No. 5552
Zaterdag 21 November 1903.
28ste Jaargang.
HbagBlaó voor cfëooró- en Suió-éiollanó.
De Geldcrisis
De weduwe Wendel en
hare kinderen,
String ené verzoefi,
BUITENLAND.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
Slechte lectuur.
Denemarken.
Italië.
Oosten rij k -Hongarije.
Engeland.
Rusland.
Duitaohland.
ffMMlMl (WILUT.
abonnementsprijs:
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoof dredacteu r-D irecteur W. KÜPPERS.
PRIJS DER AD VERTENTIEN
Van 1—6 regels50 Cent
Elke regel meer7l/s
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
gASilUSNDRgr
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale Publtcitê, Etrangère
G.L. BAVBE 8f Co JOHN., f, JONES SuccParis 3lbis Faubourg Montmartre
aan H. H. ADVERTEERDERS om hunne
annonces, bestemd voor het Zaterdagoch
tend-nummer, ons reeds des Vrijdags
by voorkeur in den middag te doen
geworden.
Het steeds sterk toenemende aantal ad-
vertentiën, bjjzonder thans met de a.s. St*
Nicolaas, is oorzaak, dat wij niet kunnen
instaan voor de plaatsing van annonces
welke ons na Vrjjdaga/ond bereiken.
Deze worden alléén ZOO mogelijk nog
geplaatst.
Djs Administratie.
(Slot.)
De geldcrisis, het gevolg van bet sprin
gen van enkele Banken en financieels
ondernemingen druk zeer zwaar, vooral
op de provinciën Noord- en Zuidbolland
en niet alleen op de kooplieden en indus-
trieelen in de steden, maar ook en niet
minder op de lieden ten platten lande,
op bloemisten, tuiniers, landbouwers enz.
De eerste vooral zjjn nog al betrokken in
den val der Haarlemsche Binken en in
den moeieljjken toestand van die te Lisse
en Hillegom en al zyn er waarscbjjnljjk
betrekkelijk weinig bloemisten, welke door
die faillissementen beduidende geldelijke
verliezen, ljjden, daar zjj hun overgewon
nen geld liever beleggen in de uitbreiding
hunner bedrijven, door aankoop van lan
derijen, dan het te deponeeren by dan
bankier, toch gebeurt het niet zelden, dat
zij er esnig bedrjjtskapitaalj hebben en
er mede in rekening-couraat staan. Groot
kan daardoor echter hun verlies niet zjjn
tenzij zij zicU ook buiten hun eigenlijk
bedrjjf, op het gebied der fondsen-specu
latie, gewaagd hebben, geljjk hier en daar
gebleken is, maar groot zyn daardoor op
dit oogenblik de moeilijkheden, die zjj on
dervinden, daar overal het geld even vast
zit en niemand iets loslaat, indien het niet
noodzskeljjk moet. Er is geen vertrouwen
meer en zelts de soliedste personen ont
waren daarvan de gevolgen. De voorz'ch-
tigheidsmaatregelen der Banken worden
opgevoerd op eene wjjze, dat zij den
vorm van chiane's aannemen en het vlotte
afdoen van zaken zeer belemmeren. Bo
vendien gevoelt men, dat er zeer groote
kapitalen aan de circulatie zyn onttrok
ken en dat iedereen meer [dan huiverig
is geworden crediet te verleenen. «Wie is
nog soliede in dezen tjjd is eene vraag,
FEUILLETON,
29. {Vervolg.)
Moeder, ik vraag u bij den naam van
den levenden God, hebt gjj waarheid gespro
ken? riep hij uit.
Nu gevoelde LaVarannclé zich beschaamd,
dat zij berouw toonde over haar heldhaftig be
sluit, alsof het eene verkeerde daad geweest
was en zij antwoordde op vasten toon
Ja, ik heb de waarheid gezegd
En deze vreemde drank?
Was een slaapdrank.
Ik heb twee dagen en twee nachten ge
slapen, hernam de ongelukkige, goed, dan ben
ik verloren.
Gij hebt mij het leven geschonken, moeder,
gij hebt ook het recht er over te beschikken,
daar valt niets tegen te zeggen.
Maar gjj zult niet sterven. Frits.
De jonge klompenmaker dacht reeds niet
me°r aan zijn treurig lot. Hjj zocht met de
oogen Christly.
Maat waar is mijn broeder, vervolgde
hij, ik zie hem niet. Waar is Christly, moe
der?
De weduwe, die door deze vraag verschrik
te, greep hem bij den arm en sprak
die men helaas, maar al te veel met een
schouderophalen ziet beantwoorden.
Het gebrek aan geil ten p'atten lande
of meer nog de eisch om het uitgeven
van geld tot het strikt noodzakeljjk te be
palen, doet zeer scherp z'ch gevoelen in
de winkels in ds plattelands steden en ook
in de Hoofdstad. Er wordt niet verkocht-
De w'ntergoederen hebben geen aftrek,
de magazjjnen bljjven »ol. En zoo brengt
de geldcrisis eene algemeene slagnatie te
weeg en heerscht er alom eene gedrukte
stemming, want de vrees is gewettigd voor
nog meerdere finantieele rampen, indien
niet alles in het werk gesteld wordt om
ze te voorkomen en af te wenden.
En dien pjjnlijken toestand hebben wij
voor drie vierde gedeelte te wijten aan den
te hoog opgevoerden levenstandaard en de
te groote begeerte naar spoedigen rjjk-
dom, die in verband met de in de jonge
lingsjaren aangenomen zucht tot het beurs
spel, bet specaleeren in vreemde fondeen
en minder soliede ondernemingen in de
hand werken.
Zal men door deze les, deze harde les,
wjjzer worden Voor eenigen tjjd, mis
schien wel, voor langen tijd, waarschjjo-
Ijjk niet. Zulke slagen maken voor emigeo
tjjd voorzichtig maar worden helaas, maar
al te spoedig vergeten, vooral door hen,
die bjj den nauweljjks vergeten «Krach»
niet rechtstreeks betrokken waren. Immers
vanaf de dagea van de dwaze speculatiea
in het laatste der achttiende eeuw, waar-
by honderdduizenden verloren gingen, zjjn
noch voorbeelden, noch waarschuwingen
in staat geweest de menschen van niet
minder dwaze speculatiea terug te hou
den. De finantieele rampen, die er de ge
volgen van waren, hebben z'ch voortdu
rend herhaald en zullen zich bljjven her
halen.
«Die z'ch aan 'n aader spiegelt, spiegelt
zich zacht», zegt h6t spreekwoord, maar er
zijn er weinigen, die zich aai een ander
spiegelen. Gewoonljjk maakt allee i eigen
leed den menseh wijz r eu dat nog niet
altjjd. Wat helpt hier dan alleen Terug
keer tot eene lsveoswjjze, die eene der
gelijke'speculatie-woede onnoodig maakt
en die eisch geldt voor ouderen en jon
geren evenzeer.
Dat is vlugger gezegd, dan gedaan,
zal men antwoordei en evenmin zal de
eisch opgevolgd worden om de begeerte
na«r snellen rjjkdom aan kant te zetten,
die de specn'atie-woede zoo zeer in de
hand werkt.
Me ar dan geldt voor de renteniers en
voor hen, die door erfenis, door goede
Ik wilde u juist vragen, Frita .waar
is Christly, waar hebt gij hem gelaten? Het
kind is niet meer thuis geweest.
Fiits slaakte een kreet van ontsteltenis en
zijn gelaat werd zoo wit als sneeuw.
O, wat zijt gij eene goede, uitmuntende
moeder? Om uw kinderen te bewijzen,ahoe lief
gij hen hebt, hebt gij deneenen onteerd en den
anderen gedold!
Ik zou Christly gedood hebben! riep La
Marannclé uit, terwijl zij ran schrik en ontstel
tenis terugdeinsde.
Ja; dank zij uwe lie'de wacht m:j nu
eene kastijding met den stok en Christly 2al
wel van honger gestorven zijn En zijne
moeder ter zijde stootend, snelde hij de hut
uit,
La Maranncleébleet eenige oogenb'ikken als
aan den grond genageld staan en zonk toen
op eene bank neder. Zij verborg het hoofd in
de handen en streek krampachtig met de vin
gers door het vergrijsde®haar, maar geen traan
kwam in hare oogen.
Zoo bleef zij tien minuten onbeweeglijk zit
ten of de bliksem haar getroflen had. Toen
werd de deur driftig opengestooten en Frits
kwam hijgende en met zweet bedekt bin
nen, terwijl hij Christly op den schouder
droeg in wien geen leven meer te bespeuren
was.
Zie, wat gij van onzen Benjamin ge
maakt hebt, sprak hj, terwijl hij het kind
voorzichtig op eeu hoop dorre bladeren neer
legde.
Toen legde hij de hand op het hart, also
zaken, door spaarzaamheid of waardoor
dan ook in het bezit van eeu zeker ka
pitaal zyn gekomen, des te klemmender
de regel «Beheer dat kapitaal zelf, be-
j leg het op de meest soliede wjjze en zorg,
j dat geen ander zonder uwe voorkennis
over uwe fondsen kan beschikken om er
mede te specaleeren of er momenteel
verliezen mede te dekken in gewaagde
ondernemingen geleden.»
De tegenwoordige wij se van haodeldrij-
ven en zaken doen, maakt het bjjna on
doenlijk buiten de geldbanken te bljjven
en de oprichting van filialen van grootere
fioaotieele ondernemingen te plantenlan-
de toont zoowel de behoefte, die daar aan
dergelijke inrichtingen bestaat, als het
streven dier Banken om elkander eene
vlieg af te vangen.
Doch is het niet te ontkennen, dat men
in de betrekkingen tot die Binken eene
grootere omzichtigheid dient in acht te
nemen, wil men by de een of andere
ramp niet schade ljjden en de oprichting
der Lisser- en Hillegommer Banken heeft
aan die gemeenten nog weinig voordeel
bezorgd. Hoe gemakke ljjker het den men
schen gemaakt wordt, om geld te be
trekken, maar ook om geld te plaatsen,
hoe voorzichtiger men moet zjjn om een
van beiden te doen.
Moge deze geldcrisis niet door nog
meerdere liaantieele rampen gevolgd wor
den en de zoo noodige kalmte weder
spoedig in deze streken temgkesren maar
ook, moge er uit voortspruiten een af
schrik van de heillooze woede om te
specaleeren en eene groote voorzichtig
heid in het beheer der eens verkregen
kapialen.
In onze dagen wordt het leesgrage
publiek onthaald op de meest platte en
onzedelykste lectuur.
Tot het bestrjjden er van geeft ons de
Belgische R.egeeriog eeugied voorbeeld.
De Rechtbank te Brussel gelastte dezer
dagen weder, de inbeslagneming van al
le exemplaien van een pas verschenen
Franschen roman. Een vu l en liederlijk
boek.
Het werk bevatte naast een uiterst zin
nen-prikkelenden tekst tal van gekleurde
platen van een Parijschm «artist», zoo
onbeschaamd, als alleen de twintig
eeuwsche kunstenaars zs duiven produ-
ceeren.
Maar in België duldt de Katholieke
Regeeriug dergeljjke zedenbedervende lec
tuur absoluut niet.
En de politie heeft koite metten ge
maakt met deze «irtistieke» voortbreng
selen.
Mocht onze Regeeriag toch spoedig
bij bet hevig kloppen er van wilde bedwingen
hij slaakte een diepe zucht, als het gerochel
van een stervende, hij kon niet duidelijk meer
zien zijn hoofd zonk achterover en hij vielnaast
zijn broeder neer.
Met eene uitdrukking van wanhoop op het
gelaat, stond La Marannclé op.
Komaan moeder, doe uw plicht, sprak
zij half luid. Daarbij legde zij de hand op
de horst van hare kinderen die het bewustzijn
verloren hadden, Zij wachtte eenige oogenblik-
ken in doodsangst.
Hunne harten kloppen nog, heb dank
mijn God, gij hebt de ongelukkige moeder die
het lot harer kindereu bestaren wilde volgens
haar wil, niet te zwaar gestraft.
Toen werd zij weer geheel kalm en sterk
en vervolgde
Nu is het mjn plicht verder, hen te
redden, a's mijne wetenschap ten minste
niet op een hersenschim of op eeu leugen be
rust.
Haar vernederde hoogmoed kwam a'weei
in opstand.
Eenige uren later zag het er binnen in de
hut heel anders uit.
Frits zat voor de tafel, met het hoofd op
zjjn gesloten vuist, zijn bleek voorhoofd nam
een purpeiroode kleur aan, die evenwel ter
stond weer verdween. Na en dan flikkerde
er een onheilspellend vuur in zijae oogen, zjjn
gelaat waarop beurtelings een smartelijke of
woeste uitdrukking te lezen was, |weerkaatste
als een spiegel al de gedachten, die in zjjn
overspannen brein opkwamen. Naast hemver.
het goede voorbeeld onzer Zuiderburen
volgen.
Want ook ten onzent wordt meer ge
zondigd op dit gebied dan menigeen wel
vermoedt.
Vele haiten en hartjes worden in den
grond bedorven, door het lezen van pers
producten die den toets der zedelijkheid
niet kunnen doorstaan. Dat begint met
Feuilletons in z.g. godsdienstlooze bladen
die onder het mom der neutraliteit de
huizen binnendringen om van erger tot
erger te komen.
Zeker zouden onze christelijke Minis
ters den dank inoogsten van geheel het
Christeljjke Nederlandsche volk, als zy
der jeugd, dat zielen moordend vergift
ontnamen, dat velen zoo vroegtjjdig in
het verderf stort.-
Zondag-avond is de St. Catharina-ka-
pel te Naestred tot den grond afgebrand.
Er was volslagen gebrek aan water,
waardoor het vuur vrjj spel had. Niets
kon gered worden, de H. Vaten en alle
kostbaarheden werden een prooi der vlam
men.
Het proces te Palermo, waarbjj 150
personen, uit alle kringen van de maat
schappij, ZÜQ betrokken, onder beschul
diging van de «faits et gestes» van den
beruchteu roover Varsalona te heb
ben begunstigd, zal weldra afgeloopen
zyn. Zeven-en-zeetig der beschuldigden
zyn tot gevangenisstraffen veroordeel 1
onder hen bevinden zich de markies van
C e r d o v a, baron R i z z o en verscheidene
audeie Italianen van ouden en hoogen
adel.
Op verzoek van de Russische politie is te
TrenteesuRusische nihil st zekere Frede-
rik Bnldoff aangehouden, die op den
linkerarm eene beteekenisvolle tatoaee-
ring draagthet hootd van Czaar N i-
colaas II, waarop een revolver gericht
is.
De eerste dragomans der Russische
en Ooslenrjjksche legation drongen bjj
de Porte aan op het geven van antwoord
op de jongste nota der Mogendheden en
verklaarden, dat dit eene laatste herin
nering is. Indien de Porte nog langer
talmt, zullen de beide gezanten, die sedert
de samenkomst te Mürzsteg den Sultan
niet zagen, te zamen een audiëntie aan
vragen.
De Koning en Koningin van Italië
amuseeren zich uitstekend op Engelsche
bodem. Da ontvangst te Windsor ken
merkte zch niet door overdreven harte
lijkheid en ook niet door buitengewone
geestdrift.
Die wordt waarechjjnljjk bewaard, als
slond Christly als een hongerige wolf een kom
geitenmelk en eenige boterhammen. Nadat hjj
weder tot bewustzijn gekomen was, had hij den
mondnog slechts open gedaan,om te eten. Met de
oogen scheen h'j het ontbjjt te willen verslin
den.
Wat verder op zat da weduwe in haar groo-
ten armstoel en keek beurtelings hare beide
kinderen aan.
Haar hart was verdeeld tusschen vrees en
hoop.
Toeu het kind de kom melk leeg had,
veegde het de lippen af met den bovenkant
der hand, daarna haalde hjj eens diep adem
en sprak toen
O, wat had ik toch een honger! Ik zou
best nog een keer met het ontbyt kunnen be
ginnen.
Frits reikte Christly de hand, hield die
ling in de zijne geklemd, trok hem toen naar
zich toe en hem tusschen zijne knieën plaatsend
sprak hij
Vertel ons nu eens, broertje, wat er ge
beurd is, van het oogenblik af, dat ik u in
het gewelf opsloot, tot uwe bevrijding.
—Ik heb er niet veel pleizier gehad, Frits,
antwoordde het kind op eenigszins knorrigen
toon Toen gij de deurachter mjj dicht deedt,
hadt gij mij gezegd, om te luisteren, naar het
geen de oude Gaspard en Gretly met eikan
ker zouden bespreken, is niet? want zjj waren
zoo gelukkig een ontbijt te hebben.
De weduwe luisterde niet alleen met oogen
en ooren maar met haar heele hart.
Welnu, ik kan er nog geen uur geweest
Victor E m a n a e 1 III en Elena
de hulde in ontvangst komen nemen van
Londen's burgerjj.
In Portsmouth, waar de Italiaansche
Koning en zyn Gemalin, bjj hun aan
komst in Engeland namens koning E d-
w a r d werd begroet door den Prins van
Wales, kwamen stortregens de feestelijk
heid verstoren en het effect van een groo
te vlootparade, ter eere van den vorste-
ljjken last gehouden, bederven.
Uit Londen seint men, dat het Ita
liaansche Koningspaar er gisteren te 11
unr aankwam en zich naar de Italiaan
sche ambassade begaven.
Onder prachtig weder reden de Maje
steiten door de versierde straten, toege
juicht door de menigte.
De Ruesische telegraaf agentaar maakt
het volgende bulletin over den toestand
der Czarina, die te Skiernewice vertoeft,
openbaar, onderteekend door den lyfarts
IJ i i s c h en dr. B e n i. De keizerin is
sinds den 17n November lydende aan
eene ontsteking ia het rechteroor. In de
jongste vier-en-twintig uur is geener-
Ie: afwyking van het normaal verloop
dezer ongesteldheid waargenomen. De
lichaamstemperatuur is 17.6, de pols 68.
De geruchten, welke verspreid zyn over
eene ziekte van den Czaar, zyn verzinsels.
Te St. Petersburg is bericht ontvan
gen dat de toon der Japansche pers weer
oorlogszuchtiger begint te worden.
Volgens de North China Datlynews is
aan de onderkoningen en gouverneurs in
China telegrafisch last verstrekt om zoo
spoedig mogeljjk geldmiddelen en troepen
ti verzamelen, daar er mogelykheid be
staat, dat de diplomatieke betrekkingen
met Rusland zullen worden afgebroken.
Eenige onderkoningen ontvingen instruc
tie om voorzorgemaatregelen te treffen
tot bescherming der kasten, opdat de in
vroegere jaren begane fonten zullen ver
meden worden.
E-n rjjke vischkoopmau te Moskou
zekere Gniio Bararoff, heeft in een
aanval van verstandsverbijstering een hout
stapel gemaakt en na bem met petroleum
begoten te hebben, stak hjj er vuur in,
ging er vervolgens op liggen en liet zich
levend verbranden,
Men heeft het verkoold ljjk van den
ongelukkige teruggevonden.
De Dnitsche bladen hebben reeds ge-
ruimen tijd geleden gemeld, dat de Rjjks-
dag den In December bjjeen zon komen,
doch tot nog toe verwacht men te ver
geefs de officieele bjjeenroepiag. De oor
zaak dezer vertraging zit hierin, dat de
Keizer zelf den Ryksdag openen wil,
doch de geneeaheeren hem dit nog ver
bieden. Openen de geneesheeren echter
Z. M. het vooruitzicht dat hjj spoedig iu
staat zal zyn den Ryksdag te openen,
dan zal deze opining waarschijnlijk eeni-
zjjn, toen ik den ouden Melzer met den vuist
op tafel hoorde slaan, terwijl hij schreeuw
de als een doove
Het moet, het moet, kleine dwaas. Ver
geet dezen landlooper.die ik het dorp uit zal
jagen ei zet een vriendeljjk gelaat tegen den
man, dien ik u geven zal. Dat is er een in
massief goud. Met hem zult gij kneehts en
meiden hebben en juweelen.en alles wat uw
hartje maar begeert, met den anderen zult gjj
voor dienstmeid moeten spelen.
Frits glimlachte bitter.
En wat antwoordde Gretly.
Zjj weende, ja, zjj weende zoo bedroefd, dat
ik telfop het laatst ook begon te huilen. Ein-
lijk stond zjj van tafel op en g ng de kamer
u t, maar haar vader volgde haar en schreeuw
de maar al door, of het huis iu brand s.tond.
Daarop werd het doodstil. Ik hoorde niets
meer, dan het zachtte geluid der spinnen,
die bunne webben weelden. Ik telde de mi
nuten, terw'jl ik op u bleef washten, want
ik wist niet, wat in dit donkere gewelf te
doen.
Bovendien had ik honger. Gelukkig had
ik nog zes eieren in- den zak, die ik des mor
gens gekregeu had. Om mij wat afleiding te
geven, at ze alle zes op.
La Maranneie szhudde bjj deze laatste woor
den treurig hel hoofd. Het kind vergiste zich
in dilt gebaar.
Wordt vervolgd,)