No. 5550
Donderdag 19 November 1903
28ste Jaargang.
QagBlaè voor tSfloorè- en ££uió-<JCollanó.
Aan onze Abonné's.
De geldcrisis.
De weduwe Wendel en
hare kinderen.
Zondagsblad
ZOVDAGSBIAP,
B U-1 M NL AND.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
Onderhoudende lectuur voor de
huiskamer,
ZondagBblad tot 1 Januari QTBtiS-
I.
Een Minister onder Vrij
denkers.
Ia het gewelf.
Engeland.
Frankrijk-
Amerika.
Duitsehland.
abonnementsprijs;
Per 3 maanden voor Haarlemft »20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoof dredacteu r-D i r e ct e n r W. KÜPPERS.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Van 16 regels 50 Cent
Elke regel meer 71/3 r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AöITE MA NON AGlffATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PubliciteEtrangère
G.L. DA UB E 8f Co JOHN., b. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartre
Wjj wekken onze lezers op om, zoo zij
nog niet mochten hebben ingeteekend
op ons
hetwelk wjj by deze courant verkrijg
baar 9tellen, alsnog hun verlangen aan
ons kenbaar te maken.
Nieuwe inteekenaren ontvangen ons
Wij wjjzen op den rykdom van inhoud
die een waar sieraad is op de huistafel
en eeu schat van lectuur bevat op bet
gebied van den gezonden humor.
Wjj leveren ons Zondagsblad voor
den zeer goedkoopen prys van slechts 25
Cents per kwartaal, franco per post 35
Cents.
Onderstaand inteekenbiljet gelievs men
ingevuld, toe te zenden aan
DE ADMINISTRATIE.
De ondergeteekende verlangt geregeld bij de
courant te ontvangenhet
tegen den prijs van 25 ets. per 3 maanden
Ir. p. p. 35 ets.
WOONPLAATS.
NAAM.
Somber en dof kliuken de zware mo
kerslagen op de nog recht Btaande brok
stukken van de muren der oudeAmster-
damsche Beurs, hortend en stootend
rollen de steenmassa's langs de hoog op
stijgende puinhoopen naar beneden eu sta
pelen zicb weder tot nieuwe heuvelen op
het breede veld van steen en puin, eene
woestenjj, bezaaid met afbraak in allerlei
vorm, waartusschen zich de stoere gestal
ten bewegen der f ursche mannen, die met
spade en houweel ruimte pogen te ma
ken in den onafzienbaren chaos. Somber
en dot kliaken de slagen als dood-che
treurmuziek bjj het wegstervende gevaarte,
maar ook, zoude men zeggen, als eene
treffende begeleiding, by de verschrikke
lijke geldcrisis, die er tegenwoordigheerscht
FEUILLETON,
27. F ervolg.)
Men wacht mij te Herren berg, wie wacht
nij ook? O, de strat met den stok. Dat nooit!
Zorg, dat gjj niet te laat komt, Frits, denk
aan de roede. Loop dan toch
O, moeder, wat hebt gij mjj laten drinker?
De ongelukkige kw9m altjjd weer op dit
zelfde denkbeeld terug alsot eene geheimzin
nig instinct hem deed begrjjpen dat hij deze
oogenblikkeljjke machteloosheid aan dien drank
moest toeschrijven.
Ga een uur slapen, hernam La Marann
clé op denzeltden kalmen toonk maar het hart
deed baar pijn, en ik verzeker u, mijn zoon,
dat gij bjj uw ontwaken vlugger en sterker
zult zjjn, dan ooit te voren.
Ik mag mjj verzetten, zooveel ik wil,
tegen dit ge* oei van slaperigheid, ik moet u
wel gehoorzamen, moeder, sprak hjj op on-
vasten toon maar gjj beloo't mij, mjj over
een uur te wekken is niet? Gij wilt
toch niet hebben, dat uw zoon met een slok
geslagen wordt als een hond O
o, die vreemde drankgjj moet mjj
den naam er van zeggen, als ik geen slaap
jneer heb
en die met verpletterende zwaarte diukt
op den handel en op elk bedrijf.
Hoevele van de ongelukkige speculatiëo,
waarvan de treurige afloop geheel of ge
deeltelijk oorzaak is van de vele faillis
sementen der labtde dagen en van den
geldnood, waaronder thans zoo vele bedrij
ven zuchten, zyn in het gebouw, dat daar
nu in puinnedsrligt, op touw gezeten uit
gevoerd! En wie weet hoe vele ongeluk
ken er nog volgen zullen, want alom hoort
men niets dan klagen, alom voert de vrees
voor de tor komst den hoofdtoon bjj alle ge
sprekken over den fiuaucieelen toestand
eD als met den vinger worden de huizen
aangewezen, die dazen verschrikkeljjken
crisis onmogeljjk zullen kunnen doorstaan.
Het vertrouwen is geheel en al te loor ge
gaan en z<4fs de firma's, die steads als de
meest soliede te boek stonden, ondervinden
allerlei moeiljjkheden, fitterjjen, zoude men
haast zeggen, by het doen hunner zaken.
«Wie is nog solide in dezen tyd?» vraagt
elke handelsman, elke financier. «Aan
wien durf ik nog myn geldtoevert-ouwen?»
vraagt de kapitalist,» in welke ouderneming
darf ik het nog wagen, en op welke manier
kan ik het ontrekken aan ondernemingen,
waarin het steekt en die eens zoo soliele
door zu'k een crisis ook aan het wankelen
kunnen komen «Wien duif ik nog cre-
diet verleenen,» zegt de eene, «en tot wien
zou ik mjj wenden kunt en, indien ook mjj
de drukkende toestand eens in verlegenheid
bracht,» denkt de andere.
Zóó is de toestand op dit oogenbl ik. De
on'zettend groote kapitalen, die verloren
zjjn, gevoegd bij die, welke uit wel gewet
tigde vrees aan den handel en de cir cu -
latie onttrokken worden, verlammen eiken
hindel, elk bedrjjf. Vraagt, wien gjj wilt,
elkeen zucht en klaagt en is bsvreesd.
Zware muren der oude Beu-s, die bjjna
ti sterk zjjt voor de dreunende hamersla
gen, treuit gjj niet bjj uw veidwyu n over
de dwaze en roekelooze speculatie i waar-
vau gy in de laatsts dagen van uw leven ge
tuigen waart en die zoo outzett°nde onge
lukken gebiachthebben over Nederland
Want, men moge hier en ginds de rede
nen zoeken van de iinancieele ramp, by
het eene faillissement moge het eene, bjj
een tweede, iets anders de naaste oorzaak
zyn geweest, te ontkennen valt het niet, dat
speculaiiën in vreemde fondsen, met rarre,
in Amerikaansche, den grondslag uitmaakt
van den Krach, want, werkeljjk, 200 mag
men gerust noemer, wat dezer dagen is ge
schied en wat nog voortgaat te gebeuren.
Maar ook dit speculeeren in vreemde
fondsen, in Amerikanen vooral, heeft zyn
Gij kunt op mij rekenen en gerust gaan
slapen, antwoordde de weduwe, terwijl zij haar
zoon naar de achterkamer bracht.
Frits bereikte, door zijne moeder onder
steund, met wankelende schreden het bed, en
was spoedig in slaap. Toen begonnen de oogen
van La Marannclé van wilde vreugde te schit
teren en zij bleef met over elkander geslagen
armen voor den jongen man staan, die met
mooite ademde.
Slaap, slaap, sprak zij. Tweemaal zal de
mian op^eu ondergegaan zijn, voor gij deze
legerstede ku t verlaten I Zjj kende maar al
te goed de krachtige werking van dezen slaap
drink, dien zjj haar zoon ingegeven had en
waarvan zij zoo dikwjjls kleine hoeveelheden
aan hare zieken inguf om hen rustig te doen
zijn, als zij in eene hevige koorts op hun le
ger uitgestrekt lagen, zij rekende daarom op
de uitwerking van dezen drank om haar zoon
thuis te houden, dat het uur van ve-trek
verstreken zou zjn. Zjj hoopte, dat bjj tot
eiken prjjs de veinederende straf zou willen
ontgaan, die hij zich door zjin wegbljjven op
den hals haalde en dat hij zich liever in het
bo9ch verbergen zou, waar hij alle schuilhDe
ken kende, om er al9 een strooper te leven
dan nog naar zijn regiment te gaan.
Alle boeren, klompenmakers en kolenbran
ders hielden veel van Fri s Niemand zou er
aan denken, htm te verraden, en later zou
men hem vergeten.
Zoo ongeveer had de weduwe zich het ver
loop der zaak voorgesteld Zij sloot behoed
zaam de blinden en do deur om te verhinde
grond, zjjne oorzaak. Waarom steekt
men zyn geld niet in binnenlandsche zaken?
A'gemeen hoort men er over klagen, dat
Nederlandsche bedrjjven niet kinnen op-
gi-r ent. niet tlink in gang knaneu gebracht
en gehouden worden, om lat het hun ont
breekt aan dan flinken stenn van het Ne
derlandsche kapitaal. Zyn die zaken dan
zooveel minder soliede, dau buitenland-
sche Z t er iu den Nederlandsche n indus
trieel minder werkkracht, minder energie,
minder doorzicht Het is moeiljjk aan te
nemen, maar de Nederlandsche onder
nemingen zyn geene speculatiefondsen, ge
ven geene gelegenheid tot het maken van
groote wirsten in korteu tyd. En speculee
ren wil meD, speculeeren om in korten
tyd veel geld te verdienen.
De jonge lui aan de B urs leeren dat
reeds vroeg. Onder elkander worden reeds
kleine zaken en zaakjes gedaan, gekocht en
verkocht, gefingeerde koopen, waarbjj niet
geleverd, maar slechts het verschilde koers
uitbetaald wordt en waarvoor dan aller-
eeis in aanmerking komen de fondsen, die
aan voortdurende stjjging en daliDg onder
hevig zyn. Een zuiver dobbelspel, of ten
mins'e van zeer naby. Mm leert spelen en
speculeeren reeds vroeg en de grootere of
kleinere winsten somtyds b >haald, moeten
vaak dienen o n te voorzien in de kosten
van em vrjj duur leven, aan uitspanning en
vermaak van allerlei soort gewjjd, waarvoor
het gewone sala is op verre na n'et vol
doende is.
De Fransche Minister P e l i e t a n heeft
op een onderwijzersfeest te Troyes zijn
haat lucht gegeven tegen de Kerk. Hjj
ze de dat het gouvernement den strjjd
had aangebonden tegen het clericaLstne;
ware hjj geen Minister, hjj zuu zeggm:
tegen de kathol eke Kerk.
ld j ver lav is ver ls-, da de Ksrk een be-
leteel ia voir de vryheil, hjj, P e 11 e t a n
wil de Ke k wel toestaan te doopen, mis
ie lazen, hu velyken in te z^geneD, zelfs
biecht te hooren, ofschoon dit laatste veel
bezwaren meebrengt.
Kan men zich een verwaander kerel
voorst* llen dan dezen Minister? Hjj gaat
uog verder en durtt de Kerk eene vjjan-
d:n noemen van den vooruitgang. Hjj be
schuldigt Haa-, dat da hand harer pries
ters in al de onderue ningeo der R-pu
ll iek steekt.
En wat deza Minister over het ouder-
ijjk gezag heeft verteld, is al *e b spot-
teljjk. Hjj zeide, dat de huisvader het
r-cht mist om aan zij a kinderen h t. on
derwijs op te dringe°, dat hjj nuttig
•acht; de vader heeft vo'gens, P e I 1 e t a n
get-n rechteu op zyne kinderen; bjj heelt
tegenover het kind enkel plicbte-.
ren dat de zon hare heldere st alen Daarbin
nen zond. Toen ging zij bjj haar zoon aan
het bed zitten, en bewaakte hem.
Weldra hoo-de men in de hut niets ande s
meer dan hun beider ademhal ng eu het lustig
gezang van een krekel achter de haardplaat.
VII.
Zoo ging de dag voorbij, Frits sliep steeds
door.
Toen het nacht begon te worden, bemerkte
La Marannclé eindelijk, dat Christly nog niet
thuis gekomen was. Het was de eerste keer
in zyn leven, dat hij een heelen dag wegbleef
/onder zijne moeder eerst verlof gevraagd te
hebben. Zjj durfde niet naar buiten gaan om
bem te zoeken, want zij vreesde, dat Frits in
dien tjjd wakker worden en vertrekken zou,
terwijl hjj haar ve vloekte, Haar geest werd
aanhoudend gekweld door sombere voorgevoe
lens. Tegen midder acht, toen zij het niet lan
ger kon uithouden van onrust, stond zij op en
ging zonder eenig geraas te maken de woning
uit, Als eene wolvin, die hare jongen zoekt,
sloop z:j rond. Zj beschreef werktuigeljjk een
soort van kring, waarvan hare hut het middel
punt was, on waar henr hart haar steeds heen
trok. Maar Frits sliep altijd door. Dan begon
zij haar kringloop opnieuw en dwaalde door
het eenzame woud rond, naar het minste ge
rucht luisterend, de steile oevers van het ra-
Onder voorwendsel van vryheid zou
men anders het jonge geslacht mogen op
leiden tol een staat vanlsvenslauge ljjfei-
g8oschap en zou men aau de kloosters
moeten toelaten het brein der kinderen
te verminken; dit zou da loochening zyn
van de vryheid. Wij willen vrjje en ver
lichte geesten maken, die vrjj hunne over
tu'ging zoeken.
Nadat Pel le tan dezen onziu bal
uitgesproken, werd door de Vrydenkers,
in welk g zeischap P e 11 e t a n zicb be-
vondt, een motie aaugenomen, waarvan
de inhaud h'erop neerkomt, dat de Re
geering wordt aangespoord, den oorlog
voort te zetteu tot het onderwjjs van kloos
ters en priesters volkomen verdwenen zou
zyn.
't Gaat er heel mooi aanke ia de Fran
sche Republiebl
Een drietal bogen van eer viaduct van
de nieuwe spoorlyn der Great Wester-
Railway te Stanway, zyn Zaterdag plot-
se'i ig ingestort. Negen arb 'iders zjju ge
kwetst, terwyl twee dioden onder het puin
zjjn van daan gehaald.
De Londensche correspondent vau
den Matin weet te melden, dat een Eu-
gelsch Italiaansch arbiti age-verdrag, in
den geeit van het E igelsch-Franmhi is
afgesloten en d »t weldra de publ catie
ervan kan worlen \erwjcht.
Te Londen liep het gerucht, dat
Jacques Lebaudy zou zjju gearres
teerd. Uit gerucht bleek echter valsch.
De heer Lebaudy logeert nog steeds
ongestoord in het Savoy-Hotel en hy
schijnt voorre mens daar ook nog voor
eerst niet vandaan te gaan, althans hjj
heeft nieuwe en mooiere appartementen
in.het hotel uitgezocht.
De Engel che admiraliteit heeft Za
terdag lastgegeven, om drie nieuwe liuia-
sch^peu op stapel te zetten deHibe nia
Britannia en Africa volgens het mo
del van de «K"ig El ward VII.» Zjj zullen
18,350 ton waterve'plaatsiog en machines
van 18 000 P.K. hebben.
Het Itahaansche Koningspaar zal slechts
een fair uur in Londen doorbrengen en
wel Donderdag, wanneer een dej 'uner in
Guildhall z»l plaats hebbeD. Den overi
gen tjj 1 zulleu zjj te Windsor doorbren
gen.
Hoewel hst be oek meer een particu
lier karakter draagt, heeft het toch een
politiek doel. De Minister vau Buiten
landsche Zak m, T i 11 0 n i, vergezelt den
Kouing en d- ze zal met lord Linsdowne
contereeren, vermoedelyk over de quaestie
«au Somalilaud, en misschi-n ook over
een arbitrageverdiag.
Te Pontarlier heeft bet gisteren ge-
sneeuw f.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
vjjn onderzoekend, waar het water dof rui-
schend neerviel in de stille eenzaamheid van
den nacht, terwjl zij op wanhopigen toon
//Christly// riep.
Toen de dag aanbrak, zat zjj neergehurkt
op den drempel harer nederige woning. De
haren hingen haa' I09 over de schouders, en
de tranen stonden in hare brandende oogen.
Op dit oogenblik hoorde zij in de verte
eenige haastige schreden. La Marannclé hief
het hoofd op en luisterde
Een troep kinderen kwam in de richting
van de hut aanloopen, maar met een enkelen
oogopslag zag de ongelukkige vrouw, dat
(.hristly niet bjj hen was.
Groote God wat zullen zjj mjj komen
vertellen, stamelde zij, terwijl zij dehsDdop
haar hart legde om het geweldige kloppen er
van te bedwingen,
En daar de kinderen te langzaam liepen
naar haar zin, sprong de weduwe op en snel
de hen te gemoet.
Waar is Christly I riep zij, terwijl z'j
den jongen, die vooraan liep, bij den arm
greep.
It weet het niet. antwoordde het kind,
en daar wjj hem sedert gisteren morgen niet
weer gezien hebben, brengen wjj hem zjjn aan
deel van de eieren.
Hebt gjj hem sedert gisteren morgen
niet meer gezien hernam La Marannclé ver
baasd.
Hjj speelde met ons op de markt voor
de fontein, hernam eei ander, toen zjju groote
broeder hem is kom in halen en hem mede
is inbraak gepleegd in het bnreau van
het socialistenblad «1' Arion» te Parys,
waarvan de verloopen priester Char-
b 0 n n e 1, de hoofdredacteur is. Al de la
den werden opengebroken en een bedrag
vau ongeveer 2 00 francs ontvreemd.
Maandag-namiddag te 4 aur zyn de
Italiaausche Souvereinen te Cherbourg
aangekomen. De Koning droeg de uniform
van generaal der karabiniers. De Prefect
van marina begroette Z. M. namens Pre
sident Loubet. Da prefect bood de Ko
ningin een prachtigen ruiker aan in de
Fransche klearen. Een vertegen woo diger
van den Koning van Engeland verwel
komde het Italiaan8che Vorstenpaar na
mens zyn Monarch en stelde aan de Vor
stelijke personen de bevelhebbers der in
de haven aanwezige Engelsche oorlogs
schepen voor. Ouder een hevigen regen
verlieten de Koning en de Koningin, aan
boord van ds «Victoria and Al bei t», de
haven.
Zondag zijn naby KentwooJ twee trei
nen in botsing gekomen.Er zyn 40 doo-
den en een groot aantal gekwetsten.
Uit New-Yo k wordt 3an de Engelsche
bladen geseind, dat plotseling en op ge-
he mzinnige wyze verdwenen is broeder
C i r r i n g i 0 n i, een bekend Italiaansch
priester in den vreemdelingen-wyk teNew-
York. C i r r i n g i 0 n i, oen goed vriend
van kardinaal R a m p 0 11 a, had in den
laatsten tyd vele dreigbrieven ontvangen,
omdat hy weigerde instemming te hetui-
gen voor een ioschryving van eenige dui
zenden dollars ten behoeve van een ge
heim genootschap.
Zjjn verJwjj iiug wordt toegeschreven
aan een misdaad van I al aansche roovers.
Naar uit Berljjn wordt gemeld is kei
zer Wilhelm volmaakt gezond. Het
sp'eken wordt echter dan Keizer niet ge
heel verboden, maar liefst doet bjj het op
fluisterenden toon, geljjk ieder, die aan
een ontstekiug der stembanden ljjdende
is. O /erigens, zegt het blad, ziet de Kei
zer er zelfs beter uit dan anders.
Zondagochtend maakten de Keizer en
de Keizerin eene waideling in Sans-Souci.
En gisteren in den voormiddag, ontving
de vorst den plaatsver vangenlen chef vau
zyuciviel-kabinet Valentin, ten gahoore.
Keizer W i 1 h e 1 m heeft zich omtrent
het proces-B i 1 z e, den lu tenant die een
roman geschreven heeft, niet vleiend voor
den militairen toestand, nauwkeurig doen
inlichten.
De Mini iter van Oorlog en de chef van
het m'litair kabinet dis Keizers hebben
thans de opdracht ontvangeD, over de
zaak met andere legerhoofden te tbsraad-
slageu eAvoo-al ook den belanghebbende
persocnlyk te ondervragen.
Spanje.
Te B;lbao ziet het er nog vei re van
rustig uit, de oproerige beweging onder
genomen heeft in het straatje.
De wedu 'e scheen eenige oogenblikkea na
ie denken.
Inderdaad, sprak zij Frits zeide mjj,
over de afwezigheid van het kind niet onge
rust te zjjn. Hoe kat was het, toen Christly
u ver'ate.i hee't vroeg zjj op leveudigen
toon.
Het sloeg juist tien uur op den dorps
toren, antwoordde de vcorste der groep.
En van dat oogenblik af hebt gij hem
niet meer gezien, zegt gjj, geen van u allen?
Neen, La Marannclé, sprak het kind
bevende.
Hemel I riep de weduwe uit, terwijl zij
wanhopig de handen wrong, Chr stly kan in
dit kleine, rustige dorp niet verloren geraakt
zijn Maar als hij in een der verlaten st in
groeven gevallen was, als hjj mjj op dit uur
te hulp riep 1
En ik weet niet wat te doen; en ik kan
deze plaats niet veilateD; en ik kan Frits
niet wekken Ongelukkige, wat hebt gij met
uw broeder gedaan P
De kinderen waren eerst verschrikt op-en
gedrongen, maar toen zjj de vreeseljjke, woeste
uitdrukking zagen in bare oogen en het ver
wrongen ge'aat van La Marannc'é, gingen z'j
verschrikt op den loop en ieder vluchtte een
kant uit. All n hadden er spijt van, di t zjj
naar de tooverheks gegaan wa-en.
Wordt vervolgd