No. 5698
Woensdag 18 Mei 1904.
29ste Jaargang
ïïagBlaó voor cföooró- en SCuió-é&ollanó.
Liberale Gourantenlectnnr.
HET GEHEB1
vao een Vorstenhuis.
Per 3 maanden voor Haarlemf
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderljjke nummers
Dit blad verschjjnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.j
Hoofd re dacteu r-D irecteur
BUREAU St, Jansstraat. -
W. KUPPERS.
- Haarlem.
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer 71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PublieitéEtrangère
6.L. DA VBE 4 Co JOHN., F. JONES Suee. Faria 316»* Faubourg Montmartre
Herhaalde, ja ontelbare malen is er ook
in ons blad op gewezen hoe verderfeljjk
het is om liberale couranten te lezen en
telkens en telkens moet weer op dat zelf
de aambeeld gehamerd worden.
Wjj hebben nog niet lang geleden in
ons blad de argumenten weerlegd door
de lezers van liberale bladen aangevoerd
om zich te verontschuldigen of zelfs te
rechtvaardigen en wjj zullen daarop he
den niet terug komen. Ook de beweriag
dat men wjjs en verstandig genoeg ia om
het goede van het kwade te kunnen on
derscheiden en vast genoeg iu zjjn Ka
tholieke overtuiging en zedeljjke begrip
pen is om zich niet op esn dwaalspoor te
laten leiden, heeft al even weinig betee-
kenis als de vroeger door ons weerlegde
argumenten.
Het kwaad dat er gelegen is in het
lezen van liberale bladen ligt niet zoozeer
in het openljjk karakter van anti-christe-
Ujk, anti-godsdienstig ot immoreel te zjjn,
dit karakter hebben onze liberale bladen
over het algemeen niet, het kwaad ligt
veel meer in de heimeljjke of verbloemde
verkeerde richting op godsdienstig en
moreel gebied en wij willen het gaarne
aannemen ook in de onbewustheid van
zulks te zjjn.
Er heerschen, onder de heerschappij
Van de rationalistische en materialistische
Wereldbeschouwingen, zulke dwaalbegrip
pen over moreel en godsdienst dat het
niet te verwonderen is dat liberale bla
den ook dienzelfden geest inademen.
Die dwaalbegrippen openbaren zich op
de meest verschillende wijzen en in alle
mogelijke vormen en juist omdat zij dik-
Wjjls zoo vaag, zoo weinig in 't oog sprin
gend, zoo dadeljjk tastbaar zjjn, ziet men
2e over het hoofd, let men er niet op,
maar toch prenten zjj zich in den geest
van den lezer, ontwikkelen zich daar en
later, zonder dat men zelf weet van waar
Ze komen en hoe men er aan komt, ver
kondigt, belijdt men diezelfde dwaalbe
grippen en er is heel wat noodig om ze
Weer uit den geest te weten; maar al te
dikwjjls blijven ze ons bjj en daar het
eene dwaalbegrip noodzakelijker wjjze
het andere in 't leven roept, begint men
zelf zich een gedachtengang te vormen
die regelrecht in strjjd is met de ware
christelijke of katholieke beginselen en
leeringen.
In een I03 daarheen geworpen berichtje,
in een oogenschjjnljjk onschuldige scherts,
iu een commentaar, in het feuilleton, in
het hoofdartikel, in de correspondentiee
FEUILLETON,
Vervolg.)
De kunstenaar is onsterfelijk! Troost u
en gun mjj de rust, welke ik verdiend heb.
Ik ben vermoeid
Hjj legde zijn arm op de doodkist en zjjn
hoofd op den arm
Albert begreep nu, dat b\j eeuen waanzin
nige voor zich had of ten minsti iemand, die
sterk overspannen was.
Moest hg getuige van dit tooneel zijn
Spoedig ging hg het vernemen.
Boudewjjn! riep Ignaaz wederom.
Langzaam richtte de aangesprokene zich op
en zag vragend om zich heen.
Waar wilt gij rusten, Boudewjjn
Bjj mijn kind.
Waar rust uw kind P Maak uwe laatste
schikkingen, wij zullen ze vervullen.
Ja, ja; maar waar is mijn timmerman
Brand is overleden, hjj is het slachtoffer
v»n zjjn werk geworden.
De meester trilde hevig, alsof hjj eene plotse-
linge pjjn in de borst gevoelde.
Dat was het 1 .Ja, dat was het, riep
hij met gesmoorde stem. Nu is mij alles dui-
delijk 1 Op eenen Zondagmorgen, 't was stil
uit den vreemde, overal komt iu liberale
bladen dat gevaar ons aangrjjnzen. Wij
letten er niet op, want wij zien het ge
vaarlijke er niet vau ia, maar toch ligt
het verborgen als een adder onder het
gras of tusschen de geurige, schitteren
de, het oog bekorende bloemen.
Zoo werd ons door een beviïendehand
een exemplaar toegezonden van de Alk-
maarscbe Courant, waarin de luitenant
buiten dienst ClockenerBroussan
in zjjn «Indische Penkrassan» de lezers
spreekt over Insulinde en zjjn bewoners
en toestandendie natuurlijk doorspek
kende met zjjn wijsgeerige en andere op
merkingen.
In het no. vaa 1 Mei jl. lezen wjj in
een dier Pennekrassen 0. a. het volgen
de Alle begri ppen van goed en kwaad
zjjn slechts 't gevolg van conventie, een
conventie geboren uit het beschavings- en
ontwikkelingsstadium, dat individu, volk
of ras heeft bereikt.
Een Dajakker, die zgo aanga bede as af
geslagen hoo fden offreert, menschenhoof-
den door slaipmoord verkregen, is niet
slecht. Hjj meent eea held ts zjja, die
door zjjn koppensnellerssucces pas recht
verkreeg op een braid «De domme fana
tieke Russen, die Joden knuppelen en
mishandelen, zjja niet slecht. Ze meenen
den Alvader niet beter te dienen dan
door de joden te verdelgen.
Onze bekrompen voorouders, die al
even fanatiek als nu de Russen, elkan
der hebben verbrand, gewurgd en gerad
braakt, wareu niet slecht. Ze meenden
er den hemel mee te verdienen. Slecht
waren ze niet, wel dom
Alles is een kwestie van cultuur, vau
beschaving, vau ontwikkeling, zegt de
schrjjver der Ind. Penkrassen.
Zoo oppervlakkig lezande en niet die
per doordringende iu de quintessence na
de door schrjjver opgeworpen stelling, zegt
deze of gene allichtJa, dat is zoo, dat
is dom. Bjj ons, in ons beschaafd vader
land en in onzen tjjd van verlichting ziet
men zoo iets ook niet meer gebeuren en
zoo hecht men zjjn goedkeuring aan een
stelling of een beweren die geheel de
moraal en den godslieast omverwerpen.
Wanneer goed of slecht slechts ten zaak
van conventie is, eea gevolg vau meer
de re ofmindere ontwikkeling,dan bestaat er
geen goed of kwaad, dan is het kwaad niet
meer strafbaar. De onwetende, ruwe, on
opgevoede mensch, die geeu cultuur, geeu
beschaving kent, is dus niet strafbaar
voor de misdaden die hjj begaat, want
hjj is niet slecht, alleen maar dom en dom
heid wordt niet door dea rechter gestraft.
we der, geen windje woei, en eensklaps viel
de groote balk als van eene onzichtbare hand
nedergeworpenl Brand is dood, de brave
manl Wie zal hem bjj mij vervangen? vroeg
Boudewjjn ontroostbaar.
Hier is zjjn zoonl Albert zal het werk
zjjns vaders voltrek ken j|
De kunstenaar aanschouwde den jonge
ling-
Zijt gjj timmerman? vroeg hjj barsch.
Timmerman en bouwkundige, genadige
heer. Ik stel mg ter uwer b schikking. Wat
moet ik doen.
Gjj moet mjj begraven 1 Deze lie'de-
dienst had ik van uwen vader verwacht, nu zult
gjj hem mjj verleenen
Albert ontroerde.
Stem er in toe 1 fluisterde Ignaaz hem
in het oor, ge ziet dat de man ziek vaa geest
is Door hem in alles zjjnen zin te geven,
komen wij in het bezit van een gewichtig ge
heim.
Boudewjjn was spoedig de glazen deur ge
naderd en had ze geopend.
Daarmee was de weg naar het balkon nu
vrjj.
Brand?
Wat blieft u, genadige heer?
Volg mijl
Albert, gehoorzaamde.
Boudewjjn nam hem bij de hand en geleidde
hem op het balkon, dat door een lange borst
wering omgeven was.
Hier zag men, dat het jachtslot op een rots
stond. Diep beneden gaapte eene donkere kloof
Door zjjn boud beweren ontkent de
schrijver ook de gaheele natuurwet, die
in eiken mensch het begrip van goed en
kwaad heeft gelegd.
Zij nemen aan dat bij de volken, die
buiten het licht des Christendoms staan,
door eeuwen lange dwalingen en door de
duisternissen van het heidendom, soms
andere begrippen van goed en kwaad
wortel hebben geschoten dan die welke
uit de natuurwet en de openbaring in 's
menschen hart zgn gegrift, maar dat
neemt niet weg dat wat de heer C 1 0 c-
k e n e r, hier als algemeenen regel aan
geeft, een gruweljjke ketterjj is, die, wan
neer zjj algemeen werd aangeaomeu, de
maatschappjj zou ten onderste bovenkeeren.
Wjj zullen dit onderwerp niet verder
toelichten en besprekeD, wjj hebben het
slechts aangebracht om te doen sien hoe
door het lezen van liberale bladen bet
gevaar voor geloof en zeden onder aller
lei vormen en op allerlei wjjzen den arg-
loozen lezer beloert. En dat gevaar
wordt te grooter naar gelang de lezer
zelf onervarener, minder goed onderwe
zen is in zaken aan geloofs- en zede-
leer, boe minder hjj zelf het gif weet te
erkennen onder den vaak onschuldigen
of schoonschjjnen vorm waarin het wordt
aangeboden. Mochten toch allen zich eens
bewust worden van dat gevaar, en moch
ten vooral alle ouders er van doordron
gen worden, opdat zjj het verre houden
van hunne kinderen en van jeugdige per
sonen wier onervarenheid het eerst ver
schalkt wordt.
zgn bezoek aan den Duitschen Keizer
aangekondigd in de Kieler week.
De
Oostenrijk-Hongarije.
«Münchener Neueste Nachrichten»
Da Kruisbeelden in Frank
rijk. Hei is velen niet geaoeg, dat de
kruisbeelden uit da gerechtshoven ver-
wjjderd zgn. Oak langs de openbare
wegen moeten ze opgeruimd worden. Te
Brest *a reeds eeue bende werklieden be
gonnen met de wegruiming en vernieling
van eea steenen kruis met Christusbeeld,
dat daar sedert onheugljjke tjjden aan
eea kruisweg stond. Tot eer vaa den
burgemeester der stad moet echter ge
zegd worden, dat ter p'aatse door zjjne
zorg een nieuw kruis ter plaatse zal ver-
rjjzen.
De protestantsche afgevaardigde de
Presensé is ook nietterffedsn mst de ver-
wjjderiDg der kruisbeelden nit de gerechts
zalen hjj heelt een voorstel grdaan, dat
waar vroeger de kruisbrelden hingen, men
voortaan leze
De rechten van den mensch.
BUITENLAND
Duitschland.
Koning Ed w a r d van Engeland heeft
waarin water ruischte. Aan de overzijde, door
de kloof gescheiden, verhief zich eene reus
achtige rotskegel, waarop een van steen ge
bouwde ronde toren stond, geljjk aan denge
nen die de poort vormde.
De spits ervan was van hout getimmerd en
met schaliën overdekt. Onder de spits liep een
ijzeren hek. Nergens was een toegang tot de
oude muren te ontdekken. De toren, aan welks
voet struiken en ranken groeiden, stond een
zaam en veriaten op den rotsgrond. Daar ach
ter vertoonden zich lange granietblokken en
bosch.
In het verschiet zag men eene lange berg
keten. Boude »jjn had eeuige oogenblikken de
torenspiis aanschouwd, "die helder in de mor
genzon glinsterde.
Zjjt gjj een goede timmerman? vroeg hij
nu{
Ik denk het toeh, genadige heer.
Dan moet gjj dien toren beklimmen.
En wat moet ik doen als ik boven
ben?
Onder den koepel is een luchtig, klein,
rond en niet hoog vertrek. Naar mijne teeke-
ning heeft uw vader het gebouwd, 't Is mjjne
begraafplaats, ik wil in de lucht rusten, niet
ia de vochtige, donkere aarde, klim er op,
neem eene bijl mede, open de deur, in het
vertrek staat de doodkist van een kind.
Boudewjjn zweeg en drukte beide handen
tegen zjjn borst.
Mijn kindl mjjn kind! riep hjj op door
dringenden toon. Daar boven ligt mjjn kind!
Weet de koude rots wat een vaderhart ge-
deelt mede, dat de Hongaarsche Regee
ring toestemming verleend beeft tot het
houden van stierengevechten naar het
Spaansche voorbeeld in Boedapest. Deze
gevechten zullen in het begin van Juni
plaats hebben en vergezeld gaan van
groote feesten.
De tjjd der barbaarschheden keert dus
terug
Italië.
De zaak Nasi. Naai's bureiuohef
ia het ministerie van onderwjjs, ingeni
eur C 0 n s i g 1 i a, werd, oudet de ver
denking van medeplicht gheid aan de
vervalschingen van den minister, in zjjn
bureau gevangeu genomen. Ook loopen
er geruchten van andere arrestaties. De
kamer van den directeur-generaal van
het museum, professor Fiorillt, werd door
zocht, tengevolge van een anonieme be
schuldiging. De echtgenoote en de doch
ter van Nasi zjjn spoorloos verdwenen
zgn zoon staat onder politietoezicht, doch
bevindt zich op vrjje voeten.
Spanje.
Koning Alfonso heeft in den om
trek van Cordova verscheidene vermaarde
kluizenaarswoningen bezocht en een stie
rengevecht bijgewoond. Daarna keerde
hjj naar Sevilïa terug.
Te Se villa is een Üuitseher of Zwitser,
die bjj ongeluk wat te dicht bjj het rjj-
tuig van Koning Alfonso kwam, door
de politie voor eea met moordplannen
omgaand anarchist gebonden en gevangen
genomen.
De onschuldig verdachte, die toevallig
Alfred Dreyfus heet, werd echter
spoedig weder vrggelaten.
De Koning zou heden te Madrid terug
komen. Het geheele garnizoen zal gebruikt
worden om den weg van het station naar
het paleis af te zetten. Daarna zal het
defileeren voor den Koning.
Frankrijk.
De toestand van den vader der Wet op
de Congregaties, W a 1 d e c k-R ouseau
is wetr ernstigtr. Deze !achteruitgang ia
toe te schrjjveo aan een hevige bloeding
die verleden Woensdag plaata had en
een verschrikkeljjk bloedverlies veroor
zaakte. Aanstonds werd professor Per-
r i e r gehaald, die den zieke bewusteloos
vond. Met behulp van zuurstof-inhalaties
werd hjj weder tot bewnstzjjn gebracht.
De Par jjscbe bladen hechten alle een
politieke bstedkenis aan de mededeeling
der Rassische Regeeriug dat zjj instem-
met de Fransch-Eogelsche verklaring be
treffende Egypte. Zjj zien er een demoa-
stratie in, welke de mogoljjkheid van
een toenadering tusschen Engeland en
Rusland in zich sluit.
voelt, dat om zijn kind, treurt? Neen, neen I
Ook de mensehen, die gevoelloozen, weten
het niet Hier is alles verscheurd, wonde
gaapt bjj wonde. Dat heeft het noodlot ge-1
daan.
Niet waar? er is een noodlot?
Hjj barstte in een bitter weeuen los
- Dwaasheid, hernam hij. Ik wil nietwee-
nen, ik wil niet trenren! Mjjn kind heeft aan
de wereld geen gedachtenis nagelaten.
Wie herinnert zich het blonde knaapje,
dat op de knieën zijns vaders speelde en den
hals zjjner moeder omhebde? Het fraaie li
chaampje is vernietigd,men heeft het ver
moord! Er moet een einde komen. Ben ik
niet onsterfeljjkP Het werk bljjft bestaan, de
mensch vergaat. Ik wil daarom mijne zaken
regelen.Charlotte zal de nalatenschap aanvaar
den ik vergeef haar.
Boudewgn streek het grijze haar van zjjn
voorhoofd en zag in de blauwe luoht op.
Ja, mgn werk is volbracht. De timmer
man mag omhoog klimmen.Boven is mjjn
praalgrafvriendgjj gaat door de deur bin
nen rechts bjj het hek staat de bruine
doodkist open ze voorzichtig vernietig
de bloemen niet, welke de hand eens mees
ters geschapen heefthet hoofd van het kind
rust op een ebbenhouten kistjehaal mjj dat
kistje
Ik zal het doen, beloofde Albert, en
beiden keerden in het vertrek terug.
Boudewgn maakte zieh weder tot den arbeid
gereed.
Ignaaz bracht dan den timmerman de eer-
De Figaro b. v. zegt, dat Rusland door
zgn handelwjjze niet alleen opnieuw ge
tuigenis heett afgelegd van zgn nauwe
vriendschap voor Frankrgk, maar ook
eea duidelijke aanwjjzing heeft gegeven
van de vriendschappelijke gevoelens die
het voor Engeland koestert.
De Republique Francaise wijst er op,
dat de pers van beide landen no spreekt
vau een overeenkomst tusschen Engeland
en Rusland, geschoeid op de leest vau
die tusschen Frankrgk en Engeland,
waarin door een nauwkeurige afpaling
vau beider belangensfeer iu Azië de ou
de wed jj ver, waarvan slechts de tertii
gaudentes profiteeren, een einde neemt.
Da ver wezenljj king van deze Eogelsoh-
Russische overeenkomst, die voor de
Fransche politiek zoo gewenseht zou zjjo
moge nog verre zjjn het is niet meer
onverstandig er van te spreken. De rol
van bemiddelaar bjj deze toenadering
moet natuur! jjk aan D e 1 c a s s toevallen,
dien het tot dusver door hem behaald
succes daar meer dan iemand anders het
noodige gezag toe verleent. Rusland heeft
den jnisten weg ingeslagen door geljjk-
tjjdig Engeland aan zich te verplichten
en Frankrgk een dienst te bewgzen.
De oorlog in het Oosten.
Gestadig rukken de Japanners in Mant*
sjoerjjs met forach voort, daarente
gen gaan de Russen naar het binnenland
terug en heffen zjj hun waarnemingspos
ten aan de grens op. Tegen Port Arthur
hebben de Japanners, naar luid vau be
richten uit Russische bron, twee divisies
iu het veld gebracht, tegen de Rassische
hoofdmacht totdusver in het geheel zeven
div isies linie-troepen en waarschjjuljjk
evenvele reservebrigades. De zeven linie-
divisies omvatten 84 bataljons, 21 es
kadrons, 42 balterjjen met 252 kanonnen
en 7 bataljons genie-troepen, Daarbjj
komen nog 9 bataljons vesting-artillerie.
Het Japausche leger te velde woTdt in
het geheel geschat op ruim 100.000 man
met 270 vuurmonden. Da zeven reserve
brigades die wel tot de bewaking van de
verbindingslijnen zullen dienen, op ongeveer
20.000 man ea 42 slakken.
Generaal Koeropatkin zal, naar
men te Petersburg aanneemt, het initiatief
voor een grooten slag aan de Japanners
overlaten en zich zoolang bezig houden
met de versteiking van zjjue linies. Het
Russische plan verlangt veel energie ea
volharding. Het voordeel vau de achter-
waartsche beweging der Rassen is, dat
zjj dichter bjj hun hoofd- en aanvullinjs-
depots komen.
De Japansche Regeering te Tokio hult
zich in geheimzinnigheid, de ambtelgke
Japansche telegrammen over den opmarsch
van het leger van generaal Koeroki
worden te Tokio zoo lang achtergehouden,
tot ze ten slotte, bjj hun openbaarmaking,
eigenljjk geen nieuws meer bevatten.
Zoo maakte de Japansche legatie te
Londen Zaterdagavond bekend dat de
troepen den 7den Mei Koean-tiën, 90
ite kamer binnen, waar Bsnigna wachtte. De
ze was zoo aangedaan dat zij nauweljjks spre
ken kon, zjj wist welken last Albert aanvaard
had.
Zult gjj het wagen den toren te be
klimmen vroeg zjj bevend.
Ik ben gewoon op gevaarljjke plaatsen
te werken, genadige vrouw. In het werk dat
mgnheer mjj heeft "opgedragen, zie ik geen
groot gevaar. Veroorloof mjj den toren te on
derzoeken.
De dame drukte: hem de hand.
Wees voorzichtig, bad zij. Ik zou het u
beletten, indien oas niet veel aan het bezit
van het kistje was gelegen.
Een ander mogen wjj niet vertrouwen.
Begin uw werk: ik zal Gods bescherming op
u afbidden.
In Benignas oogen kwamen tranen. Met
geweld wendde zg zich om, tea einde hare
smart niet te toonen.
Volg mjj nu, zei Ignaaz aan Albert. De
tjjd, dringt
Hij leidde hem naar beneden, waar de stomme
bediende wachtte, dien men reeds bevolen had
den timmerman te geleiden.
Ignaaz verwjjderde zich, na tot Albert
eenige bemoedigende woorden gericht en van
eene aanzienljjke belooning gesproken te hebben
Dan overhandigde Fabiaan den timmerman
lichte kleedingstutken, welke hij reeds gareel
had.
{Wordt vervolgd.)
mm HAMLEME EOMT.
ABONNEMENTSPBIJ8;
UNXIENU
ACUTE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN.
