Staat het monopolie van
het middelbaar onderwps.
De afgevaardigdeCharlesDupuy,
gewezen minister van onderwps, heeft
namens de vrjjheid. dit laatste ontwerp
krachtdadig bestreden. Hp deed opmer
ken dat men het vrjje onderwps uiet meer
hoeit te vreezen, aangezien de klooster
orden ontbonden zpn. Er is geen enkele
orde meer, die nog middelbare scholen
mag houden. Indien men het vrjje onder
wps volkomen wil afschafiea, waarom
htt dau niet openhartig gezegd Met het
stelsel der Commi-sie, zou de vrjjheid van
onderwps nog enkel bestaan voor de kin
deren der rjjken, die bpzondere leermees
ters kunnen nemen, en uiet meer voor
de armen. (De redevoering van M. D u-
puy maakte een diepen indruk en werd
geestdriftig toegejuicht).
Een Franscb soldaat, zekere D u M o r-
t i e r, heefc een mitrailleuse uitgedacht,
waaruit 450 schoten per minuut kuuneu
worden gevuurd. De commissie voor uit
vindingen aan het departement vau ooi-
log heeft een soldaat uitgenoodigd voor
haar te verschjjnen om de ingezonden
uitvinding nader te verklaren.
De Fratschmau, die zich Keizer
der Sahara noemt, en eenige misdrjjven
tegen den Franschen Siaat ten zjjnen
laste heeft, is verzocht voor den rechter
van instructie An dra te verschijnen.
De Rechter heeft den «Keizer,» die te
Parjje domicilie heeft, verzocht, dat het
Z. M. moge behage aan een dagvaar
ding, om voor den rechter vau instruc
tie te verschjjnen, te willen gevolg ge
ven, maar heeft het hoogst oneerbiedige
voornemen om, mocht het Keizer J a c-
q u e s I niet behagen te versch jjuen, een
bevel tot inhechtenisneming tegen Z.M.
uit te vaardigen.
In de Vereenigde Staten wordt in po-
vrouw werd, zou zij toch één onverdraaglijk
gebrek hebben
F.en gebrek, en welk vroeg Gaspard op I
scherpen toon terwijl aller oogen op den
paardenkoopman gericht «aren. Jackel zette
een ernstig gezicht en antwoordje
Hat zij mij een schoonvader mede ten
huwelijk brengt,
En wat zou dat
Deze schoonvader is een gierigaard, die
mij bedrogen heeft, zoo dikwjjls ik een koop
met hem gesloten heb.
Alle omstanders begonnen te schaterlachen,
toen zij zagen, wat voor gezicht de onde Mel
zer zette, maar het gevoel van zijne schitte
rende positie hergaf hem spoedig al zyne te
genwoordigheid van geest. Hij hief verachte
lijk het hoofd op en vestigde zijne gluiperige
oogen op eenige boeren, die zich achter de
voorsten verborgen, om te knunen lachen als
de anderen. Hjj kwam nu wat verder de
markt op en trok een van hen by den mouw.
Drommels, sprak hy, wat zjjt gy van- 1
daag vroolyk, Koenraad Bomuller, en wat hebt
gy een mooi nieuw vest aan. Hoeveel heeft
(jat wel gekost
De boer scheen erg verlegen te worden.
Als ik lachte, mjjnheer Gaspard, dan
was dat niet, om u te
Lieve Hemel, dat is een bewijs, dat gjj
vroolyk zyt en eene goedgevulde beurs hebt.
Zooveel te beter kameraad, daar ben ik voor
u blij om, gij weet, dat uwe schuldbekente
nis op den laatsten dag van Mei vervalt 1 Als
gij echter vroeger wilt betalen, dan zal ik zoo
litieke kringen verzekerd, dat de gewe
zen president Grover Cleveland
zich door de democraten candidaat zal
laten stellen voor het presidentschap der
Republiek. Eeuige resultaten der jongste
verkiezingen, met name de overwinning
van T am m a n y-H al l te New-York,
zouden hem tot dezen stap hebben aan
gemoedigd.
Het praatje, dat de Italiaansche anti-
Pauseljjke pers heeft uitgestrooid, naar
aanleiding van den brand in het Vati-
caau, als zou de Italiaansche Regeering
erop staan haar zorg voor de veiligheid
van schatten van kunst en letteren ook
nit te strekken tot die in het pauseljjk
paleis, schjjnt ernstig gemeend te zjjn.
Mig men de Ind. Beige gelooven dan
zou dit besluit vau het ministerie O i o 1-
1 i 11 i de Yaticaansche wereld in rep en
roer hebben gebracht. Paus P i u s X
zou in allerjjl de congregaties bjjeenge-
roepe i hebben, die besloten zich tot het
uiterste te verzetten tegen regeeringsin-
menging in wat men acht te zjjn een zui
ver Yaticaansche aangelegenheid en des
noods voor dit verzet steun ti zoeken bjj
de diplomatieke vertegenwoordigers bjj
het Vaticaan.
Het Wiener Fremdenblatt bespreekt naar
aanleiding van de ontmoeting van den
Czaar en keizer Wilhelm, het onder
houd en wat daarait is gevolgd tusschen
Von Bü'ow en Lamsdorf al s
volgt
Een niet geringe plaats in het onder
houd zullen de Balkan-vraagstukken heb
ben ingenomen. Duitschland heeft in Tur-
kjje geen politieke bslangen, en bepaalt
zich ertoe zjjn handelsbelangen te bevor
deren. Het houdt ook vast aan het be
ginsel van de integriteit van het T nrk-
sche Rjjk, en tornt den Saltan bg elke
gelegenheid een welwillende toegenegen
heid, waardoor het 't volste vertrouwen van
den Turkschen heerscher heeft gewon
nen.
Des te grooter zal de indruk zjjn,
die in Konstantinopel wordt gewekt door
het feit, dat ook Duitschland de hervor
mingen en controle-maatregelen, door Rus
land en Oostenrjjk voorgesteld, steunt.
De Porte zal daaruit zien, dat de voor-,
stellen der beide Mogendheden feiteljjk
den weg aanwjjzeD, dien zg moet gaan
om grooter onheilen te voorkomen.
Want als Duitschland het programma
der beide Mogendheden goedkeurt, moet
de Porte het hondgn voor eeu bewjjs vau
de noodzakelijkheid ervan.
De houding van Duitschland is in dit
opzicht das van groot belnng,en zal naar
wjj hopen, dan ook uitwerking hebben.
De samenkomst der beide Keizers en
de gesprekken der beide staatslieden heb
ben de reeks der vorsteljjke bezoeken
voor dit jaar beëindigd op een wjjze die
de volken kan gerustellen, wijl er uit
blijkt dat de zorg voor den vreds den
goed zijn, om den interest zooveel te vermin
deren.
Koenraad lachte niet meer, zijn gelaat was
somber geworden als de nacht.
Helaas, mijn beste mjjnheer Gaspard,
mijne drie jongens, die daar achter mjj staan...
Kijk, zjj lachen niet meer, zooals zoo
even, viel Melzer hem in de rede.
Zjj hebben aan de koorts gelegen en
al in twee maanden niet kunnen werken. Wy
hebben geneesmiddelen en den dokter moeten
betalen. Jk zal u dus uitstel moeten vragen,
mjjnbeer Melzer
Maar nu zijn uwe zonen weer geheel
hersteld, Koenraad.
Men zet niet zoo'n vroolyk gezicht als men
nog zieken in huis heeft, uitsteluitstel
iedereen vraagt mjj uitstel om te betalen. En
dan betaalt men niet en beschuldigt men mjj,
dat ik het erfdeel van anderen steel. Gjj hebt
gehoord, wat Hendrik zeide
Hendrilc had ongeljjk, sprak Bomuller
en sloeg de oogen neer, want hjj was beschaamd
over zjjne lafheid.
Luister dan eens, Koenraad, hernam de
grijsaard, ik heb grooten lust, om de kracht
uwer joDgens eens te beproeven, ik wil eens
zien, of zij werken kunnen en het geld ver
dienen, dat gij mij schuldig zijt. Kom, help
mij samen een handje om dezen vervloekten
boom neer te vellen
Wordt vervolgd