No. 5598
Dinsdag 19 Januari 1904.
J
38sle Jaargang
QagËlaó voor tfflooró- S£uió~<3Lollanó.
Uit De Katholieke Gids.
De weduwe Wendel en
hare kinderen.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
78.
BUITENLAND.
Wie kan kiezer worden
Belastingkiezers behoeven geen
moeite Ie doen; ze komen vanzelf op de
kiezersljjst.
Pensioenkidzars. Woningkie-
zars Loonkiezers. Dezen moeten
een zeker bedrag trekken, verwonen of
verdienen, dat voor verschillende plaatsen
verschillend is.
Spaarbankkiezers. Wie op 1 Fe
bruari een jaar lang f 50 op de Post
spaarbank of eeD andere (daartoe erken- i
de) spaarbank heeft staan, kan eveneens
het kiesrecht verwerven zonder andere
moeite dan de aanvraag.
Frankrijk.
St ilt: Uil HUT.
abonnementsprijs:
Per 3 maanden voor Haarlem
f 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nnmmers0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoof dred acteur-Directeur W. KÜPPERS.
AlNXLEaDltl
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 1—6 regels50 Cenls
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentieh Con tant.
AGITE MA NON AGITATE
De eerste aflevering van d n nieuw
begonnen zestienden jaargang van *De
Katholieke Gids* opent met eene neer
lezenswaardige fris:ehe stadie van den heer
Nor bert van Reut h over: «De
Kerken van Parjjs.»
«Ja, zoo zegt de Scbr., Parjjs is een
stad van weelde en vermaak. Maar Pa
rijs is ook een stad van kunst, zooals
er geen tweede ter aarde bestaat, ven
kunst, zich voorzeker niet het minst
uitend in bare gebouwen, zoo wereld
lijke als kerkeljjke.
«Er zullen misschien een paar steden
zjjn met een trotscher kerk dan de Notre
Dame van Parjjs, maar geen stad ter we
reld, welke bogen kan op zulk eene
reeks ven schoono kerken.»
En iets verder
«N*ast het Parijs der lage zinnelijke
weelde, staat een hooger Pa ijs van ou-
vermoeiden arbeid en gezonden kunstzin,
en de uiting daarvan toont z'ch op zoo
overweldigende wjjze, naast zjjne palei
zen en parken, in zjjne kerken, dat het
een hoog en onvergetelijk genot is zjjne
oogen te gast te kunnen laten gaan aan
al die keur van stjjlen en motieven.»
De heer Van Reu tb, na in 'i kort
historie te hebben gegeven, begirt met
eene bespreking van de Notre Dame od
brengt ons eerst in begeesterei de taal
den Keulschen Dom voor oogen om door
vergelijking gemakkelijker in woorden te
kannen brengen, welken indruk de Notre
Dame op den toeschouwer msakt.
Hier, teekent schr., aan, 'geen harts
tochtelijke uiting van het geloof, dat af
smeekt en toil, maar een kalm berusten
in de overtuiging, dat na het onder-
maansche een beter leven volgt. Van
daar niet dat onstuimig om hoogstrevende,
dat alle verdiepingen in elkander oplost,
stjjgend ten hooge, om met de spitsen
der torens in den hemel te boren, maar
een sterk uitgt sproken op zich zelf staan
van ieder der drie verdiepingen, waaraan
de torens zonder spitsen als vierde me
dewerken. Zoodra men dan ook den ge-
heelen indruk van de kerk in zich opge
nomen heeft, wordt men als van zelf
gedreven, de verschillende veidiepiDgm
afzonderlijk te beschouwen, en het schoo-
ne daarvan te genieten. Bij den Keul-
schen Dom loopt alles, door de wonder
lijke kunst des ontwerpers, zoowel in de
breedte als in di hoogte in elkaar. B|j
de Notre-Dame springen de onderdeeleo,
FEUILLETON,
Vervolgd
Denkt gij dadelijk te vertrekken vroeg
de burgemeester zich tot den sergeant Mathias
wendend.
Ja, mijnheer Stauffer, antwoordde deze
op dollen toon, want .ik verlang er naar ont
slagen te worden van eene gevangene, die zoo
moeiljjk te bewaken is.
Als gij voor uw vertrek nog ontbijten
wilt, mijn huis staat voor u open.
Dank u, mijnheer Stauffer, dat is mijn
eerste werk geweest, toen ik uit het ravijn
gekomen ben. «lleen wilde ik u ver oeken
om een geleide van eenige mannen, die het
land beter kennen dan ik, want mijne solda
ten zijn naar Stuttgart teruggekeerd en ik
wantrouw den zoon der weduwe evenzeer, als
zjjne moeder zelf.
Mjjnheer Stauffer gaf de gendarmen een
teeken om naderhij te komen en zeide
hun
Gjj zult den sergeant Mathias tot Stutt
gart vergezellen en gij zult hem gehoorzamen,
in alles, wat den dienst betreft.
Toen uaui hij afscheid van Werner en ging
scherp afgescheiden als zij zijn, onmid-
deiljjk in het oog. Symmettisch is zjj
zoowel in de breedte als in de hoogte
drieledig, en dan vernemen wjj de beschrij
ving der drie verdiepingen van de Notre
Dame als in een bewonderende bezichti
ging van het gebouw, ook om het ons te
doen kennen en waardeeren in alle dee-
len door vergelijkende cijfers met den
Dom van Keulen.
Uit den gevel der Notre Dame spreekt
hoogere bernsting, majesteit en kalmte
en zoo ook nit het schip. Zjj ligt buiten
den grootsten stadssiroom der Parjjsche
bedrgvigheid; op haar kerkplein heerscht
eene betrekkelijke kalme rust, welke der
kathedraal en onzer bewjndering ten goe
de komt.
De Notre-Dame was voltrokken doch
nog niet geheel voltooid, toen er in 1245,
onder de regeering van Lodewgk den
Heiligen, aaigevangen werd met den bouw
der Sainte Cbapelle door messter Pier
re de M o n t e r e a u, die dezen arbeid in
1248 ten einde bracht.
La Sainte-Chapelle is een juweel der
Gothische bouwkunst tan Parjjs. Wat de
Notre Dame, de Kerk van Reims, het
marmeren gevaarte van Milaan, de Kei
zerdom van Spiers, de Dom van Keulen,
voor de .kathedralen zijn, is zg en het
schoone kerkje van het koningsslot Fre-
deriksborg bjj Hilleröl in Denemarken,
voor de kapellen.
Het schrjjn der Sainte-Chapelle valt in
twee deelen te scheiden. Het dak, met de
fjjce tiaceeringen van gesmeed ij'.erwerk
kan beschouwd worden als het deksel der
relikwiedoos, waarvan de uiterst ranke en
van het fjjnste steer en kantwerk gebouw
de torenspits met hare teekeneride pina
kels en hogels het handvat ter oplichting
vormt. De doos zelf, welke derelikwieëa
inhoudt, wordt gevormd door het gebouw,
waarvan de boveuljjst een krans is van
spits oprjjzende pinakel-pyramiden, rjjk
aan kantwerk van hogels eD kruisbloe
men, en geflankeerd aan het front weder
om door twee spitsen, in vorm iets mas
siever dan die van het dak.
De geheele kapel is zoo vermetel slaok
gebouwd, dat zg bestaat uit schraagpjMers
en vensters, welker hoogte en breedte,
tusschen de smalle conferiorten, het ge
heel maken tot eene tentoonstelling van
glas en ardain, beide elkander het voor
recht der opperheerschappij betwistend.
Om te doen risn hoe vsrbjjsterend
rank de kapel der Saiote Chapelle is,
geeft Schr., deze cjjfers: Van den Dom
van Keulen, wiens lengte 135 meter is,
naar de draagbaren toe, die door eene luid
ruchtige menigte gevolgd werden.
Nu verscheen Frits Wendel, wiens handen
stevig op den rug vastgebonden waren en
die door twee gendarmen geleid werd, op
het marktplein, dat vol met nieuwsgierigen
stond.
De vrienden zijner kindsh id van den jon
gen klompenmaker verdrongen elkander om
hem heen en drukten hem vol warmte de ge-
borden handen, terwjjl zij Mathias dreigend
aanzagen.
Geef ons een teeken, mijn vriend, sprak
de pachter Heinrich op driftigen toon en wjj
zullen u spoedig van deze leeljjke raven ver
lost hebben.
Gjj kunt op mg rekenen, voegde Jorgli
de houthakker er bij. Ik ben anders een
man met een vreedzaam karakter, maar de
bgl trilt in mijne hand, als ik zie dat deze
•beste kameraad, als een dief gebonden weg
gevoerd wordt.
Jackel alleen zweeg, en bleef met neerge
slagen oogen staan zonder dat hij Flits du'f-
de naderen.
En gjj, mjjn vriend, vroeg de zoon der
weduwe, waarom zegt gij mij geen vaarwel
Heb ik u, zonder het te weten, beleedigd, of
veracht gij mg, omdat ik weggevoerd wordt 1
als een schaap ter slacbtb mk. J
Schaamte houdt mg terug, antwoord Ie
de paardenkoopman, want zonder mijne ver-
vloekte tong zoudt gjj niet gearresteerd zijn, j
Frits. Ik, drie dubbele dwaas, die ik ben,
heb den burgemeester gewaaischuwif dat een
steigert de hoofdbeuk 45 meter omhoog.
Deze kapel, slechts 35 meter lang, ver
heft zich tot 20 meter. Volgens denzelf
den maatstaf zou de Keulsche Dom eene
hoogte moeten hebben van 80 meter.
De Sainte Chapelle heeft da schoomte
ramen, welke er ter wereld bestam. De
gewelven hebben, ïaam op raam van de
diepst gekleurde vensterruiten van ge
brand» cbildeid glas, gevat in slanke pos
ten en traceerwerk van drieglopen. Zoo
zjjn er vjjftieu kerkramen op eene be
trekkelijk kleine ruimte, elk 15 meter
hoog en 4 meter breed, van de schitte
rendste kleuren tintelend; de schalken,
de triioiiën, de gewelven gepo'ychro-
meerd met de meest helle op de meest
gedempte kleuren, een harmonisch ge
heel vormend. Twaalf standbeelden van
de apostelen onder baldakjjnen versieren
de hoofdschalken en de ramen vertellen
ons in hun kleurenpracht de voornaamste
gebeurtenissen uit de geschiedenis van
het uitverkoren volk. In de koorrnimte
bevindt z;ch het Gothische houten bal-
dakjjn, dat eertjjds op zjjn verhooging
de heilige relieken bewaarde.
Toen wij voor den eersten keer de
Sainte-Chapelle bezochten, beschrijft de
heer V an Reu tb, was het een snik
heets dag in den midzomer. U t dsn
smetteloos blauwen hemel wisrp de zon
hare gloeiende stralen op.de ramen an de
kapel, deze herscheppend in een toovervisi-
oen van kleuren uit de d ïizendeaééu nacht,
Hoe komt het dat Jeza ruiten eene diepte,
eene innigheid van kleur hebben, waarbjj
geen andere kerkramen balen, opmerke
lijker wjjs ook niet die van de vensterroos
der kapel, welks van een paar eeuwen
later dagteektnt? Is het waar, dat het
geheim dezer kunst met de makers daar
van, ten gave gedaald is
Een vonkensproeiend vuurwerk, te
midden der duisternis eensklaps oplaaiend,
nit wijde kringen van radereu, bogen en
sterren gloeiende sprankels spuwend, is
spoedig gedoofd. De nacht herneemt zgue
rechten.
Het vuurwerk der zon op de ramen
dezer kapel, welke ontgloei len in boven-
aardsch licht, ging door eD al doorzon
der ophouden kon ons oog zicli varza-
d genaan den torrerachfig blauwen, pur
pert n, rooden vensterg'ans, aan d9 kleuren
der polychromie, welke medevlauiden in
het lichtvisioen. De steenen apostelen
onder hunne baldakjjnen, overweldigd
door de schitterende heerlijkheid, bogen
het ho >fd. Het hart zwol van onge
kende kunstweelde, en' zong den lof van
man bij den ouden Gaspird over den muur
wi.s gek'ommen. Als ik geweten had, dat gij
het waart, dan zou ik mij liever den tong
uitgerukt, dau een enkel woord gezegd heb
ben.
De jonge klompenmaker glimlachte.
Gij zijt een brave jongen, Jackel en
niemand zal u voor een verraler houden. Gij
hebt ah een goede buurman uw pliebt ge
daan. Zooveel te erger voor mij, d.t ik een
verboden weg genomen heb, ik zal er nu
voor gestraft worden, maar ik wil er nie
mand een verwijt van maken. Dank voor
uwe vriendschap, mijn brave makkers. Het
doet mij leed, dat ik u verlaten moet, maar
ik heb, vrgwilüg af niet, mij de mensche-
lgke gerechtigheid op den hals gehaald en ik
wil er mij niet meer aan onttrekken. Men
moet de wet eerbiedigen, zelfs als zij onrecht
vaardig is Als een enkele druppel van uw
b'oed vloeide, om mg te verdedigen, zou ik
niet langer onschuldig zjjn voor God, en wer
kelijk mijn lot verdienen.
De sergeant viel hem hier in de reden, ter-
wjjl hij de vrienden van Frits met den vuist
bedreigde,
Speel nu nog maar voor de verdrukt)
onsehuid, brave deserteur. Maar voor de praatjes
van deze boeren ben ik niet bang.
De bewoners van het Zwarte Woud begon
nen te morren, maar de gevangene richtte een
smeekenden blik op hen.
Gij kunt die brave kameraden wel
goeden dag zeggen, want gij zult ze no Dit
weerzien, vervolgde Mathias. Uwe moedr
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Génerale Fublicite, Etrangèrt
G.L. BA. UBE Sf Co JOHNF. JONES SuccParis 316ts Faubourg Montmartre.
het schoone, dat een vreugde voor de
eeuwen is.
Vervolgens bespreekt Schr., een twee
tal kerkende St. Gervais-et- St. Pro-
tais, de St. Germain-l' Auxerrois. «Ver-
geljjkt men,zoo besluit de beer VanReu th
het eerste gedeelte zjjner studie over De
Kerken van Parijsde Notre Dame bjj
eene eerwaardige vrcuw, zg, de moeder
van zoovele Daar haar voorbeeld gebouwde
kerkeide Sainte-Chapelle bjj een rijzig
schoone jonkvrouw; dan is de St. Ger-
main-1'Auxerrois geljjk aan het kokette
jonge dairetje, dat lustig met koite pas
jes vooittrippelend, als het ware de voor
bijgangers toeroept nu, wat denk je van
m», ben ik niet chique Inderdaal, on
der de vele schoone kerken van Parjjs is
zjj de bjj uitnemenIheid kokette in de
veelheid harer speelsche en elegante vor
men
Wij zjjn voornemens het vervolg vin
des heeren VanReuth's beschrjjviDg
uit de Fdbruari-aflsvermg van De Katho
lieke 6ids eveneens te bespreken.
bruari. Men vervoege zich dus steeds
zoo troeg mogelyk (liefst reeds in Januari
bjj het bestuur eener R. K. kiesvereeni-
g'ifU
Om kiezer te zjjn, moet men
vóór of op 15 Mei 25 jaren oud
zjj o,
INDIEN mea een belastingbiljet
thuis heeft gekregen, dit geregeld hebben
afbetaald.
Wie géén belasting te betalen heeft,
kan op andere wjjze het kiesrecht ver-
hrjjgeu ea wel op een der volgende ma
nieren
Examenkiezers. Wie een openbaar
examen beeft afgelegd, al-: ouderwjjzer,
lools, machinist,' apothekersbediende, po-
litiebeimbte, zieken verpleger,deurwaarder,
landmeter, enz. (Particuliere examens
gelden niet altoos).
Het best doet men, bjj een bestuurder
van een Katholieke kiesvereenigiag om
inlichtingen te vragen.
(Men lette wel op, niet bjj andersge-
ziude of zoogenaa cd «neutrale» volks-
kiesvereenigingen terecht te komen
De aanvragen voor het kies-
reebt moeten geschieden van 1 15 Fe-
De haat tegen den godsdienst gaat zoo
ver, dat de soldaten niet meer ter kerke
mogen gaan. Generaal P e i g n een
handlanger van den Minister van Oorlog
Andre, heeft, du de Bisschop van An
gers eiken Zondag een H. Mis laat le
zen in de Kathedraal der stad voor de
soldaten van het garnizoen, het ver
bod uitgevaardigd, dat geen soldaat meer
een voet mag zetten in het kerkgebouw.
Verleden week echter was de Kathe
draal vol met soldaten en onderofficieren
die de H. Mis bjj woonden, waaronder zelfs
protestanten, om aldus tegen den ver
volgingsmaatregel te protesteeren.
De werkstaking van de wevers te
Lyon is geëindigd, ze heeft bjjna een
maand geduord.
Pries Ars enKarageorgewitsj
broeder van koning Peter I vbd Ser
vië, is te Parjjs aangekomen volgens de
Morning Post» met de opdracht, den
heer L o u b e t te verzoeken als tusschen-
jersoon tueschtn Servië en Rusland op
te ireden eu den Czaar de opheffing van
den boycot van het Servische hof en de
regeering te vragen.
Twee socialistische afgevaardigden
Sem bat en Bontard zullen duel-
leeren.
De heer S e m b a t wilde in de Kamer
hft woord voeren, maar de afgevaa-dig-
de Boutard kwam daar tegen op.
S e m b a t hield vol, dat bjj het woord
gevraagd had.
De heer Boutard: Als er een leu
genaar is i'd deze zaal, dan bent u het.
De heer Semtsf. Ik zal de bele
digingen van dea heer Boutard
een andere plaats beantwoorden.
op
heeft mg eene poets gebakken, maar ik zal
rog wreken
Met opgeheven hoofd en trotsche houding
stapte hij door de menigte heen, gevolgd door
de gendarmen met den gevangene.
Op hetzelfde oogen blik kwam Margaretha
Melzer in het gewaad, dat zg op de kost
school gedragen had en met haar langen wol
len sluier voor langzaam de stoep voor den
ouden toren af eu naderde den jongen klom
penmaker, die trilde van ontroering!
hier, Gretlyriep hg uit, terwijl hij
meende te droomen.
Margaretha zag hem met een soort van bo
vennatuurlijke kalmte aan. De gelatenheid der
martelaars had zijn zegel gedrukt op dit kin
derlijk gelaat en deze schoone gestalte met
een eigenaardige majesteit omgeven. Men kon
zien, dat hare liefde gelouterd was, door de
vreeseljjke beproevingen der laatste dagen,
t VVas, of de ziel nog alleen leefde en verre
boven alle aardsche beslommeringen troonde.
Frits en alle omstanders meenden eene hei
lige te zien, die van haar voetstuk uit de
kerk gekomen was en nu met lichten tred
over de aarde voortzweefde.
Mijn vriend, antwoordde zjj met eene
zaèhte, ernstige stem, ik heb mgn armen vader
voor de hatste maal omhelsd, ik zal voor
altgd ons huis verlaten.
Frits, die haar naast zich zag loopen,
zonder dat zij weende, of eenige ontroerin<*
toonde, begon ongerust te worden. Hjj vrees
de, dat het verstand van het jonge meisje ge
krenkt was.
DuitBChland.
Bjj de opening van den Pruisischeu
Landdag werd door den Koning allereerst
de dankbaarheid jegens de Voorzienigheid
te kennen gegeven voor de snelle gene
zing en ook aan het volk voor zjjn innige
deelneming. De troonrede wjj9t voorts op
den gunstigen fijancieelen toestand en de
nieuwe ceconomische verheffing, welke
toeneming ,van het spoorwegverkeer en
vermeerdering dei staatsinkomsten toont.
Het dienstjaar /1903 zal met een over
schot sluiten, bjj de begrooting voor 1904
wordt geljjkheid van inkomsten en uit
gaven verondersteld. Onder mserzal wor
den voorgesteld de aanleg van een groo-
ten scheepvaartweg Berljju—Stettin, de
kanaliseering van een deel vanden Oder-
Weichsel-water weg en aanleg van eeu
scheepvaartkanaal van den Rjjn tot aan
Hannover.
—Naar de R. Westf. Ztng. mededeeld
Waarom diaagt gjj dit costuum, Gretlv
en wat is uw voornemen? vroeg hij haar.
Zij antwoordde op een doffen, moedeloozen
toon, die hem pjjn deed
Ik wil u vergezellen, tot 8 uttgart. mgn
vriend en eerst op het laatite oogenblik van
u scheiden; dat is mjjn plicht, 't Is zeker
niet noodig, dat eene vrouw u moed inspreekt;
mgn Frits weet den dood in het aangezicht
te zien; maar ik wil met, dat gjj u verlaten
waant, door allen, die u lie'hadden. Als gg
mij aanziet, zult gij aan onze bergen denken,
als gjj mijne stem hoort, zult gg meenen, die
uwer moeder te hooren. Neen, het is niet
goed, dat de menseh, die sterven gaat, alleen
zij met zjjne smart en bitterheid en slechts
onverschillige gelaatstrekken om zich heen
ziet.
Zij bleef steeds naast den gevangene voort-
loopen.
Gretly, mgn lieveling, ik smeek u, dit
dwaze denkbeeld te laten varen, sprak Frits.
Mg op deze laatste reis te volgen, zou eene
beproeving zjjn die uwe krachten te boven
gaat! Weet gij dan niet, dat gg aan het eind
van den weg den grond met bloed gedrenkt
zult zien. onder uwe voeten. Het is niet goed
dat vrouwen bij de slachting, die de militie-
wet eischt, tegenwoordig zijn.
'Wordt vervolgd}
