No. 5608
Zaterdag 30 Januari 1904.
28ste Jaargang
1ï)ag6laó voor eSïooró- on ££uió-<Jlollanó.
„Pantalon of Broek,"
Truitjes Huwelijk,
Per 3 maanden voor Haarlem
f 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post>1,50
Toor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Hoof d re d a c t e u r-D i r e ct e u r W. KÜPPERS.
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 71/» r
öroote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEtrangère
G.L. DAUBEfy Co JOHN., F. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Afontmartre
Voor de Trappisten-missionarissen in liet
Congo-gebied kwam nog in Om vrij te
loten van de militie f 2.50.
(Ingezonden.)
Evengoed had ik kunnen schrijven
tailleur of kleermaker*tpédicure of lik-
doornsnijder- tvente a prix rèduits of
suitverkoop tegen verminderde prijzen
De vraag is «het vreemde woord»
of «het Nederlandsche?» Van verreweg
de meesten is dan het antwoord«Wel,
het Nederlandsche, natuurljjk.» In begin
sel toch zjjn bjjr.a allen het er mede
eens, dat het Nederlandsche woord de
voorkeur verdient boven het vreem
de, dat het eigenljjk eene schande is,
dat wjj Nederlanders zoo bespottelijk
veel vreemde, vroeger uitsluitend Frac-
sche, maar tegenwoordig ook vele Dui'-
sche en Engelsche woorden gebruiken,
waar wjj even goede, vaak betere Ne
derlandsche hebben, dat wjj enthousiaste
worden, waar wij integendeel vo' geestdrift
moesten zjjn, dat wjj ideeen huldigen,
waar wjj voor onze denkbeelden moeiten
opkomen en principes deelen, waar wy
aan onze beginselen moesten vasthouden.
In de uitvoering echter wjjken wy maar
al te ver af, van hetgeen wy ia begin
sel hebben erkend, en de winkelier, de
kleermaker, de kunstenaar, de handels
reiziger en ik en weet al wie en niet,
zouden meenen zich zeiven te kort te
doen, te compromitteerenzouden zij
zeggen, indien zij niet voor hun stand
en voor hnnne koopwaar een vreemden
naam op het uithangbord plaatsten.
In de groote steden is vrjj algemeen
de meening doorgedrongen, dat een uit-
heemsch woord op het uithangbord meer
de menschen trekt dan een Nederlandsch
en noodzakelijk is, waar zoo veel vreem
den de stad bezoeken, maar ook
ten platten lande is het denkbeeld doorge
drongen, dat een Fransch woord heel
wat meer indruk maakt dan zoo'u ge
woon Nederlandsch.
Het is nog zoo lang niet geladen, dat
een eenvoudig man uit een welvarend
Zuid-Hollandsch dorp, die ternauwernood
lezen of schryven kon, in zjjn hooid
het schitterende denkbeeld uitbroedde,
dat by zjjn beroep, dat van «lykenbid-
der of aanspreker hem wel eenig voor
deel kon afwerpen en in allen ernst kwam
hjj my verzoeken een uithangbord of
schild voor hem te ontwerpen, waarop de
naam van zjjn nieuwe bediening zoude
Vervolg.)
2
- Nu, God beware meschertste de klein
ste, nog altijd met het ledige wijnglas spe
lend. Gij wilt mij toch niets wijsmaken.
Maar Linden viel hem in de rede lk
wil u volstrekt niets wijsmaken, ik wil mijn
best gaan doen een goede grondeigenaar te
worden, en ik wil dat niet alleen, omdat ik
moet, Richard, ik vind het in dit oude nest
werkelijk behaaglijk ergo houd op, ouwe
kameraad 1
Nu, geluk er mee.' antwoordde de an
dere, terwijl hjj naast zjjn vriend komt staan
en hem bijna met teedere blikken in hetman-
neljjk gelaat ziet. Ik weet over 't algemeen
niets in te brengen tegen dit genot een grond
bezitter te zjjn, al» ik maar wist hoe en waar.
Ziet gij, Frans, als ik niet zoo'n arme
droamel was, dan zou ik dadeljjk zeggen
hier, mjjn jongen, hebt gjj een kapitaal van
zoo en zoo veel, begin nu maar het oude, ver
vallen goed rentegevend te maken. Zoo, als
het nu is, kan het niet bljjven
Maargij weet, besloot hjj met een
zucht.
Frans Linden gaf nog geen antwoord, maar
hjj begon zachtjes een vrooljjke melodie te
fluiten, zooals hjj altjjl deed, als hij onaange-
prjjken, maar.... in de Fransche taal,
Toch geloof ik nief, dat er iu dat dorp,
vyftig van de iaheemsche bevolking
Fransch verstaan.
Dit moge nu een aardigheid zyn en
als zoodanig niets bawjjzen, zeker is het,
dat in de laatste jaren het gebruik van
vreemde woorden weder schrikbarend
heeft toegenomen en dat het wsarlyk de
spuigaten uitloopt, zooals wij bezig zyn
onze schoone moedertaal te bederven door
het gebruik of beter net misbruik van uit-
heemsche woorden en uitdrukkingen.
Be'acheljjk en ergerlijk is het, wanneer
men de stra'en eener stad doorloopt en
naar de winkels, koffiehuizen en aanplak-
brieven kykt,daar voor meer dan drie vierden
vreemde woorden te ontmoeten en de
vreemdeling zelf, die even nadenkt,
moet minachtend de schouders ophalen
voor een volk, dat zoo het schoonste en
dierbaarste, dat het heeft, zijne schoone
moedertaal, door het slijk haalt en ver
nedert ter wille der vreemfe deerne.
Het zy verre van my, dat ik het ge
bruik der vreemde woorden overal on
voorwaardelijk zoude v eroordeelen. Er zjjn
op het gebied der wetenschap, der werk
tuigkunde en der schoone kunsten, tal
van uitdrukkingen uit Grieksche of
Latjjnsche Btammeu of woorden gevormd,
die aan alle talen gemeen zjja en moeie-
ljjk door Nedeslandsche woorden zyn
te vervangen. Ik begrjjp zeer goei, dat
het niet zonder goede bedoelingen en ge
wichtige redenen was, dat men ten tjjde
myner jeugd de Nederlandsche maten en
gewichten door vreemde verving, al dre
ven wy er toen den spot mede door te
laten raden, wat de uitdrukking betee-
kende«Hectogramme kindje is op zyn
meterboogje gevallen en heeft zyn centi-
metertje verstuikt.»
Mi schien zyu er thans wel, die de
Oud-Holl&Ddsche namen voor «hectogram»
en «centim ter» niet eens meer kennec-
Heb ik er my zelven op een onderzoek
naar de bekwaamheden van ondetwyzer
niet over geërgerd, dat er onder de het-
reii verscheidene waren, die de woorden:
bunder, roede, wichtje, vingerhoed enz.
niet verstonden.
Wat ik maar zeggen wilde: het ge
bruik van vreemde woorden nam in de
laatste jaren schrikbarend toe onze rjjke
en schoone moedertaal werd mishandeld,
bedorven, verknoeid, in een hoekje geduwd,
men meende aau zijne eigene eer en waar
digheid te kort te doen, wanneer men ze
niet doorspekte met Fransche, Duitsche
of Engelsche woorden, ze niet verluchtte
name gedachten verdrijven wilde.
Ja, fluit maar, antwoordde de kleinste,
het zal de eenige muziek zijn, die gjj hier te
hooren krjjgt, of ook wel bet geknars van eene
kamerdeur, of het concert van eene hoogst eer
biedwaardige muizenfamilie, die in uwe kamer
haar verbljjf heeft opgeslagen, trrr. Frans!
En stel u nu dat eenzame nest eens voor in
den winter op de bergen sneeuw, op de
straat sneeuw, in den tuin sneeuw en wi'te,
dwarrelende vlokken in de luchtlieve
hemel, hoe zult gij dan de lange avonden
doorkomen, waarop wjj anders in //Taunus"
op de Bochenheimeistraat zaten, of in den
schouwburg P Wie zal hier schaak met u spe
len Voor wien wist gjj uwe veel bewonderde
gedichten maken In de dorpsherberg worden
ze zeker niet begrepen: A eb, als ik u zoo aan
zie, zoo alleen hie verkniezend onder de
zorgen 1
Hjj zuchtte.
It wil u wat zeggen, Frans, en nu alle
scherts ter zijde, vervolgde hjj, gij kunt niets
beter doen, dan trouwen.' En dan geef ik u
den raad, de meeste uwer idealen maar te laten
varenzie maar ai van eene elfengestalte, met
bekoorlgke oogen en vrouweljjke schoonheid
ten gunste van een anderen voorrang, die
iD ons prozaïsch leven door niets te vervan
gen isneem geen arm meisje, Frans, al was
zjj de parel uit ons werelddeel. In uwe om
standigheden zon het eenvoudig dwaasheid
zjjn, eene bezondiging aan u zelven en al uwe
nakomelingen. Het geeft volstrekt niets, al
passen uwe mooie verzen niet op haar, gij
met uitdrukkingen, aan den vreemde ont
leend. Men deed met anderen mede en
zeide ook al met een zeer geleerd ge
zicht, dat men dit en dat niet zco dui
delijk, niet zoo pittig iu de Nederland
sche taal zeggen konde als in de vreem
de, al kende men van die vreemde taal
dikwyls nauwelyks iets meer dan het a.b.c.
Dat men daarmede eene heiligschennis
bedreef aan wat een volk het kostbaarst
heeft, zyn taal, dat vergat men, en ook,
dat men zich bespottelijk maakte in het
oog van landzaat en van vreemden.
Edoch, er komt eene kentering. Van
velen beginnen de oogen open te gaan,
van velea ook zyn zjj reeds wjj J geopeud.
Er gaan stemmen, luide stemmen op, te
gen deze misseljjke behandeling en ach
teruitzetting onzer taal, tegeu een mis
bruik, waardoor wjj ons zelven verlagen
in onze eigen oogen en tegenover vreem
den.
«Het Algemeen Nedarlandsch Verbond»
dat le^ds op verschillende plaatsen af-
deelingen vormde, en dat zich ten doel
stelt in vreemde landen en werelddeelen
de belangen der daar wonende Nederlan
ders te bevorderen, beijvert zich iu het
binnenland vooral om de Nederlandsche
taal ongeschonden en onverminkt te
doen gebruiken en het onnoodig gebruik
van vreemde woorden met alle middelen,
die ten dienste staan, te weren en te be
strijden, gedachtig aan de waarheid van
het woord«In de taal toont zich het
volk». Om die VereeDiging in dat loffelijs:
streven naar mijn vermogen te steunen,
nam ik de pen op, om de lezsrs en le
zereseen van dit dagblad aan te sporen,
ieder in zjja kring, mede te werken tot
de bereiking van het groots doelonze
moedertaal rein te wasschan en rein te
houden van de vlekken uit den vreemde,
Nederlandsche mannen en vrouwen, wat
zal het zyn :tpantalon of broek
Een lokdeuntje.
Het kost in onzen tjjd elk menschenkind
nogal vrjj wat zelfverloochening zjja
stoeren plicht te doen, wanneer eigenbe
lang en gemak daartegen in verzet komen,
doch het godsdienstig beginsel diene het
doen en laten te regelen en te beheerschen.
Men zingt in onze dagtn het lokdeun
tje der neutralen afgeluisterd van de so
cialisteu, dat godsdienst met het open
baar leven niets te maken hseft.
De socialisten neurieden dat wy^je, zoo
lang als het lukte; doch tegenwoordig
brengeu zy nog maar op goei geluk at
ten gehoore op hier of daar een platte-
lands-goe-gemeente, dewjjltoch geen zelf-
denketd arbeider zich nog daardoor m het
ootje laat nemer.
zult ook voor de schoonste vrouw niet immer
gedichten maken. Ja, lach maar I
riij knipte de asch van zjjn sigaar af.
In Frankfort als gjj maar ernstig gewild
had was wat voor u te vinden geweest.
Maar gij hebt u door de kokette oogen van
de kleine Tbea geheel laten verblinden.
Hoe dikwijls heb ik mjj daarover geërgerd
Als een man boven de vijf-en-twintig geko
men is, diende hjj toch waarljjk wel verstan
diger te worden I
Frans Linden bleef hetzelfde stilzwijgen be
waren, en de kleinste wist dadeljjk, dat hjj
zooals hjj zich gewoonlijk uitdrukte, bij Lin
den in den vetcot getrapt had.
Nu, Frans, ik meen het zoo kwaad niet,
vervolgde hij, bier zijn misschien ook nog
wel rjjke meisjes te vinden.
Zeker, zeker wel, mijn vriend, klonk het
achter hen, rijke meisjes en mooie meisjes;
onze oude stad heeft daar altijd voor bekend
gestaan.
Beide heeren wand den zich naar den spre
ker om; de rechter, om dan terstond weder
met een gelaat, waarop de ergernis te lezen
stond, naar buiten te kjjken, Frans Linden,
om hem beleefd te groeten.
Ik breng de gewenschte inlichtingen,
vervolgde de binnengekomene, een kleine man,
van ruim vjjftig jaar, met een ongeloofljjk
smal, spichtig gezicht, waarop een vleiend
lachje te lezen was en die zich in houding
en beweging overbeleefd toonde.
Ik dank u zeer, mijnheer Wolff, zeide
Frans Linden en nam de papieren aan.
Eu warempel, nu hebben de neu
tralen het voor hun orgel laten toon
zetten.
Waar de «rooden» niet langer van ge
diend zijn, daarmee komen de «Kleur-
loozen» nu aau-gehorlêpypt.
Hebben wellicht die «rooden», met een
knipoogje, hun gezegd: Beproeft gy het
eens. Gij ziet er wat fatsoenlijker uit dan
wij. Gy maakt de eenvoadige luidjes zoo
bang niet, als wjj. Wat de winst aangaat,
dat zullen wjj wel samen maken. Wjj
kennen mekaar. Nos kennimus nos.»
Wy hebben ons steeds tegen zoo'n
boerenbedrog verzet en hoe euvel men ons
zulks neemt, wjj bljjven den wortel van
het socialisme ontdekken in den akker
der neutraliteit. Op dien akker,wordt het
socialisme gezaaid eu tiert het welig.
Heeren socialisten loopen met de hau-
dea 'n de broekzakken langs die velden
en verlustigen zich in een mimen en rypen
oogst.
Mgr. M a r r e s, drukte onlangs nog
de katholieke arbeiders op het hart
«Laat u niet misleiden door de valsche
leuze van neutraliteit.
«Neutraliteit bestaat niet:
«Neutraal is niets anders dan een ver
momd socialisme.*
Men tracht de Katholieken in te pal
men onder de bedriegeljjke leuze van
neutraliteit. Z. H. Leo XIII, wees er
zoo tereclrt op, dat het socialisme en de
neutraliteit steunen op een materialistische
levensopvatting.
BUITENLAND.
Belgie.
Naar wjj vernemen zal keizer W i 1-
h e 1 m een tegenbezoek brengen aan ko
ning Leopold te Brussel.
Het gerucht, door een ltaliaausch blad
verspreid aangaande eene te wachten
verloving der Belgische Prinses met den
hertog van Turjjn is, naar de «Temps»
verneemt, beslist ongegrond.
Daltechland.
Keizer Wilhelm heeft met koning
Leopold van België een rjjtoer ge
maakt door Beilyn. Op het Nollendorf-
plein stapten beiden uit. De Duitsche
Keizer gaf een u tlegging van het sys
teem van den ondergrondschen zweef-
baan.
Iu de ridderzaal vau het paleis had
een groot verjaarsdiner plaats, waar aan
zaten behalve de beide vorsten, o. a. de
Groothertog vau Saksen en de Groother
tog von Mecklenburg-Schwerin.
De krygsraad teWesel heeft luitenant
'Schreine veroordeeld tot twee jaar
vestingstraf en ontslag uit de gelederen om
dat hjj geduelleerd heeft met een reser
ve-luitenant Rauchfuss, die veroor
deeld werd tot drie maanden vestingstraf.
De militaire geneeskundige Hellen-
b e c k, die tegenwoordig was bjj het
Als ik u nog verder van dienst kan zjjn
mejuffrouw Rozalie kan getuigen, dat ik
voor mijnheer uw oom zaliger steeds een dienst
willige vriend geweest ben.
Ik ben hier volkomen vreemd, antwoord
de de jonge buisheer, het kan wel zijn, dat
ik uwe hulp noodig heb.
't Zal mij een groote eer zjjn, mijnheer
Linden! Ja, en zooa's ik zeide, als gjj in de
stad kennissen wilt zoeken, dan zijn daar de
Tabmans, de Meiers en |Helbrans en in de
eerste plaats de Baumhazens rijke aangename
kringen voor het verkeer, mijnheer Linden
gjj wordt er met open armen ontvangen, want
er is altijd gebrek aan knappe heeren in de
kleine stad. He heeren van de cavallerie
gjj weet dot zeker al achten zich wel wat
voornaam, maar willen toch gaarne pret ma-
ik zal u gaarne van dienst zijn.
He rechter onderbrak dezen woordenvloed
met een geweldig gesnuit. Frans, sprak bjj
dan droogjes, wat is dat voor een toren ginds
op den berg? Gjj hebt gisteren de kaart met
den plattegrond van de streek bestudeerd.
He Hubertusboogte, antwoordde de jonge
man, naar hem toegaande.
Die behoort aan den vrjjheer van Lo-
bersberg, mengde mjjnheer Wolff zich in het
gesprek.
Dat interesseert mjj weinig, bromde de
rechter en keek, bjj gebrek aan een verrekij
ker door de holle hand naar den toren.
Ik heb de eer mg' in uw dienst aan te
bevelen,] kraste Wolff, ik moet nog naar Lo-
bersberg.
duel, werd gestraft met één dag gevan-
nisstraf.
Noorwegen.
De schade door den vreeseljjken brand
te Aalesund veroorzaakt, wordt op meer
dan 40 millioen kronen geschat. Voor
het grootste gedeelte moet deze worden
gedekt door Noorweegsche assurantie-
maatschappyendoch ook enkele buiten-
landsche zyn er voor vrjj aanzienljjke
sommen bjj betrokken.
Van alle zjjden bljjft de hulp voor de be
klagenswaardige slachtoffers toestroomen.
Na aankomst der Duitsche schepen heeft
men onmiddelljjh met de nitdeeling onder
beklagenswaardige een aanvang gemaakt.
Het groote aantal dakloozen is gedeelteljjk
ook op de schepen «Prinz Heinrich» en
«Phönica» gehuisvest. De stad Bergen
heeft aangeboden honderd kinderen aldaar
voorloopig onder dak te brengen.
Zoodra er voldoende materieel en werk
krachten zullen aangekomen zyn, wordt
een aanvang gemaakt met het bouwen
van barakken.
Op de inteekenljjsten der Noorsche
bladen is nu reeds voor een bedrag van
40.000 kronen iugeteekend.
Volgens een te Kopenhagen ontvangen
telegram staat de voorstad van Narvik
in lichtelaaie. Trydenland, zoo heet dit
stadje, telt lOOOinwoners en is geheel uit
hout opgebouwd.
Rusland en Japan.
De Times verneemt d.d. 27 dezer uit
TokioDe Japansche regeering besloot
een oorlogsbelasting in te voeren door
verdubbeling der grondbelasting waardoor
zjj de beschikking krygt over een bui
tengewone ontvangst van 44 millioen
yen.
In de Russische pers beersoht groote
verbittering tegen Engeland, het onrust
stoken tusschen ons en Japan, zegt zjj,
is de dankbaarheid, dat Rusland van den
Zuid-Afrikaanschen oorlog geen gebrnik
heeft gemaakt om Engeland te vernieti
gen. Het gevolg dar Britsche tactiek is
nu echter, dat «de Russen meer dan
ooit vrede met Japan wenschen, zelfs
«wanneer men concessiën moet brengen.»
In zyne volkomen solidariteit met het
gansche Russische volk zegt vorst
Mersohtscherski bezit het
hoofd der Russische natie de kracht om
Engeland een «terugtoe te roepen op
eeo toon, welke geen twjjiel laat om
trent de vraag, of wy bjj onze eischen
zullen volharden Sehynbaar, in woorden,
houdt de Ras den Duitscher voor zyu
erfvyand, maar in het diepst vau zyn ge
moed erkent het Russische volk, dat 't
slechts één onverzoenlyken erfvjjand heeft
dat is Engeland.
Wanneer van 't haDgend geschil in
het Verre Oosten iets met zekerheid kan
worden voorspeld, dan is 't wel het toe
nemen der vjjandschap tusschen Rusland
en Engeland.
Uit Engelsche bron wordt vernomen,
De rechter knikte even j Linden vergezelde
den man tot aan de deur en kwam toen lang
zaam terug.
Nu verklaar mjj eens, als ik u verzoe
ken mag, voegde zjjn vriend hem toe, hoe
komt gjj aan dezen mensch wat zeg ik
aan deze rat, die zich zoo ongeroepen in uwe
zaken mengt 1
De donkere oogen van Frans Linden staar
den vol verbazing in het gelaat van zjjn vriend,
waarop de ergernis te lezen stond.
Maar, Richard, bjj is de rechterhand ge-
weest van mijn gestorven oom, zjjn factotum
om zoo te zeggen en hjj is wel gerechtigd
een woordje mee te spreken, daar hg helaas
een groote hypotheek op Riendorf beeft
staan.
Dat geeft hem nog geen recht, zich zoo
aan u op te dringen, als deze man doet, ant
woordde zijn vriend.
Ei, oude jongen, verontschuldigde de
jonge man, hjj houdt mjj voor eenen nieuwe
ling, voor eenen onwetende op het gebied van
het besturen van een landgoed.
En ik houd hem voor eenen man, die
het met zjjne eer zoo nauw niet neemt 1 En
als wjj elkander weer eens spreken, kameraad,
dan zult gjj wel zeggenRichard, gjj hebt ge
lijk gehad, deze man is een spitsboef!
Wordt vsrvdgd)
III! Ill VI.
ABONNEMENTSPRIJS,
PBIJS DEB AD VEBTENTIEN
AGUTE MA NON AGITATE
FEUILLETON,