No. 5570
Zaterdag 42 December 1903.
28ste Jaargang
&ag6laó voor <Sflïooró' en
Hoogere wetten.
De weduwe Wendel en
hare kinderen.
BUS'ff EN LAAD.
Per 3 maanden voor Haarlem
f 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland c «....,11» 2 90
Afzonderlijke nnmmerso'qs
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoof dredacteu r-D i r e c t e u r W. KÜPPERS.
BUREAU St, Jansstraat Haarlem.
Van 1—6 regels50 Cent
Elke regel meer7'/, r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Er zjja menschen die van «Hoogere
wetten» spreken als richtsnoer ter navol
ging, maar die de «Hoogere wetten» slechts
gebruiken om te voldoen aan hun zinne
lijk eigenbelang of er mede schermen
zoodra hebzocht hen er toe dwingt.
Het is toch te over bekend, dan er nog
op te moeten wijzen,dat in onzen fjjn be
schaafden tjjd men met het onschuldig
ste gezicht ter wereld politiek dijjft, die
geen logia bezit, met andere woorden; dat
op dat gebied bet geld den toon aangeeft
en noch recht noch rechtvaardigheid iets
te vertellen hebben. De ieiten spreken
ten volle voor dit moderne beginsel, he
laas ook door 7.g. niet-modernen in prac-
tjjk gebracht.
Maar in gemoede gevraagd, waar moet
et heen met znlke vriendjes- en geld
politiek? Met de schermstukken die ver
toond worden Maar, wjj vergissen ons,
want een goddelcoze pers vertelt het den
Katholieken heel anders.
Wjj kunnen niet meer rekenen op ons
recht van zelfstandigheid, omdat men dit
niet meer wil erkennen. Wjj kunnen niet
meer rekenen op handhaving van rech
ten, want die worden immers verkwan
seld. Het wordt tjjd, dat wjj voor ons
zeiven gaan zorgen Maar, dit is zeker,
dat, als verder op dit bord getamboureerd
wordt, het er voor velen treurig zal gaan
uitzien.
Dat is een droevig teeken des tijds. Ge
lukkig, dat er ook nog andere menschen
zjjn die nog plichtsbesef genoeg bezitten
om de «Hoogere wetten» te handhaven,
die eer en geweten hooger stellen, dan
het kruipen langs den grond en het zich
wentelen in ongerechtigheid.
De mensch is vrjj, maar waar zon het
heenvoeren, als de «Hoogere wetten» naar
eigen goedvinden konden gebruikt worden,
nu de vrijheid ontaardt in ongebondenheid,
na machthebbers misbruik maken van
hun gezag, nu het menscheljjk opzicht
een groote rol speelt in de samenleving-
Kwam de Voorzienigheid hier niet te
h ulp, dan zou de Koning der natuur het
meest verwildert schepsel worden. Zjjne
vrjjheid zou in redelooze en ontembare
woestheid ontaarden. Treurige feiten val
len op dit gebied reeds te constatearen.
Gelukkig, dat de Voorzienigheid in den
mensch gelegd heeft den aanleg tot deugd,
het gevoel voor het ware en goede. Daar
door wordt dan ook de vrjjhei d van den
geest niet aan banden gelegd.
FEUILLETON,
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEtrangère
G.L. DA ÜBE 4" Co JOHN., F. JONES SuccPorie 315» Faubourg Montmartre
50.
Vervolg.)
Zij gevoelde, dat er plotseling eene groote
ledige plaats in hare ziel ontstaan was, dat
het leven, dat haar tot nu toe zoo lachend
en schoon toegeschenen had, voortaan voor
haar gelijken zou op een blinden weg, op
eene woestijn en dat het beter zo» zijn, om
te sterven.
De wolken, die eensklaps door den wind.
weggevaagd werden, maakten plaats voor
breede strepen hemelsblauw en de zon zond.
hare warme stralen door de ruiten in de
serre
M argaret ha stond op, maar hare knieëu
knikten en het zweet parelde op haar voor
hoofd. Zij wankelde voort en klemde zicht
aan elke pot met heesters vast, om nog eera
laatste maal deze bloemen te beschouwen, die
haar altijd zoo lief geweest waren. Want zij
wilde weg, ver weg O, zij kón hier niet meer
bljjven 1
En al deze schoone, zonderlinge bloemen*
die herleefden door de zonnewarmte, die
n»ar binn«n stroomde, richtten hare lange
«tengels op, spreidden hare bloemtrossen
De «Hoogere wetten» zjjn als een ge
trouwe, als een onfeilbare gids, die ons
onder alle omstandigheden des levens ook
veilig geleiden in het ondermaansche
tranendal bjj menscheljjk geknoei.
De mensch is vrjj, maar hij moet zjjn
hoogere vermogens aan de zedeljjke na
tuur onderwerpen. Die zedeljjke natuur,
welke van zoo hoogen adel, van hemel-
9cben oorsprong is, is ons als ingeschapen
Zjj is niet het werk van 't menscheljjk
veratand, niet het werk van ondervinding.
Want dikwjjls is zp in atrjjd met onzen
wil, onze neigingen, ja zelfs met onze
tjjdeljjke belangen. Zjj is niet de vrucht
van onze opvoeding, want ook den woes-
ten catuurmensch ontbreekt zjj niet ge
heel. Zjj is ook niet het werk op de eer
ste plaats of alleen van onzen go fsdienst
hoewel deze haar opwekt, verhoogt, ver
edelt en daarom vooral is onze Chris-
teljjke godsdienst, zoo voortrelfeljjk, om
dat hjj zoo geheel metdeons ingeschapen
zedeljjke natuur overeenstemt, haar ver
heft, haar brengt, waarvoor zjj op deze
aarde vatbaar is.
Zeker, als 't verstand ia het tegenwoor
dig sociaal gedoe van den mensch ver
ward wordt, als zjjn bewustzijn verstoord
wordt door de vele misstanden die in de
samenleving zjjn ingeslopen, dan moet
ook de zedeljjke natuur daar onder ljjden.
Maar is de oorzaak van het kwaad wegge
nomen, dan keert zjj terug met volle kracht.
Een van haar uitvloeisels is de beschul
diging van het geweten. Eu wie legde
ooit aan zjjn geweten het stilzwegen op?
Neem den grootsten booswicht, die ve
le jaren lang de stem des gewetens heeft
gesmoord. Onverwacht doet zich dikwjjls
diezelfde stem hooren, ook zelfs wanneer
de levenskrachten; gaan verdwjjuen. En
bij een nauweljjks meer hoorbare stem,
bjj stervende lippen, dan ontwaakt het ge
weten, dan vertoont hetzich als eeae ver-
schrikkeljjke kracht. Dat is 't be wijs van
de hooge afkomst van den menscheljjken
geest. Ontneem haar den mensch en hjj
houdt op achtenswaardig te zjjn, hoezeer
hjj ook boven anderen moge uitmunten
in macht of in rang, in rjjkdom of ver
stand, in kunst of in wetenschappen. Het
geweten vergezelt ons als een bescherm
engel. Als wjj het Bestuur dcr «Hoogere
wetten» volgen, dan leiden ze ois tot
dat hoogere, wat de aarde nooit kan ge
ven.
Wél hem, die zich aan dat geleide in
dit leven toovertrouwtdie haar niet ver
laat, hoe geweldig ook uit- en inwendige
stormen mogen woeden, hoe aangename
waaiervormig uit en schenen haar toe te roe
pen.
M jjn God, wat is het leven toch schoon/
Maar elke bloem verspreidde tevens een
scherpen, bedwelmenden geur.
Te midden van deze warme, geurige lucht-
stroomen, begonnen Margaretba's lippen te
verbleeken, bare oogleden werden zwaarder
en zjj kon niet goed meer zien.
Zij gevoelde, dat hare leden haar den dienst
weigerden en dat een koudachtig, bedwelmend
gevoel zich van heel haar wezen meester
maakte, waartegen zij zich niet langer verzet
ten kon.
En werkeljjk hadden de scherpe geuren,
die de bloemen in deze bedompte atmosfeer
uitademden, haar zoo bevangen, dat zij niet
langer denkeu kon en dat zjj ook geene
macht meer had, om naar de bank terug te
gaan.
Het kind knielde op een bos riet neder,
liet het hoofd zacht achterover glijden, vouwde
de handen, alsof zjj wilde bidden en verloor
geheel haar bewustzjjn.
In dezen toestand, die veel geleek op dien
van iemand, die verslaafd is aan opium, had
zij vreemde droomen en zonderlinge visioenen
doemden voor haar geest op.
Door welluidende melodiën in slaap ge
wiegeld, zag zij den hemel voor zich geopend;
midden in een kring van verblindend licht,
glimlachten engelen haar toe en riepen haar
bj) den naamdaarop hielpen deze haar, om
ook op ie stjjgen, tot zjj bij hen was in den
lichtkring, waar alles een gouden glans had
en gemakkeljjke wegen worden aangebo
den, doch waartegen het geweten waar
schuwt, hij vindt het betere en ware Va
derland.
Paus en Wetenschap.
Hoe de Pausen de Wetenschap bevor
derlik zjjn,bleek dezer dagen weer toen
professor Pastor, de bekendeschrjj-
ver van de Geschiedenisdes Pausen, door
Z. H. Pi us X, in audiëntie werd ont
vangen.
De H. Vader ontving den geleerde
zeer minzaam en zei tot hem, dat hjj zjjn
werk uit een Italiaansche vertaling ken
de en dat hjj daarin documenten ontmoet
had, die ontleend waren aan de archie
ven der Bisdommen, die hjj bestuurd had.
«Mjjn belangrijkste documenten», ant
woordde prof. Pastor, heb ik gevon
den in de archieven van het Vaticaan, die
Leo XlIIvoor de mannen der wetenschap
geopend heelt. «Dat zal aldus bljjven»,
antwoordde Z. H, P i u s X. «Alles wat
Leo XIII in dit opzicht besloten heeft,
zal gehandhaafd worden. Men moet, zoo
liet Z. H. er nog op volgen: de waarheid
niet treezen
BUITENLAND.
Frankrijk.
Omtrent de werkstakingen te Lyon waar
een duizendtal zjjdewevers gingen wande
len, wordt medegedeeld, dat de fabrikan
ten onmiddelljjk hunne fabrieken hebben
gesloten, behalve de grootste inrichting
der stad, de fabriek Gilles, waar de
werklieden aan den arbeid zjjn gebleven.
De stakers richten hun betoogingen te
gen de werklieden dezer fabriek, vecht
partijen hebben plaats, waarbij kuras
siers bjj herhaling chargeeren.
Verscheideneaanhoudingen hebben plaats
terwjjl tal vap gekwetsten naar de hos
pitalen zjja gebracht.
De werkstakers hebben in de kerk van
O. L. V. van Fourvriè^e en in het kloos
ter der Maristen alle ruiten stuk gewor
pen.
Italiö.
Te Rome worden groote toebereidselen
gemaakt om den beer L o u b e t, presi
dent der Fransche Republiek,te ontvan
gen. Er heeft zich een comité gevormd,
dat grooten lnister aan de ontvaugst wil
bjjzetten, nu de President verre zal bljj
ven van het Vaticaan.
In de Italiaansche Kamer heeft de mi
nister L u z a 11 i, een ov: rzicht gege
ven der Ilaliaansche financiën. Hjj deel
de mede, dat de definitieve begrooting
voor 1902/04 een balig slot gat van
59.713,000 liies voor 1903/04, Voor dit
jaar wordt voorzieD een overschot van
meer dan 6 millioen lire. De Minister is
van meening dat de begrootiog voor
1904/5 een overschot zal geven van ten
minste 7 li millioen lire.
alsof de avondzon haar laatste stralen er over
uitgoot.
Zij voelde hoe hare voelen van de aarde
losraakten en hoe hare tiel blank en rein als
een vederwolkje opsteeg naar den melkweg,
die naar de hemelpoort voert.
Maar nauwelijks was zjj in deze etherische
hoogten gekomen, of zij hoorde op de aarde
eene klagende stem tot haar roepen. En toen
zij naar beneden keek, bemerkte zij Frits, die
smeekend de handen toestak, belast met ke
tenen.
Aan het voorhoold had hjj eene diepe
wonde en bet bloed, dat er uit stroomde
kleurde zjjn bleek gelaat en zjjne schamele
kleeren.
Deze stem, die zonder ophouden haar naam
herhaalde, klonk zoo klagend en hartverscheu
rend dat Margaretha ontwaakte.
Maar zij had niet de stem van den zoon
van La Marannclé gehoord, maar die van den
ouden Gaspard Melzer, die den tuin doorliep
roepende
Gretly Gretly mjjn kind, waar zjjt gjj?
Vader, stamelde het jonge meisje met
moeite, terwijl het zich half oprichtte. Hij zoekt
mij en hij weent over mjj en ik, ik heb
aan zjjne liefde kunnen twjjfelen.
Ik meende, dat zjjn toorn onverzo nljjk
was. Ik wilde vluchten, ik, ondankbaar kind,
zonder dezen grijaaard vaarwel te zeggen, die
mij in mjjne kindsheid verzorgd heeft en ba-
mind tot het uur, dat ik zjjn vloek verdien
de zonder mjj af vragen, wie hem op
zijn sterfbed de oogen zou sluiten. Het ver-
De Regeering zal een wetsontweip in
dienen tot ontlasting van de hypothecaire
schuld.
Betreffende de handelsverdragen waar
over de onderhandelingen reeds geopend
zjjn, zei minister L u z a 11 i dat de Ragee-
ripg Diet van plan was veranderingen van
belang te brengen in het tegenwoordige
douane-stelsel, lettende op de wederzjjd-
sche goede werking van de overeenkom
sten, gesloten met destaten van Central
Europa. Zjj gelooft dat de bevoegdheden
krachtensdezeregelingenverkregenvoldoen-
de zijn om de Italiaansche belangen te
behartigen.
Da Regeering wenscht in een oconomi-
schen vrede te leven met de verbonden
en bevriende volkeren, en geeft een be
wijs van haar goede trouw en haar ge
voelens van internationale rechtvatrdig-
heid door zich te onthouden van het
thans voorbereiden van een tarieven-oor
log.
De conversie der 41/, procents schuld
geeft geen aanleiding tot moeilijkheden,
dear zjj geschieden kan zonder medewer
king der vraemde benrzen. Deze mede
werking zal vaa groote waarde zijn voor
de conversie der 5 procents schuld.
Da Minister hoopt dat Frankrjjk,Daitsch-
land en Engeland, die hielpen aan de po
litieke vip making van Italië, het land
ter gelegener tjjd weder zullen bjjstaan.
Deze groote conversie zal de schatkist
een jaarljjksch voordeel geven van 40
millioen lire.
Het ideaal van Italië, is het volk ge
lukkig te maken, om te strjjden tegen
den wassenden vloed van het collecti
visme.
Rusland.
Het gerucht loopt, dat de Czaar be-
sloten zou zijn de waardigheid van Rijks
kanselier in te stellen en die waardigheid
1 te doen bekleeden door den oud-Minister
van Financiën W i t t e, die plan zou heb
ben een meer liberalen geest in de Ks-
geering door te doen dringen.
Spanje.
Z Em. kardiaaal H e rr e ro, de aarts
bisschop van Valencia, die tegeljjk met
den Keulschen aartsbis «chop Fischer
tot kardiaaal ward banoemd, bezweek
gisteren aan een ziekte waaraan hjj leed
sedert bet laatste conclave,
Z. M. Koning Alfonso is gisteren
van Madrid naar Lissabon vertrokken.
De Koning werd bjj zjjn vertrek door de
Madridsche bevolking toegejuicht.
België.
In het land der Belgen hebben de so
cialistische afgevaardigden een wetsont
werp bjj de Kamer ingediend, ter instel
ling van een wekeljjkschen rustdag. Ook
dienden eenige katholieke afgevaardigden
een wetsontwerp in tot het verkrjjgen van
de Zondagsrnst.
De artikelen van dit nieuwe wetsont
werp luiden
driet heelt mjj mijn plicht doen vergeten.
Neen, ik heb het recht nog niet, om te
gaan. God moet het kind wel vreeseljjk straf
fen, dat zoo z'.n vader verlaten kan.
Toen verzamelde zjj al hare krachten, om
deze bedwelming van zich af te schudden, op
den rand der bloembakken steunend, sleepte
z$ zich vooit tot bij eens groep zeldzame plan
ten, maar het was haar onmogelijk de deur
te bereiken.
Zij wilde schreeuwen, maar geen geluid ont
snapte aan hare lippen, toen kwam er een
sluier voor hare oogen en zjj zonk neer.
In de verte scheen zij echter nog altjjd
dezelfde, klagende stem te hooren, die
aldoor riep Gretly I Gretly mjjn kind, waar
zijt gjj
XI tl.
Het ravijn.
Terwjjl de laatste gebeurtenissen, die wjj
verhaald hebben, voorvielen, kwam de wedu
we Wendel tegen den middag op den drem
pel der hut zitten bjj de oude Ursula Erath,
die op de markt woonde, en wie zjj menigen
dienst bewezen had.
Het heele dorp sprak o;er het avontuur
van Fritsde goede vrouw haastte zich dan
ook, La Marannclé te vragen, hoe het met
haar zoon ging.
Vader Kurthil wilde hem meenemen
voor den Meiboom, antwoordde d« weduwe op
Eerste artikel. Behoudens de uitzonde
ringen bjj de navolgende artikelen voor
zien, is het aaa elk hoofd van een on
derneming verboden, andere personen dan
de bjj hem inwonende leden zjjner familie
en zjjne dienstboden of huisgenooten meer
dan zes dagen van de zeven te doen wer
ken.
Art. 2. De wekeljjksche verlofdag is
de Zondag. Echter kunnen de onderne
mingen die, hetzjj door haren aard, hetzjj
om redenen van openbaar nut, hetzjj we
gens plaatseljjke omstandigheden, gewoon-
ljjk een gedaelteljjken of onafgebroken
arbeid op Zondag vergen, bjj Koninkljjk
Besluit worden gemachtigd de voorwaar
den der wekeljjksche rust anders te re
gelen.
Art. 3, de duur van de wekeljjksche
rust is van ten miDste dertig achtereen
volgende uren, behalve in ondernemin
gen waar ploegen beurtelings bjj dag en
bjj nacht werken. In die ondernemingen
is, voor de werklieden die de ploegen
uitmaken, de duur der wekeljjksche
rust beartelings ten minste van vier en
twintig en van zes en dertig onafgebro
ken uren.
Berekend. Drie dagen lang,zegt de Nieu
toe Courant, heeft Dr. K u y p e r, de mi
nister-premier in de Tweede Kamer op
het naast bjj den spreker zjjude bankje
gezaten, nu eene aan den rechter- dan
aan de linkerzjjde der Kamer, en de lang
ademige debatten over zjjn staatkundig
beleid in den letterljjken zin over zjjn
hoofd laten gaan. Hjj zit daar maar steeds
liefst vlak voor den spreker, wisselt met
niemanl een woord, lacht niet, toornt
niet, kjjkt recht voor zich heen of uit.
Niet zelden schjjot zjjn onbeweeglijkheid
driftige redenaars te irriteeren, die dan
heftige gebaren maken tegen zjjn rag,
tegen zjjn achterhoofd, somsr een stap naar
voren doen tot naast hem, als in de hoop
een blik van toorn of een woord van pro
test van hem uit te lokken. Maar volko
men is de uiterljjbe zelfbeheersching van
den Premier, en hetzjj Troelstra hem
de gloeiendste verwenechingen toes linger t.
hetzjj Brummelkamp op't dierbaarst
'sHoogeten zegen afsmeekt over zjjn ge-
wjjd hoofd, hjj zit daar gelgk een mnnr,
zoo vast, zoo breed en zoo star.
Geldnood. Ons Depattement van Oor
log Ijjdt aan een zich meer voordoende
kwaal; «Geldnood.»
Tengevolge van de kosten, gevallen
op de maatregelen in verband met de
staking in het begin van dit jaar en an
dere uitgaven waarvoor op de begrooting
van het loopend dienstjaar geen gelden
beschikbaar worden gesteld (een en an
der tot een bedrag van f 1,000,520) is
geen kasgeld genoeg beschikbaar voor het
doen der hoogst noodige betalingen bjj de
korpseD,
treurigen toon, de sergeant, omdat hjj geteekend
heelt, en wjji zij het samen niet eens zijn
kunnen wordenhebben zjj hem bjj den bur
gemeester gebracht, waar hij onder strenge be
waking den nacht doorgebracht heeft.
Van morgen tegen zeven uur is de kleine
jongen van Genevieva mjj uit zjjn naam
komen zeggen, dat hjj van middag om één
uur naar de gevangenis te Stuttgart ge
bracht zou worden, en om hem nu nog eene
laatste maal voorbij te zien gaan, vervolgde
La Marannclé, terwijl zjj hare betraande oogen
afveegde, ben ik bjj u gekomen, die ook
moeder zjjt.
Arme jongen, zuchtte de oude Ursula
wat had hjj onzen stier goed verzorgd met de
geneesmiddelen, die gjj mjj uit vriendschap ge
geven hadt Dit dier, dat anders wild is, als
een leeuw, liet zich geduldig behandelen en
terwjjl Frits hem den kop wreef tusschen de
beide horens, draaide hjj zich om en likte
hem de handen. Als de dieren verstand had
den, dsn zou dit beest er zeker verdriet van
hebben, als hjj hoorde wat met dien braven
jongen gebeurd is.
Zjjn die aanvallen van woestheid nog
altgd niet bedaard P vroeg de weduwe Wendel.
- Helaas neen 1 Gisteren nog heeft hjj
zijn kluisters verbroken en bjj na het paard
van onzen buurman met de horens den buik
opengereten,
Wordt vervolgd)
l
14RWHE tOtftDT.
ABONNEMENTSPRIJS!
ÖNTIEND
PRIJS DER ADVERTENTIES.
AGITE MA NON AGITATE