No. 5581
Vrijdag 25 December 1903.
28ste Jaargang
HfragBlaó voor cftooró- on SLuiè-éLollanó.
25 Cent
Nieuwjaarswenschen,
Kerstmisfeest.
De weduwe Wendel en
hare kinderen,
BINNBJNLAJNliT
BUREAU St, Jansstr&at. Haarlem.
De Administratie.
Christelijke democratie.
Engeland.
B UITEN LAND.
Frankrijk.
Amsterdam, 23 December. Da in
tendant der Koninklijke paleizen, jhr. I.
P. E. R o e]u ff t van Velsen, bracht
Ml COtillilT.
ABONNEMENTSPRIJS",
Per 3 maanden voor Haarlem1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoof dredacteu r-D i r e c t e u r W. KÜPPERS.
A1NUEND
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 1—6 regels50 Cent
Elke regel meer71/» r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale PublicitéElrangère
G.L. DA IJ BE Co JOHN., FJ ONES Succ. Paris 316ts Faubourg Montmartrr.
Evenals vorige jaren, stellen wy in het
nummer onzer Courant van 1 Januari
a.8. voor belanghebbenden de gelegen
heid open, tegen den zeer geringen prijs
van Blechta
hnn NIEUWJAARSGROET per ad
vertentie aan Vrienden en Begunstigers
uit ta brengen.
Daar men zich hierdoor veel moeite
bespaart en het doel evengoed bereikt
wordt, vertrouwen wy dat van deze aan'
bieding ten ruim gebruik zal worden ge
maakt.
Vanaf heden kunnen Advertentiën van
dieo aard reeds ten onze kantore worden
bezorgd.
Negentien eeuwen zjju verloopen sinds
boven Bethlehemsvelden de vreugdemaar
weerklonk «Eere zy God in den Hooge
en vrede op aarde aan de menschen die
van goeden wil zyo.»
Ejuwen en eeuwen had het menschdom
op den beloofden Verlosser gewacht. Alle
volkeren en natie", hoezeer ook de door
God in het Paradys gedane belofte in
den loop der tyden was verbasterd en
verwrongen, wisten een Redder, een Held
aan te wyzen, die het menschdom van ge
varen, van den ondergang hadden gered.
In alle overleveringen, in a'le t'ieogoniën
bleef die belofte bewaard en hoe meer de
wereld in betrekking kwam met het Jood-
sohe Volk, ouder hetwelk die belofte in
zyn zuiveren waaracbtigen vorm bewaard
bleef, des temeer, des te grooter werd de
spanning toen de tyd was aangebroken,
door de profeten vastgesteld als die, op
welken de Messias zou komen om zyn
volk te verlossen, een nieuw wereldryk: te
stichten en aan het menschelyk geslacht
den vrede terug te brengen dien het ver
loren had en zonder .den beloofden, den
vurig verbeiden Verlosser niet zouteiug
erlangen.
De zeventig weken van Daniël spoed
den ten eindehet tydstip was daar
waarop de E nmanuel, ds Verlosser, de
Messias geboren zou worden te midden
FEUILLETON
61. {Vervolg.)
Het is op dit oogenblik voor u van veel
meer belang de beenen, dan de tong te ge
bruiken. Geef mjj de hand en maak, dat gij
wegkomt, zonder te talmen.
Frits nam de beurs, drukte zijn vriend de
hand en ging terstond heen. Maar hij had nog
geen honderd pas gedaan of hij bleef staan,
om nog een laatsten blik op Nordstetten te
werpen, waar zijne jeugd zoo zorgeloos voor-
bj) gegaan was. Elke woning, elk voetpad, elke
haag, elk korenveld en vooral het boseh was
eene aangename herinnering voor hem. Hij
wilde nog eenmaal den kleinen klokkentoren
der kerk zien, die donker tegen het blauw
des hemels afstak.
Op de markt, een pa«r schreden van de
kerk af, stond het huis van Gretly met zjjn
grooten tuin, die getuige was geweest van de
spelen hunner kindsheid, L'aar stond het
kleine prieel, dat hjj zelf gemaakt had en de
zodenbank, waarop Gretly zat te peinzen.
Daar was ook de serre met hare vreemd
soortige bloemen, die een bedwelmenden geur
verspreidden en waartussohen hij Gretly ster
vende gevonden had
van dat volk dat door God was uitver
koren om de hoop op Zijne komst leven
dig te houden.
En Hg kwam. Maar niet zoo als de
Joden hem verwacht hadden. Niet in een
vorstelyk paleis, den nakomeling van Da
vid waardig, niet als de zoon van een
machtigen heerscher, niet omgeven door
uiteilyke praal, maar arm, voor het oog
van de wereld als de zoon van een een-
voudigen wetkman, kwam de lang Ver
beide, naar wiens komst de heiligen en
aartsvaders van het Oade Verbond met
zoo vurig verlangen hadden gezucht, dien
zy afsmeekten als de dauw des Hemels,
Rorate Coeli, ter wereld.
En Hy kwam te midden der Zynen
maar de Zyuen hebben Hem niet aange
nomen. Hun hoogmoel, hun nationale
trots, verzetten zich er tegen in dat Kind,
in een stal geboreD,den Messias, den nieu
wen Koning der Jolen te erkennen, en of
schoon alle priesters, alle schriftgeleerden
met het gansche volk wisten dat de tyden
daar waren, dat de Verlosser moest ko
men, zy hebben Hem in hnn verblindheid
en de verstoktheid huns harten niet willen
aannemen. Maar allen, die Hem erkend
hebben, heeft ook Hy aangenomen als kin
deren Gods, als erfgenamen van zyn ryk
en de Heidenen uit het Oosten en da arme
Herders van het veld brachten Hem hunne
hulde. Wat den trotschen priesters eo
schriftgeleerden, wat het verstokte uit
verkoren volk ontzegd werd, gewerd deu
onwetenden en den verfoeiden Heidenen.
En toch zou Hy alles vervullen, wat
van Hem door de profeten was voorspeld,
wat de Heiligs Bjeken over He n inhiel
den, Hy heeft zyn heerschappij op ast-
de gevestigd die geen einde meer zal ne
men. Hy heeft zya volk gered, de wereld
heroverd op Satan, die gedurende vier
duizend jaren als gebieder heerschte, als
God werd vereerd en aangebeden.
Hy heeft den vrede gebracht aan al
len die van goeden wil zyn. Bjj heeft
een wereldryk gesticht zooals voor Hem
geen veroveraar door de macht der wa
penen heeft kunnen en geen na Hem ooit
zal vermogen.
Maar lly heeft meer gedaan.
Hy heeft niet alleen de wereld ver
overd; Hy heelt ook het aancchyn der
aarde veranderd.
Waar despotisme, willekeur, wraak
zucht, bloeddorst, ontucht heerschten, heeft
Hy recht, billijkheid, barmhartigheid,
zachtmoedigheid en reinheid gebracht.
Hy heeft de armen, de misdeelden, de ge-
brekkigen opgehavei uit de minachting
Zou hij vertrekken, zonder deze beminde
plaatsen weer te zien, zonder eene enkele
bloem als herinnering mede te nemen? Ter
wijl hij met zich zei ven in tweestrijd, staat,
drijft een onweerstaanbaar gevoel hem naar
het huis van den ouden Gaspard. Het ge
vaar vergetend, dat hem bedreigt, en slechts
naar zijne liefde luisterend, is hij den
muur van den tuin van Melzer overgeklom-
men.
Burk had van uit zijn hok duidelijk een
man op den muur zien zitten maar als een
goed afgerichte waakhond, had hij zich stil
gehouden, om zijn vijand de tanden te doen
gevoeleD, alb deze dicht genoeg genaderd zou
zijn.
Toen hj het zmd van den tifln onder de
voeten van dezen nachteljjken bezoeker hoorde
kraken, sprong hij zoover uit zijn hok, als de
ketting hem toeliet, terwijl hjj woedend be
gon te blaffen.
Bij deze kreten, die in de taal der waak
honden z oveel waarschijnlijk moeten betee-
kenen als Schildwachten, wees op uwe hoedel
begonnen alle honden der mburige huizen te
blaffen.
Vervloekte hond, bromde Frits.
De boeren slapen gelukkig vast en geen
van hen zal wakker worden.
Wat Burk betreft, niet tevreden met hel
leven dat hjj maakte door zijn gehuil, begon
zoo wild aan de ketting te trekken, dat de
schakels braken.
Met den neus in den wind en schuimbek
kend van woede, was hjj in drie sprongen
en de verlatenheid, de slaven hunne tnen-
schelyke waardigheid ter uggeschonker»,
de vrouw uit hare vernedering opgebeurd,
het kind in zjjn recht hersteld. Voor het
oog der wereld de zoon eens werkmans,
heeft Hy den arbeid geadeld, door zyne
armoede de schande opgeheven die in het
Heidendom op de armoede drukte.
Hij heeit een leer gepredikt zoo groot
en zoo verheven, en toch zoo eenvoudig
dat zjj aan allen kan voldoen, aan d1 ge
leerden zoowel als aan de onwrtendeD,
aan de rijken zoowel als aan de armeD,
aan heerschers zoowel als aan onderda
nen, aan den meester zoowel als aan den
knecht, want Hg is voor allen gekoraeD,
zonder onderscheid van rang of stand,
en allen die Hem erkennen, neemt Hy
als Je Zynen aan en geeft Hy een vrede,
dien de wereld niet geven kan.
Eu die leer, die aan alle behoefte vol
doet, die alle harten kan troosten, alle
geesten bevredigen, die leer heeft Hy ons
nagelaten onveranderd en onveranderbaar,
onvervolscht en onvervalschbaar, in Zyne
Kerk, oplat ook alle gt slachten en alle
volkeren aan hare zegeningen zouden
deelachtig kunnen worden.
Wie de Kerk hoort, luistert naar de
stem van den Verlosser, den Messias, als
een arm kind geboren in armoede en
nederigheid.
Waar naar de Kerk wordt gehoord
daar heerscht Christus, de Koning der
Eeuwen, die Zyn volk heeft verlost en
het bestieren zal tot aan het einde der
tydeD.
Heerljjke gedachten vervullen het hart
van den Christus in dien H. Kerstnacht,
die na negentien eeuwen de Rechtvaar-
dig9 doet oederdauwon op het dorstende
versmachtende aardryk.
Maar, helaas, ook trei-rige gedachten
komen in den geest op, als wy zien hoe
nog zoovele duizenden en duizendenHem
niet willen erkennen als het van den He
mel gedaald Licht, en in de duisternissen
van ongeloof en halsstarrigheid blyven
ronddolen; zooveel duizend-n die zyn
leer van liefde en barmhartigheid ver
werpen en hun hatt verkankeren door
haat, door afgunst, door hardvochtigheid,
door wrok en afgekeerdheid, die droo-
men van een wereldryk, waa* vryheid,
gelykbeid en broederschap moeteD heer-
8chen, waar de Christus uitgesleten zal
zyn, diede vryheid, de gelijkheiden de broe
derschap inMe wereld heeft gebracht om
dat Hy geleerd heeft dat alle menschen
broeders zyn, kinderen van een zelfden
Vader, die het groote gebod heeft gege-
den tuin door. Maar plotseling van voorne
men veranderend, bleef hij een oogenblik staan
en alsof hij beschaamd was over zijne vergis
sing, vlij le hjj zich vrooljjk blaffend voor zjjn
voeten nader. Toen liep hjj naar Margaretha
toe om haar de komst van hun gemeenschap-
peljjken vriend aan te kondigen.
Het jonge meisje, dat vreesde, dat dit ge
blaf, waarvan zjj zich de oorzaak met verkla
ren kon, den slaap van haar vader zou ver
storen, was opgestaan.
Toen zjj Burk naar haar toe zag komen,
nam zij hem bjj den halsband en wilde hem
naar het hok brengen. Vergeefsche moeite 1
In plaats van te gehoorzamen, trok Burk
zijne meesteres mee naar het eind van den
tuin.
Frits had eene donkere laan ingeslagen,
waar hij nu treurig rondliep.
Htf had gedacht, dat hjj zich bjj zjjn vertrek
minder ongelukkig zou voelen, als hij dei
tuin van Gretly, hare bloemen en al, wat zij
beminde, nog eens weerzag. Helaashet geluk
dat hij gedroomd, en waarop hjj gerekend
had, om zijn gezonken moed weder op te
beuren, bestond slechts in zyne verbeelding.
Hjj begreep dat Gretly door hare tegenwoor
digheid aan al deze dingen gloed en leven
schonk.
Hjj moest er zich dus aan onderwerpen,
om te vertrekken, zonder haar weergezien te
hebben. Bjj deze gedachte voelde hjj de tra
nen in zyne oogen opwellen en een oogen
blik gieep hem de wanhoop aan en een af
keer van het leven.
ven «Bemin uw naatte(alsu zelve, om
God.»
Rorate Coeli. Hemelen, dauwt de Recht
vaardige neder, opdat in dezen Kerstnacht
alle menschen mogen kennen en aanbid
den Hem, die. God van alle eeuwen, de
menschelyke natuur heeft aangenomen om
het menschdom te verlossen [en zalig te
maken; die den Vrede brengt op aarde
aan allen die van goeden wil zyn.
De Osservatore Romano deelt eene jon
derrichting van Z. H. P i u a X mede,
waarin de H Vader spreekt over de chris
telijke democratie.
In die mededeeling van 18 December
jl. drukt Zyne Heiligheid zyn spijt pit
over de oneenigheid, die onder de Ka
tholieken is ontstaan en diingt aan om
de geschillen by te leggen en de een
dracht te herstellen. De H. Vader geeft
tovens aan op welken grondslag de Ka
tholieken moeien voortgaan en Z. H.
bekrachtigt ten volle de onderrichtingen
en voorschr.ften van Z. H. Leo XIII,
helaas door zeer velen verkeerd begrepen
en in toepassing gebracht.
De Christelyke democratie, zegt Z. H.
P i u s X, moet gegrondvest zyn op de
beginselen van geloof en zedeleer, zon
der op eenige wyze de onwrikbare rech
ten van den bijzonderen eigendom te kort
te doen, dat wil zeggen, dat zjj geen so
cialistische strekking mag hebben.
De christelyke democratie moet zich
ook niet met de politiek bemoeien, noch
een politiek doel beoogen.
In Italië, zoo zegt de Paus, heeft de
christelyke democratie zich te onthouden
van politieken werkkring die aldaar aan
eiken katholiek verboden is. Dat verbod
geldt de wetgevende verkiezingen aan wel
ke de Katholieken geen deel mogen ne
men, ten einde daardoor te protesteeren
tegen den roof der Keikelyke Staten.
Eindelyk verklaart de Paus dat de Chris
telyke democraten aan de Bisschoppen ge
hoorzaamheid verschuldigd zyn en hnnne
raadgevingen moeten opvolgen.
Hierby wordt opgemerkt, dat de chris
telyke democraten, maar al te dikwyls
die raadgevingen en de verplichte ge
hoorzaamheid over het hoofd hebben ge
zien.
In Parys is het zeer woelig. De
bakkersgezellen manifesteeren, zy trekken
met troepen door de straten. De openbare
gebouwen zjjn door troepen bezet en maat
regelen zyn genomen om bjj staking van
den arbeid, Pa*ys van brood te voorzien.
Breekt eene werkstaking nit, dan
zullen 50 bakkerssyndicaten in de groote
steden zich bjj de staking aanslniteu,
terwjjl alle syndicaten van voedingsmid
delen gemeene zaak met de stakers zullen
maken.
Volgens de bladen zal de algemeene
staking heden een aanvang nemen. Be-
langrjjke maatregelen om de orde te hand
haven, zyn genomen want 400.000 man
zouden aan de staking kunnen deelnemen.
Gelyk bekend is, gaat deze staking te
gen de opheffing van de bureaux empla
cement.
Keizer Wilhelm van Duitscbland
heeft het leelyk in Engeland verbruid
met zyn redevoering in Hanover gehou
den, waar de Keizer gezegi heeft, dat
het Duitsche leger met B 1 c 'h er en de
Pruisen samen het Engelsche leger bjj
Waterloo voor de nederlaag behoedde.
De Pall Mall Gazette vooral betoogt in
een hoofdartikel de onjuistheid en onbil
lijkheid van deze lezing. De Globe vindt
de woorden van den Keizer «beleedigend.»
De «Sz. James's Gazette drukt zich op de
zelfde wyze uit. De Evening Standard
zegt, dat bovengenoemde woorden van
den Keizer in strjjd zyn met alle geschied
kundige gegevens.
Over het algemeen is de Engelsche
pars niet te spreken over de woorden des
Duitschen Keizers. Deze woorden zeggen
de bladen, getaigen niet van goeden smaak
en komen niet te pas voor een neef van
koning Edward.
In de Fransche Republiek wordt 't een
warboel van belang. Het gezag verliest
gaandeweg zyn macht. Zoo wordt in het
dorp Counozeuls sedert twee jaar geen
belasting meer betaald, omdat men die
gemeente heeft beroofd van haar vrjj-
heden.
De agenten van den fiscus zynverwit-
tigd, dat zjj door de inwoners op geweer-
en revolverschoten zullen onthaald wor
den wanneer zjj het wagen zouden de
belastingen te komen eischen.
Een wolk trok nu voor de zilveren schjjf
der maan,
Toen nam alles om Frits eene sombere,
treurige tint a n. Het scheen hem toe, dat
de bloemen verwelkt waren en geen geur
meer afgaven. Fe tuin leek hem eenzaam en
kil als een verlaten kerkhof en hoewel hjj
noch ten prooi was aan koorts noch aan
waanzin, meende hjj toch eene witte schaduw
te zien, die den grafsteen afgewenteld had
en nu tusschen de hooge boomen rond
doolde.
Wat eerst slechts een visioen was, werd
spoedig werkeljjkheid. De gedaante kwam na
der en Frits herkende Gretly, die ondanks
haar tegenstreven door Burk meegetrokken
werd, zeker met eene goede bedoeling, tot aan
het einde van den tuin.
De zoon der weduwe slaakte een kreet van
vreugde en op de knieën vallend, dankte hjj
met ten hemel geslagen oogen God, die
hem dit groote geluk schonk. De kreet, dien
hij slaakte, had in het hart van Vargarelha
geen weerklank achtergelaten en zoo dra zjj
wat bekomen was van de ontioering, die haar
bevangen had door de plotselinge verschyning
van Frits, zoo midden in den nacht en in den
tuin van haar vader, sprak ijj
Wat komt gjj hier doeD, ongelukkige
Vergeef mjj, Gretly, maar ik kan niet
heeDgaan, zonder tenminste nog eene pogfng
le wagen om u een laatste maal te zien, ant
woordde hjj, terwjjl hjj naar hetjonge meisje
toeging.
O, riep Margaretha uit, terwjjl zjj drif-
Tioeede Kamer. In de zitting van de
Tweede Kamer is heden besloten tot het
benoemen van een commissie ter voorbe
reiding van het ontwerp tot wjjziging van
de eerste zes titels van het 4e boek van
het Bnrgerlyk Wetboek. De titels zyn
van bewjjs in 't algemeen, van schriftelijk
bewjjs; van bewjjs door getaigen, van ver
moedens van bekentenisvan den ge-
rechteljjken eed.
Schoten, 23 December. De begrooting
dezer gemeente wjjst een bedrag van
meer dan f 5000 aan als batig saldo. De
ze som is op de begrooting gebracht voor
onvoorziene uitgave.
De leden van den Raad stonden den
burgemeester niet toe straatlantaarns te
plaatsen en een tweede politieagent te
benoemen, waardoor het hoofd der gemeen
te zyn ontslag heeft ingediend.
tig achteruitging. Hebt gjj dan nog niet be
grepen, dat alles voortaan tusschen ons uit
moet zjjn en dat wjj elkander niet meer weer
zien mogen?
Ja, dat is waar, zuchtte Frits met eene
uitdrukking van diepe treurigheid op het ge
laat. I k weet, dat uw vader u verboden heeft,
mij lief te hebben, dat hij u bevolen heeft,
mjj te vergeten en dat gjj een gehoorzaam en
volgzaam kind zjjt. Maar ik zal u voor lan
gen tijd verlaten, lieve Gretlylast mjj niet
vertrekken, zonder de zoete troost, altjjd door
u in een liefljjke herinnering gehouden te
worden.
Wat hebt gij aan eene liefde, die nooit
verwezenlijkt kan worden, antwoordde Marga
retha met zooveel koelheid, dat Frits zjjn hart
voelde verstijven.
Nooit 1 herhaalde hy in wanhoop de
handen wringend.
Houdt gij dan niet meer van mjj
Ik heb u liefgehad, antwoordde Marga
retha, zoolang ik u niet in-slaat rekende voor
eene gedachte, of eene slechte daad. Maar
wat gij thans gedaan hebt, ontslaat mij van
al mjjne verzekeringen.
Fnts staarde het jonge meisje verbaasd aan.
O 1 als gjj door zoo te handelen, ver
volgde zjj, gemeend hebt, het uur van onze
vereeniging te verhaasten, dan hebt gjj u
wreed bedrogen; want ik zweer het, dat ik
nooit uwe vrouw zal worden
Wordt vervolgd)
