No. 5608 Zaterdag 30 Januari 1904. 28ste Jaargang 1ï)ag6laó voor eSïooró- on ££uió-<Jlollanó. „Pantalon of Broek," Truitjes Huwelijk, Per 3 maanden voor Haarlem f 1,20 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post>1,50 Toor het buitenland 2,90 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen. Hoof d re d a c t e u r-D i r e ct e u r W. KÜPPERS. BUREAU St, Jansstraat. Haarlem. Van 16 regels 50 Cents Elke regel meer 71/» r öroote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant. Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEtrangère G.L. DAUBEfy Co JOHN., F. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Afontmartre Voor de Trappisten-missionarissen in liet Congo-gebied kwam nog in Om vrij te loten van de militie f 2.50. (Ingezonden.) Evengoed had ik kunnen schrijven tailleur of kleermaker*tpédicure of lik- doornsnijder- tvente a prix rèduits of suitverkoop tegen verminderde prijzen De vraag is «het vreemde woord» of «het Nederlandsche?» Van verreweg de meesten is dan het antwoord«Wel, het Nederlandsche, natuurljjk.» In begin sel toch zjjn bjjr.a allen het er mede eens, dat het Nederlandsche woord de voorkeur verdient boven het vreem de, dat het eigenljjk eene schande is, dat wjj Nederlanders zoo bespottelijk veel vreemde, vroeger uitsluitend Frac- sche, maar tegenwoordig ook vele Dui'- sche en Engelsche woorden gebruiken, waar wjj even goede, vaak betere Ne derlandsche hebben, dat wjj enthousiaste worden, waar wij integendeel vo' geestdrift moesten zjjn, dat wjj ideeen huldigen, waar wjj voor onze denkbeelden moeiten opkomen en principes deelen, waar wy aan onze beginselen moesten vasthouden. In de uitvoering echter wjjken wy maar al te ver af, van hetgeen wy ia begin sel hebben erkend, en de winkelier, de kleermaker, de kunstenaar, de handels reiziger en ik en weet al wie en niet, zouden meenen zich zeiven te kort te doen, te compromitteerenzouden zij zeggen, indien zij niet voor hun stand en voor hnnne koopwaar een vreemden naam op het uithangbord plaatsten. In de groote steden is vrjj algemeen de meening doorgedrongen, dat een uit- heemsch woord op het uithangbord meer de menschen trekt dan een Nederlandsch en noodzakelijk is, waar zoo veel vreem den de stad bezoeken, maar ook ten platten lande is het denkbeeld doorge drongen, dat een Fransch woord heel wat meer indruk maakt dan zoo'u ge woon Nederlandsch. Het is nog zoo lang niet geladen, dat een eenvoudig man uit een welvarend Zuid-Hollandsch dorp, die ternauwernood lezen of schryven kon, in zjjn hooid het schitterende denkbeeld uitbroedde, dat by zjjn beroep, dat van «lykenbid- der of aanspreker hem wel eenig voor deel kon afwerpen en in allen ernst kwam hjj my verzoeken een uithangbord of schild voor hem te ontwerpen, waarop de naam van zjjn nieuwe bediening zoude Vervolg.) 2 - Nu, God beware meschertste de klein ste, nog altijd met het ledige wijnglas spe lend. Gij wilt mij toch niets wijsmaken. Maar Linden viel hem in de rede lk wil u volstrekt niets wijsmaken, ik wil mijn best gaan doen een goede grondeigenaar te worden, en ik wil dat niet alleen, omdat ik moet, Richard, ik vind het in dit oude nest werkelijk behaaglijk ergo houd op, ouwe kameraad 1 Nu, geluk er mee.' antwoordde de an dere, terwijl hjj naast zjjn vriend komt staan en hem bijna met teedere blikken in hetman- neljjk gelaat ziet. Ik weet over 't algemeen niets in te brengen tegen dit genot een grond bezitter te zjjn, al» ik maar wist hoe en waar. Ziet gij, Frans, als ik niet zoo'n arme droamel was, dan zou ik dadeljjk zeggen hier, mjjn jongen, hebt gjj een kapitaal van zoo en zoo veel, begin nu maar het oude, ver vallen goed rentegevend te maken. Zoo, als het nu is, kan het niet bljjven Maargij weet, besloot hjj met een zucht. Frans Linden gaf nog geen antwoord, maar hjj begon zachtjes een vrooljjke melodie te fluiten, zooals hjj altjjl deed, als hij onaange- prjjken, maar.... in de Fransche taal, Toch geloof ik nief, dat er iu dat dorp, vyftig van de iaheemsche bevolking Fransch verstaan. Dit moge nu een aardigheid zyn en als zoodanig niets bawjjzen, zeker is het, dat in de laatste jaren het gebruik van vreemde woorden weder schrikbarend heeft toegenomen en dat het wsarlyk de spuigaten uitloopt, zooals wij bezig zyn onze schoone moedertaal te bederven door het gebruik of beter net misbruik van uit- heemsche woorden en uitdrukkingen. Be'acheljjk en ergerlijk is het, wanneer men de stra'en eener stad doorloopt en naar de winkels, koffiehuizen en aanplak- brieven kykt,daar voor meer dan drie vierden vreemde woorden te ontmoeten en de vreemdeling zelf, die even nadenkt, moet minachtend de schouders ophalen voor een volk, dat zoo het schoonste en dierbaarste, dat het heeft, zijne schoone moedertaal, door het slijk haalt en ver nedert ter wille der vreemfe deerne. Het zy verre van my, dat ik het ge bruik der vreemde woorden overal on voorwaardelijk zoude v eroordeelen. Er zjjn op het gebied der wetenschap, der werk tuigkunde en der schoone kunsten, tal van uitdrukkingen uit Grieksche of Latjjnsche Btammeu of woorden gevormd, die aan alle talen gemeen zjja en moeie- ljjk door Nedeslandsche woorden zyn te vervangen. Ik begrjjp zeer goei, dat het niet zonder goede bedoelingen en ge wichtige redenen was, dat men ten tjjde myner jeugd de Nederlandsche maten en gewichten door vreemde verving, al dre ven wy er toen den spot mede door te laten raden, wat de uitdrukking betee- kende«Hectogramme kindje is op zyn meterboogje gevallen en heeft zyn centi- metertje verstuikt.» Mi schien zyu er thans wel, die de Oud-Holl&Ddsche namen voor «hectogram» en «centim ter» niet eens meer kennec- Heb ik er my zelven op een onderzoek naar de bekwaamheden van ondetwyzer niet over geërgerd, dat er onder de het- reii verscheidene waren, die de woorden: bunder, roede, wichtje, vingerhoed enz. niet verstonden. Wat ik maar zeggen wilde: het ge bruik van vreemde woorden nam in de laatste jaren schrikbarend toe onze rjjke en schoone moedertaal werd mishandeld, bedorven, verknoeid, in een hoekje geduwd, men meende aau zijne eigene eer en waar digheid te kort te doen, wanneer men ze niet doorspekte met Fransche, Duitsche of Engelsche woorden, ze niet verluchtte name gedachten verdrijven wilde. Ja, fluit maar, antwoordde de kleinste, het zal de eenige muziek zijn, die gjj hier te hooren krjjgt, of ook wel bet geknars van eene kamerdeur, of het concert van eene hoogst eer biedwaardige muizenfamilie, die in uwe kamer haar verbljjf heeft opgeslagen, trrr. Frans! En stel u nu dat eenzame nest eens voor in den winter op de bergen sneeuw, op de straat sneeuw, in den tuin sneeuw en wi'te, dwarrelende vlokken in de luchtlieve hemel, hoe zult gij dan de lange avonden doorkomen, waarop wjj anders in //Taunus" op de Bochenheimeistraat zaten, of in den schouwburg P Wie zal hier schaak met u spe len Voor wien wist gjj uwe veel bewonderde gedichten maken In de dorpsherberg worden ze zeker niet begrepen: A eb, als ik u zoo aan zie, zoo alleen hie verkniezend onder de zorgen 1 Hjj zuchtte. It wil u wat zeggen, Frans, en nu alle scherts ter zijde, vervolgde hjj, gij kunt niets beter doen, dan trouwen.' En dan geef ik u den raad, de meeste uwer idealen maar te laten varenzie maar ai van eene elfengestalte, met bekoorlgke oogen en vrouweljjke schoonheid ten gunste van een anderen voorrang, die iD ons prozaïsch leven door niets te vervan gen isneem geen arm meisje, Frans, al was zjj de parel uit ons werelddeel. In uwe om standigheden zon het eenvoudig dwaasheid zjjn, eene bezondiging aan u zelven en al uwe nakomelingen. Het geeft volstrekt niets, al passen uwe mooie verzen niet op haar, gij met uitdrukkingen, aan den vreemde ont leend. Men deed met anderen mede en zeide ook al met een zeer geleerd ge zicht, dat men dit en dat niet zco dui delijk, niet zoo pittig iu de Nederland sche taal zeggen konde als in de vreem de, al kende men van die vreemde taal dikwyls nauwelyks iets meer dan het a.b.c. Dat men daarmede eene heiligschennis bedreef aan wat een volk het kostbaarst heeft, zyn taal, dat vergat men, en ook, dat men zich bespottelijk maakte in het oog van landzaat en van vreemden. Edoch, er komt eene kentering. Van velen beginnen de oogen open te gaan, van velea ook zyn zjj reeds wjj J geopeud. Er gaan stemmen, luide stemmen op, te gen deze misseljjke behandeling en ach teruitzetting onzer taal, tegeu een mis bruik, waardoor wjj ons zelven verlagen in onze eigen oogen en tegenover vreem den. «Het Algemeen Nedarlandsch Verbond» dat le^ds op verschillende plaatsen af- deelingen vormde, en dat zich ten doel stelt in vreemde landen en werelddeelen de belangen der daar wonende Nederlan ders te bevorderen, beijvert zich iu het binnenland vooral om de Nederlandsche taal ongeschonden en onverminkt te doen gebruiken en het onnoodig gebruik van vreemde woorden met alle middelen, die ten dienste staan, te weren en te be strijden, gedachtig aan de waarheid van het woord«In de taal toont zich het volk». Om die VereeDiging in dat loffelijs: streven naar mijn vermogen te steunen, nam ik de pen op, om de lezsrs en le zereseen van dit dagblad aan te sporen, ieder in zjja kring, mede te werken tot de bereiking van het groots doelonze moedertaal rein te wasschan en rein te houden van de vlekken uit den vreemde, Nederlandsche mannen en vrouwen, wat zal het zyn :tpantalon of broek Een lokdeuntje. Het kost in onzen tjjd elk menschenkind nogal vrjj wat zelfverloochening zjja stoeren plicht te doen, wanneer eigenbe lang en gemak daartegen in verzet komen, doch het godsdienstig beginsel diene het doen en laten te regelen en te beheerschen. Men zingt in onze dagtn het lokdeun tje der neutralen afgeluisterd van de so cialisteu, dat godsdienst met het open baar leven niets te maken hseft. De socialisten neurieden dat wy^je, zoo lang als het lukte; doch tegenwoordig brengeu zy nog maar op goei geluk at ten gehoore op hier of daar een platte- lands-goe-gemeente, dewjjltoch geen zelf- denketd arbeider zich nog daardoor m het ootje laat nemer. zult ook voor de schoonste vrouw niet immer gedichten maken. Ja, lach maar I riij knipte de asch van zjjn sigaar af. In Frankfort als gjj maar ernstig gewild had was wat voor u te vinden geweest. Maar gij hebt u door de kokette oogen van de kleine Tbea geheel laten verblinden. Hoe dikwijls heb ik mjj daarover geërgerd Als een man boven de vijf-en-twintig geko men is, diende hjj toch waarljjk wel verstan diger te worden I Frans Linden bleef hetzelfde stilzwijgen be waren, en de kleinste wist dadeljjk, dat hjj zooals hjj zich gewoonlijk uitdrukte, bij Lin den in den vetcot getrapt had. Nu, Frans, ik meen het zoo kwaad niet, vervolgde hij, bier zijn misschien ook nog wel rjjke meisjes te vinden. Zeker, zeker wel, mijn vriend, klonk het achter hen, rijke meisjes en mooie meisjes; onze oude stad heeft daar altijd voor bekend gestaan. Beide heeren wand den zich naar den spre ker om; de rechter, om dan terstond weder met een gelaat, waarop de ergernis te lezen stond, naar buiten te kjjken, Frans Linden, om hem beleefd te groeten. Ik breng de gewenschte inlichtingen, vervolgde de binnengekomene, een kleine man, van ruim vjjftig jaar, met een ongeloofljjk smal, spichtig gezicht, waarop een vleiend lachje te lezen was en die zich in houding en beweging overbeleefd toonde. Ik dank u zeer, mijnheer Wolff, zeide Frans Linden en nam de papieren aan. Eu warempel, nu hebben de neu tralen het voor hun orgel laten toon zetten. Waar de «rooden» niet langer van ge diend zijn, daarmee komen de «Kleur- loozen» nu aau-gehorlêpypt. Hebben wellicht die «rooden», met een knipoogje, hun gezegd: Beproeft gy het eens. Gij ziet er wat fatsoenlijker uit dan wij. Gy maakt de eenvoadige luidjes zoo bang niet, als wjj. Wat de winst aangaat, dat zullen wjj wel samen maken. Wjj kennen mekaar. Nos kennimus nos.» Wy hebben ons steeds tegen zoo'n boerenbedrog verzet en hoe euvel men ons zulks neemt, wjj bljjven den wortel van het socialisme ontdekken in den akker der neutraliteit. Op dien akker,wordt het socialisme gezaaid eu tiert het welig. Heeren socialisten loopen met de hau- dea 'n de broekzakken langs die velden en verlustigen zich in een mimen en rypen oogst. Mgr. M a r r e s, drukte onlangs nog de katholieke arbeiders op het hart «Laat u niet misleiden door de valsche leuze van neutraliteit. «Neutraliteit bestaat niet: «Neutraal is niets anders dan een ver momd socialisme.* Men tracht de Katholieken in te pal men onder de bedriegeljjke leuze van neutraliteit. Z. H. Leo XIII, wees er zoo tereclrt op, dat het socialisme en de neutraliteit steunen op een materialistische levensopvatting. BUITENLAND. Belgie. Naar wjj vernemen zal keizer W i 1- h e 1 m een tegenbezoek brengen aan ko ning Leopold te Brussel. Het gerucht, door een ltaliaausch blad verspreid aangaande eene te wachten verloving der Belgische Prinses met den hertog van Turjjn is, naar de «Temps» verneemt, beslist ongegrond. Daltechland. Keizer Wilhelm heeft met koning Leopold van België een rjjtoer ge maakt door Beilyn. Op het Nollendorf- plein stapten beiden uit. De Duitsche Keizer gaf een u tlegging van het sys teem van den ondergrondschen zweef- baan. Iu de ridderzaal vau het paleis had een groot verjaarsdiner plaats, waar aan zaten behalve de beide vorsten, o. a. de Groothertog vau Saksen en de Groother tog von Mecklenburg-Schwerin. De krygsraad teWesel heeft luitenant 'Schreine veroordeeld tot twee jaar vestingstraf en ontslag uit de gelederen om dat hjj geduelleerd heeft met een reser ve-luitenant Rauchfuss, die veroor deeld werd tot drie maanden vestingstraf. De militaire geneeskundige Hellen- b e c k, die tegenwoordig was bjj het Als ik u nog verder van dienst kan zjjn mejuffrouw Rozalie kan getuigen, dat ik voor mijnheer uw oom zaliger steeds een dienst willige vriend geweest ben. Ik ben hier volkomen vreemd, antwoord de de jonge buisheer, het kan wel zijn, dat ik uwe hulp noodig heb. 't Zal mij een groote eer zjjn, mijnheer Linden! Ja, en zooa's ik zeide, als gjj in de stad kennissen wilt zoeken, dan zijn daar de Tabmans, de Meiers en |Helbrans en in de eerste plaats de Baumhazens rijke aangename kringen voor het verkeer, mijnheer Linden gjj wordt er met open armen ontvangen, want er is altijd gebrek aan knappe heeren in de kleine stad. He heeren van de cavallerie gjj weet dot zeker al achten zich wel wat voornaam, maar willen toch gaarne pret ma- ik zal u gaarne van dienst zijn. He rechter onderbrak dezen woordenvloed met een geweldig gesnuit. Frans, sprak bjj dan droogjes, wat is dat voor een toren ginds op den berg? Gjj hebt gisteren de kaart met den plattegrond van de streek bestudeerd. He Hubertusboogte, antwoordde de jonge man, naar hem toegaande. Die behoort aan den vrjjheer van Lo- bersberg, mengde mjjnheer Wolff zich in het gesprek. Dat interesseert mjj weinig, bromde de rechter en keek, bjj gebrek aan een verrekij ker door de holle hand naar den toren. Ik heb de eer mg' in uw dienst aan te bevelen,] kraste Wolff, ik moet nog naar Lo- bersberg. duel, werd gestraft met één dag gevan- nisstraf. Noorwegen. De schade door den vreeseljjken brand te Aalesund veroorzaakt, wordt op meer dan 40 millioen kronen geschat. Voor het grootste gedeelte moet deze worden gedekt door Noorweegsche assurantie- maatschappyendoch ook enkele buiten- landsche zyn er voor vrjj aanzienljjke sommen bjj betrokken. Van alle zjjden bljjft de hulp voor de be klagenswaardige slachtoffers toestroomen. Na aankomst der Duitsche schepen heeft men onmiddelljjh met de nitdeeling onder beklagenswaardige een aanvang gemaakt. Het groote aantal dakloozen is gedeelteljjk ook op de schepen «Prinz Heinrich» en «Phönica» gehuisvest. De stad Bergen heeft aangeboden honderd kinderen aldaar voorloopig onder dak te brengen. Zoodra er voldoende materieel en werk krachten zullen aangekomen zyn, wordt een aanvang gemaakt met het bouwen van barakken. Op de inteekenljjsten der Noorsche bladen is nu reeds voor een bedrag van 40.000 kronen iugeteekend. Volgens een te Kopenhagen ontvangen telegram staat de voorstad van Narvik in lichtelaaie. Trydenland, zoo heet dit stadje, telt lOOOinwoners en is geheel uit hout opgebouwd. Rusland en Japan. De Times verneemt d.d. 27 dezer uit TokioDe Japansche regeering besloot een oorlogsbelasting in te voeren door verdubbeling der grondbelasting waardoor zjj de beschikking krygt over een bui tengewone ontvangst van 44 millioen yen. In de Russische pers beersoht groote verbittering tegen Engeland, het onrust stoken tusschen ons en Japan, zegt zjj, is de dankbaarheid, dat Rusland van den Zuid-Afrikaanschen oorlog geen gebrnik heeft gemaakt om Engeland te vernieti gen. Het gevolg dar Britsche tactiek is nu echter, dat «de Russen meer dan ooit vrede met Japan wenschen, zelfs «wanneer men concessiën moet brengen.» In zyne volkomen solidariteit met het gansche Russische volk zegt vorst Mersohtscherski bezit het hoofd der Russische natie de kracht om Engeland een «terugtoe te roepen op eeo toon, welke geen twjjiel laat om trent de vraag, of wy bjj onze eischen zullen volharden Sehynbaar, in woorden, houdt de Ras den Duitscher voor zyu erfvyand, maar in het diepst vau zyn ge moed erkent het Russische volk, dat 't slechts één onverzoenlyken erfvjjand heeft dat is Engeland. Wanneer van 't haDgend geschil in het Verre Oosten iets met zekerheid kan worden voorspeld, dan is 't wel het toe nemen der vjjandschap tusschen Rusland en Engeland. Uit Engelsche bron wordt vernomen, De rechter knikte even j Linden vergezelde den man tot aan de deur en kwam toen lang zaam terug. Nu verklaar mjj eens, als ik u verzoe ken mag, voegde zjjn vriend hem toe, hoe komt gjj aan dezen mensch wat zeg ik aan deze rat, die zich zoo ongeroepen in uwe zaken mengt 1 De donkere oogen van Frans Linden staar den vol verbazing in het gelaat van zjjn vriend, waarop de ergernis te lezen stond. Maar, Richard, bjj is de rechterhand ge- weest van mijn gestorven oom, zjjn factotum om zoo te zeggen en hjj is wel gerechtigd een woordje mee te spreken, daar hg helaas een groote hypotheek op Riendorf beeft staan. Dat geeft hem nog geen recht, zich zoo aan u op te dringen, als deze man doet, ant woordde zijn vriend. Ei, oude jongen, verontschuldigde de jonge man, hjj houdt mjj voor eenen nieuwe ling, voor eenen onwetende op het gebied van het besturen van een landgoed. En ik houd hem voor eenen man, die het met zjjne eer zoo nauw niet neemt 1 En als wjj elkander weer eens spreken, kameraad, dan zult gjj wel zeggenRichard, gjj hebt ge lijk gehad, deze man is een spitsboef! Wordt vsrvdgd) III! Ill VI. ABONNEMENTSPRIJS, PBIJS DEB AD VEBTENTIEN AGUTE MA NON AGITATE FEUILLETON,

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1904 | | pagina 1