No. 5599
Woensdag 20 Januari 1904.
28ste Jaargang
HbagËlaó voor &Loorè- on Sjuió-óLollattó.
Dienstweigering.
De weduwe Wendel en
hare kinderen.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
f 1,20
1,50
2,90
0,03
De P&U8 over de Kerkmuziek.
BUITENLAND.
Rusland.
Spanje.
Duitschland.
Turkije,
mm
COIiRiflT.
A BONNEMBNTSPBlJSl
Per 3 maanden voor flaarleüi
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
A.fzonderljjke nummers
Dit blad verschjjnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
H o of dre d ac t e u r-Di r e ct e u r W. KÜPPERS.
END3ÜX
PBIJS DEB ADVEBTBNTIEN.
Van 1—6 regels50 Cenls
Elke regel meer7l/a
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie b Contant.
AGITE MA NON AGITATE
Naar men zich htrinneren zal, bevindt
zich onder de lotelingen der jongste
lichting weder een zoogenaamde dienst
weigeraar» iemand, die weigert de wa
pens te dragen uit «gemoedsbezwaren.»
De man zegt,* dat z|jn geweten hem ver
biedt te dooden en hp mitsdien weigert
diensten te praesteeren of kundigheden
aan te leeren, welke tot einddoelhebben
te dooden en onderwijs daarin te ontvan
gen. Hp bleef bp zpn verzet volharden ea
is daarop veroordeeld tot 3 maanden ge
vangenisstraf, die hp thans ondergaat,
't Gantche geval we hebben er nog
zoo een gehad bij 't leger ljjkt zeer
gewoon en verklaarbaar, terwpl bp deze
gelegenheid ook van socialistische en anar
chistische zpde wordt gepropageerd,
dat de R *geering eerbied behoort te heb
ben voor gemoedsbezwaren en dus een
«dienstweigeraar» behoort vrp te stel
len.
Op den keper beschouwd echter is de
zaak lang niet zoo eenvoudig, vooral niet
wanneer men haar beoordeelt in verband
met de consequenties, welke zouden kun
nen voortvloeien uit de toepassing van
het beginsel de Staat moet gemoedsbe
zwaren ten volle respectseren. Op ver
makelijke en tevens atdoende wijze wer
den die consequenties aangetoond door
een inzender in de Nieuwe Courant, die
het volgende in overwegi ng gat
A. heeft gemoedsbezwaren om zijn dienst
plicht te vervullen, mag niet gestraft wor
den en worde vrijgesteld van dienstplicht.
B. heeft gemoedsbezwaren om bij te dra
gen in de kosten van leger en vloot en van
neutrale scholen; worde vrijgesteld van be
lastingplicht
C. heeft gemoedsbezwaren om bij te dra-
gen in de kosten van sekte-scholen, noemt
alle godsdienst vcrfoeieljjk, heeft geen cent
daarvoor over en worde vrijgesteld van le-
lastingplicht.
Ja. heeft gemoedsbezwaren tegen alle ver
zekering, ook tegen verzekering tegen onge
vallen worde vrijgesteld van ongevallenwet-
plichten.
F. beeft gemoedsbezwaren!tegen kennis en
wetenschap en speciaal tegen schoolgaan en
leeren van kinderen worde vrijgesteld van
leerplichtwet;
O. heelt gemoedsbezwaren tegen vaccina
tie zjjner kinderen; vrijgesteld.
B. heeft gemoedsbezwaren tegen invoer
rechten vrijgesteld.
I heeft gemoedsbezwaren tegen afzonde
ring van krankzinnigen: vrijgesteld.
K. heeft gemoedsbezwaren tegen het afleg-
FEÜILLETON,
79. (Vervolg.)
De vrouw moet thuis weenen en bidden,
erwjjl zij baar bleekheid en doodsangst on
der den sluier verbergt en zich niet bloot
stellen aan de spotternijen der menigte. Gjj
zoudt mij in mijn laatste uur niet kunnen hel-
peD, want de nieuwsgierigen zoulen, terwijl
zjj u met den vinger aanwezenWie is
deze vrouw Is zij zijne zuster, is zij de echt-
genoote van den gevangene? En als gij geen
antwoord gaaft, zou men u misschien belee-
digen lk zal die beleedigingen hooren en ik
zal u niet kunnen verdedigen, dan zal ik met
de wanhoop in het hart sterven.
Margaretha bleef met denzelfden vluggen
tred doorloopen en antwoordde
Ik zal naar die smaadwoorden niet luis
teren, Frits, want ik zal u aanüenmijne
gedachten in mijn hart zullen bij u zijn en
niemand zal mjj kunnen beleed'gen. God heeft
de ureD uws levens geteld, maar Hjj hee't
uw lot van het mijne niet losgemaakt. Te
vergeefs zou ik kalm in het huis mijns va
ders willen blijven; mijne voeten zouden niet
kunnen rusten; ik zou de handen naar u uit
strekken en mijne stem zou u roepen. Waarom
gen van getuigenis.voor de rechtbank: vrij
gesteld.
L. heeft gemoedsbezwaren tegen alle klee
ding en vindt het zware zonde om ande s
dan in Adamskostuum le zijn: worde vrijge
steld van kleedplicht.
M. heeft gemoedsbezwaren om personen
alsL. te kunnen ontmoeten: vrijgesteld en dus
opgesloten.
N. heeft gemoedsbezwaren tegen alle wet
ten door menschen gemaakt: vrijgesteld van
7 nakomen van alle wetten.
Het zou een aardige maatschappij wor
den op die manier Met dergelijke grap
jes komen we echter niet verder in het
speciale geval der dienstweigering, dat
we daarom eens zullen beschouwen in
verband met een aangelegenheid, die bp
velen in den lande ookgamoedsbezwa en
heeft opgewektde verplichte inenting.
Hoe verging het degenen, die hun be
zwaren tegen de vaccinatie in de prac-
tpk toepassen en hun kinderen niet aan
die geneeskundige bewerking wilden bloot
stellen Boete of gevangenisstraf belie
pen zij niet, maar er stond, en et >at, nog
wel degelpk een strat op hu n daad, deze
n. 1.dat hun kroost is uitgesloten van
alle scholen en zij alle lasten en kosten
vau huisonderwijs moeten dragen. Er zpn
er in den lande, die deze straf dragen
en ^daarmede niemar.d oveilast aandoen.
Het geval van een «dienstweigeraar» staat
echter anders. Stel, dat zoo'n man vrp
bljjft geljjk boven bedoelde kinderen en
dus niet wordt ingedeeld, dan doet bp
wel deg8lpk overlast aan, want ia zpn
plaats zal een ander moeten opkomen,
't Ligt voor de hand, dat wjj hieruit, con-
cludeeren:ermoeteen middel gevonden wor
den, dat een «dienstweigeraar uit ge
moedsbezwaren» zeU de gevolgen d'aagt
van zpn opinie, gevolgen, welke in ka
rakter mogen overeenkomen met die, door
gemoedsbezwaren, tegen vaccinatie te dia
gen. Deze missen een recht en zien hun
vrjjheid beperkt een dienstweigeraar
heeft zich ook aan iets dergelijks te on
derwerpen.
Te eer is het noodig, dat dienstwei
gering niet ongestraft kunne plaats vin
den, wijl aan die gemoedsbez waren tegen
het leger een bijsmaakje is of ten min
ste komen kan. vWe willen aannemen,
dat de beide lotelingen, die tot dusverre
hun geweten lieten spreken, het eerlijk
meenden. Maar reeds nu hooren we
DomelaNieuwenhuis oreeren, dat
het verkcerdis, gemoedsbewaren in deze op
den voorgrond te stellen. «Hoofdzaak*
moet, volgens hem, bljjven de propa
ganda tegen het militaiiisme.» Ziedaar
onomwonden aangegeven, uit welke bron
gemoedsbezwaren tegen het dragen der
wapenen kunnen en vermoedelijk zuf-
len ontspruiten.Het conscientie-bezwaar
blijkt alzoo groot gevaar te loopen zpn
waarachtig karakter te verliezen, wat een
reden te meer is, om dienstweigeraars
niet in gunstiger conditie te plaateen dan
gemoedsbezwaarden tegen de vaccinatie.
Ea te minder moet zalks geschieden, wjjl
het dienstweigeren dan een ware epidemie
zou worden. HelpeD gemoedsbeswaren zon
der moeite van den dienst af, dan zul
len ten slotte alleen personen, die willen
dienen, de wapenen ter hand nemen. Tot
welke toestanden zoo iets zou leiden, laat
zich beter vlug begrppen dan kort zeg
gen.
Om te concludeeren een milicien, die
werkelpk in geweten opziet tegen het dia-
gan en baateeren dar wapenen-van dooden
ia gelukkig thans geen sprake bp ous
leger hp hebbe voor zpn overtuiging
ove', dat hp de vrpheidsberooving ver
draagt, welke uit zpn daad volgt. Hoe
lang die vrpheidsberooving moet duren
en hoedanig haar karakter moet wezen,
zleiaar vragen, wtlke de wetgever ernstig
heeft te overwegen.
zou ik strijden tegen deze neiging mijner ziel
die mfj onweerstaanbaar voortdrjjft?
Toch moet het, Gretly, antwoordde de
jonge man, op ontroerden toon; ik mag niet
dulden, dat' gij u zoo aan den laster der
booze tongen blootstelt. Bovendien heb ik
al mjjn moei noodig, en uw aanblik zou mij
zeker zwak maken. Gg wilt toch niet, Gretly,
dat uw vriend voor een lafaard door zal
gaan 1
Margaretha bleef niet staan, maar zij za-;
hem verwonderd aan en antwoordde
Gij houdt niet veel van mij, Frits, als
mijne tegenwoordigheid uw bart in uw geest
niet versterkt. Terwijl ik naast u loop, moet
gg het ongeluk, dat u vervolgt, vergeten. Gjj
spreekt mij van spot en verachting, wat geef
ik daarom 1 Gij zijt bang, dat ik te vermoeid
zal worden, of terugschrikken voor onschul
dig vergoten bloed. Ik ben geene jonge juf
frouw, maar een echt kind van onze wouden.
Als de vijanden onze woningen in vlammen
deden opgaan, vergezelden zusters en vrouwen
hare broeders en echtgenooten niet alleen nsar
de veilige grot, maar zij trokken ook mee ten
strijde.
De blauwe oogen van het jonge meisje
schit'erden, alsof zij zich door eene hoogere
macht bezield gevoelde, terwijl zij deze laatste
woorden sprak. Frits verzette zich niet lan
ger meer.
Doe dan zooals gjj wilt, Gretly, fluister
de hjj diep ontroerd. Maar waarom hebt gjj dit
gewaad aangetrokken?
Omdat het eerbied afdwingt aan hen,
Reeds vóór eenigedagen werd gewagge»
maakt vau het nieuwe* motu proprio» over
de Kerkmuziek; thans volge enne samen
vatting van den inhoud van dit gewich
tig stuk, waarin de Paus de regelen uit
eenzet, die voor de geheele katholieke
wereld voor de kerk gelden moeten.
Er mag in het kerkgebouw, zegt de
H. Vader, niets geschieden wat de devo
tie der geloovigen hinderlpk kan zpn, en
evenmin iets, wat der majesteit van het
huis Gods afbreuk kan doen. Z. H. wil
thans de aandacht leiden naar een mis
stand, die ook daar somtjjds wordt ge ron
den waar al het oveiige niets te wenschen
overlaat.
Deze misstand is ontstaan door vele oor
zaken, verkeerde smaak, invloed van pro
fane muziek, vooroordeeleu en gewoonten.
Doch reeds is er de laatste tientallen ja
ren, veel verb .-tering gekomen, vooral in
sommige landen, waar bloeiende vereeni-
gingen voor goede kerkmuziek bestaan. Op
grond van persoonlijke ervaring en wegens
vele klachten, wil de Paus niet aarzelen om
alles te veroordeelen wat van den voor
geschreven weg afwpkt.
Opdat nu geen onwetendheid meer kan
worden voorgewend eu geen twijfel lan
ger best» over de uitlegging der voorschrif
ten, wordt deze instructie uitgevaardigd,
die een rechtsgeldig wetboek der kerk
muziek zal wezen endoor ieder nauwkeu
rig moet worden opgevolgd.
die lust zouden gevoelen, om mij te be
spotten, en omdat ik het voortaan zal bljjven
dragen.
l)at is onmogeljjk! Dit gewaad is em
graf voor uwe jeugd en uwe schoonheid,
lieve
Margaretha glimlachte even en sprak
bobt gjj dan gedacht, Frits, dat ik het
leven opnieuw zou beginnen Ik wil niet
tegen mijn ouden vader worstelen hij zal er
bij blijven, om mij em man op te dringen
naar zijne keuze en het is mij onmogeljjk
hem te gehoorzamen. Ik zal een toevlucht
zoeken in de kostschool, die ik met zooveel
vreugde verlaten had. Mijn kluizenaarsleven
zal eenzaam en koud voorbijgaan, als het wa
ter eener verborgen bron, dat nooit door eene
zonnestraal beschenen wordt, tot God mjj tot
zich zal roepen, zoodra Hjj zich over mijn
treurig lot ont'ermt.
En mjj zal men er van beschuldigen,
de oo-zaak van dit offer te zijn, riep Frits
Wendel uit, maar God heeft u schoonheid en
jeugd geschonken, om te leven Gretly, en
niet om u levend te begraven in die school.
Vergeet mjj, vergeet mij. Ik ben als een storm
in uw bestaan gekomen, ik heb het voor al
tijd verstoord. God zal er mij rekenschap van
vragen/ Vergeet mjj!
Dat is onmogelijk, mijn vriend. Hjj, die
uw beeld in m;jn bart gelegd heeft, zal geen
al te streng rechter zijn.
Met u zou het leven van mij schoon ge
weest zijn, maar als gjj sterft zal de dood mij
onweerstaanbaar aantrekken, omdat ik gevoel,
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublieitéEtrangèn
G.L. i)A UBK 4" Co JOHN., F. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartre.
In I der Algemeene Grondregelen wordt
dan gezegd, dat de kerkmuziek tot doel
heeft, den liturgischen tekst dieper te doen
indringen.
De kerkmuziek moet wezen ware kunst,
maar ook algemeen.
Deze beide eigenschappen, zoo zegt de
H. Vader ia II. zpn in de hoogste mate
eigen aan denGregoriaanschen zang, zoo
dat een compositie te waardiger is, naar
mate zij deze de oude muziek nadert en
te minder gepast, in zooverre zp daarvan
afwpkt. Daarom iroet de oude traditio-
neele Gregoriaansche zang in het gebruik
worden hersteld, oplat de geloovigen
weer deel nemen aan de liturgie.
Aan het Gregoriaansche zeer nabijkomt
het klassieke meerstemmig gezang, dat
door Palestriu a tot hooge volmaaktheid
werd opgevoerdde zang is dus zeer
waardig om o?eral, waar ertoe de mid
delen zpn, te worden uitgevoerd. De
Kerk echter erkent den vooruitgang der
kunst en verleent dus toegang ook aan
de meest moderne composities, mits het
karaker dragend, dat hierboven als ge
past is aangewezen.
Zp mogen dus niets profaans bevatten
en theatermuziek, zooals iu Italië vaak
gebruikelijk, moet ten strengste worden
geweerd.
De tekst, aldus in III, moet Latjjn
wezen en mag niet worden verander4,
noch de orde verstoord, noch geheel of
gedeelteljjk weggelaten. Alleen mag na
de Benedictus een hymne ter eere vaa
het Allerheiligste en na het Offertorium
een korte melodie worden gezongen, mits
bestaande uit door de Kerk goedgekeur
de woorden
De tekst moet wordsn gezougea zon
der verplaatsing van woorden, zonder
herhalingen en zonder de lettergrepen af
te breken, opdat de tekst verstaaubaar
zp.
Kyrie, Gloria, Credo, enz. moeten den
eenvoud van den tekst bewaren ea de
geheele mis als een geheel g-ompoueerd
worden.
Bp de Vespers zinge men de psalmen
Gregoriaansch, bp het Gloria en Hymnen
is gefigureerde muziek geoorloofd.
Uitgesloten zjj a z.g. coacertpsalmen
de kerkaljjke hymnen mosten éen vaa
vorm bljjven, dus niet b.v. de eerste
strofe een Adagio en de tweede een Al
legro.
Wat de zangers betreftVrouwen kun
nen niet meewerken.; voor hooge stem
men neme men knapeD.
De zangers moeten zpn van onbes^ ro
ken leven.
De e genlpke kerkmuziek bestaat al
leen in zang; het orgel is echter toege
staan, andere instrumenten alleen op bij
zondere toestemming van den Bisschop.
De solozang is niet uitgesloten, maar
mag niet overheerschen evenzoo moet
het orgel slechts steanen lange voor
spelen en tusschenspelen zpn niet geoor
loofd.
Pauken en levenmakende instumenten,
dat deze mjj weder met u vereenigen zal. Zie
daarom met een blij gelaat op de toekomst,
Frits. Misschien is het eens weldaad om :n
den bloei zjjner jaren deze ondankbare we
reld te verlaten met de gedachte, dat er
een beter verbljjf is, waar onze zielen ver-
eenigd zullen worden Om voor den dood
sterk en gelaten te zijn, moet men hopen en
gelooven.
De sergeant Mathias, die zich ongerust be
gon te maken over den vreemden glaus, die
op het gelaat van de dochter van Melzer lag,
ging naar haar toe en sprak:
Mjjn kind, gij kunt zoo niet naast den
gevangene blijven voortloopen Ga naar
Nordstetten terug, naar uw vader, daar is uwe
plaats.
Margaretha zag hem met eene treffende uit
drukking in de oogen aan.
Wees niet zoo harl jegens mij, mjjnheer
de sergeant.
Ik zal u geea last veroorzaken. Ik zal
zachtjes spreken en zwijgen als gij het ver
langt. Maar laat mij met hem meegaan. Gij
zijt toch niet bang, dat ik hem van zijne
boeien bevrijden zal
Ga naar hnis, mijn kind, het moet,
drong Mathias aau. liet zou eene fraaie vsr-
tooning worden, a's iedere reernut of deser
teur door eene processie van rokken gevolgd
werd onder den naam van nichten of zusters.
Bovendien miken de tranen van eene vrouw
iemands hart week en dat is niet bevorderljjk
voor de discipline.
Gehoorzaam, Gret'y, gehoorzaam en stel
zooals trommels, bekken enz. zpn verbo
den.
Bp processies buiten de kerk kan door
den Bisschop een muziekkapel worden
toegelaten.
De muziek mag niet oorzaak zpn dat
de priester moet wachten.
Zoo moet het Sanctns vóór de ophef
fing uit zpn de zang en muziek hebben
zich als nederige dienaressen te beschou
wen.
Ouder de middelen om deze pauseljjke
wenschen te bevorderen, worden genoemd
diocesane commissies van toezicht op den
kerkzang, bestudeering van het Gregori
aansch op de seminaries, oprichting van
zangscholen en hoogere muziekscholen.
Tot slot vraagt de H. Vader dringend,
deze hervormingen te bevorderen, opdat
de autoriteit der Kerk niet in minachting
gerake.
Het stak is gedateerd op den feestdag
der H. Cecilia, 22 November 1903.
In verband met den gezondheidstoe-
s'and van de Czatina vernemen wjj Het
eerste groote hofbal, dat den 25eu Ja
nuari in het winterpaleis zou gegeven
worden, ia dezer dagen uitgesteld tot den
2en Februari, met het oog op de onge
steldheid der Keizerin, die ljjdende moet
zpn aan pleuritis.
De Minister van Marine heeft verklaard
dat de voorstellen betreffende de reorga
nisatie van den dienst en den wederop
bouw eener vloot, nog door de Regeering
moeten worden goedgekeurd. Na de her
opening van het parlement zullen zjj aau
een commissie uit de Kamer worden ter
hand gesteld.
Voordat de Dnitscbe Rpksdag heden
tot de behandeling der agenda overging,
gaf de Rijkskanselier een verklaring af
over den toestand in Duitsch-Zuidwest
Afrika en over de maatregelen tot be
scherming van leven en bezittingen van
de daar wonende Duitschers en kolonis
ten getroffen of nog te treffen.
De Temps verneemt uit Konstantino-
pel, dat men zich daar ongerust maakt
over het uitbljjven van berichten uit
Beiroeth, waar de troepen het geheele
bedrag der achterstallige soldjj eischen,
met de bedreiging anders de stad te
plunderen.
De Ottomaansche Bank schoot aan de
Rsgeering 6000 Turksche Ponden voor,
maar de soldaten eischen 16,000 T. P.
Japan.
Japan heeft, volgens de uitkomsten
n niet aan eenige slechte behandeling bloot,
sprak de jonge klompenmaker.
Wees niet boos, mijnheer de sergeant,
antwoordde Margaretha op zachten toon. Ik
zal ook tevreden zijn, als ik u van verre mag
volgen.
Mathias Werner begon te lachen.
Ons volgen, maar wjj gaan naar Stutt
gart.
En ik ga ook naar Stuttgart, ant
woordde zjjik ga naar mjjn kostschool
terug en ik dacht, dat een dapper soldaat,
zooals gjj, Mathias Werner, mij veeleer
tegen elke slechte ontmoeting zondt bescher-
msn, in plaats van mjj weg te jagen.
Weiner voelde zich gevleid door dit beroep
op zjjne edelmoedigheid en bromde tusschen
de tanden
't Is goed, gij evenwel hebt er slag van,
om ons mannen in te nemen; en gjj hebt ook
altijd gelijk. Doe dan, zoo als gjj wilt, mijn
kind. Waarom zou men per slot van rekening
den ongelukkige ook deze laatste troost ont
nemen
O, dank u, mijnheer de sergeant, sprak
Margaretha vol erkentelijkheid.
Zij liep weer naast haar Frits voort, zon
der meer tot hem te spreken maar hunne
blikken zeiden meer, dan woorden gedaan
zouden hebben, alles om hen heen vergaten
zjj en Frits Wendel voelde niet meer, dat zjjne
boeien hem knelden.
Wordt vervolgd)
