No. 5554
Vrijdag 20 November 4 903.
28ste Jaargang.
HDagBlaó voor <31 oorö- en Suió-diollanè.
De geldcrisis.
De weduwe Wendel en
hare kinderen,
V) ring ené v&rzoefi,
BUITHNLAND.
BUREAU St, JansBtraat. Haarlem.
prijs deb advertentie».
Uit de Fransche Republiek-
Duitschland.
Frankrijk.
Engeland.
IIUitilT.
ABONNEMENTSPRIJS;
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post >1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nnmmers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoof dredacteu r-D irectenr W. KÜPPERS.
IN HE
Van 16 regels 50 Cent
Elke regel meer 71/» r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEtranglre
G.L. DA UBE Co JOHN., h. JON ES Succ. Parte 315i« Faubourg Montmartre
aan H. H. ADVERTEERDERS om hunne
ennonces, bestemd voor het Zaterdagoch
tend-nummer, ons reeds des Vrijdags
bjj voorkeur in den middagte doen
geworden.
Het steeds sterk toenemende aantal ad.
vertentiën, bjjzonder thans met de a.s. St
Nicolaas, is oorzaak, dat wij niet konnen
instaan voor de plaatsing van anuonce8
welke ons na Vrjjdagaiond bereikeD.
Deze worden alléén ZOO mogelijk nog
geplaatst.
De Administratie.
II.
Joog geleerd, oud gedaan.) De zucht
tot spelen en speculeeren, in de jongelings
jaren gelegd, ten einde te kunnen voldoen
aaD allerlei behoeften, door enkelen ook ge
volgd tot verkrijging van een klein kapi
taal, verlaat den man niet, wanneer bjj tot
meer gerjjpten leeftjjd komt. Integendeel,
die zucht groeit aan, nut zelden tot een al
les verslindenden hartstocht.
Daarbjj komt dan, wanneer men eens
eene zaak gematigd heeft, de thans zoo al
om heerschende begeerte om op grooten
voet te leven en zich steeds meerdere en
duurdere levensbehoeften te scheppen, en
met de eersten en voornaamsten gelijken
tred te houdea.
Veel moet er verdiend worden, om veel
te kunnen uitgeven en te kunnen schitteren,
maar meer nog om in betrekkelijk korten
tjjd r jjk te worden. De fabelachtige som
men, waarvan men zoo vaak leest, dat in
korten tijd door sommige personen zjjuve r-
diend geworden, drijven den in de jonge
lingsjaren gezet ten Hartstocht weder in
vuur en waar laDgs deD gewonen weg, in
soliede zaken, niet zoo spoedig veel te ver
dienen is, wordt weder begonnen met spe
culeeren in onsoliede ondernemingen in bui-
tenlandsche aandeelen, in Amerikaansche
fondsen, enz.
Dat vele particulieren zoo doen, is vaak
genoeg gebleken. «Hg is geruïneerd). Deze
mededeeling lokt maar al ta vaak het we
derwoord uit«hg heeft gespeculeerd.)
Want wie eens aan gewaagde specula
tion begon, eindigt id negentig en negentig
van de honderd gevallen met geruïneerd te
worden. Te helpen is zoo iemand niet. Van
den pas overleden, om zjjne milddadigheid
zoo hoog geroemden heer P. W. Jans
sen heette het, dat hg onverbiddelijk zgne
FEUILLETON,
28.
Vervolgd
Bleek en afgemat trad de weduwe Wendel
hare hut weer binnen en ging naar het bed
van haar zoon.
Hij weet, waar Christly is, sprak zij bij
zich zelve en ik kan hem zonder gevaar niet
uit deze diepen slaap doen ontwaken. Als ik
hem wakker maak, vertrekt hij. Om den eenen
te behouden, zal ik den anderen moeten ver
liezen. Dat is dus de vreugde, die de emoe-
der van hare kinderen heelt,
7oo lang het dag was liep de ongelukkige
vrouw wel twintigmaal hare woning uit, om
aan hare buren te vragen, of zij Christly niet
gezien hadden, en smeekte hun om het haar
toch niet te verbergen, als hem een ongeluk
overkomen was, hun verzekerende, dat zij zich
sterk genoeg gevoelde, om den zwaarsten slag
te dragen, maar niet om nog een uur langer
in deze vreeselijke onzekerheid te leven, die
haar zoo ontzettend pijnigde, Maar niemand
had Christly meer gezien na den vorigen
dag.
Weer kwam de nacht. Het was doodstil in dehut
en men hoorde niets dan van tijd tot tijd het
hand sloot voor den door speculatiëa geroï-
neerden vriend of kennis.
Maar wat erger is in onze dagen, dat is
bet roekeloos en gewaagd speculeeren der
bankiers eu der financieele vereenigingen.
Men behoeft niet te vragen, waaraan de
faillissementen der laatste weken te wjjten
zijn. Speculeeren en weder speculeeren met
het geld van anderen. Men is niet meer te
vreden met de bescheiden verdiensten, die
het gewone omzetten van het geld van an
deren, het ie- en nitleenen op solieden
grondslag afwerpt, O neen, ook de bankiers
ook de directeuren van bankinstellingen
willen groote s aken doen, steeds grooter, zjj
willen steeds meer verdienen, spoedig rjjk,
schatrijk wordenen daartoe zgn bescheiden,
procenten niet toereikend. Speculeeren,
het geld steken in zaken, die hooge dividen
den beloven, maar snelle verliezen kun
nen veroorzaken, eigen geld, maar ook
dat van anderen en dat so us 't eerst wagen
in hoog opgeschroefde, maar op zwakke
beenen berustende buitenlandsc'ue onder
nemingen, die bij vor ige gelegmheid aan
de collega's de gelegenheid boden zich
sael te verrjjken. Een tjjd lang gaat
zulks goed. De Bank doet goed i zaken. Zjj
breidt haren werkkring uit. Haar bedrgfs-
kapitaal groeit aan. Hare bestuurders b ie-
ten weldra knappe soliede finaLciers t e
zgn, de Bank krjjgt eea zeer goeden naam.
Particulieren vertronwen haar hunne kapi
talen toe. Grootscher ondernemingen wor
den op tonw gezet. Daar wenkt de fortuin-
Men volgt haar spoor, men git haar na.
Men zal haar grjjpen, nu ot nooit.Eene en
kele wending van het rad en zjj is verdwe
nen. De gewaagde speculatie bracht zwaar
ver'ie*. Hoe hbt tekort te dekken? Door
weder te speculeeren, in nog meer gewaag
de ondernemingen. Koortsig wordt doorge
speeld. Helaas, te vergeefs De zoo hoog
noodige kalmte gaat verloren. De verliezen
moeten verbloemd worden. Handelingen
worden gepleegd, die den toets der eerlpk-
heid niet kunnen doorstaan. Daar nadert
de dag der vergelding, des onheils Ver
loren 1
Ja, maar verloren ook zoo velen, die bun
geld aan die in naam zoo soliede bankin
stelling toevertrouwden, verlorsn ook de
kleine rentenier, de gioote koopman, de
bloemist en wie al niet, die hunne in noes
ten vljjt en bardeji arbeid oververdiecde
spaarpenningen daar brachten ot er bun
bedrijfskapitaal geheel of gedeelteijjk be
legden, tot tjjd en wjjle zjj het noodig heb
ben voor hunne zaken, voor hun bedrjjf.
En de val dezer eerste Bankinstelling
ontneemt het vertrouwen aan eene tweede.
snerpend geluid van een krekel, die achter
de haardplaat kroop.
La Marannclé knielde neer en begon te
bidden met zooveel vurigheid als ongelukki-
gen gewoon zijn, die nog slechts op Gods hulp
hopen, zoo verlaten gevoelen zij zich van alle
menschelijke krachtmaar onder haar gebed
zag zij allerlei sombere beelden voor haar
geest voorbjjgaan.
Christly lag verdronken tusschen het riet in
een vuil, stinkend moeras, aan den voet van
een boom, waarvan eenige takken gebroken
waren het was haar, $1 zij naar het kind toe
wilde gaan, en dat Christly haar zag en haar
kreunend de handen toestak maar zij voelde
hare knieën knikken, zij kon niet loopen en
toen zij er kracht genoeg toe gevoelde, was
het visioen plotseling verdienen.
Toen de zon, die boven de kimme verre
zen was, bare heldere stralen door de reten
der gesloten luiken naar binnen zond en eene
lichtstreep op den drempel der hut teekende,
sloot de weduwe haar gebedenboek eerst en
stond op.
Het sloeg juist vijf uur. Met vasten tred
ging zij naar het bed van haar zoon. De tijd
voor zijn vertrek was nu reeds meer dan
twaalf uren verstreken, bijgevolg zou hij als
deserteur beschouwd worden en al begaf hij zich
ook vrijwillig naar het regiment, toch zou hij
de onteerende straf niet meer kunnen ontgaan
die op desertie gesteld was.
Nu mag hij wakker worden, sprak zij,
mijne taak als moeder is volbracht.
Zij wilde hem in hare armen opbeuren, om
Iedereen haast zich de aan deze toever
trouwde kapitalen op te eischen. Zoolang
mogeljjk voldoet zjj aan deze eischen in de
hoop, dat de kalmte spoedig val tei ngkee-
ren. Maar weldra schieten hare krachten te
kort, want ook zjj was niet geheel zuiver op
de graat en zjj volgt hare zuster in haar val.
Eene derde, eene vierde misschien wordt
eveneens ook op dezelfde wjjze mede-
gesleept, en van eene vjjfde wordt ge
mompeld, dat zjj het ook niet zal kunnen
kroppen. Het wantrouwen breidt zich uit
van di Banken plant het zich over op
particulieren. Zju hjj of hj) ook uiet verlo
ren hebben bjj Jat failliet Van hem weet
men zeker, dat hij er een aardig sommetje
bjj ingeschoten heeft, maar men denkt, dat
zgn buurman er ook niet heelhuidsafgeko-
men is en die andere deed toch ook nog al
zaken met die B.»nk. Gij zult er van boo-
raul Men zegt, dat deze firma ook al niet
zoo scheutig meer is met bet alen, als anders
en dat die, welke verleden j iat al een paar
maanden vóór den tjjd met het geld kwam
aandragen, om zoo doende nog een extra-
proceDt ko.ting te genieten,zich nu al twee
maal herftlatea aanmanen om afrekening
te verkrjjgen.
Zoo plant het wantroawen zich voort,
het heilloos gevolg der speculat e-woede.
(Slot volgt).
De heat Rochefort wjjst in zgn
blad «Iatransigeant» optweeministerieele
domheden, begaan door twee ministers der
Fransche Republiek.
De zaak komt hierop neer
Bjj de laatste manoeuvres was kolonel
Marchand, de held van Fasjoda, z^er
verwonderd, dat zgn regiment niet werd
aangewezen om de oefeningen mede te
maken, die vooral voorde koloniale troe
pen van zoo groot gewicht zgn.
Hjj schreef aan den minister van Oorlog,
A n d r op welke gronden dan toch deze
beslissing, die veel geleek op een onge
nade, genomen was.
Als eenig antwoord beteekende de oude
pantoffelheld van Champigny (het woord
is van Rochefort) hem 30 dagen ar
rest.
Kolonel Marchand, eren verontwaar
digd als verbaasd, diende aanstonds zjju
ontslag iu.
Nu was Leiden in last.
De minister v*n oorlog, A n d r was
dood ongerust.
Dj meest populaire soldaat van Frank
rijk ia oueeuigheid met den meest im-
populaiten minister, dat nieu vs zou, werd
het algemeen bekend, wellicht noodlot
tig blijken voor zgn ministerieel bestaan.
Hjj trok baizeil, hief het arrest op, ver
zocht den kolonel zgn ontslag in ta trek
ken en verplaatste hem, zoodia hjj aan
hem aan den invloed van den slaapdrank te
onttrekken, maar na elke poging viel hij weer
op zijn leger neder.
Twee uren lang bleven hare pogingen ver-
geels. To.n kreeg La Marannclé angst. Zij
werd bang voor zichzelvezij mompelde som
mige verwensehingen over de stoutmoedigheid
eener moeder, die met de gezondheid, het
verstand en het leven van haar zoon had dur
ven spelen. Zij vroeg zich zelve af, hoe zij
het had durven wagen, om Frits tot dezen ge
dwongen slaap te veroordeelen, die nu niet
voor haar wil scheen te wijken het koude
zweet parelde haar op het voorhoofd, toen zij
dacht aan den eersten blik van haar zoon,
welke op dien van een krankzinnige zou lij
ken, als hij haar vol teederheid aanstaarde,
of flikkeren van toorn, als hij zijn volle be
wustzijn herkregen had. Toen schoot nog een
vreeseljjker gedachte als een bliksemschicht door
haar brein Als hij eens niet meer ont
waakte!" sprak zij in doodsangst bjj zichzelve.
Maar neen, dat is niet mogelijk Ik kan mjjn
zoon niet gedood hebben. Ik houd te veel
van hem, dat God mjj zoo wreed zou straffeu!
En moet Frits ook niet ontwaken om mij te
zeggen wat er van zijn broertje geworden is
Tegelgkertjjd gebruikte zij. om hem aan
dien zwaren diepen slaap te onttrekken, alle
middelen, die hire wetenschap haar voor
schreef. Eensklaps slaakte zjj oen kreet vau
vreugde. Frits, wiens voorhoofd brandde,
en die slechts met moeite ademde, bewoog
zich op z'jn leger en begon eenige onsamen
hangende woorden te stamelen.
dit verzoek gevolg had gegeven naar...
het meer Tchad.
Wellicht in de stille hoop, dat het
Noorden van den CoDgo, waar op het
oogenblik alles in vuur en vlam staat, het
vroegtjjdig graf zon worden van den dap
peren soldaat, die hem zoo'n diepe ver
nedering had doen slikken.
De tweede domheid, waarop wjj reeds
in ons blad hebben gewezen, beging den
minister van marine P e 11 e t a n.
Rochefort zegt:«Hjj wil voor den
Minister vanOorlog niet onderdoen.)
Hg heelt een redevoering afgestoken te
Tioyei, zoo dwaas, zoo onzinnig, dat men
bjj de lezing zgn oogen uitwrjjft en
viaagl, of men waakt dan wel droomt.
Men spreekt veel, aldus de korte
zin der rede, over de vrjjheid vau on-
derwjjs.
Welnu, die vrjjheid bestaal niet vol
gens de republikeinsche leer.
Slechts daar is vrjjheid mogeljjk,
waar de verantwoordelgse vrjje burgers
van den Staat meester zgn hunner eigen
daden.
En zoo kennen wjj de vrjjheid van
vergadering van drukpers enz.
Maar wien geldt de vrjjheid van
onderwjjs?
Het kind!
Miar het kind is niet vrjj, het is
vrjj in fieri, het is eene burger in wor-
ding.
Dus geen vrjjheid van onderwjjs
het kind behoort den Staat, en wjj zullen
niet toelaten, dat de kweeels zich er mees
ter van maken.)
Wat een redeneerkunst voegt de Lim
burger Koerier, die op Iniransigeant wjjst,
er aan toe:
Men gelooft zgn oogen niet, als men
het zwart op witgedrnkt ziet.
Alle vrjjheid voor ons, geen greintje
voor de kwezels? Ziedear wat de Minis
ter zeggen wou.
Het is de zuivere politiek der Apa
chen
Prof. M o m m s e n zeide in een inter
view met een medewerki r van het Lon-
densche weekblad Truthdat Daitschlaud
onder keizer Wilhelm nooit het ini
tiatief tot een oorlog zal nemen, omdat
de Keizer zeer goed weet, dat hem mi
litair genie geheel en al ontbreekt.
De Professor noemde overigens den
Keizer een zeer interessante persoonlijk
heid, vol goedheid en versland. Wat het
«ewig-weibliche> betreft zei Mo mm sen,
dat Z. M. de Keizerin vereert in buiten
gewone mate, hjj laat haar volkomen vrjj
heid van handelen.
Yoor zgn zoons is Wilhelm II
tea zeer streng vader, maar zgne doch
ter vertroetelt hg. De Keizer moet zich
wel eens hebben uitgelaten, dat hjj 't
zeer betreuit, dat het prinsesje «te vroeg
Zgne moeder sloeg hem met angstige blik
ken gade. Na een half uur in dezen toestand
doorgebracht te hebben, opende hij de oogen
en keek verwonderd om zich heen. Toen
richtte hij zich op zgn elleboog op en sprak:
Moeder, heb ik lang geslapen?
Ve weduwe begreep, dat het oogenblik ge
komen was om aan haar zoon te bekennen,
welke list zij gebruikt had, om hem bjj zich
te houden; maar terwijl zij tot deze bekente
nis besloot, beefde zij zij de moeder van de
zen goeden, braven jongen jegens wien zij
haar hart sprak het luide uit verkeerd ge
handeld had.
Frits, kunt gjj mg vergeven? sprak zij
op een toon, die zoo smeekend klonk, dat de
jonge klompenmaker zijne moeder verwonderd
aanzag en glimlachend vroeg
O vergeven, lieve moeder, wat moet ik
u vergeven Ik kan wel w at boos zgn, op
dien drank, die mij zoo geheel willoos en
krachteloos maakte, maar boos op u zijn die
mjj altijd vertroeteld en nooit beknord hebt,
dan uit overmaat van liefde, daarvoor moge
God mjj bewaren I ik ben geen ondankbaar
zoon, en in de kazerne zal ik u evenmin ver
geten als hier.
De weduwe sidderde.
In de kazerne 1
Ja> ia de kazerne, waar ik nog voor
den avond 'ojj mjjne makkers moet zijn, èn
over eene maund zal ik u geld zenden, met
het bericht, dat mijn overste tevreden over
mjj is. Ik heb niet geteekend, om een slecht
soldaat te zjjn. Ik be.i sterk, aan moed ont-
of te laat) op de wereld is gekomen,
want na kan hg niet hopen, haar ooit
een kroon te bezorgen, daar er tegen
woordig geen Kroonprins is van haar
leeftgd.
De heerscbzucht van den Keizer be-
scbonwt M o m m s e n, als die van eene
bonne, die wel dreigt en booskgkt, maar
•t aan hare zorgen toevertrouwde kind
toch niet zal tachtigen. «Het despotische
kan intusschen nog komeo, zoowel in
zgne woorden als in daden)
De Darmstadter Zeitung deelt mede,
dat de Keizerin van Rusland lijdende is aan
eene oorontsteking en dat Hare Majesteit
daardoor verhinderd is op reis te gaau.
De Czaar en de Czarina, kunnen dus
tot hun groot leedwezen de begrafenis
plechtigheid van prinses Elisabeth
van Hessen niet bjjwonen.
Volgens een bericht uit Berljjn
zullen er geen bulletins omtrent den toe
stand des Keizers meer worden uitgege
ven.
De woelige beweging der werkstakers
in het Noorder Departement van de Fran
sche Republiek duurt, hoewel ze met den
dag minder wordt, nog voort.
Te St. Quentin hebben de wevers het
werk gestaakt. De stakers hebben de we-
verjj der Gebr.Boscheux, waar de werklie
den aan den arbeid bleven, aangevallen
en de poort aan den ingang vernield.
De woel makers werden door de politie
uiteengedreven.
Z.D.H. Mgr. L e 1 o hg, Bisschop van
Nevers, is Zondagnacht in den ouderdom
van 69 jaren overleden.
De Gebr. Rothschild te Pargs
hebben vijftigduizend francs geschonken
e an de armen der stad tot onderstand
in huishuur.
Te Pargs hebben de heeren L a n t i e r
zoon van een der voornaamste juweliers
te Tonlouse en de advocaat b s 1 o t
geduelleerd, met het gevolg, dat Lan-
tier door den degen van zjj a tegen
stander werd getroifen en op de plaats
dood bleet. E b e 1 o t, die gehuwd is en
vader van een zoon en eene dochter, gaf
onmiddelljjk aan het Parket kennis van
het geval, hg werd in vrjjheid gelaten.
De oorzaak van het :d«el is gelegen
in het verregaande onbehoorlijk optre
den van L a n t i er tegenover mevrouw
E b e 1 o t, die haar man er mede in kennis
had gesteld.
Te Manchester hielden eergisterea
lord HughCecilende heer Gor st
redevoeringen ten gunste van den vrij
handel.
De heer Chamberlain heeft aan
een dagbladcorrespondent medegedeeld,
dat hjj voorloopig geen redevoeringen
over zgne plannen zal houden: Hg hoopt
in het komende voorjaar zgn campagne te
hervatten.
breekt het mjj niet, en wie weet Men heeft
officieren gezien, die even arm waren als ik,
toen zij in dienst traden. Als er gevochten
moet worden, zal ik mij niet achter anderen
verschuilen en misschien.maar gij weent,
moeder
La Marannclé poogde te glimlachen en
sprak
Hoe zelfzuchtig om mjj te vergeten en
slechts aan oorlog en roem te denken, maar
ik wilde mijn zoon bjj mjj houden.
Frits viel haar in de rede
Ik verlies mjjn tijd hier met praten. Hoe
lang heb ik geslapen, moeder f
De weduwe begon zenuwachtig te beven
zij vouwde de handen krampachtig samen en
zij boog het hoofd, of iemand den banvloekt
over haar uitgesproken had. De toekoms
stond haar dreigend voor oogen en zjj ant
woordde op somberen, treurigen toon
Gjj hebt twee dagen en twee nachten
geslapen 1
Gij wilt mij voor den gek houden, ant
woordde Fritsde list is vergeefsch, ik zal
niettemin vertrekken. Het is nu middag is
't niet.
De moeder voelde haar hart breken. Zjj be
dekte de oogen met beide handen, want zjj
durfde haar zoon niet in het gelaat zien. De
jonge man, die zich over dit stilzwijgen zjjner
moeder verwonderde, sprong plotseling op en
snelde naar haar toe.
Wordt vervolgd.)
