No. 5543
Woensdag 11 November 903,
18ste Jaargang.
fDaaêlaó voor cfëooró- en 3/uió'éColtanó.
Uit den Haag.
De weduwe Wendel en
hare kinde-en,
BUIT N N LAND.
BUREAU St, Janastraat. Haarlem.
Haat tegen Rome,
Frankrijk.
Zaid-Afrika.
Italië.
Amerika.
Duitrohland.
ft i T.
abonnementsprijs:
Per 3 maanden roor Haarlem
f 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,50
oor het buitenland
2,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoof dredacteu r-D i r e c t e u r W. KÜPPERS.
JV1K 'HIKED
F HIJS DEK ADVERTENTIEN.
Van 16 regels .50 Cent
Elke regel meer 7%
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale Publicite, Etrangère
^AOITE MA NON AGITATE G.L. D Al) BE fy Co JOHN., t. JONES Succ. Paris 316i* Faubourg Montmartre
Mr. A. van DaehnevanVarick,
njju befaamde stadgenoot, d e van Pro-
teetantsche leek Katholiek priester en
'oen weer Proteetantscbe le«k werd, deze
standvastige (hm!) Hagenaar heelt
eens willen toonen, wat 'n degeljjke Cal-
vinist hjj tcch is. Hp heeft willen ver
kondigen, dat er heuscheljjk geen sikke
pitje Paapschheid meer in hem heist en
daarfoe aangegrepen het bestaande plan,
fm een standbeeld op te richten voor
dpn ktning-stadhoodar Willem III.
degenen, die 't initiatief namen tot deze
kulde aan den beroemden Oranje-Vorst,
bilden in hem eeren den staatsman en
Veldheer, die aan zjju vader'and onmisken-
aar groote diensten heeft bewezen. En
a's zoodanig vond het denkbeeld sympa-
hie bp Roomsch en on-Roomsch. Men
Had echter gerekend buiten het steilzin-
gemoed van tnr. A. van Daehne
''an Varic k.Wa1, riep deze uil; znlt gp
gaan voorbpzien, welk een groot calvi
nist hp was, die W i 11 e m III 't Zal
oietgebeurenEa hp greep zjja veder
®n schreef voor «De Standaaid» een laDg
Artikel, waarin hp in alle vurigheid zpns
gemoeds ging betoogen,dat de «Holfand-
sche natie uit C a 1 v jj n B confessie ge-
8proten is» en dat wjj stadhouder W i I-
e m 'inzonderheid moeten huldigm als
®en der grootste zonen van dat calvinis
tische Holland.
Als mr. A. van Daehne van
V a r i c k had bedoeld, het standbeeldplan
fs dwarsboomen, had hp hot niet leuker
kunnen aanleggen. Bp de Katholieken
toch beeft hp plotseling de sympathie
voor dat monument bedeokelpk afge
koeld, zoodanig zelfs, dat de heele hul-
digingggeschiedenis een minder pleizierig
kflsmaakje zal behouden. Ik wil wedden,
dat de «Standaard»-redactie spjjt heeft
°ver de plaatsing des befaamden artikels
Vooral ook wjjl ik weet dit uit goede
Won «am allerhöchste stelle» de op-
''chting van het standbeeld gatr e werd
's gemoet gezien. Gedane zaken nemen
denwel geen keer en het calvinistische
Wad kan kwalpk vjju Haagschen mede
werker nu nog den rug toedraaien. Mas r
zooveel zal wel zeker zpa: als het mo
vement eens wordt onthuld waartoe
tiet wel komen zal behoeft mr. A. v a n
^aehne van Varicker niet aai
W denke*, dat men hem uit dank voor
hulp een uitnoodiging zal zenden,
zal, vermoed ik, wel naar gestreefd
FEUILLETON,
20.
Perwig.)
,..^e boer sidderde en wierp eenschuinscben
"k op de bleeke trekken en de strenge oogen
V#U Wits Wendel.
Bij kende den jongen klompenmaker en
'r°eg hem een goed hart toe; maar hij ge
elde, dat het hem onmogelijk was, te wei
den, Want hij kende de onverbidde'ijke ge-
fengheid van rijn schuldeiseher.
Geef ons bijlen, antwoordde bij en gij zult
hoe wjj werken willen, goede mjnheer
?.i*sP&rd. Mijne jongens zullen blijde zijn, dat
1 een dienst kunnen bewjjzen.
toen ging hij met beschroomd gelaat naar
,''u J°on der weduwe, en fluisterde hem in
et oor:
-hergeef m'j, Frits, maar als ik weiger,
de duitendief mij met mjjn geheele gezin
''"raat zetten,
r "dukkig voor Koenrasd schenen de andere
niet geneigd om hem zjjne belofte (e
t vervullen. De pachter Hendrik gaf het
un van verzet.
Hat is misbruik maken van den nood
worden, het calvinistisch karakter van
Willem III thans minde' op den voor
grond te schuiveo dau men auders wel
licht zou gedaan hebben. De opzet van
heel de huldiging is trouwens geenszins
calvinistisch geweest.
Inmiddels zjjn we er een kesr te meer
van overtuigd, dat Mr. A. van Daeh
ne vanVarick, die zich tweemaal be
keerde, tegenwoordig heuscb weer zeer
rechtzinnig is in de leer. Hjj moet nu
het zien vol te houden!
Om in de buurt van het Calvinisme te
blijven mag ik hier wel even bespreken
de benoeming van dr. R. d e N i 8 sch er
thans nog predikant te Ouderkerk ean
den Amstel, tot godsdienstig hoogleeraar
aan de Rijksuniversiteit te Utrecht. Deze
benoeming maakt htel wat gerucht iu
den lande, wpl zp geschiedde buiteu de
curatoren om. Het «Utrechtsche Dag
blad» vooral is fel en kenmerkt deze
aanstelling als «eene partij benoeming
van de slechtste soort.» Nu moet ik
toch eerlpk bekenneD, dat ik laar geen
sikkepitje vau snap. Waar Minister Dr.
K u y p e r zich geroepen zag, een kerke-
ljjk boogie raar aan te stellen, kin men
toch kwalpk van hem verwachten, dat
hp iemand zal vooidrageD,die niet recht
zinnig is in de leer. Dr. K u y p e r heeft
zpn geloof te lief, dan dat bp Diet zou
trachten het te bevorderen waar hp kan.
Na beweert het U. D. wel, dat dominee
Visscher niet bekwaam genoeg is.
Maar ziet u dat liedje hebben we el
zoo lang hooren zingen. Wanneer tpdens
het langdurig liberaal bewind de gelco-
vige Nederlanders telkens en telkei s
werden voorbpgegaau, htetie bet altpd,
dat men louter op geschiktheid lette.
Reeds toen dus waren anti-liberalen niet
geschikt en niet bekwaam. Het verwjjt
ia alzoo niet nieuw. En waar nu van
gereformeerde zjjde de nieuwbenoemde
wordt geprezen als «wetenschappelijk»
en «wijsgeerig», daar kunnea we die
klacht der «U rechtsche» wel voor ken
nisgeving aannemen. Mocht later prof. de
Visscher bljjken te kort te schieten
iu zjjn taak, dan is dit nog tjjds genoeg
om ach en wee te roepen. Dit staat reeds
vast, dat het bier gren vriendjesbetoe-
ming geldt, Ds. De Vissch8i toch
kende Dr. Kuyper persoonlijk slechts
zeer oppervlakkig en deed geen moeite
om aangesteld te worden. De beuceming
geschiedde uit vrjje keuze van den Mi
nister, die toch waarachtig speciaal op
dit gebied wd een woordje mee kan
spreken.
van anderen. Zullen wij dat dulden? Denkt
die oude Gaspard, dat hjj heer Van Nordstet-
ten is? W 1 hij van zijn schuldenaars vasallen
en lijfeigenen rnakeD?
Komt, mannen, de handen uit de mouwen
en dan met onze stikken den Mei van de
schoone Gretly verdedigd.
t ij na alle boeren schaarden z'ch aan zijne
zjjde en Melzer deinsde voor deze dreigende
mannen terug.
Hendrik richtte het woord tot den jongen
klompenmaker, die onbeweeglijk was blijven
staan.
Fn gij, Frits, wilt gij met de armen over
elkander toekjjken?
Maar hjj vreesde zich te verraden en den
grijsaard te vertoornen door zich aan de zijde
van de v rdedigers van den Mei te scharen.
Hij bleef onbeweeglijk s'aan en antwoordde
cp koelen toon.
Deze Mei behoort aan Margarethi Mei
zer en niemand heeft inderdaad het recht er
aan te komen, behalve haar vader!
Gij hoort het, riep de grijsaard uit,
terwijl Hendrik en zijne vrienden den jongen
man verrast en verwijtend aanzagen.
Deze ging echter op kalmen toon voort:
Gjj hebt het recht op uwe zjj'le, vader
Melzer, maar als gij verstandig wilt zijn, zult
gij den Meiboom laten staan, Uw kind komt
in het dorp terug na eene lange afwezigheid,
zij komt met de Lente, zooals de vogels, die
in het bosch zingen.
Deze Mei, waarvan de aanb'ik u zoo ver
bittert, ia mets anders, dan een teeken van
Te lang echter sta ik al stil bij een
niet alledaagsche aangelegenheid. Ik spoed
mjj uaar de Residentie terug en vond
daar eea leuk staaltje van meuschenken-
nis. Kellners streven naar verbetering van
positie, liefst wetteljjk natuurlpk, anders
gaat hot te langzaam. De eerste schre
de, om daartce te komen, is natuurlpk
in den legenwoo;digen tjjd een groote
vergadering met een paar sprekers. Wel
ke sprekers echter? De kellners wilden
liefst a le partpen te vriend houden en
schrikten dus terug voor een beperkte
keuze, die licht deze of gene van hun
goede zaak zoo kunuen vervreemden.Wat
doen nu de leukerts, die een goeden kpk
op de wereldsche zaken hebben. Zp noo-
digden de heereo: mr. Kerdjjk, dr.
E r i u g a r d, mr. Kolkman, mr.
S m i d f, ds. Talma en mr. Troel
stra.
Is dat gfen prachtig staaltje van pol -
tiek beleid Eu de kellners hadden al
dadelpk i'it succes, dat alle zes die hee-
ren op 't appel waren, hoewel de verga
dering des nachts te een uur plaats
had. Een zaakje, dat zoo op 't getouw
wordt gezit, belooft wat, vooral ook wpl
het bestuur er geen gras over liet groeien.
Voor er na de vergadering 12 uren
verstreken waren, had het al een audiën
tie bp minister Kuyper, om de wen-
schen der kellners kenbaar te makeu. Uit
puur respect voor zoo'n manier van wer
ken zou j i haast al een tooi gaan geven
nog vóur je bier ot 'coffie gebracht is.
En zoo beu ik weer op mp'n Haagach
gebied. Een volgende maal evenwel hoop
ik niet meer zoo vaak en zoo ver nit
don baud te spriDgen.
Ten besluite allem nog dit: bp de vele
Raadscommissies, die haag werken, krjj-
gen we er nog een: een Brandweer-com
missie, welke de blusscherjj moet reor-
gauiseereu, liefst niet al te duur 1 Ik ben
bp leven en welzjjn, erg nieuwsgierig naar
haar rapport.
Toen men ods op de schorl vertelde
vaa de Wandalen, den Slavisehen volks
stam, die sedert de derde eeuw na Chris
tus ('e Romeinen beoorloogde, zich later
in Hongarpe ucdeiz-tte, in de 5e eeuw
Galhë, Spanje en Italië overstroomde en
in 1155 Rome veertien dagen laDg plun
derde en alle kunstwerken vernielde,
trrlden wp reeds van verontwaardiging
over de wandaden der woestelingen die
vernielden enkel uit baldadigheid ot uit
haat tegen de chrnteneo.
Wat doen nu de Franschen Hun
wandalisme uit zich op verschillende
welkom, een groet van hen, <lie van haar
houden en daarmede zeggen willen: Vlij heb
ben u niet vergeten. Als zij haar venster
opent, zal zj zich verheugen over dit onschul
dig teeken van vriendschap, dat haar berin-
Deren zal aan de feesten harer kindsheid en
de gewoonten van bare geboorteplaats.
hij deze la.tste woorden had de stem van
den jongen klompenmaker eene zachte uitdruk
king aangenomen, eene diepe sti te volgde op
deze verdediging van den met linten ver
sierden boom, en uit, aller oogen sprak sym
pathie.
Melzer alleen deelde het algemeene ge
voelen niethg zag den redenaar van ter zijde
aan.
Ik dacht, dat gy een eerlijke jongen
waart, of een oprecht vriend van mijne kleine
Gretly, en niet een gevoel g re'enaar.
GistereD nog zou ik gezworen hebben, dat
gjj tegen iedereen den goeden naam van mijne
dochter wildet verdedigen en dien niet bezoe
delen.
En twijfelt gij daar dan nu aan vroeg
de jonge klompenmaker op ontroerden toon.
Ja, want gij tracht mij te overreden, van
meening te veranderen, hernam de grijsaard
op scherpen toon. Ik zog u, dat deze Meiboom,
die zien zoo trotsch voor mijn huis verheit,
door iedereen beschouwd wordt als een teeken
van liefde hij, die hem geplant heeft, ver-
k'aart voor den hemel, dat Gretly hem haar
hart geschonken heeft, maar dat is een leu
gen en deze leugen onteert miju kind. Als
deze Mei daar zoo zegevierend blijft staan,
wjjze. Eaa gedenkteeken uit de 16e eeuw,
de Culvariepoort van A r 1 e s met hear
prachtige torens uit de 16a eeuw, wordt
gesloopt. Te Limoges wil men de Sint
Sterensbrag afbreken, enkel en alleea
omdat de wapens der s'.ai de H. Mar
ti il en de Lelie, op de brug te zieu zpn.
Het woord «Sint» moet verdwjjnen van
de stratea der steden, niets wat «Heilig»
wo dt genoemd, mag blijven in de Fran-
sche Republiek waar men luidkeels
schreeuwt: «Leve de vrpheid 1» Doch daar
be ft niets anders plaats dangedrochtelpke
schending van het recht, dan daden van
geweld, welke zich handhaven door de
schandelpkste en ondragelijkste wille
keur.
De minister-president Combes werd
door Ed. Drumont, in zpa blad La
Libre Parole er op gewezen, dat hij als
kloosterjager menschon gebluikt die heel
wat cp hun geweten hebben. Nu weet
ik wel, schreef Drumont, dat msnschen
van karakter, zich er niet toe leenen om
de kloosters te slaiten ea te verzegelen
maar dat daarvoor zekere B e 11 z e r
werd gebruiktdiete Be an9on wegens dief-
etsl en valschheid in geschriften t >t 2
jaren gevangenisstraf w 'rd veroordeeld, is
te kras.
Wegens deze onthulling heeft mi
nister Co m b e s, zpn helper B e 11 z e r
uit zpn betrekking mo.teu ontslaan.
Er heerscht iu Zaid-Afrika een ver
schrikkelijke ellende onder de Boerenbe
volking Er zpn families die in diepe ar
moede gevallen zpn.
Generaal Botha, heelt te Vrpheid ge
wezen op de gewetenlooze handelwpze
der Eagelscho R'geering. Hij verklaarde
met de generaals DeWetenDelarey
op hun bedeimarsch in Europa drie mil-
lioen verzameld te hebben, m3ar de En-
gelsche Regeeriag heeft de vjjf en zeven
tig millioen bp het vredesverdrag aan de
boerenbevolking verzeker!, uiet uitbetaald.
Niet alleen is de som niet betaald, ook
voor de weezen, door den oorlog gemaakt,
doet Eogeland niet*. Deze zpn geheel ten
laste vaa het arm gemaakte Boerenvolk
gebleven.
H t brandje in het Vaticaan hseft heel
wat voeten in de aarde. Eu 't heeft zpn
goede zpie gehad, nu rneu de meeuing
van het Gouvernement omtrent de bezit
ting vau het Vaticaan heeft leereu ken
nen, nu de Itaiiaansche Regeeriag zich
met het stuur der pauselpke paleizen
wil bemosien en door het brandje weer
eens aan haar hatelpke zucht tot inpal
men heef» lucht gegeven.
De H. Stoel heeft er nooit aaa gedacht
de Itaiiaansche R'geering te beschuldi
gd n van onachtzaamh-rid, al hielp zeer
zal iedereen zeggen Frits Wendel lieeft de
eer willen bezoedelen van zjjne vriendin Mnr-
garetha, de doch'.er van dezen verwenschten
ouden Melzer. Men zal haar bespotten, be-
grijt gij dat, n en zal haar uit den weg gaan
en geen rechtschapen man zal haar meer wil
len huwen. Ik doe daarom een beroep op uw
geweten, Fnts.
Al s gjj achting gevoelt voor Gretly, als gij
u voor allen wilt zuiveren van de gedachte,
dat gij den Meiboom geplant hebt, neem dan
de bijl ter hand en vel zelf dezen on'.eerenden
mast neder.
Ik den Mei omhakken 1 riep Fnts uit,
en deinsde terugen alsof hij voelde, dat hjj
niet helder meer denken kon en dat zjjne
Knieën begonnen te knikken, moest hij tegen
de deur van den ouden toren leunen, welke
de grijsaard open had laten staan.
Alle omstanders zwegen. Hendrik zelfs
durfde niet meer tusschenbeide komen bij
zijn vriend en den grijsaard, die door zjjne
vaderlijke rechten te verdedigen, een onbe
twistbaar gezag aanriep.
Op dit oogenblik hoorde Frits eene zachte
en welbekende stem achter hem fluisteren
Houd moed, mijn vriend, houd moed,
ea dank voor uw schoonea Mei, verloochen
dit teeken uwer genegenheid niet.
De eisch van mjjn vader is onverstandig
Weiger het, mj)n vriend, en laat den Mei
staan. Wat beteekent de meening van ande
ren, nu ik zeker weet, dat gjj mij lief
hebt P
Gretly bood haar goeden naam aan Frits
dikwpls de brandweer van het Vaticaan
buiten de pauselpke paleizen een braad
blu88chen. De Regeering vaa Italië, die
het Vaticaan met bpoogmerkeu wil be
schermen, speelt zelf een roekeloos spel,
zp heeft het Vaticaaa in gioot gevaar
gebracht. Zou zp dit kunuen ontkennen,
nu in de uabpheid vau het Pauselpk pa
leis, op Mont-Mario, een buskruitmaga-
zpn is opgericht?
In een heden te houden consisto
rie zal Z. H. P i u s X een toespraak
houden tot de Kaidiualen, die met groote
spanning wordt te gemoet gezien, omdat
men van meening is, dat waar de Paus
zich voor de eerste maal tot de nieuw-
gekozen kardinalen zal richten, belang
rijke verklaringen te wachten zpa.
Naar men wil, hetft de Russische ge
neraal Bagdonowitch gezegd, dat
de Czaar voornemens is in de a.s. lente
Italië, vermoedelijk Venetië, te bezoeken.
De «Tribana» en de «Giornala d'Itaha
zeggen n^ar aanleiding van dit bericht,
dat, mocht de Czaar komen, dit bezoek
iu elk geval in geen andere stad dan
Rome zou kuuueu plaats vinden.
De Regeering te Washington heeft een
eskader naar den Stillen Oceaan gezonden,
om bp de omwenteling op Panama de
orde te handhaven. Zp zal de nieuwe Re
publiek erkennen zoodra de nieuwe
grondwet zal aangenomen zpa, na de
Colombiaansche Regeering niet bp machte
is de omwenteling te bestrpden.
President Roosevelt heeft de Co
lombiaansche regeering aangeraden, zich
met de nieuwe Republiek te verstaan en
dr geschillen op vredrlieveude wpze te re
gelen, hp verklaart, dat de belangen der
beschaving eischen, dat het vrp en rus
tig verkeer op de landengte niet langer
gestoord wordt dco' eene opvolging van
even vernielende als nuttelooze burger
oorlogen. De werken aan het Panama-
kanaal moeten voortgezet worden.
Volgens een telegram uitNew-York
wordt te Panama weldra de ofiicieele er
kenning verwacht door Duitsohland, En
geland en Frankrpk. De nieuwe Staat
beschikt op 't oogenblik over een strijd
macht van 2000 man.
De Vereenigde Staten zullen een groot
aantal oorlogsbodems zenden naar de
landengte, ten einle Columbia te iutimi-
deeren.
De tot diplomatiek agent te Washing
ton benoemde Philippe Dünauzal
onmiddellijk met de onderhandelingen be
treffende het kanaal een aanvang maken.
Hoewel een groot aantal democraten te
gen de Panama-politiek van president
Roosevelt st rk gekant zpn, vindt
bovengenoemd plan bp het Cong>estoch
nagenoeg geen tegenstand.
Omtrent de operatie die keizer W i 1-
helrn heeft ondergaan, wordt dl. 8 No.
in ruil voor zjjne genegenheid, maar de arme
jonge man was te edelmoedig om dit aanbod
aan te nemen en juist de toewijding van het
jonge meisje deed er hem toe besluiten, om
toe te geven. Hij aarzelde niet langer, maar
beefde over alle leden.
Ik wil niet, dat gij veracht zult wor
den, Gretly, fluisterde hij terug, zonder dat
iemand hun gesprek had gehoord, ik vereer
u, en d-arom wil ik dat uw naam rein en
vlekkeloos bljjve.
Hij slaagde er in, zjjne uiterljjke ontroering
te bedwingen en recht op den grjjssard af.
gaande, sprak hjj
Gij hebt goed gesproken, rader Melzer,
deze Mei moet omgehouwen worden, omdat
hjj niet door den bruidegom opgericht is. Mar-
garetha is het eerbaarste meisje uit heel Nord-
stetten en niemand moet ooit iets op haar
naam kunnen aanwjjzeu. Zal ik m$ne bjjl gaan
halen
Neen, neen, riep de grjjsaard uit, ver
rukt over de wending, die de zaken namen,
geef u maar niet zooveel moeite, mjjn jongen.
Ik zal de mijne wel even krijgen f
Terwjjl alle omstanders een dreigend stil-
zwjjgcn bewaarden, ging hij het huis binnen
en kwam spoedig terug met eene oude stompe
bijl in de hand,
Wordt vervolgd.)
S