No. 5693
Woensdag 41 Mei 4904.
29ste Jaargang
Een scharrel-politiek.
HET GEHEIM
vac een Vorstenhuis.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderljjke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en
Hoofdredacteur-Directeur W. KÜPPERS.
BUREAU St, JansBtraat. Haarlem.
f 1,20
1,50
2,ÖC
0,03
en.
Van 16 regels 50 Cents
Elke regel meer 71/» r
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Centa per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublicitéEtrangère
G.L. DA UBE fy Co JOHN., F. JONES Succ. Parte 3lbis Faubourg Montmartre
Wanneer wjj het oog richten naar de
Fransche Republiek en den toestand daar
toetsen aan onze omgeving dan, komen
wjj tot de overtuiging dat eea beslis t
doorgaan ineen beginselvast? lpn daar
niet alleen niet meer be8lat, bp ons al even
min. Men moet kunnen scharrelen, geven
en nemen in het openbaar leven of op staat
kundig gebied.
Wjj hebben bp de jongste gemeente
raadsverkiezingen in het land van den
H. Lodewjjkde vrjj denkersregeering
zien triomfeeren en ot wjj ons nu al af
vragen hoe is dit mogelpk bp al de ver
volgingen van den godsdienst, hoe is dat
mogelpk bjj zulk een overwegende ka
tholieke natie, ons rest niets anders dan
den toestand te nemen zoo hp is, en, men
kan er zeker van zjjn, ook elders wor
den val.
Er bestond nog hoop, dat buiten de
steden met hnn meestal wuiten geest, op
het platteland met den ui tgebreiden bos-
renstand en het algemeen kiesrecht, zich
de zaken ten goede zouden keeren, maar
ook daar is de bevolking der Fransche
Republiek den weg der kerk vervolgers
opgegaan.
Eu toch behoort de boer over het al
gemeen tot de meer behoudende par
tpen, de boer is doorgaans zeer gods
dienstig gestemd, de boer heeft een ge
zond verstand, dat slechts langzaam,
maar dan ook beredeneerd tot iets nieuws
overgaat.
De Fransche boeren hebben echter met
hua stembiljet getoond, dat het sluiten
van kerkeu en kapellen, het sluiten der
religieuse scholen, het verdrpven der gees
telijken en geestelpke zusters hun niet
erg ter harte ging.
Hier en daar viel bp deoverweldigin g
der kloosterlingen wel een klein opstoo
tje voor, een enkele keer zelfs spande
men er zich kranig voor, maar over het
algemeen had het geheele gedtoe niet veel
om het ljjf, terwjjl de Fransche boer
reeds na al die snoodheden vergeten, zich
naar de stembus heeft begeven om de
Co mbe s-kliek zoo niet te versterken,
dan toch zeker te bestendigen.
De «Tjjd» schreef dezer dagen hierover
het navolgende
De plattelandsbevolking in Frankrijk
ziet in de Republiek eene vrucht van de
Revolutie en tevens de handhaafster van
de verhouding en de toestanden, zooale
deze door de revolutie zpn in het leven
geroepen. Millioenen Franschen en meer
bepaaldelijk de boeren, beschouwen onder
36 Veroolg.)
Zij moest ziekelijk zijn, want haar gang was
onzeker en wankelend. Raar lange mantel hing
als een rouwfloers om haar ziek lichaam. Zon
der rechts of links te zien, ging zij voort
naar het landhuis, Na weinige minuten was
zjj verdwenen. Jozef zuchtte alsof er een steen
van zijn hart was gevallen.
Goddank, voegde hij er bij, laat ons nu
verder gaan.
Beiden verlieten de plek, om dieper in het
bosch te dringen.
Er was hier zooveel zonderlings, dat Albert
waande in een andere wereld te zijn. Menschen
en zaken waren niet van dien aard, gelijk de
jonge timmerman gewoon was te zien; zij droe
gen den stempel van het zonderlinge, het bui
tengewone. Dit was hem onaangenaam, te meer
daar hij zijne nieuwsgierigheid niet kon be
vredigen. Zoo liet hjj zich bedaard langs vele
omwegen naar het slot terugbrengen, dat stil
en eenzaam als een verlaten goed in het para
dijsachtige dal lag. In de kamer, welke men
hem had aangewezen, verliet hem Jozef en
lang aanschouwde hjj daar het portret van
vader Andreas.
zeker opzicht de bloedige omwenteling
der voorlaatste eeuw als een zegen, wjjl
zij het aan haar te danken hebben dat
een einde werd gemaakt aan de voor
rechten van cleru3 en ade', terwjjl dezer
goederen veelal voor een spotprjjs, onder
het bereik en in het bezit der minder
bemiddelden werden gesteld.
Het valt niet te ontkennen, dat vóór
de Revolutie de toestand der boeren, over
het algemeen, ellendig wasde kromstaf
maakte hierop eene uitzondering, die
spreekwoordelijk is geworden: maar de
boeren die niet afaingeu van de kloosters
maar van den adel, waren weinig meer
in tel dan slavende belastingen die zjj
moesten opbrengen, gingen niet zelden
hun krachten ver te boven; zij moesten
gedwongen heerendiensten verrichten en
werken als slavenzoons en dochters
moesten op de kasteelen den lastigsten
en laagsten arbeid verrichtende dwin
gelandij der laodheeren ging zelfs zoo>
ver, dat zonder hun verlof en goedkeu
ring geen huweljjk door jongs boeren en
boerinnen mocht aangegaan worden. Van
recht op dit alles was geen spraak,
maar de macht gold voor recht; de boe
ren waren er bjjna aan toe als slaven.
De revolutie kwam en werd vooral door
de verdrukte boeren met open armen ont
vangen, door haar werden deboeren grond
eigenaren door haer ontkwamen zp aan
de tyrannie van het feodale stelsel, door
haar erlangden zp vrpheid en een zelf
standig bestaan, door haar kwamen zp
ia het bezit van eigen huisereif,alles
wat zp moesten missen onder het koning
schap.
Het heden der Fransche boeren, de
nalatenschap hanner ouders, is het erf
deel der Revolutie is het werk der Re
publiek, althans zoo wordt dit door de plat
telandsbewoners begrepen.
Hieruit kan meu gemakkelpk begrijpen
de voorliefde der boeren voor de Repu
bliek en hun onuitwischbaren alkeer te
gen het koningschap, voorheen de be
schermer van hun verdrukkers.
Daarom zpn de boeien zoo gewillig
om alles te aanvaarden, wat van de re-
publikeinsche regeering uitgaat; daarom
ook zpn zij gekant tegen allen die strij
den tegen de Republiek.
Daarin zou nu het kwaad niet steken,
want monarchistisch of republikeinsch
stelsel kunnen beiden even goed zpn
maar het kwaad zit hierin, dat de boe
ren geen onderscheid maken tusschen
de republikeicsche regeeringsmannen en
het republikeinsch stelsel.
Daarei.boven heelt de revolutie met de
De korte tijd verstrijkt! dacht bjj. Ik zal
wachten zonder iets meer te vragen, en indien
wonderbare dingan voor mijne oogen plaats
hebben, het is toch voor Louize Ik
bewandel immers den weg. dien vader Andreas
zoo vaak betreden heeft. Wie zou er belaag
bjj hebben mjj in gevaar te brengen? Z0o
men mjj aanrandt, ben ik sterk en behendig
genoeg om den vijand krachtig tegen te gaan
Ik waag het, want ik kan slechts winnen, niets
verliezen.
Het geraas van eeu rijtuig stoorde hem in
zijn overwegingen'
H ij ging naar het venster.
Een prachtige koets stond voor de waranda.
De dartele paarden trappelden ongeduldig
op den grond. Ds grijze knecht, die den
avond te voren de spijzen had opgebracht, ver
scheen in eene lange lichtblauwen frak, waar
van kraag en omslagen rijk met zilver bezet
waren.
B jjkbaar had hij zich tot de reis gereed
gemaakt. Na eenige minuten gewacht te heb
ben, opende hjj het rjjtuig. De zwarte dame,
welke hjj in het park gezien had, kwam, op
den arm van Ignaaz leunende, de treden der
veranda at.
Langzaam klom zij in het rijtuig. Nog eens
werd hare hand zichtbaar, welke Ignaaz kuste.
De bediende sloot het rjjtuig en klom er achter
op, waarna het verdween tusschen de boomen
van het Park. Albert was vol verwachting
twee uren bracht hij alleen in zijne kamer
door, de eenzaamheid deed hem goed, zg
vergunde hem ongestoord aan Louize te den-
eerste Republiek diepe sporen nagelaten
zoo .lat het zelfs met geloof en zeden,op vele
ja op de meeste dorpen treuriger gesteld is
dan in de steden dit degteekent niet
van heden, maar vanaf den tjjd der revo
lutie. Het volk van die dagen leefde
langen tpd zonder priesters en godsdienst
bedienaars daarenboven bestond bp de
oudere generatie reeds eea onmiskenha-
ren haat tegen de priesters, die meestal
in één adem met den adel genoemd wer
den de jongere generatie groeide op in
zulk een treurigeu toestand. Kon men
er andere vruchten van verlangen?
Men mag nu van zekere zijde uog zoo
veel godsdienstig gevoelen aan de Fran
sche boerenbevolking willen toeschrpven,
te ontkennen valt het niet, dat die bevol
king christelpk en zedelpk bedorven is;
er zal een onafzienbare tpd moeten ver-
loopen, eer met alle mogelpke krachts
inspanning nog iets goeds van de boeren
te verwachten is.
Als men deze waarheid nu eens goed
ouder de oogen ziet, kan men zich daa
nog verwonderen over de gebleken on
verschillige houding van de boeren bij de
godsdienstvervolging der sectarissea
Neem Bretagne en de Vendée uit
Frankrpk weg, dan is al het overig deel
den vpand van den katholieken godsiienst
in den schoot geworpen.
Hierbij komt nog, dat de voorstanders
van den monarchalen regeeringsvorm een
groote dwaasheid begingen.
Onze lezers weten uit vroegere artike
len, hoezeer de voornaamste lieden in
Frankrpk onderling verdeeld zpn en in
partpschappen leven wegens die ongeluk
kige kwestie van den regeeringsvorm;
monarchistisch, imperialistisch of republi
keinsch.
Ongelukkigerwijze hebben de leiders en
voormannen dier partpen de godsdienst
kwestie samengesmolten met den regee
ringsvorm, dien zp voorstaan en verde
digen.
Wenneer nu de monarchisten alleen
samenspanden en streden tegen de ver
volgingsmaatregelen der regeering&man-
nen, welke alleen zoo tyrauniek kunnen
regeeren onder dit republikeiasch stelsel,
dan was huDne zaak edel en gerecht
vaardigd dan zouden ook vele plattelands
bewoners iostem.nen met hun streven;
maar nu zij op de eerste plaats de Re
publiek als zoodanig bestrijien om er de
Monarchie voor in de plaats te stellen
en dan daarvan de godsdienstkwestie af
hankelijk maken, nu blijven de boeren
met hand en taod vasthouden aan de Re
publiek, waaraan zp al het stoflelpke te
ken en alzoo verstreek de tijd haastig, terwjjl
hg zoo voortdroomde. Jozef kwam en noo-
digde hem tot den maaltgd, die in het koele
salon werd genomen. De oude gravin verscheen
daar weder en was evenals den vorigen avond
gekleed.
Bjj het daglicht kon men haar beter waarne
men dan bjj het kaarslicht. Haar hooge ouder
dom rraakte haar zeer leeljjk, haar blik was
onvaBt en verward; dan alleen kreeg haar oog
eenige uitdrukking als het zich opdengastrichtte
die tegenover baar zat.
Even zwijgend als zjj gekomen was, verwjj-
derde zij zich na het diner, en wederom be
geleidde haar Ir aaz.
Maak u gereed, zei Jozef tot Albert.
Waartoe? vroeg deze.
Binnen een kwartier gaan wjj wederom
op reis.
Zjjn wjj nog niet aan het doelP
Wjj zullen hedenavond aankomen waar
men ons verwacht Hier hebben wij alleen maar
gepleisterd.
-Is mijnheer Ignaaz ziek dan?
-Het gaat met den genadigen heer reeds
beter, antwoordde de bediende ontwijkend.
Weldra zult ge hem spraakzaam en vriendeljjk
zien.
Mag ik van mevrouw de gravin geen
afscheid nemen.
Zij houdt van gsene plichtplegingen, gjj
zult haar overigens wederzien.
Een kwartier uurs later stond het rjjtuig
voor het hek.
Albert, die eene witte overjas en eenen
danken hebben en bekommeren zich niet
om de godsdienstkwestie.
Integendeel, die godsdienstkwestie
maakt hen nog meer gekant, tegen den
godsdienst,, die zet hen nog meer aan
tot steuD der republikeinsche regeering.
Om alzoo hun geliefkoosde Republiek
te behouden en de monarchie, die zp als
ééumetden Kath. godsdienst beschouwen,
te weren, kiezen boeren voor de Kamer
liever vrjjdenkers dan katholieken.
Wp zullen op bovenstaand niet ingaan,
maar zeker is het dat men in de Fran
sche Republiek na de Revolutie waarvan
hier sprake is, den tpd heeft vermorst
om een beteren toestand te scheppen.
De bevolking der steden zonk al die
per en dieper weg in een poel van zede
loosheid en op het platteland heerscht
een Jan Salie-geest die nu de treurigste
gerolgeD na zich sleept.
Een scharrelpolitiek kan geen zuiveren
toestand in het leven roepeD, zjj werkt
dairoraliseerend.
BUITENLAND.
Frankrijk
De Voorzitter van de Rechtbank te
Rennes heeft Vrjjdag ter vervanging
van het kruisbeeld, dat door de Regee
ring uit de gerechtszaal is verwjjderd,
het teeken van den Verlosser mede van
huis gebracht. De gezworenen hebben
op dat beeld den eed afgelegd.
Men zal zich herinneren dat generaal
Jannerey met tal van officieren te Rjjs-
sel de vertrekkende Zusters aan het
station hulde heeft gebracht.
Deze edele daad zal den generaal
hoogstwaarschpnlpk eene verwijdering
uit het leger bezorgen. De vpandeu der
kerk hebben zich tot den Minister van
Oorlog, generaal An d ré, gewendmethet
verzoek om hem het commando over het
2e legerkorps te ontnemen.
Te Percelli op Corsica, werd tpdens
de verkiezingstrjjd een moord gepleegd.
De partijgangers van den burgemeester
□amen het kiesbnrean in beslag. Een
tegenstander die zpn burgerplicht wilde
vervullen, werd door revolverschoten ge
dood, waarna zpn Ijjk van de trappen
geworpen werd. De vrienden van het
slachtoffer omringden het gemeentehuis,
doch niemand kon er binnenkomen.
De uitslag van de herstemmingen van
de verkiezing voor den Parjjsehen ge
meenteraad verplaatst de meerderheid.
De mini strieëlen hebben thans 43 zetels
en de anti-ministerieëlen 37 zetels.
De scheepskapiteins van de groote
vaart en de scheepskapiteins van de
kustvaart ts Havre hebben zich eendrach
tig verklaard met die van Marseille en
besloten tot een werkstaking welke voor
fijnen hoed droeg, Jozef had voor alles ge
zorgd, steeg na den ouden heer in het rjjtuig
dat zoodra de reizigers er in plaats genomen
hadden, licht door het bekoorljjk dal ver
dween
Uren verstreken zonder dat men stilhield.
Nu voerde de weg over velden en weiden,
dan door bossehen. Albert, die zich doorjhet
beschouwen van het landschap wilde bezig
houden. ontdekte hier en daar een eenzaam huis
of een afgelegen gehucht. De koetsier scheen
slechts veldwegen te kiezen en den straatweg
te vermgden.
Zoo was de avond aangekomen en de koetsier
hield de paarden voor eene dorpsherberg stil.
Jozef branht de ververschingen welke hjj vin
den kon. Spoedig werd de reis voortgezet. Nu
merkte Albert op, dat het rjjtuig op een effen
srraatw g reed. Hechts en links vertoonden zich
weder bergen van tjjd tot tjjd huizen en kleine
dorpen.
Na een uur was de schemering van den
nacht gevallen en de weg liep door een
bosch waarvan de boomen dicht bjjeen ston
den.
't Was bier dat Ignaaz zjjn eerste woord
sprak.
Wjj zullen nu spoedig aan het doel zijn;
heb nog een korten tjjd geduld; het reizen is
lastig, voornameljjk in gezelschap.van iemand
die lijdt.
Ljjdt gjj, genadige heer? vroeg Albert
deelnemend.
O, reeds lang.
Ik beklaag u.
de schepen van de lange vaart heden
zal beginnen.
Het socialistisch blad Actiën ver
meldt, dat op verzoek van den Rnssischen
gezant twee Rassische revolutionnairen,
Boertsero en Worakofgenoemd,
over de Fransche grens gezet zpn, zoo
genaamd omdat zp een aanslag beraamd
hadden op het leven van den Czaar.
Eenige weken geleden waren zp nit
Zwitserland verwpderd.
Spanje.
Koning Alfonso zet zpn reis nog
steeds voort. De bevolking ontvangt
den jeugdigen vorst overal recht harte
lijk. Te Hucloe woonde^de Koning, na
verschillende scholen en fabrieken te heb
ben bezocht, een stierengevecht bp.
Daarna werd hem door het plaat eeljjk
bestuur een bouquet aangeboden. Zondag
morgen is de Koning aan boord van de
«Geralda» naar Sevilla vertrokken.
Eenige dagen geleden heeft het blad
Heraldo, dat te Cadix verschpnt, zich in
ontevreden bewoordingen uitgelaten over
den geestdrift, waarmee de studenten den
jongen Koning bp zpn bezoek aan deze
stad hebben begroet.
Om zich over deze uitlatingen te wre
ken, hebben de studenten het bureau van
de Heraldo bestormd, alle ruiten inge
gooid en het uithangbord naar beneden
gehaald. De gendarmes moesten te hnlp
komen om de menigte nit«9n te drjjven.
Het bezoek van den Koning aan Se
villa had gisteren plaats. Het koninklijk
jacht werd tot; aan den mond van de
Guadalrivier begeleid door den Portu-
geeschen kruiser Don Carlos. Te 3 uur
's namiddags ging de Koning aan land
en deed te paard zpn intocht in de stad.
Een ontzagljjke menigte juichte den
jongen vorst toe, die daarna een Te Deum
in de kathedraal bjjwoonde. Als veilig
heidsmaatregel werden Zaterdag te Se
villa 57 verdachte personen gearresteerd
onder wie de anarchisten, die een werk
zaam aandeel namen in de aanslagen te
Xeres, Cadix en Sevilla.
Te Barcelona heeft een laaghartige
aanslag plaats gehad waarbjj gelakkig
geen persoouljjke ongelukken vielen te
constateeren. Voor de Jezuïtenechaol is
een dynamietbom ontploft even voordat
de leerlingen de school zouden verlaten.
Het gebouw werd beschadigd en het dak
stortte in.
Van den bedrjjver dezer gruweldaad
weet men nog niets.
Engeland.
Dat in Eigeland hooge salarissen be
taald worden, bljjkt uit het navolgende
De procureur-generaal heeft een sala-
laris van f 84,000 daarbjj genoot hjj
aan emoluenten ruim f 155,000; daar
bjj was bjjaa f 60,000 die hp kreeg
alleen voor zjja aandeel in het werk
der Alaska-commissie, en ruim f 25,000
voor dat in de arbitrage betreflende
Britsch-Guyana. In het geheel dus een
Ik dank, mjjn lieve vriend.
Er zal toch wel een middel zjjn om uwe
kwaal te lenigen?
De heer zuchtte.
Ik hoop wel eens het middel nog te
vindentot hiertoe is het met mjj niet ge
lukt.
Ge zjjt rijk, genadige heer, en kunt alles in
het werk stellenzegt men niet dat geld
wonderen doet.
Ja, maar het maakt ook ellendig
Dit kon Albert niet begrijpen. Immers, vol
gens hem was het gebrek aan geld, de armoede,'
die hem overal scheidde van zjjnen geliefde,
zjj dwong hem tot zwaren arbeid en belette
hem zjjn talent te ontwikkelen. Had vader
Andreas bij het oprichten van het huis werk
zaam moeten zjjn, hjj zou aan zijne wonde
ontkomen zjjn en zich nu, nog waarschijnlijk:
in de beste gezondheid bevinden. Armoede
had den vljjtigen arbeider ten grave gebracht:
De jongeling was verwonderd over de mee-
ning van zjjnen reisgezel, die echter een aan-
zienljj k vermogen bezat.
In de snel voortrollende koets heerschte
eene diepe duisternis. Het boBch was smaller
geworden.
De echo herhaalde de hoefslagen der paar
den, die onvermoeibaar schenen. Men hoorde
het klappen der zweep, welke de paarden tot
spoed aanzette.
Wordt vervolgd.)
fbagêlaó VOOT cfëooró- en &uió-dtollanó.
ABOWNEMENTSPBIJS
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN.
AGITE MA NON AGITATE.
F E O 1 L L E 1 O N,