No. 5612
Donderdag 4 Februari 1904.
28ste Jaargang
HDagBlaó voor cfiooró- en SCuió-tXollatid.
Begripsverwarring.
Truitjes Huwelijk,
BIN NB NL AND.
0,03
BUREAU St, Jansstraat. Haarlem.
feuilleton.
BUITENLAND,
België.
Frankrijk.
Italië.
Engeland.
Rusland en Japan.
CUM.
ABONNEMENTSPRIJS.
f 1,20
Per 3 maanden yoor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post 1,50
Voor het buitenland 2,90
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelij let, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoof dredacteur-Directeur W. KÜPPERS.
AGITE MA NON AGITATE
PRIJS DER ADVERTENTIE*.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsrnimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale Publieité, Etrangère
G.L. DA UBE Sf Co JOHN., f. JONES Sttcc- Paria Slbia Faubourg Montmartre.
Ten allen tgde heeft de geschiedenis
der menschheid groote begripsverwarrin
gen te boekstaven gehad. Zoodra de mtn-
schelgke geest, het licht der Openbaring
minachtende, alleen op zjjn feilbare rede
voortbouwt, stelt hg zich aan schromelijke
dwalingen en vergissingen bloot, en daar
onze tjjd vooral prat gaat op zgn ont
wikkeling, op zjjn verstand, op 2Ïja red»,
met voorbijzien van de fondamentale waar.
heden die aan alle menschen zjjn geopen
baard, kan hit geen verwondering baren
dat ook die tgd zoo verbazend rjjk is aan
verwarde begrippen omtrent een aantal
der hoogst gewichtige dingen.
Nu is het een onaantastbare waarheid
dat, wanne* de mensch eenmaal een we-
tenschappdljjk of wjjsgeerg stelsel op
bouwt op den zandgrond van zjjn eigen
rede, hg een gebouw opiic'it dat aar. al
le egden de meest gevaarl jjke scheuren en
barsten vertoont, zoodat het, na kortoren
of langeren tjjd ineen moet storten en
niets meer te aanschouwen geeft dan een
vormelooze puinhoop. En hoeveel de.ge-
ljjke puinhoopen ontmoeten wjj reeds niet
langs het pad van menschelgk weten en
denken. Evenals de verdorde beenderen
in de waterlooze woestga den weg als 't
ware afoakenen van da karavanen die
eeuwen achtereen daar laugs togen, zoo
wjjzeu ook die puinhoopen op esn trooste
loos vergaan van stelsels, begrippen en
meeningen die, niet besproeid en gedrenkt
met de levendmakende wateren der god-
delgke voorlichtiug, als verdorde geraam
ten langs den eeuwenlaagen wig der
menschheid opgestapeld l gg«n.
Nergens treedt die begripsverwarring
schriller «n angstwekkender aan den dag
dan waar zjj den mensch zeiven betreften.
Het scbjjnt wel of de mensch gesn groo-
ter genot kent dan zich zeiven te ver
lagen menzon geneigd zgn tcgelooven,
dat hg de rede en het verstand, dat God
hem geschonken heeft en die hem bo
ven het redelooze dier moeten verheffen,
die hem, de zwakste onder de levende
wezens, toch heer en mee=te' over al
het geschapene maken, bg voorkeur
misbraikt om zich beneden het dier te
plaatsen.
Het zou ons te ver voeren wilden wg
hier al die begripsverwarringen ook maar
aanstippen, wij zullen ons tot esn enkele
bepalen, maar die van onberekenbare ge
volgen zou zgn voor de geheele maatschap
pij. Wanneer zjj eenmaa', wat God ver-
6 (Vervolg.)
Reusachtige laurierboomen ea groote potten
stonden aan beide zijden van de hooge ingangs
deur, die naar de eerste verdieping leidde
links' daarvan l:ep de trap voort naar de an
dere verdiepingen.
Tr itje Baumhagen drukte op den knop der
electrische schel en terstond daarop opende
een dienstmeisje, met een helderwitte schort
voor, de deur en eene welluidende stem riep
Ja wel, ja wel, ik ben tehuis. Gij
komt als geroepen, Truitje
In de groote voorkamer, die in eene zoo
genaamde oud-Duitsche zaal herschapen was,
stond voor eene prachtige spiegelkast eene
jonge vrouw, die bezig was, allerlei zilveren
voorwerpen uit de geopende lade te nemen.
Zij droeg een aardig hoedje op het lichtblonde
haar en een huiskleed met helderblauwe, fijne
Wollenstof vervaardigd, dat weelderig met kant
versierd was. Zij was zeer mooi, deze jonge
vrouw, zelfs nu mg, terw'gl zy een pruilend
gezicht zette, beide zusters geleken echter vol
strekt niet op elkander.
Zijt gij nu nog niet gekleed, Jenny?
vroeg het jonge meisje. Dan zou ik waarlijk
lang hebben kunnen wachten in de kerk, het
Was zeer pijnlijk, dat g|j niet kwaamt.
hoede, de overheerscheude meening werd
en hare uiting mocht vinden in de wet
ten des landswij bedoelen de begrips
verwarring betreffende de toerekenbaar
heid of niet toereken baa-heid van den
mensch in zgn daden of handelingen
vooral waar deze in strjjd zgn met het
gemeene recht.
Voortbouwende op de theorie, meer of
minder door de ervaring be/estigd, dat
de physieke zoowel als de psychische hoe
danigheden van den mensch overerfe
lijk zgn, d. w. z. dat de gehreken of
abnormalitei en zo iwel vau het lichaam
als van den geest vau de ouders of groot
ouders overgaan op de kinderen of klein
kinderen, heeft men allengs den mensch
gaan beschouwen als een wezen dat in
vte' gevallen ontoerekenbaar is voor zjjDe
daden.
Deze letr, of dit stelsel, al naar men
het noemen wil, waarvan professor Lo-'i~
broso van Turjjn, zoo niet de eerste uit
vinder, dan toch zeker een der vurigste
voorstanders en verdedigers was, keelt
zich langzamerhand baan gebroken en of
schoon dis leer vau Lombro'o op de con
gressen van crimiualisten reeds lang ver
oordeeld is, en vooral een even kundige
als ervaren bestrijder gevonden heeft in
den Belgischen oud-minister van Justitie,
Le Jeune, zoo ziet men baar nog tel
kens weer oploemen bg de pleidooien in
onze gerechtszalen en in de kolommen
onzer liberale dagbladen. Zoodra een mis
dadiger zich maar brutaal onveischillig
en gevoelloos voordoet over da door hem
bedreven daden zoodra zjja gelaat maar
sporen draagt vau een dier'jjk idiotisme
en zgn hooff of schedel eenige abnor
maliteit veitoont, tracht men hem ter
stond te veronlsehuldigen en vrjj te spre
ken van zgn misdaad door hem ontoe
rekenbaar te verklaren. Wanneer zulk
een individu er nog op kan wjj',en, dat
er order zjju voorouders eveneens mis
dadigers, st mpzinnigen,idioten of diauk-
zuchtigen waren, dan heett zjja ver
dediger al een heel arsenaal vol bewijs
gronden om den man voor een gedege
nereerd", een ontoerekenbare te verklaren
dir niet aansprakeljjk kan en ma; ge
steld worden voor de door hem bedreven
misdaad, al werd die ook met de grootste
sluwheid en de fijnste berekening beraamd
tn volbracht. Zulk een man mag dan ook
niet naar de gevangenis verwezen wor
den. Dat zou zgn hem doen boeten voor
een daad, die hg zonder volle toereken
baarheid bedreven heett, ja, waartoe een
overgeërfde aandrift hem gf dwonge.j heeft.
De kleine vrouw keek op, zette het kris
tallen schaaltje, dat door twee massief zilve
ren slangen omstrengeld wer l, ontsteld neer,
sloeg de handen in elkander en begon har-
teljk te lachen
Ziet ge wel, ziet ge wel, den heelen dag
heb ik ia huis roDdgeloopen met het bewust-
zgn, dat ik nog iets doen moest en ik kon
het toch maar niet bedenken I neen maar, het
is om zich dood te lachen jKarolina, gjj hadt
er mij toch aan kunnen herinneren, met deze
woorden wendde zij zich tot h-t meisje, dat
juist eon kostbaar linnentafellaken over den
van massief eikenhout vervaardigde tafel 1 gde,
die midden in de kamer stond.
Mevrouw Friedrich legde zich wat op
de canapé neer en beval mij uitdrukkelijk
haar voor vier uur niet te wekken, rechtvaar
digde zich de dienstbode.
Nu ja, geeuwde de jonge vrouw, ik was
zoo vermoeid mijnheer was in een slecht hu
meur en de kleine zoo ontzettend lastig het
is bovendi-n geen ongeluk, de heele zaak loopt
uit op eene bedelpartij. Ik kan haar morgen
nog wel wat sturen.
Maar Jenny 1 Hebt gij danvergeten.dat
Johanna eerst door mijn aandringen gevraagd
heeft u en mij als gjtuigei bij de plechtig
heid te verzoeken. Ik dach', dat het uw plicht
geweest was de man is in ouze fabriek ver
ongelukt
Ach gekheid, mjju kind. Ik kan dat
eeuwig gezeur, om als getuige te d:enen, niet
verdragen 1 bracht mevrouw Jenny hier tegen
in. Als ik niet reeds drie dozijn doopkinde.
Hoogstens mag zulk een man, omdat bjj
tijieljjk voor de maatschappij gevaarljjk
is, naar een krankzinnigengesticht ver
voerd wo-den, waar hg, als een ongeluk
kig, beklagenswaardig wezen, met de
meeste toewjjding verpleegd wordt, tot
dat hg genazen verklaard, in de
maatschappij terugkeert om zich, wie
weet hoe spoedig, aaa nieuwe misdaden
schuldig te maken.
Waar zulk een stelsel, consequent
doorgevoerd, ons brengen moet, behoeven
wg niet in den breede uit te meten. De
groote m:sdadigers tjjleljjk liefdargk in
een krankzinnigengesticht verpleegd, de
kleine misdadiger, de arme, die om zgn
honger te stillen of zjjn raaktheid te
kleeden, een kleinigheid ontvreemd heeft,
oaar de gevangenis, omdat hg het geluk
of in cisu het ongeluk heeft, geen mis
dadigers, dronkaards of gedegenereerden
onder zjja familie te tellen.
Die even ziuneloozeals gevaarlgke leer
kan alleen wortel vatten en opschieten op
ien bodem van de ontkenning van een
der grootste en dierbaarste prerogatieven
van den mensch, van zgn vrgen wil, zgn
l-ber arbiter. De leer stelt den mensch
op ééa ljjn met het redeloos dier.
Het d er heeft geen vrgen wil. Het han
delt alleen op aandrang van zgn instinct,
alleen ter bevrediging van zgn natuurlgke
behoeften. Het kent geen onderscheid
t isschen go d en kwaad; het kan aHeen
door dressuur onderscheiden wat het in
sommige gegeven omstandigheden do^n
mag of laten moet. Het laat 'i verbodens
niet omdat het een vrgen wil he«-ft om
iets te doen of niet te doen of omdat het
besef heeft van goed en kwaad; het laat
't alleen omdat hst door de ondervinding
heelt geleerd dat het voor het doen van
ie s wat het verboden is, gekastjjd wordt.
Niet aldss de mensch. Deze, hoe be
dorven zgn hart ook moge zgn, weet jwat
goed en wat kwaad is en als hjj wil, kan
hg het kwade la'an en het goede doen.
Dat zgn vrijs wil do overwinning niet
zonder strjjd zit bshalei, do>t niets ter
zake. H^m dien vrgen wil te negeeren
is hem berooven van zgn waardigheid ais
menscb.
De Chineescbe studenten zill-on zich
voorloopig te Luik vestigen waar zjj de
Frau-iche taal zuiien leeren. Wanneer zjj,
deze taal ktnnen, zullen zij naar Brus
sel terugkeeren om er de lesgen aan de
Hoogeschool te volgeo.
ren heb, mag ik niet hier staan arme mea-
schen worden er niet voor gevraagd, geloof
mfj. Kom, ik ben nu hier klaar, wij gatrn dan
wat naar de kinderkamer, of zjj wierp een
bliï op de onderwetsche klok, die tegen den
muur stond wat nog beter is, mama heeft
stalen laten komen voor gezelschapstoiletten
wacht, ik kom mee naar boven, Wjj hebben
nog ande-half uur tijd voor de dames komen.
Zij draaide zich nog eenmaal rond, alsof zij
hare toebereidselen wilde monsteren. De tafel
pronkte met allerlei zilverwerk, onder den
schoorsteen brandde een helder vuur, de prach-
tige kanddaars e'ena's de guéréilons voor de
hooge spiegels waren met kaarsen bezet, die
in donkerrood fluweel gewikkeld schenen, en
toen Karoline de bontbewerkte, zware gordij-
nen terugsloeg, werd eene bjjna te weelderige j
ruimte zichtbaar, een ware purpurkamerzelfs
door de 'raai beschilderde hoekramen wierp het
licht der avondzon nog een rooden glans op
deze menigte stoelen en stoeltjes, ruststoelen
en tafeitjes, terwjjl tegenover het ernstige groen 1
van kostbare bladplanten witte figuren hel
der afstaken. I
Ziet het er hier niet prettig nit zeide
de jonge vrouw; ik heb da zaal niet laten 1
openen, omdat wg maar met een paar dames
zijn, Ue vrouw van den landraad heeft van
te voren al toegezegdkomt gij ook een
i uurtje?
Ik dank u 1 antwoordde bet jonge meis 1
je, met hare zuster naar de kamer harer moe
der gaandt, stuur mij den jongen een poosje,
ik speel zoo guarne met hem.
Een geweldige sneeuwstorm h°eft Zon-
dig-morgen in de kantons Montlouis en
Saellagouse in de Oosteljjke Pyreneën,
verscheidene gemeenten ingesloten. Er
heerscht gemis aau brandstof, brood en
vleesch. Het garnizoen van Monthuis is
nitgerukt om de inwoners der geblokkeer
de dorpen van de sneeuw te bevrjjden.
De post kan de dorpen niet bereiken.
Het Parjjsche blad le Radical deelt
mede, dat de raadsheer B o y e r, die
benoemd is tot rapporteur inzake de her
ziening van het Dreyfusproces, in het
laatst dezer maand zgn rapport voor de
crimineele Kamer zal uitbrengen.
Het blad, dat schgabaar nogal wat
aandurft, zegt, dat er niet minder dan
zestig vervalschingen zjjn ODtdekt tot
verduistering der waarheid.
Z. H. P i us X heeft den Zwitserschen
afgevaardigde Decartings, den leider
der Katholieke Christen-democraten in
audiëntie ontvangen, Da H. Vader bad
met den heer Decurtings een zeer
lang onderbond en verzocht hem zgn
verbljjf in Rome te verlengen, om mat
ham nog meer van gedachten te wisselen.
In het Italiaansch ministerie van bui-
tenlandsche zakeu is gi deren de Engelsch
Italiaansch arbitrage-overeenkomst getee-
kend.
Te Londen maakt de geneeskandige
Dr. Atkinson veel opgang met zgn
nienwste vinding. Hjj zegt een methode
te hebben uitgevonden om menschen, die
klein van gestalte zgn, wat gr ooter
te maken.
De patiënten worden, na ia eenstoom»
bad te zjja geweost, door hem met oliëo
ingewreven, om de geledingen leniger te
maken en vervolgens gemasseerd.
Dr. Atkinson heeft een aantal pa
tiënten in behandeling, onder welke vele
kadet'en dei krjjgsschool van Sandhurst.
Een dier kadetten is in drie maanden
15 centimeter in lengte toegenomen door
de behandeling van dezm modernen ea
z achteren Procrustes en de Amerikaan-
sche Generaal N e e v e moet 7eentimeter
langer zgn geworden.
Heel lang kan het spel, dat Rusland
en Japan spelen niet meer duren. De
vraag of er oorlog komt of niet, kan niet
meer beantwoord worden, de berichten
daaromtrent zgn te tegenstrjjdig. 't Is
a's of Rasland aan Japan en Japan aan
Rusland wil doen zien, dat het *an
wee-szgden ernst is en dat men zich op
alles voorbere dt, wanneer ten slotte de
diplomatie te kort mocht schieten, in het
handhaven van den vrede.
Zeke- is, dat het prestige der beide Rg-
km doordeti langen duur der onderhan
delingen moet Ijjden, maar ten anderen
Zeker, de kleine baas zal verschijnen,
knikte mevrouw Jenny, op den voorgrond ge
steld, dat hg niet als eene marmot ligt te
slapen.
Ga maar binnen bjj mama, ik wil eerst van
kleeren verwisselen, dan kom ik ook.
Het waren dezelfde vertrekken als in de
benedenverdieping, even rijk g imeubileerd
maar niet volgens den nienwsten stijl, hoewel
toch niet minder voornaam en behaaglijk De
zusters scheidden van elkaa-in de voorkamer,
ea Truitje Baumbagen zoeht hare kamer op.
Zjj bewoonde het vertrek met het hoek venster;
maar hier viel het daglicht niet door kost
bare, bontbeschilderde ruiten, hst kon onge
hinderd door de heldere spiegelruiten schjjnen,
waarvoor buiten talrgke bloemenkelkjes in den
wes'eowind heen en weu- schommelden. Vlak
hier tegenover verhief fich de gevel van het
raadhuis, als een kunstig geweven kantwerk
tee'ten le de schoone zandsteenversieringen zich
tegen deD vuurrooden avondhemel af. Het
was een onbeschrijflijk lief plaatsje deze hoek
kamerhier stond de naaitafel en daarachter
op een sch'ldersezel het portret van den ge
storven mjjnheer Baumhagen. Op het eerste
gezicht kon men de geljjkenis tusschen vader
en dochter zien, hetzelfde lichtbruine haar,
hetzelfde krachtige voorhoofd, de korte smalle
neus en dan bovenal de oogen. Zjj was ook
altijd zjjn lieveling geweest en zjj zorgde, dat
er altjjd frissche bloemen in het vergulde bla-
derwerk van de ljjst staken. En als zij aan
den arbeid was, dan rustten somtjjds hare
handen even en zochten hare oogen het beeld
o uk omdat die gewapende vrede zoowel voor
Rusland als voor Japan zeker niet minder
kostbaar is dan een werkeljjke oorlog.
Men mag toch aannemen dat de tegen
woordige toestand aan beide partgen ieder
ruim een mtllioen gulden daags kost en
dit wordt niet'minder, maar veeleer meer.
Zulk een nnttelooze uitputting want
blyffc de vrede gehandhaafd, dan waren
de uitgaven Z9ker nutteloos kan niet
lang worden volgehouden en het is ook
daarom dat wg, zoodra het antwoord van
Rusland zal zgn ontvangen en door de
Japan-che Regeering overwogen,em eind
beslissing wachten, die wg nog steeds
hopen dat zal zgn ii vredelievenden zin,
ook omdat wjj nog niet kunnen bevroe
den welke werkeljjke duurzame voordea
len Japan want komt er oorlog, dan
zal die door Japan moeten verklaard wor
den— uit een oorlog over Mant<joerjje
en Korea voor zich zal kuunen trekken.
Honderden Japanners verlaten Maots-
joerjje en keeren naar Japan terug. Troe
pen versterkingen kwamen per trein tf
Port-Arthur aan.
De Japansche gezant te St. Petersburg
heeft deu Russischen minister van Bui-
tenlandsche Zaken, graaf Lamsdorff,
aangedrongen op spoedig antwoordin
dien het niet binnen de eerstvolgende
dagen wordt ontvangen, zal Japan ver
plicht zjja handelead op te treden.
Een groot aantal angs'ige Japan
ners verlaten het gebied van den Oost-
Chineesehen Spoorweg.
Uit Wladiwostok wo*dt gemeld, dat
alle reservisten in het verre OoAen op
geroepen worden. Ia deze maand zallen
daar meer dan 50000 man troepen ter
versterking vau het garnizoen aankomen.
Japan wordt thans beschuldigd in Ko
rea onrast te willen verwekken, wat vol
komen is mislukt.
Naar nit Tschifoe bericht word*, lig
gen in de haven van Sasebo thans 23
transport- en 30 oorlogschepen 40 trans
portschepen, welke gereed liggen in ds
haven van Takeshikie en Tsoeshima, zou
den bestemd zgn om naar Autoeng op
te stoomen. Tal van gecharterde sche
pen worden tot hulpkruisers ingericht.
Ia Japan heerscht een zeer krjjgszach-
tige stemming, men zegt dat in Japan
ruim 400 R issische spionnen vertoeven,
die men aldaar den dood heeft gezworen.
De ant'-Russieche vereeniging van jonge
mannen zou de ministers, die vóór den
vrele zgn, met den dood hebbei ge
dreigd!
Japan staat niet toe dat oorlogscorres
pondenten de eerste expeditie zulten ver
gezellen.
Hojberichten. II. M. de Koningin bracht
de jongste middagen door op een van Haar
buitengoederen onder Wassenaar en Voor
schoten en gebruikte er dan gewoonljjk
het déjeuner.
wgoecle, goede papa was zjj dan gewoon te
duisteren, alsof hjj het nog verstaan kon.
Ook nu weder liep zjj snel naar het raam
en staarde lang het beeld aau. Dat zo^dt gjj
ook gedaan hebben, sprak zjj opzachten toon,
niet waar papa? Er lag plotseling eene ern
stige uitdrukking in den meisjeioogen, iets,
als een grenzenloos verlangen. Neen, allen
zjjn niet, zooals mama en Jenny, er zjjn ook
nog gevoelige menschenharten, harten, die me
delijden hebben met den nood van anderen,
wien het geluk Z j zwijgt plotseling, hare
kleine handen hebben zich tot vuisten gebald,
en nu fonkelden er tranen in hare oogen.
Zjj beg jn in de kamer heen en weer te
loojenhet zachte tapjjt dempte den lich
ten tred, zoodat men hem niet hooren kon
maar de zware zjjde ruisehte achter haar,
tot benauwens toe. Welke vernederingen bracht
haar iedeien dag, ieder uur de daadzaak, dat
zij een rjjk meisje was! Alles, alles moet zjj
aan de omstandigheid danken, dat zjj geld
bezat. Jenny had h lar immers zooeven nog
weder verklaard, dat zij slechts doopgetuige
geworden was omdat Ach, miar dat wist
zij dan toch beter, Johanna was te beschei
den,
Wordt vat volgd)
