No. 5602 Zaterdag 23 Januari 1904. 28ste Jaargang HbagGlaó voor tfflooró- en Suió-éioUanó. Gemeentebedrijven. De weduwe Wendel en hare kinderen, BUREAU St, Jansstraat. Haarlem. 2,90 0,03 BUITEN L AND, Frankrijk. Duitschland. Spanje. Servië. Rusland en Japan. Overstroomingen in Znid-Afrika. IHIMT. ABONNEMENTSPRIJS; Per S maanden voor Haarlem f 1,20 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post>1,50 Toor het buitenland Afzonderlgke nummers Dit blad verschjjnt dagelijkt, behalve Zon- en Feestdagen. Hjo of dredacteu r-D i r e c t e u r W. KÜPPERS. urniiSi FBIJS DEE ADVERTENTIE». Van 16 regels 50 Cents Elke regel meer7l/f r Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentieh Contant. AöITE MA NON AGITATE Dr. K u y p e r's wetsontwerpen hebben nu juist niet wat men noemtune bonne presse, d. w. z. een pers, die gaarne prjjst. Integendeeldecritiek is niet van de li cht af. Kan men allemaal «denkende» men's natuurlijk - de strekking niet af keuren, zooals bjj de Drankwet, dan wordt toch de techniek aangevallen. En zóó zit dit den liberalen in het bloed, dat zelfs Borgesius, wiens eerste Leer plichtwet zoo'n jammerlijk product was, van «peuteren» durft praten. Maar in volle kracht is natuurlijk de liberale cri- tiek, als de strekking van een wet kan worden betutteld, geljjk bg de hi rziening van het Hooger onderwijs. De«bjjcoDdere leerstoelen»,bjj de Staats universiteiten kunnen er nog door, maar het jus promonendi voor Ljjzondere uni versiteiten, dat zit het «denkend deel der natie» dwars door den maag. «Wat verbeelden die Christenen z'ch welDat zjj «de» wetenschap kunnen dienen Deïe ergernis straalt in de vrijzinnige o zoo vrijzinnige bestrjjding door. Dit zal echter het jus promovendi niet in den weg staan. Maar niet alleen bjj ontwerpen van Christeljjke richting, ook bij een neu traal voorstel als dat tot regeling der ge- mi entebedrjj ven, komt de zoogenaamde vrijzinnigheid om den hoek bjjken. Men zal zich berinneren, dat laatstbedoeld ont werp de «bedrijven»welke door een ge meente in eigen beheer mogen worden genomen, niet onbelangrjjk inperkt. Ge oorloofd worden allereerst bedrijven, waar bij door middel van leidingen in of boven den grond eenige stof onder het bereik van de verbruikers wordt ge bracht of hun diensten worden bewezen. Ten tweede worden toegelaten instellin gen, inrichtingen en ondernemingen ten dienste van het verkeer, den handel, den landbouw en de nijverheid, uitgezonderd bankinstellingen. Al het overige en daar is heel wat onder te brengen zal verboden zjjn. Zoo vraagt mr. M. W. F. T r e u b in de «Vragen des Tjjds.» „Is bet hebben en beheeren van een op haalbrug, voor welker doorvaart bruggeld verschuldigd is, een bedrjjf f Dat van een markt, waar staangeld gevorderd wordt Dat van een kade, waar opslag van goede ren togen betaling van een recognitie toe gelaten ia T Dat van een overdekte opslag plaats voor handelsgoederen Dat van een FEUILLETON, 82. Vervolg.) Arme Gretly, zuchtte de jonge klom penmaker, waarom hebt gij mij zoo lief gehad, waarom zflt gij mij gevolgd De dood hult ons in zjjn somber lij kkleed. Ik ben uw slechte genius. Waarom verstijft uw hart niet van schrik, terwijl deze ruwe soldaten hunne vrees niet kunnen verbergen? Margaretha antwoordde glimlachen d; O, wat kunt gij slecht op den bodem van mjjn hart lezen, Frits! Begrijpt gij dan niet, dat ik gelukkig ben te midden van het gevaar? Ja, wij zullen sterven, dat weet ik, dat zie ik, maar gij zult niet meer voor uwe hardvochtige rechters geleid worden, men zal n niet veroordeelen en gij zult eervol sterven. God heeft mijn besluit gezegend en wil nu, Gat wq in den dood met elkander vereenigd vullen zijn. Heb daarvoor dank, ,o Heer Ja, hij de felle bliksemstralen en onder dezen he 'nel, die somber is, als de poorten der hel, voel ik mijn hart opspringen van vreugde, nlsof ik bij helderen zonneschijn onder een boom in onzen tuin gezeten, uwe hand in de 'ujjne hield. Wat nu deze soldaten betreft die beven, ik kan hen niet beklagen, zjj zjjn slecht waag een loskraan een pontveer een apotheek voor armlastigen, welke ook aan anderen levert een gasthuis ook voor be- taltnden een badhuis een waschhuis? een bank van leening een inrichting voor brandverzekering van onroerende goederen woonhuizen ter verhuring? landerijen in eigen beheer landerijen ter verpachting van den grond zelf? ol ter verpachting van het daarop wassende gras We nemen dit gansche ljj»tje over om te doen zien, dat de aangelegenheids, welke het betreft, een vruchtbaar onder- we'p is van gedachtenwisseling. 't Is onder meDig opzicht een vraag van minder of meer, vjaarop het antwoord bjj gemeen schappelijk overleg tusschen Regeering en Staten Generaal moet worden gegeven. De Gemeentebedrijven werden tot dus verre nog niet wette'jjk geregeld, zoodat bjj de eerste poging, om hiertoe te gera ken, niet aanstonds een voorschrift zal getroffen wordeD, dat ieder voldoet. R eds de vraag, of de Gemeenten al dan niet vrjj moeten bljjven ten aanzien van wat zjj wenschen te oudernemeD, is een strijd vraag, zoodat de juiste omschrijving tot nog grooter meeniDgsverschil zal aanlei ding geven. Maar hoe moet dit verschil opgelost worden, als men, geljjk de heer T r e u b, spreekt van «principieel verwer pelijk». Laat men toch bij een zoo bjj uitstek «vrjje qnaestie» het hoofd keel houden. Er is hier geen sprake van al dan niet «liberalistische» politiek. Waar om kan een libeiaal niet evenzeer van meening zgn, dat aan gemeentelijk be heer eenige grenzen dienen te worden gesteld? En wat steekt er voor specifiek Christeljjks, wat voor «reactionairs» in volgende redeneeiing der Mammie van Toelichting. //Deze vraag dringt zich bjj de overwe ging van deze materie op den voorgrond of het geradeu is aan de gemeente vrijheid te laten om op elk gebied als ondernemer op te treden. „Deze vraag kan niet anders dan ont kennend worden beantwoord. Geldt het toch een bedrgf, dan een wetteljjk monopolie be zit (b. v. door dc ten gevolge van den aan leg van leidingen vereischte concessie) of dat feiteljjk een monopolistisch karakter draagt (zooals bij veel verkeersonderne mingen het geval is), dan kan de grond voor gemeente-exploitatie liggen in de om standigheid, dat de onderneming in zekeren zin tot den publieken dienst behoort en, daarom beter onder rechtstreeksch beheer van het gemeentebestuur wordt gebracht, of ook in de vrees voor te grooten in vloed en macht vaneen concessionaris. voor u geweest en zij ontvangen er nu hunne straf voor, dat zij het uur van uw dood heb ben willen verhaasten. Zij hebben hun plicht gedaan, aprak Frits op zachten toon. Bid voor hen, Gretly. Voor hen bidden vroeg zij verwon derd. Als mijne handen niet vastgebonden waren, zou ik hen kunnen redden, Gretly, ik zou het ten minste beproeven, want God beveelt ons, zijne vijanden te vergeven. Ik kan ook met ééne roeispaan de schuit be sturen. De gendarme Girl hoorde deze woorden, boog zich haastig tot Mathias over en fluis terde hem toe De gevangene beweert, dat hij de schuit zou kunnen behouden, els men hem de han den vrij gaf. De sergeant zette een gelaat als een beze tene en antwoordde Daar zullen wjj wel voor oppassen, want haat en wantrouwen hadden nog de overhand op de vrees bjj hem. Als hij vrij was, zou hjj in den Neckar springen en gij noch ik zouden hem daar op gaan visschen. Op dit oogenblik verlichtte eene felle blik semstraal de geheele omgeving en allen zagen de wankelende bogen van de oude brug, die scheen te verdwijnen in de bergen van schuim, die tegen de pijlers uiteen spatten, terwjjl de boeren, die daarop een laatste toe vlucht gezocht hadden, wanhopig om hulp //Betrelt het eene onderneming, die voor de ontwikkeling van de hulpbronnen der gemeente van hoog gewicht is, maar die te onzeker is dan dat een particulier ze kaD beginnen, dau kan het geraden zijn, dat de gemeente, liever dan aan een ander gelde- lijken steun te geven, de zaak zelve ter hand neemt, in het vertrouwen, dat daardoor de welvaart en de draagkracht der ingezetenen in het algemeen zal toenemen. //In deze en soortgelijke gevallen valt het algemeen belang der gemeente bjj ge meenteljjke exploitatie in beginsel niet moei lijk aan te toonen. //Nooit echter kan het algemeen belang er bij gebaat zijn, wanneer de middelen der gemeente worden gebruikt om aan het vrije bedrjjf eene concurrentie aan te doen, die wegen» de feitelijke onbeperkte geldmidde len, waarover de gemeente kan beschikken, niet anders dnn doodend is.// 't Wil ons voorkomen, dat speciaal de ngverheid, de handel, kortom de handel drijvende middenstand—liberaal of niet zich met deze redeneering ten volle kan vereenigen. Er zgn b.v. steden in 't bui tenland, die de melklererantie ter hand hebben genomea,oader voorgeven natuur lijk, dat zulks geschiedt uit bezorgdheid voor de gezondheid der gemeentenaren. Maar dan dienen zulke gemeenten ook de levering van allerlei andere artikelen tot zich te trekken, eveneens uit zorg voor de gezondheid. Wat komt er dai echter van den middenstand terecht? Men ztl toegeven, dat werkelijk dergelgk voort woekeren der gemeentelijke txploita'ie moet worden voorkomen, te meer wjjl de gezondheidsbelangen op audere wjjze, door nauwkeurig en gestreng toezicht, val len te behartigen. Er zoudenop't ge- biëd der assurantie b.v.meerdere voor- bee'den te noemen zijn. Genoeg echter om te doen zien, dat tjjdigp en verstandi ge inperkiug geenszins uit den booze is, zoodat naar gemeenschappelijk overleg, om een goede formule daarvoor te vinden, ernstig moet worden gestreefd. Dat de boven besproken grens, door de Rfgeeriüg voorgesteld, in alle opzichten gelnkkig gekozen is, zullen wjj niet beweren; er is o.a. geen rekening gehouden met plaat sen en omstandigheden. Maar de politieke hartstochten dienen bjj deze aangelegen heid buiten spel te worden gelaten, op dat een oplossing worde gevonden, dio het juiste midden houdt. De waarheid ligt ook hier tusschen de uitersten io. Boof dagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEtrangère G.Li. DA VBE Sc Co JOHN., b. J ONES SuccParia Slófs Faubourg Montmartre De D r e y f n s-zaak schuift langzaam riepen en de armen smeekend ten hemel op hieven Als in een droom zag men de boot als een reusachtige visch naar de brug toezwem- men. Aan het roer, sergeant, aan het roer riep Frits met de gebiedende stem van een bevelhebber, als gij niet wilt, dat de boot binnen vijf minuten tegen de pijlers verbrij zeld wordt. Hij zag thans Mathias en zijne manschap pen aan, die, verstomd van schrik, zich krampachtig aan de bank van de schuit vast geklemd hielden. De sergeant, die zelf niet meer denken kon, gehoorzaamde gewillig als een kind; hjj wilde de boot weer zoo goed mogelijk in den stroom brengen, maar zjjne handen beefden, of hjj de koorts had. De bark draaide en dobberde en naderde met wonderbaarlijke snelheid de brug, die op hen toe scheen te springen. Mathias liet in sombere wanhoop zjjne roeispaan vallen. Deze man stort zich in het ODgeluk, de vrees maakt hem krankzinnig, zeide de jonge klompenmaker tegen Margaretha; hij is te dom om eene schuit te besturen. Ik heb dikwijls houtvlotten mee den Neckar afge voerd en ik wil niet, dat gij hier zoo treurig omkomt. Gretly, maak mijne banden lo», snjjd de touwen door. Denk niet aan mjj, antwoordde zij, maar red deze slechte mannen, als bet mogelijk is. Handel als een waar Christen. Zij trachtte met hare teere vingers de voorwaarts, er valt niet aan te twjjfelen dat het hem opge'egde vonnis onder de tegenwoordige regeering ongedaan zal worden gemaakt. Te Cherbourg worden proefreizen ge daan van een onderzeesche boot van ge heel verbeterde constiuctie. Het vaartuig is gedeeltelijk cp Staatskosten op een particuliere werf gebouwd en daarop met groote zorgvuldigheid naar Cherbourg ge bracht. De constructie wordt strikt ge heim gehouden. Uit de proeven is vol doende gebleken, dat het vaartu'g uit muntend voldoet. Het kan zeer lang on der water bljjven, en legt dan, dank zjj de groote snelheid, die het onwikkelen kan, groote afstanden af. In Duitschland, waar op de meeste hoogescholen de vrouweljjke studenten niet worden toegelaten tot de anato mische lessen, wordt dat verbod langza merhand opgeheven, zoo in Köaigsberg, waar de vrouwelgke stadenten dezer da gen verlof hebben gekregen van de me dische facu teit, om het onderwjjs in de anatomie te volgen, evenwel afge scheiden van de stadenten. Keizer Wilhelm II bezichtigde eergisteren de proef-inrichting voor wa ter en scheepsbouw aan de slaizen bjj de «Thiergarten» en wandelde vandaar te voet naar het paleis van den rjjkskaose- lisr, waar de Yoist met graaf V o n Balow een onderhoud had. Das avonds nam de Keizer deel aan het diner ten hnize van den Minister van Esredienst. Te Tarragona heeft het volk hevig verzet gepleegd tegen de invoering van de belasting op levensmiddelen. De gendarmes moesten verschillende malen met geweld optreden. Een der man schappen kreeg een stesn tegen het hoofd, tengevolge waarvaD bij eenige oogenblikken daarna overleed. Acht per sonen zgn gisteren gearresteerd. Zjj zul len voor den krjjgsraad verschijnen. Te gen den avond was de rust vrjjwel her steld. De meeste winkels werden weer geopend. Dat koning Peter Ivan Servië de ge vangene is der koningmoordenaars, bljjkt weer duideljjk na hjj den kapitein Kob- t i c h, tot chef van de koninkljjke garde heeft benoemd. Deze kapitein, was met Nanmovitch, de eenige paleis-offi cier, die Alexanderï heeft verraden. Na is hg schitterend beloond De financieele toestand wordt steeds slechter. Belastingverhooging is in zicht. De vlottende schuld heeft na reeds, on danks de leening van 1902, de 30 mil- lioen overschreden. Te Be» lijn is men de meening toege- koorden van den gevangene los te maken, maar zij wendde vergeefsch alle krachten aan, 't mocht niet baten, en op wanhopigen toon riep zij uit Ik kan het niet, Frits, ik kan het niet. Mathias Werner, geheel beheerscht door eene onbeschrijflijke viees, vestigde werktuiglijk de oogen op Margaretha. Deze storm is niet natuurlijk, sprak hij bjj zich zelveu; wij hebben zeker iemand bjj ons, die ongeluk aanbreDgt. Ik wilde dit meisje eerst niet .meenemen. Dat was eene ingeving. Met verwilderde oogen staarde Mathias om zich heen, tn vervolgde; Heb ik geen ge- ljjk, makkers? Daar bemerkte bjj, dat Margaretha bezig was om den gevangene van zjjne banden te be vrijden en gelukkig een goed voorwendsel te vinden, om zjjne slechte daad te rechtvaardi gen, riep hij uit Ha, gij verraadt ons, gemeen schepsel 1 Vooruit makkers, grijp dit meisje aan en werp haar over boord. Dan zal de storm wel be daren. Zelf durfde hij de hand niet slaan, aan het onschuldige kind en zjjne onderschikten na derden aarzelend; maar Margaretha was vol verontwaardiging opgestaan, zag hen met trot* schen blik aan en sprak: Hoe durft gjj, in de dwaze hoop uw leven te redden, de hand aan eene vrouw slaan, die zich aan uwe hoede en bescherming toevertrouwd heeft. Meent gjj door eene mis daad Gods toorn te kunnen bezweren? Denk daan, dat de vraag vrede of oorlog tus schen Rusland en Japan, ten ganste van den vrede is beslist. Het is nog slechts de vraag of de Russische R9geering de verklaring omtrent de handhaving van den vrede alleen tot Japan zal richten, of tot alle Mogendheden of' eindel jjk tot de Mogendheden die in 't bjjzonder bjj de zaak belang hebben.Hoe echter de vorm der verklaring ook moge zgn, te Petersburg is besloten aaa Japan's wenschen zoover tegemoet te komen dat de vrede ^verze kerd bljjft. Veel gewicht wordt gehecht aan een schrgven van den Gzaar san koning E d» w ard van Eageland. Weest verzekerd, schrjjft de Keizer van Rusland, dat ik niets zal ondernemen wat den oorlog kan doen uitbarsten, Ik zal getrouw bljjren aan de beginselen, die grondslag waren van de Haagsche conventie. En Daily Mail (hearbevat een telegram uit Tokio, meldend, dat in een geheime bjjeen komst van de grootvorsten en de voornaamste ministers de minister van Oorlog zich heeft uitgelaten in vredelievenden geest, bg welke opvatting zjjne ambtgenoot en zich aansloten. Alles is dus louter «pais en vrêa,» hoewel het jongste memorandum van generaal A 1 e x e j e w te St. Peters burg ontvangen, geen aangename stem ming in Japan zal gebracht hebben. De Rus dringt daarin ain op tjjdeljjke re geling der aangelegenheden laDgs diplo- matischen weg, er op wjjzende, datRus- land's geographische positie en militaire kracht in verloop van tjjd den toestand zullen verzekeren. Geen kunstmatige be lemmering, wordt gezegd, kan dit belet ten, maar het landleger, Rusland's groot ste kracht, is thans onvoldoende verte genwoordigd in het Verre Oosten. Wan neer dit eenmaal veranderd is, dan zal de zrak zich gaandeweg vanzelf in Rus- land's voordeel schikken teiwjjl een veld tocht thans aller belangea ernstig zou schaden. De Engelsche Minister van Koloniën heeft dezer dagen twee telegrammen van Lord M i 1 n e r over de overstrooming bjj Bloemfontein gepubliceerd, welke tele grammen bjjzonderh.eden bevatten, waar van we nog geen melding maakten. Lord M i 1 n e r deelt eveneens mede, dat de overstrooming veroorzaakt werd door het baiten zgn oevers treden van den Boomspruit; er is onmiddelljjk een com missie benoemd, die zoo veel mogeljjk zal trachten de van hnn woningen be roofden onder dak te brengen. Deze ramp heeft weer tot tal van heldendaden aan leiding gegeven een detective, een zekere Macdonald, redde een groot aantal vrouwen doch werd ten slotte door over- groote afmatting zelf in den stroom mee gesleept en verdronk. Eergisterenmorgen zgn de ongelukki ge slachtoffers, wier Ijjken men gevon- gij, dat gij geene rekenschap zult moeten af leggen van mjjn dood, gjj, die deel uitmaakt, van het menscheljjk gericht Neen, geen medeljjden! riep de sergeant buiten zich zeiven. Uwe tegenwoordigheid ia oorzaak van dezen storm. Margaretha antwoordde niet meer, zjj vouw de de armen voor de borst en met de oogen op Frits Wendel gericht, wachtte sjj degen- darmen af. Maar door eene bovenmenschelijke in spanning had de jonge klompenmaker zich op weten te richten en hjj riep den mannen toe Lafaards en dwazen, die gij zijt, raak dit meisje niet aan of ik laat de schuit om slaan. Girl en Wilhelm bleven staan. Gehoorzaamt, luister niet naar dezen ellendeling, riep Mathias buiten zich zei ven. Dit meisje heeft den dood verdiend. Waar om wilde zij de boeien van onzen gevangene verbreken Omdat hjj de handen vrjj moet heb ben om u te redden, antwoordde Margare tha. Frits Wendel heeft mjj verzekerd, dat hjj ook met óéne roeispaan de schuit kan sturen. Wordt vervolgd)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1904 | | pagina 1